Pełny tekst orzeczenia

230/3/B/2015

POSTANOWIENIE
z dnia 10 czerwca 2015 r.
Sygn. akt Ts 247/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz – przewodnicząca
Piotr Tuleja – sprawozdawca
Stanisław Rymar,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 marca 2015 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej M.Z.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 6 września 2013 r. (data nadania) M.Z. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 155, poz. 1037; dalej: ustawa z 2010 r.) z art. 2, art. 10 w zw. z art. 8, w zw. z art. 175 ust. 1 i w zw. z art. 178 ust. 1, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 Konstytucji.
Postanowieniem z 9 marca 2015 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania wniesionej skardze dalszego biegu, stwierdziwszy, że nie spełnia ona przesłanki określonej w art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Jak ustalił Trybunał, skarżący nie wykazał, że istnieje związek pomiędzy zaskarżonym art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z 2010 r., prawomocnym odrzuceniem złożonego przez skarżącego pozwu o odszkodowanie przeciwko Skarbowi Państwa i domniemanym naruszeniem przysługujących skarżącemu praw, wywodzonych przez niego ze wskazanych w skardze konstytucyjnych wzorców. Trybunał podkreślił przy tym, że wprowadzenie do porządku prawnego ustawy z 2010 r., a w szczególności art. 4171 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, ze zm.; dalej: k.c.) i określenie zasad intertemporalnych stosowania tego przepisu w art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z 2010 r., nie miało żadnego znaczenia dla sprawy skarżącego, ponieważ skarżący dochodził swojego roszczenia na podstawie art. 77 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 417 k.c. w brzmieniu obowiązującym przed 1 września 2004 r.
W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżący podnosi, że wbrew temu, co stwierdził Trybunał, art. 4 ust. 2 ustawy z 2010 r. nie dotyczy tylko roszczeń opartych na art. 4171 § 2 k.c. Skarżący uważa, że „nie ma (…) znaczenia, który z artykułów k.c. ([art.] 4171 § 2 k.c. lub dawny art. 417 k.c.) jest powołany w pozwie, skoro dają taką samą ochronę i ich zakres czasowy pokrywałby się po orzeczeniu niekonstytucyjności ograniczenia czasowego artykułu 4171 § 2 k.c. w art. 4 ust. 1 [ustawy z 2010 r.]”. Skarżący zaznacza, że jego „roszczenie [o odszkodowanie od Skarbu Państwa] zostało pierwotnie oddalone jako przedawnione nie z powodu zaniedbań skarżącego, jak sugeruje Trybunał, ponieważ przedawniło się przed wydaniem wyroku TK z [4 grudnia 2001 r.], SK 18/00 [(OTK ZU nr 8/2001, poz. 256)], na którym oparte było roszczenie, a więc jeszcze przed stworzeniem prawnej możliwości jego dochodzenia, a sądy nie uznały daty ogłoszenia tego wyroku jako początku biegu [3-letniego] terminu przedawnienia z art. 442 § 1 k.c. (…)”. Zdaniem skarżącego „o ocenie Trybunału powinien przesądzić fakt, że sądy trzech instancji w sprawie skarżącego, w tym SN, konsekwentnie wskazują, że o zastosowaniu art. 199 § 1 pkt 2 [ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.)] rozstrzygnęła treść art. 4 ust. 1 i 2 [ustawy z 2010 r.], tj. zawarte w nich ograniczenie czasowe – zaskarżone skargą – wyłączające zastosowanie tych przepisów”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał bada przede wszystkim, czy w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.
W zażaleniu skarżący twierdzi, że to właśnie ze względu na ograniczenie czasowe – o którym stanowią art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z 2010 r. – doszło do naruszenia przysługujących mu konstytucyjnych praw wskazanych w skardze. Podnosi też, że jego roszczenie o odszkodowanie względem Skarbu Państwa przedawniło się nie wskutek jego zaniedbań, lecz jeszcze przed wyrokiem Trybunału z 4 grudnia 2001 r., tj. „przed stworzeniem prawnej możliwości (…) dochodzenia [takiego roszczenia]”. Skarżący uważa więc, że „problem sprowadza się do kwestii działania niekonstytucyjnego art. 418 k.c. w czasie przed wejściem w życie Konstytucji. Ustawodawca przez zaniechanie stracił możliwość regulacji tego po wyroku TK z [4 grudnia 2001 r.] (…) i próbuje teraz ominąć brak kompetencji do określania skutków czasowych orzeczeń TK regulując kwestię przedawnienia w art. 4 ust. 2 [ustawy z 2010 r.] przez wyłączenie skuteczności roszczeń w zakresie nieuregulowanego działania art. 418 [k.c.] z naruszeniem zasad legislacji, Konstytucji i kompetencji sądów (…)”.
Punktem wyjścia do analizy zarzutów sformułowanych w zażaleniu jest stwierdzenie, że skarżący miał zagwarantowaną możliwość dochodzenia na drodze sądowej odszkodowania za niezgodne z prawem działanie (zaniechanie) organu władzy publicznej i z niej skorzystał (choć nie osiągnął pożądanego przez siebie skutku, czego wyrazem jest złożona skarga). To właśnie postępowanie zakończone wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie – Wydział I Cywilny z 31 marca 2005 r. (sygn. akt I ACa 916/04) dotyczyło ochrony prawa, które skarżący wywodzi z art. 77 ust. 1 Konstytucji (i z powiązanych z nim innych przepisów ustawy zasadniczej). Wyjaśnił to już dostatecznie Trybunał w zakwestionowanym postanowieniu.
Tym samym Trybunał podkreśla, że skarżący skorzystał już z prawa, którego ochrony ponownie próbował dochodzić w postępowaniu sądowym poprzedzającym złożenie skargi konstytucyjnej, a w konsekwencji także w postępowaniu skargowym. Nie można więc ani postanowienia o odrzuceniu pozwu skarżącego, ani postanowienia o oddaleniu zażalenia na to postanowienie traktować jako tych, które ostatecznie ukształtowały jego sytuację prawną w rozumieniu art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, tj. rozstrzygnęły o przysługującym mu prawie określonym w art. 77 ust. 1 Konstytucji.
Wszystkie argumenty skarżącego, które dotyczą stanu prawnego sprzed wejścia w życie Konstytucji, w szczególności zarzucanego zaniechania ustawodawcy, w rzeczywistości mają – w ocenie Trybunału – przesłonić brak związku pomiędzy normami wyinterpretowanymi przez skarżącego z art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z 2010 r., prawomocnym odrzuceniem jego pozwu a rzekomym naruszeniem wskazanych w skardze konstytucyjnych praw – w szczególności prawa wynikającego z art. 77 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał przypomina, że skargę konstytucyjną może wnieść tylko ten, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone przez przepis (wynikającą z niego normę prawną), na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekły ostatecznie o jego wolnościach lub prawach (obowiązkach) określonych w Konstytucji. Tymczasem, co należy powtórzyć, nie da się połączyć rzekomego naruszenia konstytucyjnych praw wskazanych w skardze z orzeczeniem wydanym wobec skarżącego i zakwestionowanym przepisem, co uzasadniało odmowę nadania skardze dalszego biegu.

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.