Pełny tekst orzeczenia

170/2/B/2015



POSTANOWIENIE

z dnia 5 marca 2015 r.

Sygn. akt Ts 208/14



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej R.A. w sprawie zgodności:

art. 109 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm.) z art. 53 ust. 1 w zw. z art. 53 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



postanawia:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej sporządzonej przez adwokata i wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 30 lipca 2014 r. (data nadania) R.A. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 109 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm.; dalej: k.k.w.) z art. 53 ust. 1 w zw. z art. 53 ust. 2 Konstytucji.



Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą.



Skarżący jest osobą pozbawioną wolności, odbywającą wyrok w Areszcie Śledczym w Łodzi. Wcześniej przebywał w Zakładzie Karnym w Płocku. Jest praktykującym muzułmaninem, członkiem Ligi Muzłumańskiej w Polsce. Skarżący wielokrotnie występował do dyrekcji Zakładu Karnego w Płocku, a później Aresztu Śledczego w Łodzi, o dietę zgodną z zasadami jego wyznania. Wobec skazanego stosowano dietę lekkostrawną, jednakże konsekwentnie odmawiano mu diety, która łączyłaby w sobie zarówno zalecenia medyczne, jak i religijne. Skarżący nie zaskarżył żadnej decyzji wydanej w jego sprawie w trybie przewidzianym w k.k.w.



Skarżący zwrócił się o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu złożenia skargi konstytucyjnej. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi postanowieniem z 6 czerwca 2014 r. (sygn. akt V Kp 511/14) przyznał skarżącemu pełnomocnika z urzędu. W dniu 17 czerwca 2014 r. Okręgowa Rada Adwokacka w Łodzi wyznaczyła właściwego adwokata.



W wyniku przeprowadzonej kontroli formalnej wniesionej skargi konstytucyjnej, zarządzeniem z 3 września 2014 r. sędzia Trybunału wezwał pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia jej braków, tj. do: doręczenia kopii postanowienia sądu ustanawiającego pełnomocnictwo do sporządzenia skargi konstytucyjnej; doręczenia 5 kopii orzeczeń dokumentujących wyczerpanie przez skarżącego drogi prawnej w przedstawionej Trybunałowi Konstytucyjnemu sprawie; wskazania wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia wydanego na podstawie zaskarżonego przepisu, które skarżący uważa za ostateczne w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK); podania daty doręczenia skarżącemu orzeczenia, o którym mowa wyżej; dokładnego określenia sposobu naruszenia konstytucyjnych praw i wolności skarżącego określonych w art. 53 ust. 1 i 2 Konstytucji przez zaskarżony art. 109 § 1 k.k.w.



W piśmie z 15 września 2014 r. pełnomocnik skarżącego odniósł się do stwierdzonych braków skargi. Do pisma zostały dołączone: postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, w którym ustanowiono pełnomocnika z urzędu dla skarżącego, oraz postanowienie prokuratora Prokuratury Rejonowej Łódź-Bałuty z 30 czerwca 2014 r. o odmowie wszczęcia śledztwa w sprawie niedopełnienia obowiązków i przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy Aresztu Śledczego w Łodzi (sygn. akt 2Ds. 1338/14), a także postanowienie Sądu Rejonowego dla ŁodziŚródmieścia w Łodzi z 15 września 2014 r. (sygn. akt V Kp 684/14) utrzymujące postanowienie prokuratora o odmowie wszczęcia śledztwa. Postanowienie to zostało wskazane przez pełnomocnika skarżącego jako ostateczne.



Jak podkreślono w skardze, władze więzienne, odmawiając zapewnienia skarżącemu bezmięsnej diety zgodnej z jego przekonaniami religijnymi, naruszyły przysługujące mu prawo do uzewnętrzniania swojego wyznania przez przestrzeganie zasad religii islamskiej. Skarżący wskazuje, że zgodnie z art. 109 § 1 zdanie pierwsze k.k.w. skazany otrzymuje trzy razy dziennie posiłki, o odpowiedniej wartości odżywczej, w tym co najmniej jeden posiłek gorący, z uwzględnieniem zatrudnienia i wieku skazanego, a w miarę możliwości także wymogów religijnych i kulturowych. Według skarżącego ograniczanie prawa osoby osadzonej do praktykowania wiary, w tym spożywania posiłków zgodnych z nauczaniem wyznawanej religii, jest niedopuszczalne w sytuacjach innych niż nadzwyczajne.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie (tj. ustawie o TK), wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Warunkiem nadania skardze dalszego biegu jest spełnienie przesłanek określonych w art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w ustawie o TK. W przypadku, w którym wniesiona skarga nie odpowiada przewidzianym w tych aktach normatywnych wymogom formalnym, sędzia Trybunału, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 2 ustawy o TK, wzywa do uzupełnienia braków w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia sędziego. Nieuzupełnienie braków w terminie, zgodnie z art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, skutkuje wydaniem postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



Zasadniczym powodem odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest brak wydanego w sprawie skarżącego ostatecznego orzeczenia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Po pierwsze, należy zaznaczyć, że postanowienie Sądu Rejonowego w Łodzi zostało wydane w dniu 15 września 2014 r., a więc w dniu, w którym upływał 7-dniowy termin do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej. Oznacza to, że w dniu wniesienia skargi konstytucyjnej, tj. 30 lipca 2014 r., nie istniało ostateczne orzeczenie w sprawie przedstawionej Trybunałowi do rozpoznania. Po drugie, ani postanowienie Sądu Rejonowego w Łodzi z 15 września 2014 r., ani wcześniejsze postanowienie prokuratora Prokuratury Rejonowej Łódź-Bałuty z 30 czerwca 2014 r. nie zostały wydane na podstawie zakwestionowanego art. 109 § 1 k.k.w. Trybunał Konstytucyjny stwierdził zatem, że w przedstawionej do rozpoznania sprawie nie zostało wydane orzeczenie, które miałoby charakter ostateczny, a co za tym idzie, nie doszło również do wyczerpania drogi prawnej.



Ze względu na sformalizowany charakter skargi należy uznać, że pełnomocnik skarżącego nie wykonał prawidłowo zarządzenia sędziego Trybunału, co w myśl art. 36 ust. 3 ustawy o TK stanowi samoistną przesłankę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.



Niezależnie od powyższej okoliczności Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że niniejsza skarga konstytucyjna jest niedopuszczalna w rozumieniu art. 39 ust. 1 ustawy o TK. Przedmiotem skargi musi być akt stanowienia prawa, tj. przepis ustawy lub innego aktu normatywnego. Prawodawca polski w żadnym bowiem wypadku nie zezwolił na kwestionowanie za pomocą skargi wyłącznie jednostkowych aktów stosowania przepisów, nawet w sytuacji, gdyby akty te w sposób niebudzący wątpliwości prowadziły do naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw skarżącego. Jak podkreślał Trybunał w swoich orzeczeniach, skarga musi pozostawać środkiem kwestionowania przepisów prawnych („skarga na przepis”), nie zaś sfery ich stosowania. Aby więc skarga konstytucyjna mogła doprowadzić do orzeczenia o niekonstytucyjności, Trybunał winien najpierw ustalić, że dotyczy ona samego przepisu, nie zaś aktu jego stosowania w sprawie skarżącego. Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał stwierdza, że analizowana skarga jest skargą na stosowanie prawa. Skarżący postawił zarzut niezgodności art. 109 § 1 k.k.w. z art. 53 ust. 1 i 2 Konstytucji w zakresie, w jakim przepis ten nie zapewnia wolności wyznawania religii i ogranicza możliwość praktykowania religii. Jednakże w treści skargi kwestionowana jest nie normatywna treść wskazanego przepisu art. 109 § 1 k.k.w., a jedynie sposób rozstrzygnięcia sprawy przez dyrekcję zakładu karnego. Tym samym skarżący podniesione zarzuty wiąże ze sposobem wydania w jego sprawie decyzji, która dodatkowo nie ma charakteru ostatecznego.



W związku z powyższym na podstawie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 i w zw. z art. 49 ustawy o TK należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.