Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 stycznia 2016 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 21 kwietnia 2015 r., sygn. akt I C 131/14,

oddala apelację.

Sygn. akt I ACa 873/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Częstochowie zasądził od pozwanej Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powódki M. K. kwotę 50.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 15 marca 2014 r., oddalił powództwo w pozostałej części, odstąpił od obciążania powódki kosztami sądowymi, nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa 2.773 złote tytułem kosztów sądowych i zasądził od pozwanego na rzecz powódki 904 złote tytułem zwrotu kosztów procesu.

Wyrok Sądu Okręgowego został oparty na następujących ustaleniach faktycznych.

W dniu (...) roku w miejscowości W. doszło do wypadku komunikacyjnego w trakcie, którego samochód ciężarowy, prowadzony przez kierowcę ubezpieczonego u pozwanego, zepchał z drogi samochód osoby marki „P.”, który uderzył w przydrożny słup.

Skutkiem tego zdarzenia była śmierć pasażerki samochodu osobowego A. K. – córki powódki.

Sprawca wypadku został prawomocnie skazany wyrokiem karnym.

W trakcie postępowania likwidacyjnego pozwana wypłaciła powódce odszkodowanie w kwocie 20.000 złotych. Dalszą kwotę 10.000 złotych zasądzono na rzecz powódki, z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej spowodowanej śmiercią osoby bliskiej w 2007 r. wyrokiem Sądu Rejonowego w C..

Powódka w okresie poprzedzający wypadek zamieszkiwała z córką, która była jej jedynym dzieckiem. Powódka była wdową.

Wzajemne relacje między powódką i jej córką były bardzo dobre.

A. K. pomagała powódce w sprawach życia codziennego. Nie pracowała zawodowo. Utrzymywała się z renty po ojcu (a nie powódka jak omyłkowo podano w motywach) oraz z udzielania korepetycji.

W dacie śmierci A. K. liczyła 28 lat. Powódka planowała, że dalszą część życia spędzi z córką. Utrzymuje się ze środków z pomocy społecznej.

Śmierć powódki była dla powódki traumatycznym przeżyciem. Wywołała poczucie osamotnienia, stany napięcia, niepokoju, przygnębienia rozstroju emocjonalnego. Mimo upływu ponad 10 lat od wypadku powódka nie może pogodzić się ze śmiercią córki. Utrudnia to jej społeczne funkcjonowanie i działanie.

W dniu 13 lutego pozwana otrzymała wezwanie od powódki dotyczące żądania zapłaty zadośćuczynienia w kwocie 100.000 złotych z tytułu naruszenia przez sprawcę wypadku dóbr osobistych powódki w związku ze spowodowaniem przez ubezpieczonego śmierci jej córki.

Mając na względzie powyższe ustalenia Sąd pierwszej instancji uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie co do zasady.

W ocenie Sądu bezzasadne było stanowisko procesowe pozwanego jakoby wcześniej wypłacone świadczenia w toku postępowania likwidacyjnego oraz w oparciu o wyrok jaki zapadł w poprzedniej sprawie z udziałem stron spowodowały wygaśnięcie zobowiązania wobec powódki. Sąd Okręgowy podkreślił, że były to świadczenia z tytułu odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej powódki o jakich mowa w art. 446§3 kc i nie mogą one być zaliczone na poczet zadośćuczynienia z tytułu świadczeń osoby bliskiej, gdyż roszczenie tego rodzaju zostało wprowadzone przepisem art. 446§4 kc, który obejmuje dopiero od 3 sierpnia 2008 roku.

Dalej Sąd podał, że zadośćuczynienie za krzywdę wynikającą ze śmierci osoby bliskiej, jaka miała miejsce przed tą datą może być dochodzone w oparciu o przepisy art. 23, 24 i 448 kc.

Sąd pierwszej instancji powołał się na poglądy judykatury wskazujące na to, że możliwość utrzymywania więzi z osobą bliską jest dobrem osobistym w rozumieniu tych przepisów i, że naruszenie tego dobra może uzasadniać przyznanie zadośćuczynienia.

Uwzględniając powyższe ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał, że kwota 50.000 złotych będzie dla powódki stosowną kompensatą za krzywdę jakiej doznała ze względu na nagłe i drastyczne naruszenie jej prawa do utrzymywania więzi rodzinnej z córką. Zdaniem Sądu kwota w tej wysokości nie ma charakteru symbolicznego i winna stanowić dla powódki odczuwalną wartość ekonomiczną.

Dalej idące powództwo w tym zakresie oddalono jako wygórowane.

Sąd nie uwzględnił zarzutu pozwanej dotyczącej przedawnienia roszczenia wskazując na to, że szkoda powódki wynika z przestępstwa a roszczenia o naprawienie tego rodzaju szkód zgodnie z art. 442 ¹ § 2 kc przedawniają się z upływem 20 lat.

O odsetkach Sąd orzekł na mocy art. 481 kc uznając, że po upływie 30 dni od wezwania do zapłaty pozwana opóźniała się ze spłaceniem świadczenia. Pozwana nie wykazała bowiem aby zachodziły okoliczności świadczące o tym, że w toku postępowania likwidacyjnego nie miała możliwości przyznania powódce zadośćuczynienia, które zasądzono w wyroku jako zasadnie dochodzone.

O kosztach sądowych obciążających powódkę i pozwaną Sąd orzekł na mocy art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

O pozostałych kosztach procesu na mocy art. 100 kpc mając na względzie koszty poniesione przez strony oraz to w jakiej części powództwo zostało uwzględnione.

Wyrok został zaskarżony apelacją przez powódkę w części oddalającej powództwo o zapłatę dalszej kwoty 30.000 złotych z odsetkami od 15 marca 2014 r. oraz w części orzekającej o kosztach procesu.

Skarżąca zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 448 kc w związku z art. 24§1 kc polegające na przyjęciu, że przyznane powódce zadośćuczynienie w kwocie 50.000 złotych jest w okolicznościach sprawy adekwatne do krzywdy powódki jaką wywołała śmierć jej córki.

Powołując się na powyższe powódka wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanej na jej rzecz dalszej kwoty 30.000 złotych (łącznie 80.000 złotych) z odsetkami od 15.03.2014 r. oraz kosztów procesu za obie instancje.

W uzasadnieniu apelacji powódka zarzuciła, że żądane przez nią zadośćuczynienie nie może być uznane za wygórowane skoro w innej sprawie o zbliżonym stanie faktycznym zasądzono ojcu po stracie córki zadośćuczynienie w kwocie 150.000 złotych.

Sąd Apelacyjny w Katowicach zważył co następuje:

Apelacja powódki nie jest zasadna.

Za utrwalony należy uznać już ten nurt judykatury, który przed wejściem w życie przepisu art. 446§4 kc przewiduje możliwość przyznania zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej w oparciu o przepisy o ochronie dóbr osobistych. Sąd Apelacyjny w pełni podziela wywody Sądu pierwszej instancji na ten temat jak również uzasadnienie jakie przytoczono dla nieuwzględnienia podniesionego przez pozwaną zarzutu przedawnienia roszczenia powódki.

Pozostaje więc do rozważenia ocena zasadności zarzutu apelacji, że zasądzone na rzecz skarżącej zadośćuczynienie jest zbyt niskie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego argumentem podważającym trafność zaskarżonego wyroku nie może być okoliczność, że w innych sprawach dotyczących tego rodzaju roszczeń zapadły wyroki zasądzające wyższe zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej.

W obowiązującym porządku prawnym Sąd zobligowany jest bowiem rozważyć wszystkie okoliczności występujące w sprawie i ocenić jakie zadośćuczynienie będzie stanowić stosowną kompensatę dla pokrzywdzonego. Zróżnicowanie zasądzonych kwot, w zależności od poszczególnych stanów faktycznych, należy traktować jako zaletę nowego porządku prawnego i wyraz niezawisłości sądów w zakresie orzecznictwa. Odmienne rozwiązanie polegałoby na ryczałtowym ustaleniu przez ustawodawcę kwot należnych świadczeń w zależności od kondycji finansowej Państwa. Dotychczasowa praktyka wskazuje, że sądy zasądzają świadczenia wyższe niż to wynika z regulacji tego typu np. z tytułu wypadków przy pracy.

Pewna rozbieżność w orzecznictwie, dotycząca wysokości zasądzonych kwot z pewnością utrudnia ubezpieczycielom należytą kalkulację ryzyka ale jest dla poszkodowanych bardziej dogodna niż ryczałtowe stawki prowadzące do ujednolicenia świadczeń.

Z praktyki Sądu Apelacyjnego orzekającego w niniejszej sprawie wynika, że zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej w takiej wysokości o jakiej mowa w wyroku powołanym w uzasadnieniu apelacji zdarzają się sporadycznie. Wynika to z ogólnego poziomu życia naszego społeczeństwa, wysokości przeciętnych dochodów oraz okoliczności, że zadośćuczynienie ma pełnić funkcję kompensacyjną a nie być podstawą wzbogacenia osoby, która utraciła bliskiego. Żądana w apelacji kwota to równowartość kilkuletnich dochodów osoby osiągającej w naszym kraju przeciętne zarobki. Przy czym powszechnie jest wiadomo, że większość zarabiających nie osiąga takich dochodów.

Powódka nie jest osobą w starczym wieku, która była zdana na bieżącą pieczę ze strony córki. Liczy 57 lat. Utrzymujące się zaburzenia adaptacyjne wynikające ze śmierci córki nie wpłynęły w istotny sposób na życie skarżącej np. na jej aktywność zawodową czy sprawy życia codziennego. Zawarte przez biegłych w opinii stwierdzenie, że śmierć córki spowodowała zakłócenie aktywności powódki i jej funkcjonowanie nie znajduje potwierdzenia w innych dowodach a więc nie może być uznane za miarodajne na tyle aby zasądzone zadośćuczynienie uznać za nieadekwatne dla krzywdy powódki.

Ponadto należało mieć na względzie, że powódka już szereg lat temu uzyskała od pozwanego odszkodowanie za pogorszenie sytuacji życiowej spowodowane śmiercią córki. W dacie wypłacenia tych świadczeń nie obowiązywał jeszcze przepis art. 446§4 kc ani orzecznictwo sądów pozwalające na zasądzanie zadośćuczynień za śmierć osoby bliskiej.

Dlatego przy ustaleniu odszkodowań o jakich mowa w przepisie art. 446§3 kc uwzględniono także czynniki niemajątkowe, które miały rekompensować poszkodowanym utratę osoby bliskiej.

Pozwala to na przyjęcie, że pewna część odszkodowań w łącznej kwocie 30.000 złotych jaką powódka otrzymała od pozwanej, pełniła funkcje podobne do zadośćuczynienia o jakim mowa w art. 448 kc oraz od 2008 r. o przepisie art. 446§4 kc.

Dlatego Sąd Apelacyjny, po wszechstronnym rozważeniu okoliczności niniejszej sprawy, nie znalazł podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku.

Z tych względów apelację powódki oddalono na mocy art. 385 kpc.