Pełny tekst orzeczenia

190/2/B/2015

POSTANOWIENIE

z dnia 25 lutego 2015 r.

Sygn. akt Ts 358/14



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Andrzej Wróbel,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej MKS Sp. z o.o. w sprawie zgodności:

art. 3942 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 2014 r. poz. 101, ze zm.) z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3, w związku z art. 78 i w związku z art. 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 19 grudnia 2014 r. (data nadania), uzupełnionej pismem procesowym z 9 stycznia 2015 r. (data nadania), MKS Sp. z o.o. (dalej: skarżąca lub pozwana) wystąpiła o stwierdzenie, że art. 3942 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 2014 r. poz. 101, ze zm.; dalej: k.p.c.) w zakresie, „w jakim nie daje podstaw do zaskarżenia postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie sprostowania niedokładności, błędów pisarskich albo rachunkowych lub innych oczywistych omyłek na mocy art. 350 Kodeksu postępowania cywilnego”, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3, w związku z art. 78 i w związku z art. 176 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została złożona w związku z następującą sprawą. Postanowieniem z 1 marca 2013 r. (sygn. akt VI GC 138/12) Sąd Rejonowy w Tychach – Wydział VI Gospodarczy (dalej: Sąd Rejonowy w Tychach) przyznał biegłemu sądowemu wynagrodzenie (480,18 zł) za sporządzenie opinii sądowej. (Na to rozstrzygnięcie skarżąca wniosła zażalenie. Po wezwaniu jej do uiszczenia opłaty od tego środka odwoławczego skarżąca złożyła wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych. Postanowieniem z 23 kwietnia 2013 r. [sygn. akt jw.] Sąd Rejonowy w Tychach oddalił wniosek skarżącej). Postanowieniem z 5 listopada 2013 r. (sygn. akt XIX Gz 454/13) Sąd Okręgowy w Katowicach – XIX Wydział Gospodarczy Odwoławczy (dalej: Sąd Okręgowy w Katowicach), na skutek środka odwoławczego wniesionego przez skarżącą, „uchylił postanowienie z 23 kwietnia 2013 r.”. Postanowieniem z 18 listopada 2013 r. (sygn. akt jw.) Sąd Okręgowy w Katowicach sprostował powyższe postanowienie w ten sposób, że słowa „uchylić postanowienie z 23 kwietnia 2013 r.” zastąpił słowami „oddalić zażalenie”. Podkreślił także, że „[w]ydając postanowienie po rozpoznaniu zażalenia pozwanej (…) omyłkowo wskazał postanowienie zaskarżone jako postanowienie z 23 kwietnia 2013 r. podczas gdy zaskarżone zażaleniem postanowienie opatrzone jest datą 1 marca 2013 r. (sygn. akt GC 138/12)”. Postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach z 18 listopada 2013 r., wskazane przez skarżącą jako ostateczne orzeczenie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, zostało jej – wraz z uzasadnieniem – doręczone 13 grudnia 2013 r.

W dniu 19 grudnia 2013 r. skarżąca wystąpiła do Sądu Rejonowego w Tychach – Wydział IX Cywilny z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu sporządzenia skargi konstytucyjnej. Postanowieniem z 10 września 2014 r. (sygn. akt IX Co 3009/13) Sąd Rejonowy w Tychach ustanowił dla niej radcę prawnego z urzędu. Pismem z 24 września 2014 r. (znak: OIRP/2148/2014), doręczonym 7 października 2014 r., Okręgowa Izba Radców Prawnych w Katowicach wyznaczyła pełnomocnika.

Zdaniem skarżącej zakwestionowany w skardze art. 3942 § 1 k.p.c. – przez to, że „nie przewiduje możliwości wniesienia zażalenia do innego składu Sądu w przypadku wydania przez sąd II instancji postanowienia w oparciu o przepis art. 350 k.p.c.” – narusza przysługujące jej prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy (art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji) i prawo do dwuinstancyjnego postępowania sądowego (art. 78 i art. 176 ust. 1 Konstytucji).

Pełnomocnik skarżącej oświadczył, że pomoc prawna świadczona z urzędu „nie został[a] opłacon[a] ani w części, ani w całości”. W związku z tym pełnomocnik wniósł o zwrot kosztów „na rzecz skarżącej”. Zażądał także zwrotu kosztów dojazdu do Sądu Najwyższego w celu zapoznania się z aktami sprawy.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Jej merytoryczne rozpoznanie jest uzależnione od spełnienia warunków wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z art. 46-47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Skargom konstytucyjnym niespełniającym tych warunków oraz skargom oczywiście bezzasadnym Trybunał Konstytucyjny odmawia nadania dalszego biegu.

W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekły ostatecznie o wolnościach lub prawach skarżącego albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Przedmiotem skargi może być zatem tylko ten przepis, który był normatywną podstawą ostatecznego orzeczenia wydanego w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną.

Skarżąca zakwestionowała art. 3942 § 1 k.p.c. w brzmieniu: „Na postanowienia sądu drugiej instancji, których przedmiotem są oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego, zwrot kosztów procesu, zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, skazanie świadka, biegłego, strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę, zarządzenie przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka, odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia, przysługuje zażalenie do innego składu tego sądu, z wyjątkiem postanowień wydanych w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji”.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zakwestionowany przepis nie był podstawą orzeczenia, z którym skarżąca łączy naruszenie swych praw, tj. postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach z 18 listopada 2013 r. Rozstrzygnięcie to dotyczy sprostowania postanowienia tego sądu z 5 listopada 2013 r. Zostało zatem wydane – co wprost wskazano w jego uzasadnieniu – na podstawie art. 350 k.p.c. Oczywiste jest więc to, że podstawą orzekania sądu w sprawie skarżącej nie mógł być zaskarżony przepis. Mówi on bowiem o postanowieniach sądu drugiej instancji, na które przysługuje zażalenie do innego równorzędnego składu tego sądu (tzw. zażalenie poziome, odwołanie poziome). W związku z tym należy stwierdzić, że nawet jeśli według skarżącej zakwestionowany przepis uniemożliwia jej wniesienie środka odwoławczego, to wynika to jedynie z brzmienia tego przepisu i nie jest poparte treścią orzeczenia wskazanego w skardze jako ostateczne. Skarżąca nie złożyła zażalenia na postanowienie z 18 listopada 2013 r., co wynika z przedstawionego przez nią materiału dowodowego, stanu faktycznego sprawy oraz ustaleń Trybunału poczynionych ex officio. Nie uzyskała zatem rozstrzygnięcia wydanego na podstawie zaskarżonego przepisu. Wniesiona skarga nie spełnia więc podstawowego warunku określonego w art. 79 ust. 1 Konstytucji.

Okoliczność ta jest – zgodnie z art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK – podstawą odmowy analizowanej skardze dalszego biegu.



W związku z tym Trybunał postanowił jak na wstępie.