Pełny tekst orzeczenia

202/2/B/2015

POSTANOWIENIE

z dnia 25 marca 2015 r.

Sygn. akt Ts 72/15



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Stanisław Biernat,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej T.R. w sprawie zgodności:

art. 88 i art. 89 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, ze zm.) z art. 79 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 23 lutego 2015 r. (data nadania) T.R. (dalej: skarżący) wystąpił o stwierdzenie, że art. 88 i art. 89 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, ze zm.; dalej: ustawa o emeryturach i rentach z FUS) są niezgodne z art. 79 Konstytucji. Ponadto skarżący zakwestionował konstytucyjność decyzji i orzeczeń wydanych w jego sprawie.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Decyzją z 28 lutego 2001 r. (znak: 03588548-1/01/I) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Opolu, Inspektorat w Nysie (dalej: ZUS w Opolu, organ rentowy) przyznał skarżącemu prawo do jednorazowej wypłaty (będącej uzupełnieniem łącznej kwoty renty przysługującej za 2000 r.) za miesiące pobierania renty w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2000 r. Decyzją z 28 marca 2001 r. (znak: jw.) organ rentowy ustalił (tj. zmniejszył) wysokość świadczenia pobieranego przez skarżącego. Wyrokiem z 18 lutego 2004 r. (sygn. akt VU 341/03) Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu – Wydział V (dalej: Sąd Okręgowy w Opolu) oddalił odwołanie, które skarżący wniósł na obie decyzje ZUS w Opolu. Wyrokiem z 30 września 2005 r. (sygn. akt III AUa 1527/04) Sąd Apelacyjny we Wrocławiu – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (dalej: Sąd Apelacyjny we Wrocławiu), na skutek apelacji skarżącego, zmienił wyrok Sądu Okręgowego w Opolu i poprzedzającą go decyzję ZUS w Opolu z 28 marca 2001 r. w ten sposób, że nakazał organowi rentowemu zwrócić skarżącemu 41,29 zł tytułem nienależnie potrąconego świadczenia z ustawowymi odsetkami od 2 kwietnia 2001 r. do dnia zapłaty. W pozostałej części Sąd Apelacyjny we Wrocławiu apelację oddalił.

W dniu 12 maja 2014 r. skarżący wystąpił do Sądu Okręgowego w Opolu z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu do sporządzenia i wniesienia do Trybunału Konstytucyjnego skargi dotyczącej „zgodności z Konstytucją naliczania i waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych wypłacanych z mocy [ustawy o emeryturach i rentach z FUS]”. Postanowieniem z 10 czerwca 2014 r. (sygn. akt VUo 32/14) Sąd Okręgowy w Opolu uznał się za rzeczowo niewłaściwy i przekazał wniosek do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Nysie – Wydział I Cywilny (dalej: Sąd Rejonowy w Nysie). Postanowieniem z 29 września 2014 r. (sygn. akt I Co 1748/14) Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Nysie ustanowił dla skarżącego adwokata z urzędu w celu wniesienia skargi konstytucyjnej. Pismem z 16 października 2014 r. (znak: L.dz. 2338/14) Okręgowa Rada Adwokacka w Opolu (dalej: ORA w Opolu) wyznaczyła pełnomocnika.

Zdaniem skarżącego zakwestionowane w skardze art. 88 i art. 89 ustawy o emeryturach i rentach z FUS są niezgodne z Konstytucją, ponieważ określony w nich wskaźnik waloryzacji emerytur i rent jest niższy niż wskaźnik waloryzacji płac. Wskutek tego – jak wskazał skarżący – otrzymuje on świadczenie niewystarczające na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Dlatego „powinny być zastosowane wyższe wskaźniki waloryzacji emerytur i rent, a w szczególności dla rencistów pobierających świadczenie rentowe z tytułu częściowej niezdolności do pracy, aby mogli godnie żyć, co byłoby zgodne z literą i duchem Konstytucji RP”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Jej merytoryczne rozpoznanie jest uzależnione od spełnienia warunków wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i art. 46 i art. 47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Skargom konstytucyjnym niespełniającym tych warunków oraz skargom oczywiście bezzasadnym Trybunał Konstytucyjny odmawia nadania dalszego biegu.

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarżący może wnieść skargę konstytucyjną po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w terminie trzech miesięcy od doręczenia mu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. W sprawie, w związku z którą została złożona analizowana skarga, warunek ten nie został spełniony.

Naruszenie swych konstytucyjnych praw skarżący wiąże z dwiema decyzjami ZUS w Opolu utrzymanymi w mocy prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 30 września 2005 r. W myśl art. 46 ustawy o TK od dnia doręczenia skarżącemu tego orzeczenia rozpoczął bieg termin do wniesienia skargi. Skarżący złożył skargę do Trybunału dopiero po blisko dziesięciu latach od wydania wyroku przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu. Przekroczył zatem ustawowy termin do jej wniesienia.

Okoliczność ta jest – w myśl art. 49 w związku z art. 46 ust. 1 ustawy o TK – podstawą odmowy nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu.

Niezależnie od powyższego Trybunał zwraca uwagę na to, że zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK skarga, poza spełnieniem warunków określonych dla pisma procesowego, powinna zawierać wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, oraz określenie sposobu tego naruszenia tego naruszenia.

Jako podstawę skargi skarżący wskazał art. 79 Konstytucji. Zgodnie z nim każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucja ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Skarżący jednak w ogóle nie uzasadnił tego, w jaki sposób zaskarżone przez niego art. 88 i art. 89 ustawy o emeryturach i rentach z FUS naruszają przysługujące mu prawo do wniesienia skargi konstytucyjnej.

Okoliczność ta jest – zgodnie z art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – następną podstawą odmowy nadania analizowanej skardze dalszego biegu.

Skarżący zakwestionował także konstytucyjność wydanych w jego sprawie decyzji organów rentowych i orzeczeń sądów powszechnych (pkt. 3 petitum skargi).

Trybunał przypomina, że w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być tylko przepis ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego wydane zostało ostateczne orzeczenie. Stosowanie prawa przez organy rentowe oraz sądy powszechne – nawet błędne – pozostaje natomiast poza kognicją Trybunału Konstytucyjnego, gdyż „w stanie prawnym Trybunał (…) jest »sądem prawa«, nie zaś »sądem faktów«, czy kolejną instancją sądową. Do jego kompetencji należy (…) ocena zgodności aktów prawnych z Konstytucją” (zob. postanowienie TK z 26 października 2005 r., SK 11/03, OTK ZU nr 9/A/2005, poz. 110).

Okoliczność ta jest – zgodnie z art. 49 w związku z art. 39 ust. 1 pkt. 1 ustawy o TK – kolejną podstawą odmowy nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu.



Wziąwszy powyższe pod uwagę, Trybunał postanowił jak na wstępie.