Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 marca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku VII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Topczewska (spr.)

Sędziowie: SO Alicja Dubij

SO Maciej Głos

Protokolant: Piotr Jacek Sochacki

po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2016 roku w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w B.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda i pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 9 listopada 2015 roku, sygn. akt VIII GC 796/15

I.  Oddala obie apelacje.

II.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 210 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

SSO Alicja Dubij SSO Katarzyna Topczewska SSO Maciej Głos

Sygn. akt VII Ga 27/16

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w Ł. kwoty 4 050,00 złotych z odsetkami od dnia 27 stycznia 2015 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego za okres od dnia 2 stycznia 2015 roku do dnia 16 stycznia 2015 roku.

W sprzeciwie od wydanego w sprawie nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Podniósł, że nie ma legitymacji biernej, bowiem sprawca szkody nie był z nim związany umową obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Z ostrożności procesowej zakwestionował przyjęte przez powoda stawki za najem pojazdu zastępczego.

Sąd na wniosek pozwanego wezwał do udziału w sprawie L. S. C. de S. y (...) S.A. pouczając o możliwości wstąpienia do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego.

Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 9 listopada 2015 roku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3 148,80 złotych z odsetkami od dnia 27 stycznia 2015 roku do dnia zapłaty i oddalił powództwo w pozostałym zakresie, zasądził też od pozwanego na rzecz powoda kwotę 951,60 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu oraz nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od pozwanego kwotę 99,16 złotych, zaś od powoda kwotę 27,97 złotych tytułem brakujących wydatków.

Sąd ten ustalił, że w dniu 2 stycznia 2015 roku w pojeździe J. K. (1) marki H. (...) doszło do szkody komunikacyjnej. Poszkodowany zlecił naprawę samochodu powodowi i na czas tej naprawy wynajął u niego zastępczy samochód marki H. (...) na okres 16 dni. Zastępcze auto zostało wydane poszkodowanemu w dniu oddania uszkodzonego samochodu do naprawy, a zwrócone w dniu odbioru naprawionego pojazdu. Za najem auta zastępczego powód wystawił na rzecz J. K. (1) fakturę VAT w kwocie 4 050,00 złotych. Zgodnie z cennikiem wynajmującego koszt najmu pojazdu klasy B wynosił 330 złotych brutto za dobę za okres od 1 do 7 dni, następnie 220 złotych brutto za okres 7-14 dni oraz 100 złotych brutto za okres powyżej 14 dni. Poszkodowany wynajmował pojazd zastępczy od dnia 2 stycznia 2015 roku do dnia 16 stycznia 2015 roku. Pozwany nie przyznał odszkodowania za najem pojazdu zastępczego. Powód zawarł z poszkodowanym umowę cesji wierzytelności dochodzonej pozwem.

Sąd Rejonowy uznał, że powód posiada legitymację prawną do dochodzenia roszczenia od pozwanego ubezpieczyciela. Wskazał, że sprawca szkody nie zawarł z pozwanym umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, ale zaznaczył, że pozwany dokonywał likwidacji szkody w ramach polisy odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody. Sąd analizując podstawy takiego działania pozwanego odwołał się do art. 3 ust. 7 w związku z ust. 4 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej (j.t. Dz. U. z 2015 roku, poz. 1206 z późn. zm.), z którego wynika, że czynności podejmowane przez zakład ubezpieczeniowy takie między innymi jak ocena ryzyka w ubezpieczeniach osobowych i ubezpieczeniach majątkowych oraz w umowach gwarancji ubezpieczeniowych oraz wypłacanie odszkodowań i innych świadczeń należnych z tytułu umów, o których mowa w ust. 3 pkt 1 i 1a ustawy uważa się za czynności ubezpieczeniowe także wtedy, gdy ich wykonywania podejmuje się zakład ubezpieczeń na wniosek innego zakładu ubezpieczeń, Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych lub uprawnionego z tytułu umów, o których mowa w ust. 3 pkt 1, także gdy umowy te zawarte są z innym zakładem ubezpieczeń.

Zdaniem Sądu pozwany, który dokonywał likwidacji przedmiotowej szkody na podstawie odrębnej umowy, kwestionując swoją legitymację bierną w tym zakresie powinien był wykazać, że umowa ta nie dotyczyła kosztów najmu pojazdu zastępczego. Sąd Rejonowy podkreślił, że w aktach szkodowych znajduje się pismo pozwanego, w którym wskazuje, że działając zgodnie z art. 3 ust. 7 ustawy o działalności ubezpieczeniowej podjął się na zlecenie poszkodowanego J. K. (2) czynności ubezpieczeniowych w sprawie szkody z dnia 29 grudnia 2014 roku polegającej na uszkodzeniu pojazdu, a postępowanie likwidacyjne w tym wypłata należnych świadczeń przeprowadzone zostanie w granicach odpowiedzialności z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartej z L. S. C. de S. y (...) S.A. przez posiadacza pojazdu, który wyrządził szkodę. Jednocześnie poinformował, że po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego zwróci się do L. S. C. de S. y (...) S.A. z roszczeniem regresowym.

Mając powyższe na względzie Sąd I instancji przyjął, że pozwany dokonał przejęcia długu w rozumieniu art. 519 k.c. w związku z przepisami ustawy o działalności ubezpieczeniowej i wstąpił w miejsce dłużnika L. S. C. de S. y (...) S.A. w zakresie zobowiązania z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

W tym stanie rzeczy pozwany był legitymowanie biernie do wypłaty dalszych roszczeń z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej – w tym zapłaty za najem pojazdu zastępczego, tym bardziej, że wypłacił już poszkodowanemu odszkodowanie za naprawę uszkodzonego pojazdu. W ocenie Sądu nie ma bowiem uzasadnienia dla różnicowania odpowiedzialności pozwanego w zależności od zakresu, czy wysokości szkody, zatem w przypadku uszkodzenia samochodu zasadnym jest również zwrócenie kosztów najmu auta zastępczego. Z uwagi na to, że pozwany przejął obowiązek likwidacji szkody, to w takim zakresie odpowiadał za wypłatę odszkodowania.

Wobec uznania legitymacji biernej pozwanego Sąd przyjął, że zawarta pomiędzy powodem a poszkodowanym cesja wierzytelności może stanowić podstawę roszczenia.

Wobec rozbieżności stanowisk stron co do wysokości kosztów najmu pojazdu zastępczego Sąd dopuścił dowód z zeznań świadka A. C. oraz opinii biegłego sądowego z zakresu techniki motoryzacyjnej na okoliczność ustalenia, jaki był uzasadniony czas naprawy uszkodzonego pojazdu oraz jaki był uzasadniony czas i koszt najmu pojazdu zastępczego, w tym czy poszkodowany mógł korzystać z uszkodzonego pojazdu w okresie pomiędzy szkodą a wykonaniem naprawy. Świadek A. C. potwierdziła, że zaakceptowane przez klienta stawki najmu pojazdu zastępczego są adekwatne do stosowanych na rynku lokalnym. Opiniujący w sprawie biegły sądowy wskazał natomiast, że zastosowane przez powoda stawki są za wysokie. W ocenie biegłego stawką adekwatną jest stawka 160 złotych netto, co przy przyjęciu 16 dni najmu pojazdu łącznie daje kwotę 3 148,80 złotych. Biegły ustosunkował się do zarzutów stron, wyszczególniając zakłady istniejące na rynku lokalnym, które stosują stawki za najem w wysokości podanej w opinii. Według niego stawka 160 złotych netto za dobę dla pojazdu klasy B odpowiada stawkom gdzie nie są stosowane dopłaty i ograniczenia. Sąd uznał wydaną opinię za rzetelną oraz wszechstronną i uznał ją za wiarygodny dowód.

Ostatecznie za uzasadnione Sąd uznał roszczenie powoda do kwoty 3 148,80 złotych brutto z ustawowymi odsetkami od daty wymagalności faktury wystawionej w związku najmem pojazdu zastępczego do dnia zapłaty. Podstawę prawną rozstrzygnięcia o odsetkach stanowił art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 817 k.c. Sąd oddalił dalej idące roszczenie jako nieuzasadnione. O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie 100 k.p.c.

Powyższy wyrok w części uwzględniającej powództwo oraz w części rozstrzygającej o kosztach procesu i kosztach sądowych zaskarżył apelacją pozwany, zarzucając:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

- art. 510 k.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie za skuteczną umowy cesji wierzytelności zawartej pomiędzy powodem a J. K. (1), mimo że nie istniało zobowiązane mogące być podstawą przelewu wierzytelności, a ponadto umowa ta nie zawiera essentialia negotii w postaci m.in. określenia sprawcy zdarzenia, jego pojazdu, numeru szkody;

- art. 519 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że pozwany przejął dług w zakresie zobowiązania z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, podczas gdy likwidował on szkodę na podstawie umowy zlecenia, a nie na podstawie ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003 roku, Nr 124, poz. 1152),

2. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że:

- pozwany dokonywał likwidacji szkody w ramach polisy odpowiedzialności cywilnej sprawcy, podczas gdy pozwany nie był ubezpieczycielem sprawcy zdarzenia, a likwidacja szkody nastąpiła na podstawie umowy zlecenia,

- zawarta pomiędzy powodem a poszkodowanym cesja wierzytelności jest prawidłowa i może stanowić podstawę wystąpienia powoda przeciwko pozwanemu, podczas gdy zgodnie z § 1 tej umowy J. K. (1) przelał na powoda wierzytelność za szkodę, za którą odpowiedzialność z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych ponosi pozwany, podczas gdy pozwany nigdy takiego statusu nie posiadał.

Domagał się zmiany zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości i zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje.

Powyższy wyrok w części oddalającej powództwo oraz w części rozstrzygającej o kosztach procesu zaskarżył apelacją powód, zarzucając:

1. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że stawki najmu pojazdów zastępczych za dobę stosowane na lokalnym rynku przez (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o., M. K. Sp. j. kształtują się na poziomie 160 złotych netto dla pojazdów klasy B, w sytuacji gdy uszkodzony pojazd oraz pojazd zastępczy marki H. (...) powinny zostać zaszeregowane do segmentacji pojazdów klasy C, a nadto dobowe stawki najmu pojazdu stosowane przez (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o., M. K. Sp. j. wynoszą odpowiednio 200 złotych netto dla pojazdów klasy B i 250 złotych netto dla pojazdów klasy C,

2. naruszenie prawa procesowego, mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę dowodów w sprawie, a mianowicie uznanie, że sporządzona w sprawie opinia biegłego sądowego J. S. (1) jest rzetelna, wszechstronna i obiektywna, podczas gdy wnioski przedstawione przez biegłego w zakresie zaszeregowania uszkodzonego pojazdu i pojazdu zastępczego marki H. (...) do pojazdów klasy B, a nadto, iż stawki najmu pojazdów zastępczych za dobę stosowane na lokalnym rynku przez (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o., M. K. Sp. j. kształtują się na poziomie 160 złotych netto dla pojazdów klasy B – obarczone są błędami i nieścisłościami niepozwalającymi na oparcie się na tej opinii dla rozstrzygnięcia sprawy, zwłaszcza w świetle tego, że powód wniósł zarzuty do opinii, a także wnioskował o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej innego biegłego na okoliczność prawidłowego zaszeregowania uszkodzonego pojazdu i pojazdu zastępczego marki H. (...) do klasy C, a także na okoliczność ustalenia stawek za najem pojazdów zastępczych klasy B i C,

3. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 436 § 2 k.c. w zw. z art. 805 § 1 i 2 pkt 1 k.c., art. 822 k.c., art. 361 k.c. i art. 363 k.c. poprzez błędną wykładnię, co skutkowało brakiem naprawienia szkody w całości przez pozwanego w postaci zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, pomimo ciążącego na pozwanym zobowiązaniu do zapłaty odszkodowania w postaci zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w oparciu o stawki najmu obowiązujące na rynku lokalnym dla pojazdów klasy C.

Domagał się dopuszczenia przez Sąd Okręgowy dowodu z opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej oraz dokumentów dołączonych do apelacji w postaci informacji udzielonej przez (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o., M. K. Sp. j. oraz klasyfikatora sporządzonego przez Instytut (...) na okoliczność ustalenia stawek za najem pojazdów klasy C stosowanych na lokalnym rynku.

Wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 4 050,00 złotych z odsetkami od dnia 27 stycznia 2015 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję według norm przepisanych, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje nie zasługują na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy co do zasady poczynił prawidłowe, zgodne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym ustalenia faktyczne i Sąd Okręgowy przyjmuje je za własne, za wyjątkiem ustalenia co do daty, w której doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ samochód J. K. (1) marki H. (...), bowiem do zdarzenia tego doszło w dniu 29 grudnia 2014 roku, a nie w dniu 2 stycznia 2015 roku – jak błędnie wskazał Sąd I instancji.

Uszło też uwagi Sądu Rejonowego, że J. K. (1) i pozwany zawarli umowę zlecenia i umowę przelewu wierzytelności – o czym jednak poniżej.

Sąd I instancji, pomimo tych uchybień, a także nie do końca słusznych ocen prawnych, ostatecznie trafnie uznał, że roszczenie powoda zasługuje na uwzględnienie w zakresie kwoty 3 148,80 złotych.

Odnosząc się do apelacji w pierwszym rzędzie należy wskazać, że nie zasługiwała na uwzględnienie apelacja pozwanego.

Pozwany, jak wskazał w apelacji, ale też co zaakcentował Sąd I instancji, nie był związany ze sprawcą kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ samochód J. K. (1) umową obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, bowiem taką umową sprawca kolizji drogowej był związany z L. S. C. de S. y (...) S.A.

Pozwany jednak na podstawie art. 3 ust. 7 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej (j.t. Dz. U. z 2015 roku, poz. 1206 z późn. zm.) mógł na wniosek J. K. (1), uprawnionego z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych pomiędzy sprawcą kolizji drogowej a L. S. C. de S. y (...) S.A., wypłacić mu odszkodowanie za szkodę doznaną w wyniku kolizji drogowej z dnia 29 grudnia 2014 roku.

Przepis art. 3 ust. 7 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej stanowi bowiem, że czynności, o których mowa w ust. 4 pkt 2 i 5, a więc wypłacanie odszkodowań i innych świadczeń należnych z tytułu umów, o których mowa w ust. 3 pkt 1 i 1a, czyli umów ubezpieczenia, umów gwarancji ubezpieczeniowych i umów reasekuracji, a także prowadzenie postępowań regresowych oraz postępowań windykacyjnych związanych z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów gwarancji ubezpieczeniowych, umów reasekuracji w zakresie cedowania ryzyka z umów ubezpieczenia i umów gwarancji ubezpieczeniowych, oraz czynności o których mowa w ust. 5 pkt 1 i 2, a więc ustalanie przyczyn i okoliczności zdarzeń losowych, ustalanie wysokości szkód oraz rozmiaru odszkodowań i innych świadczeń należnych uprawnionym z umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych, uważa się za czynności ubezpieczeniowe także wtedy, gdy ich wykonywania podejmuje się zakład ubezpieczeń na wniosek innego zakładu ubezpieczeń, Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych lub uprawnionego z tytułu umów, o których mowa w ust. 3 pkt 1, a więc umów ubezpieczenia i umów gwarancji ubezpieczeniowych, także gdy umowy te zawarte są z innym zakładem ubezpieczeń.

Bezpośrednia Likwidacja S. ( (...)) polegająca na tym, że uczestnik kolizji nie musi likwidować szkody rzeczowej u ubezpieczyciela sprawcy szkody, ale może zlikwidować tę szkodę z obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej u swojego ubezpieczyciela, w modelu rynkowym wypracowanym w ramach prac w (...) Izbie (...) obowiązuje u pozwanego od dnia 1 kwietnia 2015 roku.

Pozwany działając na podstawie art. 3 ust. 7 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej zawarł z J. K. (1) umowę zlecenia, w której podjął się wykonania czynności ubezpieczeniowych w związku z uszkodzeniem w dniu 29 grudnia 2014 roku samochodu J. K. (1) marki H. (...) na skutek ruchu pojazdu mechanicznego marki C. (...), którego posiadacz zawarł umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych z innym niż pozwany zakładem ubezpieczeń. W § 2 umowy zlecenia strony określiły, że wykonanie przez pozwanego czynności ubezpieczeniowych polega na ustaleniu przyczyn i okoliczności powstania szkody, ustaleniu osoby lub osób odpowiedzialnych za powstanie szkody, ustaleniu rozmiaru i wielkości szkody, ustaleniu wysokości i wypłacie świadczenia pieniężnego równego należnemu odszkodowaniu, w takim rozmiarze i wysokości, jaki wynika z powszechnie obowiązujących przepisów prawa oraz z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, zawartej przez posiadacza pojazdu lub na rzecz posiadacza pojazdu, którym wyrządzono szkodę. W § 6 tej umowy strony postanowiły, że za wykonanie usług określonych tą umową pozwany nie obciąży J. K. (1) jakimikolwiek dodatkowymi opłatami, a likwidacja szkody zostanie przeprowadzona w ramach składek i opłat należnych pozwanemu od J. K. (1) na mocy innych zawartych umów ubezpieczenia, jednakże w związku z zawarciem tej umowy J. K. (1) zobowiązał się do zawarcia z pozwanym umowy przelewu (cesji) wierzytelności, jakie przysługują jemu wobec osoby odpowiedzialnej za szkodę oraz w stosunku do zakładu ubezpieczeń, z którym posiadacz pojazdu, którym szkodę wyrządzono zawarł umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, pod warunkiem zawieszającym zapłaty przez pozwanego świadczenia pieniężnego równego odszkodowaniu z tytułu tej szkody i do wysokości wypłaconego świadczenia pieniężnego i jedynie w zakresie roszczeń ujętych w wypłaconym świadczeniu stosownie do postanowień § 3.

W związku ze zleceniem pozwanemu przez J. K. (1) likwidacji szkody powstałej w dniu 29 grudnia 2014 roku w samochodzie J. K. (1) marki H. (...) J. K. (1) przeniósł na pozwanego wierzytelności o odszkodowanie przysługujące mu z tytułu zdarzenia z dnia 29 grudnia 2014 roku wobec sprawcy szkody i wobec zakładu ubezpieczeń związanego ze sprawcą szkody umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, pod warunkiem zapłaty przez pozwanego świadczenia pieniężnego z tytułu tej szkody. Strony oświadczyły, że przelew wierzytelności nastąpi z chwilą zapłaty J. K. (1) przez pozwanego świadczenia pieniężnego z tytułu tych wierzytelności. Wskazały też, że J. K. (1) przelewa na pozwanego wierzytelności do wysokości zapłaconej przez pozwanego kwoty świadczenia pieniężnego z tytułu tych wierzytelności, a zawarcie tej umowy nie ogranicza praw J. K. (1) do dochodzenia roszczeń z tytułu wierzytelności o odszkodowanie z racji zdarzenia z dnia 29 grudnia 2014 roku od sprawcy szkody i od zakładu ubezpieczeń związanego ze sprawcą szkody umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, ponad kwoty świadczeń wypłaconych przez pozwanego.

Przewidziany w umowie przelewu wierzytelności warunek zawieszający przeniesienia przez J. K. (1) na pozwanego wierzytelności o odszkodowanie przysługującego mu z tytułu zdarzenia z dnia 29 grudnia 2014 roku wobec sprawcy szkody i wobec zakładu ubezpieczeń związanego ze sprawcą szkody umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w postaci zapłaty przez pozwanego świadczenia pieniężnego z tytułu szkody w pojeździe J. K. (1) powstałej w dniu 29 grudnia 2014 roku, oznacza jedynie, że pozwany nabył prawo dochodzenia od sprawcy szkody i od zakładu ubezpieczeń związanego ze sprawcą szkody umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zwrotu wypłaconego J. K. (1) odszkodowania dopiero z chwilą zapłaty odszkodowania J. K. (1), do wysokości tego odszkodowania i w zakresie uwzględnionych przez pozwanego roszczeń J. K. (1).

Ten zapis umowy przelewu wierzytelności nie zwalniał pozwanego od przyjętego przez niego w zawartej z J. K. (1) umowie zlecenia obowiązku wypłaty J. K. (1) świadczenia pieniężnego równego należnemu odszkodowaniu, w takim rozmiarze i wysokości, jak wynika z powszechnie obowiązujących przepisów prawa oraz z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, zawartej przez posiadacza pojazdu lub na rzecz posiadacza pojazdu, którym wyrządzono szkodę, a więc także w zakresie kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17 listopada 2011 roku (III CZP 5/11, LEX nr 1011468) wskazał, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego. Zdaniem Sądu Najwyższego poszkodowanemu nieprowadzącemu działalności gospodarczej nie przysługuje roszczenie o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego z tytułu samej utraty możliwości korzystania z uszkodzonego pojazdu, poszkodowany będzie miał roszczenie o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego jeżeli w związku z uzyskaniem pojazdu zastępczego w jego majątku powstanie uszczerbek. W majątku J. K. (1) powstał zaś uszczerbek związany z korzystaniem przez niego z pojazdu zastępczego. W dniu 19 stycznia 2015 roku powód wystawił bowiem na rzecz J. K. (1) fakturę VAT za najem pojazdu zastępczego (k. 19).

W konsekwencji trzeba wskazać, że Sąd I instancji, choć błędnie uznał, że pozwany wstąpił w miejsce dłużnika, tj. ubezpieczyciela sprawcy szkody L. S. C. de S. y (...) S.A., który został z długu zwolniony (art. 519 k.c.) - przemawia za tym chociażby to, że przejęcie długu przez umowę między wierzycielem a osobą trzecią wymaga zgody dłużnika, a L. S. C. de S. y (...) S.A. takiej zgody nie wyraził - to ostatecznie słusznie przyjął, iż pozwanemu przysługuje legitymacja bierna w niniejszej sprawie.

Jednocześnie Sąd Rejonowy trafnie uznał, że zawarta przez J. K. (1) i powoda umowa cesji z dnia 2 stycznia 2015 roku jest ważna, i J. K. (1) skutecznie przelał na rzecz powoda przysługującą mu wierzytelność o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Na podstawie art. 509 k.c. może być cedowana nie tylko wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać, ale również tzw. wierzytelności przyszłe, a zatem wierzytelności, które w chwili ich przeniesienia nie istnieją, a które mają powstać w przyszłości.

Wierzytelność będąca przedmiotem zawartej przez J. K. (1) i powoda umowy cesji z dnia 2 stycznia 2015 roku wbrew stanowisku apelacji jest w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana).

Oznaczenie wierzytelności, która ma stanowić przedmiot rozporządzenia, dotyczy przede wszystkim wyraźnego określenia stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność, a zatem oznaczenia stron tego stosunku, świadczenia oraz przedmiotu świadczenia. Strony stosunku, świadczenie oraz przedmiot świadczenia muszą być oznaczone bądź przynajmniej możliwe do oznaczenia (oznaczalne) w momencie zawierania umowy przenoszącej wierzytelność (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 1999 roku, III CKN 423/98, LEX nr 38867).

W zawartej przez J. K. (1) i powoda umowie cesji wierzytelności z dnia 2 stycznia 2015 roku wskazano, że J. K. (1) przelewa na rzecz powoda swoją wierzytelność – prawo do zwrotu kosztów z tytułu najmu przez powoda auta zastępczego – przysługującą J. K. (1) w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 29 grudnia 2014 roku, spowodowaną przez kierującego pojazdem, za którą odpowiedzialność z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ponosi pozwany – ubezpieczyciel odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody.

Jakkolwiek błędnie w umowie cesji z dnia 2 stycznia 2015 roku wskazano, że odpowiedzialność za szkodę komunikacyjną z dnia 29 grudnia 2015 roku z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ponosi pozwany – ubezpieczyciel odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody, to jednak błąd ten wynikał z faktu zawarcia przez J. K. (1) i pozwanego umowy zlecenia, w której pozwany zobowiązał się do zapłaty świadczenia pieniężnego równego należnemu odszkodowaniu, w takim rozmiarze i wysokości, jaki wynika z powszechnie obowiązujących przepisów prawa oraz z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, zawartej przez posiadacza pojazdu lub na rzecz posiadacza pojazdu, którym wyrządzono szkodę.

Ta niedokładność pisarska nie czyni zawartej przez J. K. (1) i powoda umowy cesji z dnia 2 stycznia 2015 roku nieważną, czy bezskuteczną.

J. K. (1) mógł przelać na rzecz powoda, od którego wynajmował pojazd zastępczy przysługującą mu wierzytelność z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego. Nie sposób też uznać, że poprzez wskazanie, że odpowiedzialność za szkodę komunikacyjną z dnia 29 grudnia 2015 roku z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ponosi pozwany – ubezpieczyciel odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody nie oznaczono stosunku zobowiązaniowego, jego stron, którego elementem jest zbywana wierzytelność.

Nieważności, czy bezskuteczności zawartej przez J. K. (1) i powoda umowy cesji z dnia 2 stycznia 2015 roku nie sposób upatrywać też w tym, że w umowie tej nie wskazano sprawcy zdarzenia, jego pojazdu, numeru szkody. W umowie cesji z dnia 2 stycznia 2015 roku odwołano się do szkody komunikacyjnej z dnia 29 grudnia 2015 roku i do najmu pojazdu zastępczego przez powoda, a w zawartej przez J. K. (1) i powoda w tym samym dniu co umowa cesji umowie najmu pojazdu zastępczego, w której również odwołano się do szkody komunikacyjnej z dnia 29 grudnia 2015 roku, wskazano nie tylko dane poszkodowanego J. K. (1) i jego pojazdu, ale również dane sprawcy szkody i prowadzonego przez niego samochodu, jak i numer szkody, oraz dane pojazdu zastępczego.

Tak więc w momencie zawierania umowy cesji wierzytelności z dnia 2 stycznia 2015 roku możliwa była identyfikacja cedowanej wierzytelności.

Na uwzględnienie nie zasługiwała też apelacja powoda.

Sąd I instancji prawidłowo, bez naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., ustalił, że na rynku lokalnym miejsca zamieszkania J. K. (1) za najem pojazdu zastępczego klasy odpowiadającej klasie uszkodzonego pojazdu J. K. (1) marki H. (...) obowiązuje stawka 160 złotych netto za dobę.

Powołany w sprawie biegły sądowy z zakresu techniki motoryzacyjnej i ruchu drogowego J. S. (2) w opinii podstawowej wskazał, że na rynku lokalnym miejsca zamieszkania poszkodowanego J. K. (1) w B. stawka dzienna za najem pojazdu zastępczego klasy B w 2015 roku wynosiła: K., Hetmańska 10 – 140-160 złotych netto za dobę, (...) S.A., Gen Maczka 68 – 110 złotych netto za dobę, (...), B. 102 – 140 złotych netto za dobę, (...) Park (...), E. 60 – 110 złotych netto za dobę, (...), Zwycięstwa 10A – 130 złotych netto za dobę, K., Zwycięstwa 8F – 120 złotych netto za dobę, K. C. – Niepodległości 41 – 160 złotych netto za dobę (bez ograniczeń, bez dodatkowych dopłat), (...) K., Orzechowa 42 – 160 złotych netto za dobę (bez ograniczeń, bez dodatkowych dopłat), G., Gen Maczka 136 – 160 złotych netto za dobę (bez ograniczeń, bez dodatkowych dopłat), K., Hetmańska 10 – 160 złotych netto za dobę (bez ograniczeń, bez dodatkowych dopłat), a w konsekwencji stwierdził, iż zastosowane przez wynajmującego pojazd J. K. (1) stawki 330 złotych brutto za dobę i 220 złotych brutto za dobę są za wysokie, i należałoby przyjąć stawkę 160 złotych netto za dobę.

W zarzutach do tej opinii powód wskazał, że na rynku (...) stawka za najem bezgotówkowy pojazdu klasy B, do której zalicza się samochód marki H. (...) przekraczają wskazaną przez biegłego stawkę 160 złotych netto za dobę. W konsekwencji powód, jak określił, w związku z licznymi nieścisłościami w opinii biegłego J. S. (2) wniósł o pisemne uzupełnienie tej opinii, względnie wyznaczenie kolejnego biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej. W opinii uzupełniającej biegły J. S. (2) wskazał, że stosowana na rynku lokalnym w 2015 roku stawka za najem pojazdu zastępczego klasy B w kwocie 220 złotych netto za dobę jest stawką wysoką i że stosowana przez zakłady: K. C. – Niepodległości 41, (...) K., Orzechowa 42, G., Gen Maczka 136, K., Hetmańska 10 stawka za najem pojazdu zastępczego (bez żadnych ograniczeń i dodatkowych dopłat) w kwocie 160 złotych netto za dobę jest średnią stawką na rynku lokalnym, porównywalną z innymi, gdzie nie są stosowane dopłaty i ograniczenia.

Oceniając opinię biegłego J. S. (2) według takich kryteriów jak zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, a także sposób motywowania oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej wniosków (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 roku, I CKN 1170/98, OSNC 2001, Nr 4, poz. 64; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2002 roku, V CKN 1354/00, LEX nr 77046), trzeba zgodzić się z Sądem I instancji, że stanowi ona przekonujący i miarodajny dowód w sprawie, opinia ta odzwierciedla staranność i wnikliwość w badaniu zleconego zagadnienia, wyjaśnia wszystkie istotne okoliczności, podaje przyczyny, które doprowadziły do przyjętej konkluzji, a równocześnie jest poparta głęboką wiedzą i wieloletnim doświadczeniem zawodowym biegłego. Opinii tej w żadnym razie nie podważają dołączone przez powoda do odpowiedzi na sprzeciw nieczytelne cenniki najmu pojazdów zastępczych (k. 47-48). Ostatecznie opinii biegłego J. S. (2) nie kwestionował ani pozwany, ani powód.

Po sporządzeniu przez biegłego J. S. (2) opinii uzupełniającej powód nie wnosił o wezwanie biegłego na rozprawę (k. 95), nie domagał się też dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego.

Powód nie zdołał też podważyć opinii biegłego J. S. (2) na etapie postępowania apelacyjnego. Dołączone do apelacji dokumenty w postaci informacji udzielonej przez (...) Sp. z o.o., M. K. Sp. j. oraz klasyfikatora sporządzonego przez Instytut (...) na okoliczność ustalenia, że uszkodzony pojazd J. K. (1) i pojazd zastępczy marki H. (...) są samochodami klasy C i że stosowane na rynku lokalnym stawki za najem pojazdu tej klasy są wyższe od przyjętych przez biegłego J. S. (2), są spóźnione. Powód mógł i powinien był przedłożyć te dokumenty przed Sądem Rejonowym. Powód nie wyjaśnił przy tym, dlaczego nie złożył tych dokumentów w pierwszej instancji. Dowody z tych dokumentów należało zatem pominąć na podstawie art. 381 k.p.c.

Powód zresztą w postępowaniu apelacyjnym nie mógł skutecznie podważyć przyjętej przez biegłego J. S. (2) klasy uszkodzonego samochodu J. K. (1) i pojazdu zastępczego, skoro – jak wskazano powyżej – w zastrzeżeniach do opinii podstawowej J. S. (2) sam przyznał, że

samochód marki H. (...) należy do klasy B.

W konsekwencji Sąd Okręgowy oddalił zawarty w apelacji powoda wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej. Opinia biegłego J. S. (2) wyjaśniła istotne w sprawie okoliczności, a powód nie podważył miarodajności tej opinii, ani nawet nie poddał jej w wątpliwość.

Za pomocą dowodu z opinii biegłego J. S. (2) pozwany wykazał, że ujęte w wystawionej przez powoda na rzecz J. K. (1) w dniu 19 stycznia 2015 roku fakturze VAT dobowe stawki za najem pojazdu zastępczego marki H. (...) rażąco odbiegają od przeciętnej stawki za najem pojazdu zastępczego klasy B na rynku (...) i że ta przeciętna stawka najmu na rynku (...) pojazdu zastępczego bez żadnych ograniczeń i dodatkowych dopłat wynosi 160 złotych netto za dobę (por. E. Bronowicka, Najem pojazdu zastępczego – uwagi o sposobie ustalania stawek rynkowych czynszu najmu oraz K. Markiewicz, Kilka uwag w związku z postępowaniami o odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczych, Kwartalnik SSP Iustitia, Nr 1/2014, Dodatek – Odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego – materiały z konferencji).

Uwzględniając powyższe, jak też niekwestionowany na obecnym etapie postępowania wskazany przez biegłego J. S. (2) czas konieczny do naprawy pojazdu J. K. (1), odpowiadający czasowi, w którym J. K. (1) musiał korzystać z pojazdu zastępczego (16 dni), trzeba przyjąć za Sądem I instancji, że z tytułu najmu pojazdu zastępczego J. K. (1) przysługuje odszkodowanie w kwocie 3 148,80 złotych (160 złotych x 16 dni x 23% VAT) i takiej kwoty mógł zasadnie domagać się od pozwanego powód.

W konsekwencji nie było podstaw do zmiany rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w przedmiocie kosztów procesu i kosztów sądowych.

Dlatego obie apelacje podlegały oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach procesu za drugą instancję orzeczono mając na uwadze wynik postępowania odwoławczego oraz treść art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c. i art. 109 k.p.c. W postępowaniu odwoławczym pozwany przegrał sprawę w części związanej z własną apelacją o wartości przedmiotu zaskarżenia 3 159 złotych, a wygrał sprawę w części związanej z apelacją powoda o wartości przedmiotu zaskarżenia 902 złote, poniósł zaś opłatę sądową od apelacji w kwocie 158 złotych i koszty wynagrodzenia reprezentującego go adwokata, z kolei powód przegrał sprawę w części związanej z własną apelacją o wartości przedmiotu zaskarżenia 902 złote, a wygrał sprawę w części związanej z apelacją pozwanego o wartości przedmiotu zaskarżenia 3 149 złotych, poniósł zaś opłatę sądową od apelacji w kwocie 46 złotych. Żadna ze stron nie może domagać się od drugiej zwrotu poniesionej przez siebie opłaty sądowej od apelacji. Pozwany winien jednak zwrócić powodowi koszty wynagrodzenia reprezentującego go radcy prawnego związane z apelacją pozwanego w kwocie 300 złotych, ustalonej na podstawie § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (j.t. Dz. U. z 2013 roku, poz. 490 z późn. zm.) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804). Powód zaś winien zwrócić pozwanemu koszty wynagrodzenia reprezentującego go adwokata związane z apelacją powoda w kwocie 90 złotych, ustalonej na podstawie § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokacie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (j.t. Dz. U. z 2013 roku, poz. 461 z późn. zm.) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokacie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800). W konsekwencji pozwany powinien zapłacić powodowi kwotę 210 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.