Pełny tekst orzeczenia

71/1/B/2015

POSTANOWIENIE
z dnia 11 lutego 2015 r.
Sygn. akt Ts 63/14

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Piotr Tuleja – przewodniczący
Maria Gintowt-Jankowicz – sprawozdawca
Teresa Liszcz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 sierpnia 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Przedsiębiorstwa Komunikacyjno-Spedycyjnego Tychy Sp. z o.o.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 4 marca 2014 r. Przedsiębiorstwo Komunikacyjno-Spedycyjne Tychy Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) zakwestionowała zgodność art. 117 § 3 w zw. z art. 117 § 2 i art. 1171 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101; dalej: k.p.c.) oraz art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) z art. 32 w zw. z art. 45 ust. 1 i w zw. z art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Postanowieniem z 28 sierpnia 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, stwierdziwszy, że jest ona oczywiście bezzasadna. Niezależnie od powyższego Trybunał zaznaczył, że skarga dotyczy stosowania prawa, a więc kwestii, która pozostaje poza kognicją Trybunału Konstytucyjnego.
W zażaleniu na to postanowienie skarżąca podnosi, że w art. 36 ust. 3 ustawy o TK ustawodawca posłużył się nieostrym wyrażeniem „oczywista bezzasadność”. Ocena skargi jako oczywiście bezzasadnej jest, jak podkreśla skarżąca, oceną merytoryczną. Zdaniem skarżącej wskazuje na to przede wszystkim „kierunek wydanego przez Trybunał orzeczenia, które zmierza do zakończenia postępowania wywołanego pismem skarżącej, co ostatecznie prowadzi do rozstrzygnięcia w przedmiocie jej żądania”. Skarżąca zaznacza, że skarga konstytucyjna jest „instrumentem służącym do wykazania, iż stosowanie określonych przepisów lub odwoływanie się do dorobku doktryny narusza odpowiednie wolności lub prawa”. Ponadto skarżąca zauważa, że „zgodnie z art. 190 ust. 5 Konstytucji, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego zapadają większością głosów. Tym samym, wydanie postanowienia w przedmiocie odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w składzie jednoosobowym, w oczywisty sposób narusza wskazany wyżej przepis i zwiększa prawdopodobieństwo niewłaściwego jej rozpatrzenia”. W przekonaniu skarżącej osoby prawne i osoby fizyczne łączy posiadanie zdolności prawnej, zdolności sądowej i zdolności procesowej. Powołując się na powyższe, skarżąca powtarza twierdzenia zawarte w skardze, zgodnie z którymi osoba fizyczna, która ubiega się o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, korzysta z dużych ułatwień. Osoba prawna musi w takiej sytuacji wykazać brak dostatecznych środków na pokrycie kosztów wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika, przy czym ustawodawca nie określił sposobu, w jaki ma to zrobić.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucjynej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada – w zakresie zarzutów sformułowanych w tym środku odwoławczym – czy w wydanym postanowieniu prawidłowo ustalił przesłanki odmowy nadania skardze dalszego biegu.
Trybunał stwierdza, że zaskarżone postanowienie zostało wydane w prawidłowym składzie, a argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie
Trybunał zwraca uwagę na to, że przywołany przez skarżącą art. 190 ust. 5 Konstytucji nie dotyczy formalnych orzeczeń wydanych w ramach wstępnej kontroli skarg konstytucyjnych, lecz orzeczeń co do istoty sprawy – merytorycznych (zob. L. Garlicki, komentarz do art. 190 Konstytucji, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, tom V, red. L. Garlicki, Warszawa 2007, s. 3, 4 i 35). Należy też pamiętać o art. 197 Konstytucji, w myśl którego tryb postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym określa ustawa. Zgodnie zaś z art. 49 w zw. z art. 36 ust. 1 ustawy o TK wstępne rozpoznanie skargi odbywa się w składzie jednoosobowym.
Trybunał zauważa, że zgodnie z przywołanymi przepisami ustawy o TK każda skarga konstytucyjna podlega wstępnej kontroli. Gdy skarga konstytucyjna nie spełnia wymogów określonych w art. 79 ust. 1 Konstytucji lub warunków, o których mowa w art. 46 ust. 1, art. 47 i art. 48 ust. 1 ustawy o TK, lub gdy występują przesłanki określone w art. 36 ust. 3 albo w art. 39 ust. 1 pkt 1 czy pkt 3 ustawy o TK (a nie zachodzi wyjątek wynikający z art. 39 ust. 3 ustawy o TK), Trybunał wydaje postanowienie o odmowie nadania jej dalszego biegu (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK). Kwestionowanie tego, że ustawodawca uczynił oczywistą bezzasadność jedną z przesłanek odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, jest niedopuszczalne na obecnym etapie postępowania.
Trybunał przypomina, że w ocenie Sądu Okręgowego w Katowicach – XIX Wydział Gospodarczy Odwoławczy, orzekającego w sprawie skarżącej, w dokumentach przez nią przedstawionych pojawiły się rozbieżności, które uniemożliwiły przyznanie jej profesjonalnego pełnomocnika. Skarżący zaś nie wykonała zarządzenia sędziego wzywającego ją do przedłożenia bilansu i sprawozdania finansowego w celu usunięcia wspomnianych rozbieżności. Trybunał stwierdza zatem, że skarżąca nie uprawdopodobniła, że to zakwestionowana norma prawna, a nie jej własne zaniechanie, doprowadziła do niekorzystnego dla niej skutku (nieprzyznania jej pomocy prawnej z urzędu). Ponadto skarżąca nie zauważa tego, że sądy nie uwzględniły jej wniosku o ustanowienie pełnomocnika procesowego nie dlatego, że postawiły jej większe wymogi niż osobom fizycznym, lecz dlatego, że przedstawione przez nią informacje były ze sobą sprzeczne. Rozstrzygnięcie sądu w sprawie ustanowienia pełnomocnika z urzędu nie byłoby inne, gdyby sąd – rozpoznając wniosek osoby fizycznej – uznał, że jej oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania zawiera sprzeczne informacje. Powyższe przesądza o oczywistej bezzasadności zarzutu postawionego w skardze.
W odniesieniu do zarzutu naruszenia zasady równości w dostępie do sądu w związku z prawem do wniesienia skargi konstytucjynej Trybunał zauważa, że w zażaleniu skarżąca wskazała ˝istotne cechy wspólne˝ osób fizycznych i osób prawnych. Trybunał stwierdza, że zdolność prawna, zdolność sądowa i zdolność procesowa, które – zdaniem skarżącej – stanowią owe cechy, są irrelewantne z perspektywy wymogów dotyczących wykazania przez te podmioty ich sytuacji majątkowej w związku z ubieganiem się o udzielenie pomocy prawnej z urzędu. Ze wskazanych przez skarżącą wspólnych cech osób fizycznych i prawnych nie wynika tożsamość w zakresie rozliczeń finansowych prowadzonych przez te podmioty. Poza tym, jak konsekwentnie zwraca uwagę Trybunał w swoim orzecznictwie, w odniesieniu do podmiotów takich jak skarżąca nie jest możliwe określenie katalogu wymaganych dokumentów, które obrazowałyby ich sytuację majątkową i finansową (zob. postanowienia TK z 14 stycznia 2014 r., Ts 300/13, niepubl. i 24 stycznia 2014 r., Ts 298/13, niepubl.).

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak na wstępie.