Pełny tekst orzeczenia

763/II/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 31 lipca 2008 r.
Sygn. akt Ts 149/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wojciech Hermeliński,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Instytutu Organizacji i Zarządzania w Przemyśle ORGMASZ w sprawie zgodności:
art. 9 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. Nr 65, poz. 595, ze zm.) z art. 2, art. 7 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 6 maja 2008 r. zakwestionowana została zgodność z Konstytucją przepisu art. 9 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. Nr 65, poz. 595, ze zm.; dalej: ustawa o stopniach). Skarżący wywodzi, że wskazane przepisy pozwalają Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów (dalej: Centralna Komisja) na dowolność dokonywania oceny poziomu działalności naukowej oraz zasadności uchwał w sprawie nadawania stopni naukowych, co przesądza o naruszeniu art. 2 i art. 7 Konstytucji. Z kolei niezgodność zakwestionowanej regulacji z art. 31 ust. 3 Konstytucji wyraża się w „naruszeniu zasad ochrony prawnej wolności”.
Skarga konstytucyjna została skierowana w oparciu o następujący stan faktyczny sprawy.
Centralna Komisja decyzją z 27 listopada 2006 r. (nr BCK-Org-334/2006) cofnęła uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora i doktora habilitowanego nauk ekonomicznych w zakresie nauk o zarządzaniu Instytutowi Organizacji i Zarządzania w Przemyśle ORGMASZ w Warszawie. Decyzja ta została następnie utrzymana w mocy decyzją Centralnej Komisji z 24 września 2007 r. (nr BCK-Org-334/2006/07).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna nie spełnia zasadniczej większości ustawowych przesłanek dopuszczalności tego środka ochrony, co obliguje Trybunał Konstytucyjny do odmowy nadania jej dalszego biegu. Niedopuszczalność skargi wynika z niewyczerpania drogi prawnej w sprawie oraz z nieprawidłowego określenia wzorców konstytucyjnych.
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, niezbędnym warunkiem skutecznego wniesienia skargi konstytucyjnej jest uzyskanie ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wskazywał w swoim orzecznictwie, że pojęcie „ostateczności” ma autonomiczny – konstytucyjny charakter i powinno być interpretowane w oderwaniu od ustawowych pojęć w „możliwie najogólniejszym charakterze odnoszącym się do wszelkiego rodzaju końcowych rozstrzygnięć podejmowanych we wszelkiego rodzaju postępowaniach przed sądami i organami administracji publicznej” (tak m.in. postanowienie z 5 grudnia 1997 r., Ts 1/97, OTK ZU nr 2/1998, poz. 17; por. także: J. Trzciński, uwaga 7 do art. 79, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, t. 2, Warszawa 2001). Przez uzyskanie ostatecznego rozstrzygnięcia o prawach lub wolnościach albo obowiązkach należy rozumieć wyczerpanie możliwej i przewidzianej przepisami drogi prawnej, czyli sytuację, w której skarżącemu nie przysługuje żaden instrument prawny dochodzenia swoich praw (np. możliwość uruchomienia procedury sądowej). Powyższy wymóg wynika z istoty skargi jako środka subsydiarnego. Skarga konstytucyjna nie może zastępować dostępnych jednostce zwykłych instrumentów i procedur dochodzenia praw i wolności, a Trybunał Konstytucyjny nie powinien wyręczać sądów powszechnych ani administracyjnych w realizacji ich zadań. Istota skargi wymaga aktywności podmiotu w uprzednim doprowadzeniu do uzyskania ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy w postaci: prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Zaniechanie tego rodzaju aktywności wyklucza skuteczne wniesienie skargi. Należy przy tym zauważyć, że tylko przy ostatecznym rozstrzygnięciu i wykorzystaniu wszelkich dostępnych środków prawnych można w sposób jasny dokonać rozróżnienia między niekonstytucyjnością aktu a wadliwością jego stosowania (zob. np. postanowienie z 4 lutego 1998 r., Ts 1/97, OTK ZU nr 2/1998, poz. 17).
Przenosząc te rozważania na płaszczyznę przedmiotowej sprawy, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarżący błędnie uznał, że decyzja Centralnej Komisji wydana na skutek wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy stanowi ostateczne rozstrzygnięcie o jego prawach. Nieprawidłowa jest konstatacja, że od decyzji tej – jak ujął to skarżący – „nie przysługują żadne normalne środki odwoławcze”, gdyż zgodnie z art. 29 ustawy o stopniach w postępowaniach dotyczących nadania stopnia doktora i doktora habilitowanego albo tytułu profesora oraz nadania, ograniczenia, zawieszenia i pozbawienia uprawnienia do nadawania tych stopni w zakresie nieuregulowanym w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zm.) a do zaskarżania decyzji wydanych w tych postępowaniach stosuje się przepisy o zaskarżaniu decyzji administracyjnych do sądu administracyjnego. W decyzji Centralnej Komisji skarżący został pouczony o możliwości zaskarżenia tego rozstrzygnięcia do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Skarżący, udzielając odpowiedzi na zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 3 czerwca 2008 r. wzywające do usunięcia braków formalnych skargi, wyjaśnił, że decyzja Centralnej Komisji została zaskarżona do WSA w Warszawie, dowodząc w ten sposób, że nie była ona ostatecznym rozstrzygnięciem o jego konstytucyjnych wolnościach lub prawach.
Na marginesie warto nadmienić, że nawet gdyby przyjąć, jak chce tego skarżący, że decyzja Centralnej Komisji z 24 września 2007 r. (a doręczona 16 listopada 2007 r.) miała charakter ostateczny, to złożenie skargi konstytucyjnej 6 maja 2008 r. i tak przesądziłoby o jej niedopuszczalności ze względu na przekroczenie terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.).
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skardze nie może być nadany dalszy bieg także ze względu na niewłaściwie wskazanie przez skarżącego wzorców konstytucyjnych. Z utrwalonej już linii orzeczniczej wynika, że wskazana w skardze zasada demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) nie jest samoistnym źródłem praw podmiotowych, ochrony których skarżący mógłby domagać się w skardze konstytucyjnej. Wyznacza ona jedynie standard kreowania przez ustawodawcę wolności i praw, nie wprowadzając jednocześnie konkretnej wolności czy konkretnego prawa (zob. postanowienia TK z: 10 stycznia 2001 r., Ts 72/00, OTK ZU nr 1/2001, poz. 12; 20 lutego 2008 r., SK 27/07, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 22). Może ona stanowić wzorzec kontroli, lecz tylko wówczas, gdy zasady z niej płynące zostaną odniesione do przepisów Konstytucji, które prawa i wolności wyrażają. Ze względu na sposób sformułowania uzasadnienia nie jest możliwe zrekonstruowanie konkretnego konstytucyjnego prawa podmiotowego, które miałoby zostać naruszone.
Także w odniesieniu do wskazanego jako wzorzec kontroli art. 31 ust. 3 Konstytucji należy podkreślić, że nie statuuje on żadnych praw ani wolności konstytucyjnych, których naruszenie – zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji – decydowałoby o dopuszczalności wniesienia skargi konstytucyjnej. Wyrażona w art. 31 ust. 3 Konstytucji zasada proporcjonalności musi zostać każdorazowo odniesiona do konkretnego prawa podmiotowego. Powołanie art. 31 ust. 3 Konstytucji w skardze konstytucyjnej powinno więc „towarzyszyć innemu przepisowi, będącemu źródłem prawa lub wolności; zarzut polega wtedy na twierdzeniu, że to prawo lub wolność nie dotyczą wszystkich na równych zasadach, ewentualnie zostały ograniczone z naruszeniem zasady proporcjonalności” (wyrok TK z 14 grudnia 2005 r., SK 22/05, OTK ZU nr 11/A/2005, poz. 135).
Niewłaściwe jest również powołanie się na naruszenie art. 7 Konstytucji. Wzorcem kontroli konstytucyjnej w postępowaniu skargowym – co do zasady – nie może być także powołany przepis, gdyż nie stanowi on źródła wolności ani praw obywateli. Zgodnie z tym przepisem „organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”. Ta podstawowa zasada funkcjonowania demokratycznego państwa prawnego, tj. zasada praworządności, adresowana jest do wszystkich organów władzy publicznej i nakłada określone rygory na ich działanie. Z treści przepisu nie wynikają natomiast prawa dla obywateli (wyrok TK z 16 grudnia 2003 r., SK 34/03, OTK ZU nr 9/A/2003, poz. 102).

Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny uznaje za zasadne odmówić nadania skardze dalszego biegu.