Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Pawlik (spr.)

Sędzia SO Anna Hajda

SR (del.) Ewa Buczek - Fidyka

Protokolant Sandra Olesiak

po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 2016 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa I. S., K. S.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 14 stycznia 2015 r., sygn. akt I C 2065/13

1.  oddala apelację;

2.  nie obciąża powódki kosztami postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Ewa Buczek – Fidyka SSO Tomasz Pawlik SSO Anna Hajda

UZASADNIENIE

Powodowie I. S. i K. S. w pozwie przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. domagali się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym wydanego dniu 19 września 2006 r. przez Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej, sygn. akt I Nc 194/06, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 17 stycznia 2013 r., sygn. akt I Co 55/13 na rzecz pozwanej. Ponadto wnosili o zabezpieczenie powództwa poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu. Uzasadniając żądanie, podali, że nie otrzymali odpisu postanowienia z dnia 17 stycznia 2013 r., zakwestionowali legitymację procesową pozwanej, a ponadto wnioskowali o zweryfikowanie zasadności dokonania wpisu hipoteki obciążającej ich nieruchomość oraz zweryfikowanie prawidłowości i wysokości kwoty wynikającej z powołanego powyżej nakazu zapłaty. Zarzucili również, że pozwana nie uwzględniła kwot, jakie pozwani uiścili na rzecz poprzedniego wierzyciela na podstawie podpisanej z nim ugody. Na rozprawie w dniu 16 czerwca 2014r. powodowie podnieśli zarzut przedawnienia części odsetek.

W odpowiedzi na pozew pozwana uznała powództwo za zasadne w kwocie 23 853 zł i wniosła o zasądzenie solidarnie od powodów na jej rzecz kosztów procesu na podstawie art. 101 k.p.c. W pozostałym zakresie domagała się oddalenia powództwa. Wniosła o dopuszczenie dowodu z raportu spłaty należności na dzień 17 lutego 2014 r., zawiadomienia o przelewie wierzytelności oraz wniosku o wszczęcie egzekucji wraz z raportem spłaty należności.

Sąd Rejonowy w Zabrzu zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 stycznia 2015r. pozbawił w części wykonalności tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 19 września 2006r. wydanego na podstawie weksla przez Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej, sygn. akt. I Nc 194/06, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na rzecz pozwanej postanowieniem Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 17 stycznia 2013r., sygn. akt. I Co 55/13- do kwoty 23 853 zł, w tym 600 zł w zakresie należności głównej; 2 925 w zakresie kosztów procesu oraz 20 328 zł w zakresie odsetek; oddalił powództwo w pozostałej części i odstąpił od obciążania powodów kosztami procesu.

Orzeczenie to poprzedził ustaleniem, że nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 19 września 2006r., sygn. akt I Nc 194/06, wydanym na podstawie weksla przez Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej nakazano pozwanym, aby zapłacili solidarnie S. (...) (...) w R. kwotę 40 735,71 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 sierpnia 2006r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2925 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 2400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego albo wnieśli w ustawowym terminie zarzuty. Nakaz zapłaty uprawomocnił się w dniu 24 października 2006r.

Postanowieniem z dnia 17 stycznia 2013 r. Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej nadał powołanemu powyżej nakazowi zapłaty w postępowaniu nakazowym klauzulę wykonalności na rzecz pozwanej. Na podstawie powołanego tytułu wykonawczego przeciwko pozwanym prowadzone były następujące postępowania egzekucyjne: o sygn. akt Km 577/08, wszczęte na wniosek z dnia 21 lutego 2008 r., umorzone na podstawie art. 823 k.p.c.; o sygn. akt Km 3454/10, wszczęte na wniosek z dnia 12 listopada 2010 r., umorzone postanowieniem z dnia 18 kwietnia 2012 r. na podstawie art. 825 pkt 1 k.p.c.; o sygn. Km 1178/13, wszczęte na wniosek z dnia 26 lutego 2013 r. Na poczet zadłużenia wynikającego z tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 19 września 2006 r., sygn. akt I Nc 194/06, powodowie dokonali dobrowolnych wpłat w łącznej wysokości 23 853 zł. Dwie pierwsze wpłaty (po 600 zł), zostały zaliczone na poczet należności głównej. Kolejne (500 zł, 100 zł, 300 zł, 300 zł, 500 zł, 1200 zł i część kwoty 540 zł) na poczet kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego, wynikających z tytułu wykonawczego. Pozostałe kwoty zostały zaliczone na poczet należności odsetkowej.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy wskazał, że powodowie opierali swoje powództwo częściowo na zarzucie spełnienia świadczenia na rzecz poprzedniego wierzyciela, a ponadto wnosili o zweryfikowanie przez Sąd prawidłowości orzeczenia, na podstawie którego prowadzona jest egzekucja. Podnieśli również zarzut przedawnienia części odsetek.

Sąd Rejonowy podkreślił, że prawomocny nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym korzysta z powagi rzeczy osądzonej i dlatego Sąd rozpoznający powództwo oparte na art. 840 k.p.c. nie jest uprawniony do kwestionowania jego prawidłowości. Badanie sprawy prawomocnie zakończonej nie prowadzi do ponownego merytorycznego jej rozpoznania, a Sąd w tym postępowaniu nie może kontrolować słuszności wyroku sądowego, gdyż godziłoby to w powagę rzeczy osądzonej. Wobec czego nie jest dopuszczalna merytoryczna zmiana uprzednio wydanego prawomocnego orzeczenia na podstawie przepisu art. 840 k.p.c. Sąd pierwszej instancji uznał za częściowo zasadny zarzut powodów dotyczący spełnienia w określonym zakresie świadczenia objętego tytułem wykonawczym. Okoliczność ta została zresztą przyznana przez pozwaną i znajdowała potwierdzenie w załączonych do odpowiedzi na pozew dokumentach. Suma wpłat dokonanych przez powodów dobrowolnie (poza postępowaniem egzekucyjnym) wyniosła 23 853 zł i w tym zakresie, uwzględniając również wynikający z załączonych dokumentów sposób zaliczenia tych wpłat na poczet należności głównej i ubocznych, powództwo podlegało uwzględnieniu. Sąd Rejonowy uznał za bezzasadny zarzut powodów dotyczący przedawnienia części należności odsetkowych objętych kwestionowanym tytułem wykonawczym, albowiem art. 123 § 1 pkt 1 k.c., stanowi, iż bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Bez wątpienia czynnością taką jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego, a na podstawie kwestionowanego tytułu wykonawczego przeciwko powodom toczyły się trzy postępowania egzekucyjne wszczęte odpowiednio 21 lutego 2008 r., 12 listopada 2010 r. oraz 26 lutego 2013 r., ponadto nakaz zapłaty z dnia 19 września 2006 r. uprawomocnił się 24 października 2006 r., wobec czego Sąd uznał, że do przedawnienia należności odsetkowej nie doszło. Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił również, zarzutu dotyczącego konieczności zweryfikowania prawidłowości wpisu hipoteki obciążającej ich nieruchomość, a zabezpieczającej wierzytelność wynikająca z wymienionego tytułu wykonawczego, albowiem wskazał, że tym zakresie określone środki zaskarżenia powodom przysługiwały w postępowaniu wieczystoksięgowym i niedopuszczalne było podważanie prawomocnego wpisu w procesie o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c., z uwagi na ich trudną sytuację finansową i charakter roszczenia.

Apelację od tego orzeczenia wniosła powódka zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego i procesowego poprzez zaliczenie wszystkich wpłat dokonywanych przez powodów jako spłatę w zakresie odsetek od należności głównej i kosztów procesu z pominięciem głównego zobowiązania.

Na tych podstawach wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz ponowne rozpatrzenie i zaliczenie wpłat dokonywanych dobrowolnie na poczet zobowiązania głównego; zaliczenie kwot potrąconych w trakcie egzekucji komorniczej do 2015r. w poczet zadłużenia ze wskazaniem na rzeczywistą kwotę zadłużenia wobec wtórnego wierzyciela; zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu i zwolnienie od kosztów sądowych od apelacji. W uzasadnieniu wskazała, że nieuwzględnienie wpłat dokonywanych dobrowolnie oraz przekazywanych w trakcie trwania egzekucji komorniczej jest sprzeczna z zasadami współżycia i poczucia sprawiedliwości oraz narusza zasadę równości stron w procesie. Uwzględnienie przez Sąd wpłat tylko za notę odsetkową dla wierzyciela narusza zasadę sprawiedliwości społecznej, gdyż kwota należności głównej pozostaje bez zmian i w dalszym ciągu naliczane są od niej odsetki karne.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji prawidłowo zakwalifikował roszczenie powodów i przyjmując za podstawę prawną swego rozstrzygnięcia przywołane przepisy prawne, a następnie ustalił wszystkie okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Poczynione ustalenia dotyczące okoliczności faktycznych mają podstawę w zgromadzonym w sprawie materialne dowodowym, który w zakresie dokonanych ustaleń jest logiczny i wzajemnie spójny, natomiast informacje zawarte w poszczególnych źródłach dowodowych nawzajem się uzupełniają i potwierdzają, przez co są w pełni wiarygodne.

Ustalenia te Sąd Okręgowy przyjmuje za własne.

Odnosząc się do zarzutów podniesionych w apelacji, wskazać należy, iż już z treści art. 1026§ 2 k.p.c. jednoznacznie wynika, że wydzieloną wierzycielowi sumę zalicza się przede wszystkim na koszty postępowania, następnie na odsetki, a w końcu na sumę dłużną. W przepisie tym określono więc kolejność zaliczania sumy wydzielonej na powyższych zasadach w odniesieniu do poszczególnych należności.

Ponadto art. 451 k.c. stanowi, iż dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 listopada 1998r. o sygn. III CKN 17/98 wskazał, że wprawdzie art. 451 § 1 zd. 2 k.c. znajduje się wśród przepisów odnoszących się wyraźnie do sytuacji, w której dłużnik ma względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju, i sam wyraźnie nawiązuje do takiej sytuacji, znaczenie jego jednak nie polega na zacieśnieniu przewidzianego w nim unormowania tylko do tej sytuacji. Należy przyjąć, że przewidziane w art. 451 § 1 zd. 2 k.c. uregulowanie stosuje się również wtedy, gdy spełniający świadczenie ma wobec wierzyciela jeden tylko dług złożony z należności głównej i odsetek lub podzielony na raty.

Podkreślenia należy, że uregulowanie to zakłada możliwość zaliczenia przez wierzyciela, gdy dług składa się z należności głównej i należności ubocznych, zapłaty otrzymanej w celu pokrycie tego długu przede wszystkim na zaległe należności uboczne, w tym odsetki.

Sąd Okręgowy dopuścił dowód z ugody z dnia 19 marca 2008r. zawartej między Spółdzielczą (...) w R. z pożyczkobiorcom K. S., w której to w §2 pkt. d strony ustaliły kolejność spłaty zadłużenia, wskazując kolejno: koszty procesu, odsetki ustawowe i należność główna. Nie budzi zatem wątpliwości, iż powodowie sami wyrazili zgodę na zaliczenie dokonywanych przez nich wpłat w pierwszej kolejności na koszty procesu i odsetki ustawowe, a w dalszej na należność główną i nie można czynić wierzycielowi zarzutu, że we wskazany sposób zaliczył dokonywane wpłaty. Poza oceną Sądu jest czy ugoda ta była korzystna dla powodów, na marginesie można nadmienić, iż nie zmieniała ona sytuacji dłużników.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Odwoławczy uznał, że skoro nie zostało wykazane, iż po wydaniu nakazu zapłaty należność została spłacona w zakresie większym niż uwzględnionym przez Sąd pierwszej instancji, to w pozostałym zakresie nie ma podstaw do pozbawienia wykonalności wskazanego tytułu wykonawczego, a apelacja powódki nie mogła odnieść skutku.

Z tych względów apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach orzeczono na podstawie art. 108 k.p.c. w zw. z art. 102 k.p.c. z uwagi na trudną sytuację majątkową apelującej.

SSR(del.) Ewa Buczek – Fidyka SSO Tomasz Pawlik SSO Anna Hajda