Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2015 r. w Szczecinie

sprawy F. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przywrócenie renty

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 12 listopada 2013 r. sygn. akt VI U 339/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję w ten sposób, że przyznaje F. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 stycznia 2012 roku do 31 grudnia 2016 roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz F. S. kwotę 30 zł (trzydzieści złotych) tytułem zwrotu opłaty od apelacji.

SSA Barbara Białecka SSA Jolanta Hawryszko SSO del. Gabriela Horodnicka

- Stelmaszczuk

Sygn. akt III AUa 7/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 lutego 2012 r.,(...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu F. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony i wniósł o przyznanie wnioskowanego świadczenia. Wskazał, że stan jego zdrowia się pogarsza.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy domagał się oddalenia odwołania, wskazując, że Komisja Lekarska orzeczeniem z dnia 15 lutego 2012 r. uznała ubezpieczonego za osobę zdolną do pracy.

Wyrokiem z dnia 12 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony urodził się (...), ma wykształcenie zawodowe – malarz budowlany, do tej pory pracował jako murarz, konserwator urządzeń melioracyjnych, malarz, pracownik grupy remontowo – budowlanej, pracownik produkcji, pracownik utrzymania ruchu.

Rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy pobierał do 31 grudnia 2011 r., a ponowny wiosek o jej przyznanie złożył 27 grudnia 2011 r.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji wynika, że u ubezpieczonego rozpoznano nadciśnienie tętnicze bez powikłań narządowych, zmiany zwyrodnieniowo – przeciążeniowe kręgosłupa lędźwiowego, zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego, zespół bólowy kręgosłupa, zmiany zwyrodnieniowe kolan z cechami chondromalacji rzepek, stan po operacji radykalnej lewego ucha środkowego z powodu przewlekłego zapalenia, obustronny niedosłuch – prawostronny odbiorczy małego stopnia, lewostronn, mieszany znacznego stopnia. Sąd Okręgowy ustalił, że schorzenia kardiologiczne, ortopedyczne, neurologiczne i laryngologiczne nie czynią ubezpieczonego niezdolnym do pracy.

Sąd Okręgowy wydał wyrok powołując się na przepisy art. 102 ust. 1, art. 107, art. 12 i art. 13 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i wskazał jednocześnie, że w sprawie istotnym było ustalenie, czy u ubezpieczonego po 31 grudnia 2011 r. nadal istnieje częściowa niezdolność do pracy. Poziom kwalifikacji ubezpieczonego należało ocenić z racji zdobytego wykształcenia i wykonywanych w jego dotychczasowym życiu prac. W celu ustalenia spornych okoliczności Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych kardiologa, ortopedy, laryngologa i medycyny pracy, a więc biegłych o specjalizacjach odpowiadających schorzeniom występującym u ubezpieczonego. Biegli zgodnie stwierdzili, że ubezpieczony jest zdolny do pracy zgodnej z posiadanym wykształceniem. Stwierdzone u niego zmiany zwyrodnieniowo – przeciążeniowe kręgosłupa lędźwiowego i zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego, zmiany zwyrodnieniowe kolan nie powodują istotnego naruszenia sprawności organizmu. Nie występują objawy korzeniowe ubytkowe. Istniejący u ubezpieczonego lewostronny niedosłuch znacznego stopnia przy dobrze słyszącym uchu prawym nie upośledza socjalnej wydolności słuchu. Ubezpieczony słyszy i rozumie mowę potoczną Nie stwierdzono zaostrzenia przewlekłego stanu zapalnego ucha środkowego lewego. Nie stwierdzono również narządowych powikłań nadciśnienia tętniczego – utrwalone dysrytmie serca, aktywna choroba wieńcowa, powikłania nerkowe i mózgowe nadciśnienia tętniczego oraz niewydolność serca. Nadto Sąd Okręgowy wskazał, że poprzednio ubezpieczony był niezdolny z przyczyn kardiologicznych (nadciśnienie tętnicze z zajęciem serca), obecnie występuje u niego stabilizacja hemodynamiczna. Nie powinien wykonywać pracy ciężkiej, wymagającej dźwigania znacznych ciężarów w trybie ciągłym, pracy w hałasie. Może wykonywać pracę malarza, pracownika remontowo – budowlanego na wysokości do 3 m, konserwatora urządzeń melioracyjnych, pracownika produkcji i utrzymania ruchu.

Ubezpieczony nie zgodził się z tą opinią, wskazując że występujące u niego schorzenia w postaci niedosłuchu na lewe ucho, liczne zwyrodnienia i przyjmowanie leków na serce uniemożliwiają mu wykonywanie pracy. Nadto ma zaplanowany zabieg obu stawów biodrowych i oczekuje na operację 3 kręgów (przepukliny). W związku z wniesionymi zastrzeżeniami Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego neurologa, który stwierdził, że występujący u ubezpieczonego zespól bólowy szyjny i lędźwiowy w przebiegu zmian zwyrodnieniowych bez patologicznych objawów neurologicznych (w obrębie centralnego i obwodowego układu nerwowego) nie powoduje niezdolności do pracy. Ubezpieczony nie wniósł zastrzeżeń do tej opinii, dopiero na rozprawie w dniu 12 listopada 2013 r. stwierdził, że się z nią nie zgadza.

Sąd Okręgowy dał wiarę opiniom biegłych, uznając je za jasne, logiczne i spójne. Analiza wszystkich okoliczności w sprawie w ujęciu aspektów medycznych i socjalnych wskazuje, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy. W ocenie Sądu I instancji ubezpieczony nie sprostał obowiązkowi udowodnienia, że występujące u niego schorzenia uniemożliwiają mu wykonywanie pracy, zaś samo występowanie schorzeń, przyjmowanie leków, leczenie rehabilitacyjne, korzystanie z porad i pomocy lekarzy nie powoduje, ani nie dowodzi jeszcze niezdolności do pracy.

Z powyższym wyrokiem nie zgodził się ubezpieczony, który w apelacji domagał się ponownego przyznania renty. Zakwestionował prawidłowość wydanych przez biegłych opinii. Wskazał, że znajduje się pod stalą opieką kardiologiczną, oczekuje na operacje bioder.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego okazała się uzasadniona i doprowadziła do postulowanej zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Sąd Apelacyjny, widząc potrzebę uzupełnienia materiału dowodowego postanowił dopuścić w pierwszej kolejności dowód z uzupełniającej opinii biegłych ortopedy i lekarza medycyny pracy, którzy mieli ustosunkować się do okoliczności zawartych w karcie informacyjnej przedłożonej przez ubezpieczonego. Biegła medycyny pracy w opinii uzupełniającej, po przeanalizowaniu powtórnym dostępnej dokumentacji wskazała, że nie stwierdza upośledzenia ruchomości w stawach biodrowych, a badany nie skarżył się do tej pory na te dolegliwości. Poprzednie orzeczenia o długotrwałej niezdolności do pracy nie wynikały z upośledzenia funkcji układu ruchu. Biegła medycyny pracy nie zmieniła swojej opinii. Biegły ortopeda, ze względu na stan zdrowia, nie był w stanie uzupełnić opinii. Z opinią biegłej medycyny pracy nie zgodził się ubezpieczony, wskazując że po przebytej operacji nie jest w stanie pracować, ma większe nadciśnienie, bóle kręgosłupa stały się większe, jak również nastąpiło pogorszenie słuchu.

W związku z dalej występującymi wątpliwościami, co do tego, czy stan zdrowia ubezpieczonego czyni go niezdolnym do pracy, Sąd Apelacyjny dopuścił dowód z łącznej opinii nowego składu biegłych sądowych z zakresu ortopedii i medycyny pracy, którzy mieli uwzględnić dane zawarte w karcie leczenia szpitalnego, jak też ustosunkować się do poprzednich opinii biegłych sadowych oraz orzeczenia komisji lekarskiej ZUS. Biegli rozpoznali u ubezpieczonego alloplastykę stawu biodrowego prawego w 2014 r., zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego lewego, nadciśnienie tętnicze II ^o WHO, zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych i stawów kręgosłupa, osłabienie słuchu, przebyte leczenie operacyjne ucha lewego oraz otyłość. Biegli jednoznacznie orzekli, że badany jest częściowo okresowo od 1.01.2013 r. niezdolny do pracy do 31.12.2016 r. ze względu na znaczne upośledzenie sprawności układu ruchu – stawów biodrowych. Biegli, po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną z akt sprawy, po przeprowadzeniu badania sądowo – lekarskiego i po analizie dokumentacji, wniosków z badania podmiotowego i przedmiotowego, uznali, że sprawność i nasilenie zmian zwyrodnieniowych lewego stawu biodrowego istotnie ograniczają sprawność ubezpieczonego, a z tego powodu badany jest niezdolny do pracy cięższej fizycznie, którą dotychczas wykonywał. W opinii uzupełniającej biegli wskazali, że wnioskodawca jest nadal częściowo niezdolny do pracy po 31.12.2011 r. do 31.12.2016 r.

Zastrzeżenia do opinii wniósł organ rentowy, który wskazał, że we wcześniejszej opinii innego zespołu biegłych nie były rozpoznane schorzenia stawów biodrowych. Dotychczasowa niezdolność powodowana była nadciśnieniem tętniczym z zajęciem serca, a stan zdrowia ubezpieczonego się poprawił.

Sąd Odwoławczy dopuścił dowód z opinii uzupełniającej, w której biegli wskazali, że oceniali stan kliniczny w odniesieniu do przeprowadzonej operacji alloplastyki. W ich ocenie sprawność układu ruchu uniemożliwia F. S. pracę zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Również i z tą opinią nie zgodził się organ rentowy, domagając się przeprowadzenia uzupełniającej opinii biegłego ortopedy.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 8 grudnia 2015 r. dopuszczony został dowód z ustnej uzupełniającej opinii biegłych ortopedy i lekarza medycyny pracy. Biegli podtrzymali swoją opinię i datę, od której ubezpieczony jest niezdolny częściowo do pracy. Biegły ortopeda wskazał, że z punktu widzenia ortopedycznego, zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych występowały u ubezpieczonego już dużo wcześniej. W dokumentacji znajduje się zdjęcie rentgenowskie z 2008 r., które obrazuje, że już w tej dacie u ubezpieczonego widoczne były początkowe zmiany zwyrodnieniowe stawów. Mimo, że wtedy jeszcze nie powodowały one u ubezpieczonego niezdolności do pracy, to mając na uwadze charakter wykonywanej przez niego pracy, uznać należało, że zmiany te postępowały szybko i już w 2010 r. powodowały częściową niezdolność do pracy. Na pewno można mówić o niezdolności do pracy spowodowanej tymi schorzeniami już od początku 2012 r. Potwierdza to również fakt wykonania w 2014 r. operacji. Zmiany musiały ograniczać ruchy, występowały przykurcze stawów. Powodowały niezdolność do pracy nawet, jeśli była ona orzeczona z innych względów. Opinię podtrzymała również biegła medycyny pracy. Wskazała, że po operacji są szanse na odzyskanie zdolności do pracy, jednakże najpierw konieczna jest rehabilitacja. Biegli nie potrafili powiedzieć, dlaczego wcześniej schorzenia ortopedyczne nie były brane pod uwagę. Wskazali jednak, że poprzedni biegli zbagatelizowali te schorzenia, bo wcześniej niezdolność orzekano ze względu na układ krążenia. Wskazali, że podczas wywiadów przeprowadzanych na potrzeby sporządzenia opinii w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji, ubezpieczony skarżył się na bóle bioder.

Sąd Apelacyjny, po dokładnym zapoznaniu się ze wszystkimi opiniami biegłych i materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie, uznał, że zasadnym jest przyznanie ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2016 r.

Wskazać należy, iż w postępowaniu sądowym ocena niezdolności do pracy, a co za tym idzie również weryfikacja orzeczeń lekarzy orzeczników, wymaga zasięgnięcia wiadomości specjalnych. Przy czym oceny niezdolności do pracy nie można dokonywać w oparciu jedynie o opinie lekarzy leczących ubezpieczonego. Podstawowym więc dowodem w sprawach o rentę jest dowód z opinii biegłego. Z istoty i celu tego rodzaju dowodu wynika, że jeśli rozstrzygnięcie wymaga wiadomości specjalnych, dowód z opinii jest konieczny. W takim wypadku sąd nie może poczynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 1974 r. II CR 748/74, Lex 7618). Sąd ocenia opinie biegłych pod kątem ich logiki, spójności oraz tego, czy odpowiadają one na postawione tezy dowodowe. Nadto, ocena wiarygodności i mocy dowodów jest podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia, a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego rozumowania.

Sąd drugiej instancji, zgodnie z art. 382 k.p.c., orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Z powyższego unormowania wynika, że sąd apelacyjny jako sąd drugiej instancji nie ogranicza się do kontroli zaskarżonego wyroku, lecz rozpoznaje sprawę merytorycznie, tzn. samoistnie ocenia zebrany w niej materiał. W związku z tym, że Sąd Apelacyjny przyjął odmienne rozstrzygnięcie niż sąd pierwszej instancji, obowiązany był do dokonania własnych ustaleń faktycznych, które uzasadniałyby zastosowaną podstawę prawną rozstrzygnięcia i wyjaśniały wątpliwości wynikające ze stanowisk prezentowanych przez strony.

Sąd Odwoławczy dał wiarę opinii biegłych sporządzonej na etapie postępowania apelacyjnego. Opinia ta została wydana na podstawie dotychczas zgromadzonej w aktach sprawy dokumentacji, po badaniu ubezpieczonego. Pogląd w niej przedstawiony Sąd Apelacyjny w pełni podzielił i uznał, że opinia spełnia wszelkie wymogi stawiane przez przepisy prawa, a więc jest spójna, logiczna i odpowiada na pytania postawione w tezie dowodowej. Wnioski wynikające z opinii nie nasuwają zastrzeżeń, są konkretne. Opinia zawiera opis rozpoznanych schorzeń oraz wnioski końcowe.

We wcześniejszym okresie ubezpieczony pobierał rentę ze względu na schorzenia natury kardiologicznej. Nie ulega wątpliwości, że nastąpiła w tym zakresie pewna poprawa. Powołani przez Sąd I instancji biegli skupili się przy orzekaniu o niezdolności do pracy, na schorzeniach, które uprzednio spowodowały przyznanie świadczenia. Pominęli zupełnie schorzenia, które uniemożliwiały ubezpieczonemu dotychczasową pracę. Trafnie zauważyli biegli powołani na etapie postępowania odwoławczego, że ubezpieczony już wcześniej skarżył się na bóle kończyn dolnych, kolan i bioder. Biegły ortopeda dokładnie wyjaśnił charakter i stopień nasilenia zmian zwyrodnieniowych obu stawów biodrowych. Zwrócił uwagę, że w dokumentacji medycznej znajdują się zdjęcia z 2008 r., które świadczą o początku zmian zwyrodnieniowych bioder.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych powodują u ubezpieczonego częściową niezdolność do pracy od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2016 r., a więc w okresie, na jaki wskazali biegli. Zmiany te rozwijały się u ubezpieczonego w szybkim tempie i po 31 grudnia 2011r. były na tyle dolegliwe, że uniemożliwiały ubezpieczonemu sprawne poruszanie się. Ubezpieczony skarżył się na te schorzenia, co jednak nie zostało wzięte pod uwagę przez lekarzy orzeczników uznających ubezpieczonego za zdolnego do pracy, jak też przez biegłych wydających opinię w toku postępowania pierwszoinstancyjnego. Zauważyć należy, że zmiany te okazały się na tyle poważne, że ubezpieczony przeszedł operację wszczepienia stawu biodrowego. Planowana była również operacja drugiego stawu biodrowego.

Sąd Odwoławczy ocenił wpływ rozpoznanych u ubezpieczonego schorzeń na możliwość wykonywania przez niego pracy i uznał, że zwyrodnienia stawów biodrowych uniemożliwiają ubezpieczonemu podjęcie pracy zgodnej z jego kwalifikacjami, a więc na stanowiskach pracownika fizycznego – murarza, malarza. Zaznaczyć należy, że schorzenie to nie stanowi nowej okoliczności w sprawie, gdyż już wcześniej ubezpieczony skarżył się na bóle bioder i trudności w poruszaniu się.

Reasumując, Sąd Odwoławczy oceniając stan zdrowia ubezpieczonego w odniesieniu do przesłanek warunkujących niezdolność do pracy wskazanych w art. 12 oraz 13 ustawy emerytalnej, uznał iż F. S. jest osobą częściowo niezdolną do pracy od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2016 r.

Tak argumentując Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

O zwrocie opłaty od apelacji Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych(Dz.U.2014.1025 j.t.)

SSA Barbara Białecka SSA Jolanta Hawryszko SSO del. Gabriela Horodnicka

- Stelmaszczuk