Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lutego 2016 r.

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie Wydział X Gospodarczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2016 r. w Szczecinie

na rozprawie

w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

przeciwko Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. na rzecz powoda Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 50000 zł (pięćdziesiąt tysięcy złotych) wraz z odsetkami od dnia 1 stycznia 2012 r. w wysokości odsetek ustawowych (określonych od dnia 1 stycznia 2016 r. jako odsetki ustawowe za opóźnienie);

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda odsetki umowne od kwoty 50000 zł (pięćdziesiąt tysięcy złotych) liczone w następujący sposób:

- od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 30 grudnia 2002 r. w wysokości 12% w skali roku,

- od dnia 31 grudnia 2002 r. do dnia 29 grudnia 2004 r. w wysokości 6% w skali roku,

- od dnia 30 grudnia 2004 r. do dnia 31 grudnia 2010 r. w wysokości 4 % w skali roku,

- od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. w wysokości 5 % w skali roku,

z tym zastrzeżeniem, że odsetki umowne nie mogą przewyższać czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego;

III.  oddala powództwo o odsetki w pozostałym zakresie,

IV.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4917 zł (cztery tysiące dziewięćset siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt X GC 174/15

UZASADNIENIE

W dniu 12 listopada 2014 roku powódka Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wniosła do tutejszego Sądu pozew przeciwko Przedsiębiorstwo (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. o zapłatę kwoty 50 000 zł wraz z odsetkami umownymi liczonymi w następujący sposób:

- od dnia 1 stycznia 2001 roku do dnia 30 grudnia 2002 roku w wysokości 12 % w skali roku,

- od dnia 31 grudnia 1999 roku do dnia 29 grudnia 2004 roku w wysokości 6 % w skali roku,

- od dnia 30 grudnia 2004 roku do dnia 31 grudnia 2010 roku w wysokości 4% w skali roku,

- od dnia 1 stycznia 2011 roku do dnia 31 grudnia 2011 roku w wysokości 5% w skali roku,

- od dnia 1 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty w wysokości odsetek ustawowych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że domaga się od pozwanej kwoty 50 000 zł tytułem zwrotu pożyczki udzielonej na podstawie umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku. Powódka podała, że zgodnie z umową pożyczka miała zostać zwrócona do dnia 30 czerwca 1997 roku wraz z odsetkami w wysokości 21 % w skali roku, jednak strony zawarły kolejno siedem aneksów do umowy, którymi zmieniły postanowienia dotyczące terminu zwrotu pożyczki i wysokości należnych odsetek. Ostatecznie ustalony termin zwrotu pożyczki przypadał w dniu 31 grudnia 2011 roku, jednak mimo jego nadejścia i wezwania pozwanej do zwrotu pożyczki, pozwana pożyczki nie zwróciła.

W dniu 18 listopada 2014 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie, Wydział X Gospodarczy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którym uwzględnił żądanie powódki w całości.

Od przedmiotowego nakazu zapłaty, pozwana wniosła skuteczny sprzeciw, zaskarżając nakaz zapłaty w całości oraz wnosząc o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana podała, że w dniu 31 grudnia 2000 roku dokonała potrącenia swojej wierzytelności względem powódki w łącznej kwocie 36 850 zł, na którą to kwotę złożyły się kwoty: 6000 zł wynikająca z różnicy ceny sprzedaży niezabudowanej działki gruntu nr (...) o obszarze 2 210 m2, położonej przy ul. (...) ceną rzeczywiście uiszczoną przez powódkę; 14 000 zł wynikająca z umowy zbycia udziałów zawartej w dniu 24 listopada 2000 roku między stronami; 8 854 zł wynikająca z różnicy między wysokością należności z faktury VAT nr (...) a należnością rzeczywiście uiszczoną przez powódkę oraz 2 996 zł wynikająca z faktury VAT nr (...). Nadto, pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia powódki, wskazując, że roszczenie powódki stało się najpóźniej wymagalne w dniu 1 lutego 2001 roku. Pozwana wskazała, że strony poza aneksami z dnia 3 czerwca 1997 roku i 4 stycznia 1999 roku nie zawierały innych aneksów do dnia 20 grudnia 2009 roku, o czym świadczy nie wystawianie przez powódkę w tym okresie not księgowych. Dopiero w dniu 20 grudnia 2009 roku strony podpisały pięć aneksów datowanych na dzień 3 stycznia 2001 roku, 31 grudnia 2002 roku, 30 grudnia 2004 roku, 25 grudnia 2007 roku oraz 20 grudnia 2009 roku. W ocenie pozwanej, przedmiotowe aneksy stanowiły uznanie przez pozwaną roszczenia i przerwały bieg przedawnienia w myśl art. 123 § 1 pkt 2 k.c. Pozwana zauważyła, że zakaz umawiania się co do innego okresu przedawnienia określony w art. 119 k.c. obejmuje także zakaz umawiania się co do wymagalności roszczenia z terminowego zobowiązania o zapłatę, po tym jak stało się ono wymagalne. Pozwana wskazała, że po kolejnych przerwach terminu przedawnienia, przedawnienie rozpoczęło bieg w dniu 20 grudnia 2009 roku (tj. w dacie podpisania ostatniego aneksu), 3-letni termin przedawnienia upłynął w dniu 21 grudnia 2012 roku, a zatem przed wytoczeniem powództwa w sprawie, co nastąpiło 12 listopada 2014 roku.

Powódka w piśmie procesowym z dnia 23 marca 2015 roku podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie oraz zakwestionowała podniesione przez pozwaną zarzuty potrącenia i przedawnienia. W odniesieniu do zarzutu potrącenia, powódka przyznała, że wierzytelności wskazane przez pozwaną rzeczywiście istniały, jednakże nie zostały one rozliczone w sposób opisany przez pozwaną, a żadna z należności przysługujących pozwanej nie została potrącona z należnością objętą pozwem. W odniesieniu do zarzutu przedawnienia powódka zaprzeczyła, aby aneksy nie były zawierane w datach w nich wskazanych. Powódka zaznaczyła, że działanie polegające na odraczaniu terminu zwrotu pożyczki nie prowadziło do modyfikacji terminu przedawnienia. Zdaniem powódki jej roszczenie z tytułu zwrotu pożyczki stało się wymagalne w dniu wskazanym w ostatnim z aneksów, tj. w dniu 31 grudnia 2011 roku.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą S. jest powiązana udziałowo ze Spółdzielnią (...).

Pozwana nie należy udziałowo do grupy (...), ale współpracowała ze spółkami wchodzącymi w jej skład, w tym zawierała z tymi spółkami umowy pożyczki.

Bezsporne, a nadto dowód:

- zeznania świadka J. R. (1) k. 255-257,

- zeznania świadka A. S. k. 259-260,

- zeznania świad ka K. K. k. 319-3 20,

- przesłuchanie przedstawiciela strony powodowej C. I. k. 320-321 ,

- przesłuchanie przedstawiciela strony pozwanej J. M. (1) k. 321-322.

W skład grupy (...) wchodzi wiele spółek. Spółki współpracują ze sobą gospodarczo, istnieje także taka praktyka, że spółki udzielają sobie nawzajem pożyczek. (...) zarabia na udzielaniu pożyczek, nie zależy jej na spłacie kapitału pożyczki, lecz na regularnej spłacie odsetek, ponieważ jest to bardziej opłacalne niż gdyby ulokować kwotę pożyczki na lokacie. W ramach grupy (...)’ raczej nie stosuje się praktyk, aby kwoty pożyczek były spłacane w drodze kompensaty.

Dowód:

- zeznania św iadka A. S łoki k. 259-260.

W dniu 27 listopada 1996 roku powódka reprezentowana przez ówczesnego dyrektora zarządu J. R. (1) zawarła z pozwaną reprezentowaną przez dyrektora zarządu J. M. (1) umowę, przedmiotem której było udzielenie pożyczki pieniężnej w kwocie wynoszącej 50 000 zł. W § 2 umowy pożyczkobiorca (pozwana) zobowiązał się do zwrotu pożyczkodawcy (powódce) pełnej kwoty pożyczki jednorazowo w terminie do dnia 30 czerwca 1997 roku. Łącznie ze spłatą pożyczonej kwoty pożyczkobiorca zobowiązał się zapłacić odsetki za okres udzielenia pożyczki w wysokości 21% kwoty pożyczki w skali rocznej liczone od dnia przekazania kwoty pożyczki do dnia jej zwrotu.

Zgodnie z § 3 umowy w przypadku niedokonania zwrotu pożyczki w ustalonym terminie, pożyczkobiorca obowiązany jest do zapłaty odsetek za zwłokę w wysokości ustawowej.

W § 6 umowy strony ustaliły, że zmiany niniejszej umowy dla swojej ważności wymagają formy pisemnej w postaci aneksu.

Dowód:

- umowa pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku k. 14 ,

- zeznania świadka J. R. (1) k. 255-257,

- zeznania świadka A. S. k. 259-260,

- zeznania świadka K. K. k. 319-320,

- przesłuchanie przedstawiciela strony powodowej C. I. k. 320-321

- przesłuchanie przedstawiciela strony pozwanej J. M. (1) k. 321-322.

W Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowe (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą S. w okresie do grudnia 2003 roku funkcję dyrektora zarządu pełnił J. R. (1), a od grudnia 2003 roku funkcję tę pełni C. I.. W okresie obowiązywania umowy pożyczki w skład rady nadzorczej spółki wchodzili między innymi K. K. oraz A. S..

Dowód:

- odpis pełny KRS powódki k. 9-11,

- zeznania świadka J. R. (1) k. 255-257,

- zeznania świadka A. S. k. 259-260,

- zeznania świadka K. K. k. 319-320,

- przesłuchanie przedstawiciela strony powodowej C. I. k. 320-321

W pozwanej spółce funkcję prezesa zarządu sprawuje J. M. (1). Wymieniony był także przewodniczącym rady nadzorczej Spółdzielni (...) przez 15 lat i miało to miejsce jeszcze w 2009 roku. Prezesem zarządu Spółdzielni (...) był wówczas A. S..

Dowód:

- informacja KRS pozwanej k. 12-13,

- zeznania świadka A. S. k. 259-260,

- przesłuchanie przedstawiciela strony pozwanej J. M. (1) k. 321-322 .

Umowa pożyczki była przez strony zmieniana poprzez zawarcie pisemnych aneksów.

W aneksie zawartym w dniu 3 czerwca 1997 roku strony zmieniły § 2 umowy poprzez zmianę terminu zwrotu pożyczki do dnia 31 października 2000 roku.

Aneksem z dnia 4 stycznia 1999 roku strony ponownie zmieniły § 2 umowy poprzez zmianę terminu zwrotu pożyczki oraz zmianę określonej w umowie stopy procentowe odsetek, nadając mu następującą treść: ,,pożyczkobiorca zobowiązuje się do zwrotu pożyczkodawcy pełnej kwoty pożyczki w terminie do dnia 31 stycznia 2001 roku. Za okres udzielenia pożyczki od momentu podpisania niniejszego aneksu pożyczkobiorca zapłaci odsetki liczone od kwoty pożyczki w wysokości 12 % w skali rocznej’’.

Kolejnym aneksem zawartym w dniu 3 stycznia 2001 roku strony zmieniły § 2 umowy poprzez zmianę terminu zwrotu pożyczki, przedłużając ten termin do dnia 31 grudnia 2002 roku.

W aneksie z dnia 31 grudnia 2002 roku strony zmieniły § 2 umowy poprzez zmianę terminu zwrotu pożyczki, przedłużając ten termin do dnia 31 grudnia 2004 roku, a nadto zmieniły stopę procentową odsetek ustalając, że za okres udzielenia pożyczki za okres od momentu podpisania aneksu pożyczkodawca zapłaci odsetki liczone od kwoty pożyczki w wysokości 6 % w skali rocznej. W przedmiotowym aneksie strony zaznaczyły, że zmiana następuje z dniem 31 grudnia 2002 roku.

Powyższe aneksy z dnia 3 czerwca 1997 roku, z dnia 4 stycznia 1999 roku, 3 stycznia 2001 roku oraz 31 grudnia 2002 roku zostały podpisane przez J. R. (1) występującego w imieniu powódki oraz J. M. (1) występującego w imieniu pozwanej. Rzeczone aneksy zawierały postanowienie, że pozostałe paragrafy umowy nie ulegają zmianie. Aneksy z dnia 3 czerwca 1997 roku, z dnia 4 stycznia 1999 roku, 3 stycznia 2001 roku zostały sporządzone według jednakowego wzoru. Projekty w/w aneksów sporządził J. R. (1).

Dowód:

- aneks do umowy pożyczki z dnia 3 czerwca 1997 roku k. 15,

- aneks do umowy pożyczki z dnia 4 stycznia 1999 roku k. 16,

- aneks do umowy pożyczki z d nia 3 stycznia 2001 roku k. 17,

- aneks do umowy z dnia 31 grudnia 2002 roku k. 18,

- zeznania świadka J. R. (1) k. 255-257,

- przesłuchanie przedstawiciela strony powodowej C. I. k. 320-321

W dniu 30 grudnia 2004 roku strony zawarły kolejny aneks do umowy pożyczki, zmieniając § 2 umowy poprzez przedłużenie terminu zwrotu pożyczki do dnia 31 grudnia 2007 roku oraz poprzez zmianę stopy procentowej odsetek poprzez jej obniżenie do 4 % w skali roku. Strony ustaliły w aneksie, że zmiana obowiązuje z dniem 1 stycznia 2005 roku.

W dniu 25 grudnia 2007 roku strony ponowienie anektowały umowę, zmieniając postanowienia § 2 umowy poprzez przedłużenie terminu zwrotu pożyczki do dnia 31 grudnia 2009 roku. Jednocześnie strony ustaliły, że odsetki liczone będą nadal według stopy 4 % w skali roku. Strony zaznaczyły w aneksie, że zmiana następuje z dniem 1 stycznia 2008 roku.

Aneksem z dnia 20 grudnia 2009 roku strony zmieniły § 2 umowy przedłużając termin zwrotu pożyczki do dnia 31 grudnia 2011 roku, a nadto ustaliły, że pożyczkobiorca zapłaci odsetki liczone od kwoty pożyczki w wysokości 4 % w skali rocznej za 2010 roku, a za 2011 roku zapłaci odsetki w wysokości 5 % w skali roku. Strony uzgodniły w aneksie, że zmiana następuje z dniem 1 stycznia 2010 roku.

Powyższe aneksy z dnia 30 grudnia 2002 roku, z dnia 25 grudnia 2007 roku oraz z dnia 20 grudnia 2009 roku zostały podpisane przez C. I. w imieniu powódki oraz przez J. M. (1) w imieniu pozwanej. Rzeczone aneksy zawierały postanowienie, że pozostałe paragrafy umowy nie ulegają zmianie oraz zostały sporządzone według jednakowego wzoru. Projekty w/w aneksów sporządziła C. I..

Dowód:

- aneks do umowy z dnia 30 grudnia 2004 roku k. 19,

- aneks do umowy z dnia 25 grudnia 2007 roku k. 20,

- aneks do umowy z dnia 20 grudnia 2009 roku k. 21,

- zeznania świadka J. R. (1) k. 255-257,

- przesłuchanie przedstawiciela strony powodowej C. I. k. 320-321

Aneksy były podpisywane albo w siedzibie spółki (...) przy ul. (...) w S. albo w siedzibie Spółdzielni (...) przy ul. (...) w S.. Aneksy zawierane były przed upływem terminu zwrotu pożyczki wynikającego z poprzednich aneksów. C. I. podpisywała aneksy w obecności J. M. (2). J. R. (1) był obecny podczas podpisywania niektórych aneksów zawieranych przez C. I. i J. M. (1).

Dowód:

- zeznania świadka J. R. (1) k. 255-257,

- przesłuchanie przedstawiciela strony powodowej C. I. k. 320-321 .

Zmiany w przedmiocie wysokości stopy procentowej zawierane w kolejnych aneksach poprzez jej obniżenie dotyczyły okresu od dnia podpisania aneksu, nie dotyczyły okresu poprzedzającego popisanie aneksu.

Dowód:

- zeznania świad ka J. R. (1) k. 255-257.

Zarząd powodowej spółki (...) na posiedzeniach rady nadzorczej spółki informował członków rady nadzorczej K. K. i A. S. o zawieraniu aneksów do umowy pożyczki w przedmiocie przedłużenia terminów spłaty pożyczki. Podczas gdy dyrektorem zarządu był J. R. (1) to on składał przedmiotową informację radzie nadzorczej, a od kiedy dyrektorem zarządu była C. I. to ona informowała radę nadzorczą o aneksowaniu umowy pożyczki.

Dowód:

- zeznania świadka K. K. k. 319-320,

- zeznania świadka A. S. k. 259-260.

A. S. widział co najmniej dwa razy jak J. M. (1) podpisuje aneks przyniesiony przez J. R. (1).

Dowód:

- zeznania świ adka A. S. k. 259-260.

W 2000 roku strony postępowania współpracowały ze sobą gospodarczo, w tym pomiędzy spółkami doszło do zawarcia kilku umów.

W dniu 18 maja 2000 roku pozwana i powódka zawarły umowę sprzedaży nieruchomości stanowiącej niezabudowaną działkę gruntu numer (...) o obszarze 2.2010 m2, położoną przy ul. (...) w S. za cenę 79 000 zł, na podstawie której pozwana sprzedała powódce w/w działkę, a powódka zobowiązała się zapłacić z tego tytułu cenę sprzedaży.

W dniu 24 listopada 2000 roku pozwana zbyła na rzecz powódki prawo do 140 udziałów w spółce (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. o łącznej wartości nominalnej 14 000 zł. Na mocy przedmiotowej umowy powódka zobowiązała się wobec pozwanej do zapłaty tytułem ceny kwoty równej rzeczywistej wartości zbywanych udziałów, którą strony ustaliły na 14 000 zł.

Powódka zlecała pozwanej wykonanie prac remontowych, w związku z czym w dniu 18 października 2000 roku pozwana wystawiła na rzecz powódki fakturę VAT nr (...) na kwotę 2 996 zł tytułem wykonania oświetlenia przy ul. (...) – J.. Następnie, w dniu 18 grudnia 2000 roku pozwana wystawiła na rzecz powódki fakturę VAT nr (...) opiewającą na kwotę 20 8000 zł tytułem opłaty przyłączeniowej wg taryfy dla energii elektrycznej nr II poz. 3 S. – J..

Dowód:

- akt notarialny z dnia 18 maja 2000 roku, Rep. ,,A (...) nr (...) k. 107-111.

- umowa zbycia udziałów w spółce z o.o. z dnia 24 listopada 2000 roku k. 112.

- faktura VAT nr (...) k. 113,

- faktura VAT nr (...) k. 114.

- przesłuchanie przedstawiciela strony pozwanej J. M. (1) k. 321-322.

Pismem z dnia 31 grudnia 2000 roku pozwana zwróciła się do powódki z prośbą o dokonanie kompensaty należności z tytułu odsetek od pożyczki za rok 1998 rok w wysokości 10 500 zł, za 1999 rok w wysokości 10 500 zł, za 2000 rok w wysokości 10 500 zł oraz noty 1/00 wystawionej tytułem opłaty skarbowej w wysokości 910,90 zł na poczet zakupionych przez powódkę udziałów (w kwocie 14 000 zł), dopłaty do zakupionego gruntu (w kwocie 6 000 zł), zapłaty za fakturę nr (...) (w kwocie 2 996 zł) oraz częściowej zapłaty za fakturę nr (...) (w kwocie 9 414,90 zł).

Pismo nie zostało podpisane przez przedstawicieli pozwanej. Pismo zostało przyjęte w siedzibie powodowej spółki przez C. I., która wówczas pełniła tam funkcje ogólno administracyjne i organizacyjne.

Powódka skompensowała należności stron i rozliczyła je w sposób wskazany w piśmie pozwanej z dnia 31 grudnia 2000 roku.

Pozostała część należności wynikającej z faktury VAT nr (...) w kwocie 11 385,10 zł została skompensowana z należnościami jakie przysługiwały powódce wobec pozwanej z tytułu zwrotu zaliczki wpłaconej na poczet robót budowlanych.

Dowód:

- pismo pozwanej z dnia 31 grudnia 2000 roku k. 176,

- polecenie księgowania k. 177,

- nota księgowa nr (...) k. 178 ,

- polecenie księgowania k. 179,

- umowa z dnia 2 kwietnia 1996 roku k. 180,

- zeznania świadka J. R. (1) k. 255-257,

- przesłuchanie przedstawiciela strony powodowej C. I. k. 320-321.

W dniu 29 września 2009 roku powódka wystawiła na rzecz pozwanej notę księgową nr (...) na kwotę 910,90 zł tytułem 50 % opłaty skarbowej. Powódka rozliczyła należność z noty księgowej nr (...) z należnościami pozwanej z tytułu ceny udziałów sprzedanych na podstawie umowy z dnia 24 listopada 2000 roku.

Dowód:

- nota księgowa nr (...) k. 178,

- polecenie księgowania (...) k. 177.

Powódka nie kompensowała należności pozwanej z należnością główną, tj. kwotą pożyczki 50 000 zł.

Dowód:

- zeznania świadka J. R. (1) k. 255-257,

- przesłuchanie przedstawiciela strony powodowej C. I. k. 320-321 .

Członkowie rady nadzorczej spółki (...) K. K. i A. S. nie byli informowani przez zarząd spółki o potrąceniach wzajemnych należności stron.

Dowód:

- zeznania świadka K. K. k. 319-320,

- zeznania świadka A. S. k. 259-260.

Powódka naliczała pozwanej od kwoty kapitału w wysokości 50 000 zł odsetki umowne. Główna księgowa powodowej spółki (...) wystawiła noty księgowe obciążające pozwaną spółkę z tytułu odsetek od umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku. Przedmiotowe noty księgowe były wystawiane w grudniu każdego roku, począwszy od 31 grudnia 1998 roku. I tak zostały wystawione następujące noty księgowe:

-w dniu 31 grudnia 1998 roku powódka wystawiła notę księgową nr (...) na kwotę 10 500 zł tytułem odsetek od umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku, tj. od kwoty 50 000 zł przy zastosowaniu 21 % stopy procentowej;

- w dniu 31 grudnia 1999 roku powódka wystawiła notę księgową nr (...) na kwotę 10 500 zł tytułem odsetek od umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku, tj. od kwoty 50 000 zł przy zastosowaniu 21 % stopy procentowej;

- w dniu 31 grudnia 2000 roku powódka wystawiła notę księgową nr (...) na kwotę 10 500 zł tytułem odsetek od umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku, tj. od kwoty 50 000 zł przy zastosowaniu 21 % stopy procentowej;

- w dniu 31 grudnia 2001 roku powódka wystawiła notę księgową nr (...) na kwotę 6 000 zł tytułem odsetek od umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku, tj. od kwoty 50 000 zł przy zastosowaniu 12 % stopy procentowej;

- w dniu 31 grudnia 2002 roku powódka wystawiła notę księgową nr (...) na kwotę 6 000 zł tytułem odsetek od umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku, tj. od kwoty 50 000 zł przy zastosowaniu 12 % stopy procentowej;

- w dniu 31 grudnia 2003 roku powódka wystawiła notę księgową nr (...) na kwotę 6 000 zł tytułem odsetek od umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku, tj. od kwoty 50 000 zł przy zastosowaniu 12 % stopy procentowej;

- w dniu 31 grudnia 2004 roku powódka wystawiła notę księgową nr (...) na kwotę 3 000 zł tytułem mylnie rozliczonych odsetek za 2003 rok od umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku (policzono 50 000 x 12 % = 6 000, winno być 50 000 x 6% = 3 000), nadto powódka w przedmiotowej nocie zaznaczyła, że obciąża pozwaną kwotą 3 000 zł tytułem odsetek za 2004 rok od umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku z późniejszymi zmianami według 6% stopy procentowej;

- w dniu 31 grudnia 2005 roku powódka wystawiła notę księgową nr (...) na kwotę 2 000 zł tytułem odsetek za 2005 rok od umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku, tj. od kwoty 50 000 zł przy zastosowaniu 4 % stopy procentowej;

- w dniu 31 grudnia 2006 roku powódka wystawiła notę księgową nr (...) na kwotę 2 000 zł tytułem odsetek za 2006 rok od umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku, tj. od kwoty 50 000 zł przy zastosowaniu 4 % stopy procentowej;

- w dniu 31 grudnia 2007 roku powódka wystawiła notę księgową nr (...) na kwotę 2 000 zł tytułem odsetek od umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku, tj. od kwoty 50 000 zł przy zastosowaniu 4 % stopy procentowej;

- w dniu 31 grudnia 2008 roku powódka wystawiła notę księgową nr (...) na kwotę 2 000 zł tytułem odsetek od umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku, tj. od kwoty 50 000 zł przy zastosowaniu 4 % stopy procentowej;

- w dniu 31 grudnia 2009 roku powódka wystawiła notę księgową nr (...) na kwotę 2 000 zł tytułem odsetek za 2009 od umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku, tj. od kwoty 50 000 zł przy zastosowaniu 4 % stopy procentowej;

- w dniu 31 grudnia 2011 roku powódka wystawiła notę księgową nr (...) na kwotę 2 000 zł tytułem odsetek za 2011 od umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku, tj. od kwoty 50 000 zł przy zastosowaniu 4 % stopy procentowej;

- w dniu 18 grudnia 2012 roku powódka wystawiła notę księgową nr (...) na kwotę 500 zł tytułem od umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku za 2011 rok zgodnie z aneksem z dnia 20 grudnia 2009 roku, tj. od kwoty 50 000 zł przy zastosowaniu 1 % stopy procentowej, zaznaczając, że za 2011 rok odsetki powinny być liczone przy zastosowaniu stopu 5 %, a policzono 4 %;

- w dniu 18 grudnia 2012 roku powódka wystawiła notę księgową nr (...) na kwotę 6 500 zł tytułem odsetek za 2012 rok zgodnie z § 3 umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku i aneksem z dnia 20 grudnia 2009 roku przedłużającego pożyczkę do 31 grudnia 2011 roku, tj. od kwoty 50 000 zł przy zastosowaniu 13 % stopy procentowej;

- w dniu 31 grudnia 2013 roku powódka wystawiła notę księgową nr (...) na kwotę 6 500 zł tytułem odsetek za 2013 rok zgodnie z § 3 umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku i aneksem z dnia 20 grudnia 2009 roku przedłużającego pożyczkę do 31 grudnia 2011 roku, tj. od kwoty 50 000 zł przy zastosowaniu 13 % stopy procentowej;

Powódka wystawionych not księgowych nie wysyłała do pozwanej za zwrotnym potwierdzeniem odbioru z uwagi na wzajemną współpracę.

Dowód:

- oryginały n ot księgowych w kopercie k. 172,

- potwierdzenie salda pozwanej k. 174-175 ,

- polecenie księgowania (...) k. 177,

- polecenie księgowania (...) k. 179,

- zeznania świadka J. R. (1) k. 255-257,

- przesłuchanie przedstawiciela strony powodowej C. I. k. 320-321 .

Powódka wezwała pozwaną do dobrowolnej zapłaty kwoty 82 000 zł, na którą złożyła się kwota 50 000 zł tytułem zwrotu pożyczki wraz z wyliczonymi przez powódkę odsetkami umownymi.

Powódka w wezwaniu do zapłaty nie ujęła należności z tytułu odsetek przed 2001 rokiem z uwagi na to, ze odsetki za wcześniejszy okres rozliczyła z innymi należnościami stron. Na potrzeby wyliczenia odsetek od kwoty kapitału pożyczki, tj. 50 000 zł powódka przyjęła 12 % stopę za okres od 1 stycznia 2001 roku do 31 grudnia 2001 roku, 12 % za okres od 1 stycznia 2002 roku do 30 grudnia 2002 roku, 6 % za dzień 31 grudnia 2002 roku, 6 % za okres od 1 stycznia 2003 roku do 31 grudnia 2003 roku, 6 % za okres od 1 stycznia 2004 roku do 29 grudnia 2004 roku, 4% za okres od 30 grudnia 2004 roku do 31 grudnia 2004 roku, 4 % za okres od 1 stycznia 2005 roku do 31 grudnia 2005 roku, 4 % za okres od 1 stycznia 2006 roku do 31 grudnia 2006 roku, 4 % za okres od 1 stycznia 2007 roku do 31 grudnia 2007 roku, 4 % za okres od 1 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2008 roku, 4 % za okres od 1 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2009 roku, 5 % od 1 stycznia 2011 roku do 31 grudnia 2011 roku, 13 % za okres od 1 stycznia 2012 roku do 31 grudnia 2012 roku, 13 % za okres od 1 stycznia 2013 roku do 31 grudnia 2013 roku oraz 13 % za okres od 1 stycznia 2014 roku do 12 listopada 2014 roku.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty k. 22,

- wykaz salda k. 23,

- potwierdzenie odbioru k. 24,

- zestawienie odsetek k. 25,

- przesłuchanie przedstawiciela strony powodowej C. I. k. 320-321 .

Członkowie rady nadzorczej powodowej spółki została przekazana informacja od zarządu, że kwota 50 000 zł udzielonej pożyczki pozwanej spółce nie została zwrócona.

Dowód:

- zeznania świadka K. K. k. 319-3 20.

W 2006 roku w księgach rachunkowych pozwanej spółki figurowała jeszcze pożyczka udzielona pozwanej przez powódkę. Zatrudniona przez pozwaną spółkę księgowa E. F. nie widziała o jakichkolwiek aneksach do umowy. Nie miała w dokumentach żadnego aneksu do umowy. E. F. od swoich przełożonych otrzymała informację, że pożyczka będzie rozliczana z powódką poprzez wykonanie robót.

Dowód:

- zeznania świadka E. F. k. 257-259.

W 2006 roku wobec pozwanej spółki prowadzone było postępowanie kontrolne przez Urząd Kontroli Skarbowej w S. w przedmiocie kontroli rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania podatku dochodowego od osób prawnych za 2003 i 2004 rok. Kontrolą objęto między innymi postanowienia umowy pożyczki zawartej z powódką w dniu 27 listopada 1996 roku na kwotę 50 000 zł na okres do dnia 30 czerwca 2002 roku z oprocentowaniem w wysokości 21 % w skali roku w powiązaniu z zapisami na koncie ,,pozostałe koszty operacyjne’’ za okres od 1 stycznia 2003 roku do 31 grudnia 2004 roku oraz dokumentami źródłowymi w postaci not księgowych z dnia 31 grudnia 2002 troku, oraz z dnia 31 grudnia 2003 roku. Według ustaleń kontrolującego roszczenia związane z umową pożyczki uległy przedawnieniu.

W toku postępowania kontrolnego w dniu 7 kwietnia 2006 roku dyrektor zarządu pozwanej spółki złożył przed organem podatkowym oświadczenie, że zawarta w dniu 27 listopada 1996 roku umowa pożyczki nie została spłacona, odsetki były rozliczone, lecz nie spłacone (nota z dnia 31 grudnia 2002 roku zaksięgowana w 2003 roku i z dnia 31 grudnia 2003 roku) oraz że do 31 grudnia 2004 roku do wyżej wymienionej umowy nie zawarto aneksów.

Dowód:

- protokół kontroli k. 264- 293,

- oświadczen ie z dnia 7 kwietnia 2006 roku k. 294,

- zeznania świadka E. F. k. 257-259.

Aneksem nr (...) datowanym na dzień31 grudnia 2004 roku J. R. (1) i J. M. (1) dokonali zmiany § 2 umowy pożyczki w ten sposób, że przedłożono termin zwrotu pożyczki do 30 czerwca 2007 roku oraz ustalono stopę odsetek w wysokości 8 % w skali roku począwszy od dnia 1 stycznia 2005 roku do dnia zwrotu pożyczki. W aneksie nr (...) zaznaczono, że pozostałe warunki pozostają bez zmian.

Dowód:

- aneks nr (...) z dnia 31 grudnia 2004 roku k. 295.

- zeznania świadka J. R. (1) o k. k. 255-257,

- przesłuchanie przedstawiciela strony pozwanej J. M. (1) k. 321-322.

Powyższy aneks nr (...) księgowa pozwanej E. F. otrzymała od J. M. (1) po kontroli skarbowej.

Dowód:

- zeznania świadka E. F. k. 257-259.

Księgowa pozwanej spółki (...) nie księgowała not księgowych wystawianych przez powódkę, ponieważ nie zgadzała jej się kwota od której naliczano odsetki oraz dlatego, że nie płaciła tych należności. Nie zgadzała się jej także stopa % naliczanych odsetek, gdyż według posiadanego przez nią aneksu wynosiła ona 12 %, a w notach były wskazane różne stopy. E. F. nie próbowała wyjaśnić powyższych rozbieżności. Według wiedzy E. F. kwota nie spłaconej pożyczki wynosi 18 000 zł.

Dowód:

-zeznania świadka E. F. k. 257-259.

Przeciwko pozwanej toczyło się także postępowanie z powództwa spółki Biuro Handlowo – Usługowe (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. o zwrot pożyczki w kwocie 100 000 zł. Wyrokiem z dnia 22 maja 2014 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie w sprawie VIII GC 272/13 zasądził od pozwanej na rzecz Biuro Handlowo – Usługowe (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 45 588 zł wraz z odsetkami umownymi, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Sąd Okręgowy rozstrzygając sprawę uznał, że pomiędzy stronami doszło do umownego skompensowania należności w wysokości 54 412 zł.

Dowód:

- wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie VIII Wydziału Gospodarczego z dnia 22 maja 2014 roku, sygn. Akt VIII GC 272/13 wraz z uzasadnieniem k. 181-190.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione w przeważającej części.

Powódka w toku niniejszego postępowania dochodziła od pozwanej zapłaty kwoty 50 000 zł wraz z odsetkami umownymi. Roszczenie swoje powódka wywodziła z umowy pożyczki zawartej z pozwaną w dniu 27 listopada 1996 roku. Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Strony umowy pożyczki mogą ukształtować umowę jako odpłatną albo nieodpłatną.

W niniejszej sprawie bezsporne jest, że strony łączyła umowa pożyczki oraz, że miała ona charakter odpłatny.

Pozwana odpierając żądanie powódki podniosła zarzut potrącenia oraz zarzut przedawnienia. Nadto, spór między stronami dotyczył również faktycznych dat podpisania poszczególnych aneksów, gdyż według twierdzeń pozwanej strony poza aneksami z dnia 3 czerwca 1997 roku i 4 stycznia 1999 roku nie zawierały innych aneksów aż do dnia 20 grudnia 2009 roku, kiedy to strony podpisały pięć aneksów datowanych na dzień 3 stycznia 2001 roku, 31 grudnia 2002 roku, 30 grudnia 2004 roku, 25 grudnia 2007 roku oraz 20 grudnia 2009 roku.

Roszczenie powódki opiewało na kwotę 50 000 zł, tymczasem pozwana zarzuciła, że wysokość tej kwoty jest nieuzasadniona, powołując się przy tym na fakt, iż w dniu 31 grudnia 2000 roku dokonała potrącenia swojej wierzytelności względem powódki w łącznej kwocie 36 850 zł, na którą to kwotę złożyły się następujące należności: kwota 6000 zł wynikająca z różnicy ceny sprzedaży niezabudowanej działki gruntu nr (...) o obszarze 2 210 m2, położonej przy ul. (...) ceną rzeczywiście uiszczoną przez powódkę, kwota 14 000 zł wynikająca z umowy zbycia udziałów zawartej w dniu 24 listopada 2000 roku między stronami, kwota 8 854 zł wynikająca z różnicy między wysokością należności z faktury VAT nr (...) a należnością rzeczywiście uiszczoną przez powódkę oraz kwota 2 996 zł wynikająca z faktury VAT nr (...). W odniesieniu do powyższego zarzutu pozwanej, powódka w piśmie z dnia 23 marca 2015 roku przyznała, że wierzytelności wskazane przez pozwaną rzeczywiście istniały, jednocześnie zaś podniosła, iż nie zostały one rozliczone w sposób opisany przez pozwaną, gdyż żadna z należności przysługujących pozwanej nie została potrącona z należnością objętą pozwem. Powódka podniosła, że pozwana nie wykazała, że doszło do potrącenia wzajemnych wierzytelności stron, a jedynie ograniczyła się do wskazania, że takie wierzytelności istniały.

Oceniając zarzut potrącenia zgłoszony przez pozwaną w pierwszej kolejności wskazać należy, że pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty (k.101-105) podniosła, że w dniu 31 grudnia 2000 roku ,,dokonała potrącenia’’ swojej wierzytelności względem powódki w łącznej wysokości 36 850 zł. Pozwana ogólnikowo podała, że powódka na powyższe potrącenie wyraziła zgodę. W materiale dowodowym przedstawionym przez pozwaną brak jest jakiegokolwiek dokumentu zawierającego oświadczenie woli o potrąceniu, natomiast powódka przedłożyła pismo z dnia 31 grudnia 2000 roku (k. 176) zawierające prośbę pozwanej o dokonanie kompensaty należności z tytułu odsetek od pożyczki za rok 1998 rok w wysokości 10 500 zł, za 1999 rok w wysokości 10 500 zł, za 2000 rok w wysokości 10 500 zł oraz noty 1/00 wystawionej tytułem opłaty skarbowej w wysokości 910,90 zł na poczet zakupionych przez powódkę udziałów (w kwocie 14 000 zł), dopłaty do zakupionego gruntu (w kwocie 6 000 zł), zapłaty za fakturę nr (...) (w kwocie 2 996 zł) oraz częściowej zapłaty za fakturę nr (...) (w kwocie 9 414,90 zł). Powódka wskazała przy tym, że wyraziła zgodę na rozliczenie wzajemnych wierzytelności stron w sposób wskazany w piśmie z dnia 31 grudnia 2000 roku i takiego rozliczenia dokonała. Pozwana zaś na dalszym etapie postępowania, mimo że w sprzeciwie powoływała się na ,,dokonanie potrącenia’’ w dniu 31 grudnia 2000 roku zakwestionowała, aby to pozwana sporządziła przedmiotowe pismo, wskazując, że pismo to zostało sporządzone przez powódkę na potrzeby niniejszego postępowania. W istocie przedmiotowe pismo (k.176) nie zawiera podpisu przedstawiciela pozwanej spółki, a jedynie podpis C. I. potwierdzający wpływ pisma do siedziby powódki (co wynika z zeznań świadka J. R. (1) a także porównania podpisu z podpisami C. I. znajdującymi się na innych dokumentach). Pismo to nie może w tym stanie rzeczy stanowić oświadczenia o potrąceniu w myśl art. 499 k.c.

W orzecznictwie i doktrynie nie ma jednak wątpliwości co do tego, ze w ramach swobody umów (art. 353 ¹ k.c.) dopuszczalne jest umowne potrącenie, a więc zawarcie umowy kompensaty wzajemnych wierzytelności. Taka umowa stanowi umowę nienazwaną, prowadzącą do umownego potrącenie wzajemnych wierzytelności. Potrącenie umowne – w przeciwieństwie do potrącenia ustawowego (art. 499 k.c.) nie jest uwarunkowane szczególnymi wymaganiami, które przy potrąceniu ustawowym określają przepisy art. 498 i następne k.c. Przepisy te nie wiążą przy potrąceniu umownym, które strony kształtują według swojej woli.

W toku postępowania dowodowego, a mianowicie na podstawie zeznań świadka J. R. (1), E. F., zeznań J. M. (1) oraz C. I. ustalono, że między stronami dochodziło do ustnych uzgodnień w przedmiocie kompensacji wzajemnych wierzytelności stron. Sporne między stronami pozostawał zakres i sposób tych wzajemnych rozliczeń, bowiem jak już wyżej wskazano pozwana stała na stanowisku, że kompensata dotyczyła kwoty kapitału pożyczki, przy czym przesłuchany w charakterze strony pozwanej J. M. (1) twierdził, że w istocie strony ustnie ustaliły, że pożyczka będzie stanowić zaliczkę na poczet robót jakie pozwana spółka miała wykonywać na rzecz spółki powodowej. Na tę okoliczność wskazywała także świadek E. F. – księgowa pozwanej spółki. Natomiast powódka uważała, że kompensowane były jedynie odsetki umowne od pożyczki udzielonej na podstawie umowy z dnia 27 listopada 1996 roku oraz należności wynikające z innych stosunków zobowiązaniowych. Wersję tę potwierdzali w swoich zeznaniach świadek J. R. (1) oraz C. I..

Nie ulega wątpliwości, że skoro to pozwana zgłosiła zarzut potrącenia winna ona –w myśl reguły z art. 6 k.c.- udowodnić fakty, z których wywodzi skutki prawne, tj. fakt istnienia wzajemnych wierzytelności stron oraz fakt dokonania umownego potrącenia wzajemnych wierzytelności w sposób opisany w sprzeciwie od nakazu zapłaty (k. 101-105).

O ile przedstawione przez pozwaną dokumenty, a mianowicie akt notarialny z dnia 18 maja 2000 roku, Rep. ,,A (...) nr (...) (k. 107-111), umowa zbycia udziałów w spółce z o.o. z dnia 24 listopada 2000 roku (k. 112), faktura VAT nr (...) (k. 113) oraz faktura VAT nr (...) (k. 114) dowodzą, iż pozwanej przysługiwały w stosunku do powódki wierzytelności w kwotach określonych w sprzeciwie od nakazu zapłaty, tj. 6000 zł ze sprzedaży nieruchomości; 14 000 zł z umowy zbycia udziałów, 8 854 zł z faktury VAT nr (...) a oraz 2 996 zł z faktury VAT nr (...), o tyle na podstawie przedmiotowych dokumentów nie sposób określić zgodnej woli stron co do sposobu rozliczenia tych wierzytelności. Pozwana nie zaproponowała bowiem żadnego miarodajnego dowodu na tę okoliczność, a niewystarczające okazały się zeznania E. F. i J. M. (1). E. F., będąca księgową pozwanej spółki wszelkie informacje na temat uzgodnień stron posiadała od przełożonych, jak zeznała, nie uczestniczyła we wzajemnych rozmowach przedstawicieli obu spółek i nie wiedziała jaka była umowa między szefostwem. Z kolei J. M. (1) w swoich zeznaniach twierdził, że udzielona pożyczka była de facto zaliczką na poczet robót jakie pozwana spółka miała wykonywać na rzecz spółki powodowej. W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, jak również w świetle twierdzeń samej pozwanej zawartych w sprzeciwie od nakazu zapłaty (k.101-105) nie sposób dać wiary J. M. (1) w tym przedmiocie. Zeznania J. M. (1) nie korespondują z pozostałym materiałem dowodowym. Zarówno C. I. (obecny dyrektor zarządu powodowej spółki) jak również świadek J. R. (1) (były dyrektor zarządu powodowej spółki) zaprzeczyli, aby między stronami doszło do uzgodnień w przedmiocie potrącenia wierzytelności przysługujących pozwanej z kwotą 50 000 zł stanowiącą kapitał udzielonej pożyczki. Z zeznań wymienionych wynika, że rozliczenia dotyczyły jedynie odsetek umownych od kwoty udzielonej pożyczki za okres kilku lat. Powyższe znajduje potwierdzenie w przedstawionych przez powódkę dokumentach. Z potwierdzenia księgowania PK nr (...) (k. 177) wynika, że powódka na dzień 31 grudnia 2000 roku w zapisach księgowych ,,po stronie winien’’ posiadała należności w kwotach 14 000 zł, 2 996 zł, 6 000 zł, 9 414,90 zł – łącznie 32 410,90 (poz. 11,13,14,15). Kwoty te odpowiadają wierzytelnościom, które pozwana zgłosiła do potrącenia w sprzeciwie od nakazu zapłaty (poza kwotą z faktury nr (...) która w sprzeciwie została wskazana w niższej wysokości - 8854 zł). Z dokumentu tego wynika nadto, że ,,po stronie Ma’’ powódka posiadała należności w wysokości 10 5000 zł, 10 500 zł, 10 500 zł z tytułu odsetek od pożyczki (poz. 8,9,10) oraz 910,90 zł (poz.12), która to kwota jak wynika z noty księgowej nr (...) stanowiła 50 % opłaty skarbowej. Łącznie więc należności powódki zaksięgowane w dokumencie (...) znajdującym się na karcie 177 wynosiły 32 410,90 zł. Zestawienie powyższych należności ,,po stronie winien’’ oraz ,,po stronie Ma’’ potwierdza wersję powódki, że wierzytelności oznaczone w sprzeciwie od nakazu zapłaty jako wierzytelności potrącone z kwotą należności głównej zostały już skompensowane z innymi wierzytelnościami powódki, w tym z należnościami ubocznymi od dochodzonej kwoty pożyczki. Podkreślić przy tym należy, że jak wynika z treści pozwu, żadna z w/w wierzytelności rozliczonych przez powódkę nie jest dochodzona niniejszym postępowaniu, albowiem powódka nie dochodzi kwoty 910,90 zł tytułem połowy opłaty skarbowej, nie dochodzi także odsetek umownych za okres poprzedzający datę 1 stycznia 2001 roku. Trzy kwoty po 10 500 zł stanowią zaś odsetki umowne naliczone za lata 1998-2000, co wynika z not księgowych nr (...) (k.172). Z kolei z potwierdzeń salda powodowej spółki (k. 174-175) wynika, że powódka na swoim koncie ma nierozliczone odsetki umowne od pożyczki w kwocie 50 000 zł za okres od 2001 roku, co potwierdza jej wersję, że wcześniejsze odsetki umowne zostały już rozliczone.

Pozwana zakwestionowała wartość dowodową pisma z dnia 31 grudnia 2000 roku znajdującego się na karcie 176 (na rozprawie w dniu 16 września 2015 roku zob. protokół k.253-254) i jak już wyżej wskazano pismo to z uwagi na brak podpisu osoby je sporządzającej nie może stanowić dokumentu potwierdzającego złożenie oświadczenia woli o określonej w tym piśmie treści. Przedmiotowe pismo nie może zostać zakwalifikowane jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c. Podkreślić jednak należy, że sam fakt, że pismo nie spełnia warunków dokumentu określonego w art. 245 k.p.c. nie oznacza, że nie może ono stanowić dowodu w sprawie. Zestawienie treści tego pisma z twierdzeniami pozwanej zawartymi w sprzeciwie od nakazu zapłaty (k.101-105),w którym wskazuje że 31 grudnia 2000 roku ,,dokonała potrącenia’’, przy jednoczesnym braku innych dowodów wskazujących na to, że potrącenie dotyczyło kapitału pożyczki, przemawia za wiarygodnością twierdzeń powódki, iż umowne potrącenie stron w istocie dotyczyło należności odsetkowych. Wniosek przeciwny, tj. że umowne potrącenie dotyczyło kapitału pożyczki powinna zaś udowodnić pozwana. Pozwana na rozprawie w dniu 16 września 2015 roku zakwestionowała także prawdziwość dokumentu księgowego (...) z dnia 31 grudnia 2000 roku (k.177). Zarzuty pozwanej dotyczące przedmiotowego dokumentu uznać należy za nieuzasadnione i gołosłowne. Przede wszystkim zauważyć należy, że przedmiotowy dokument zawiera podpis osoby, która go sporządziła, a poza transakcjami stron postępowania zawiera także inne transakcje (np. dywidendy). Pozwana zaś nie zaproponowała żadnych dowodów mających potwierdzić jej zarzuty co do braku przymiotu prawdziwości dokumentu (...).

Wracając do kwestii potrącenia wzajemnych należności stron, zauważyć należy, że w świetle przedłożonego przez powódkę dokumentu potwierdzenia księgowania (...) (k.179) oraz umowy z dnia 2 kwietnia 1996 roku (k.180) przekonała Sąd wersja powódki, że pozostała należność wynikająca z faktury VAT nr (...) w kwocie 11 385,10 została potrącona z należnością wpłaconą przez powódkę tytułem zaliczki na poczet robót budowlanych. Z zapisów na przedmiotowym dokumencie księgowania PK ,,po stronie winien’’ pod poz. 12 widnieje kwota 11 385,10 (stanowiąca różnicę między wartością z faktury VAT nr (...), tj. kwotą 20 800 zł a kwotą 9 414,90 zł skompensowaną wcześniej przez powódkę), zaś ,,po stronie Ma’’ widnieje należność w kwocie 25 000 zł, która jak wynika z § 3 umowy z dnia 2 kwietnia 1996 roku (k.180) stanowiła zaliczkę na poczet robót budowlanych.

Reasumując powyższe rozważania, stwierdzić trzeba, że omówione dokumenty potwierdzają, że między stronami doszło do umownego potrącenia ich wzajemnych wierzytelności, jednakże nie potwierdzają, że potrącenie dotyczyło kwoty należności głównej, tj. kwoty 50 000 zł. Niewystarczające dla wykazania tejże okoliczności okazały się zaś zeznania E. F. i J. M. (1), zwłaszcza, że dokumenty przedłożone przez powódkę przemawiają na korzyść prezentowanej przez powódkę wersji potrącenia wierzytelności pozwanej z wierzytelnościami niestanowiącymi przedmiotu niniejszego postępowania. Stanowisko powódki potwierdzają także zeznania świadków K. K. i A. S., którzy wprawdzie nie posiadali informacji od zarządu spółki (...) na temat kompensacji wierzytelności wynikających z umowy pożyczki, to jednak zgodnie wskazywali, że jeżeli pomiędzy spółkami w ramach grupy (...) są udzielane pożyczki to nie dochodzi do kompensacji pożyczki z wykonanymi robotami czy innymi należnościami. Świadek A. S. wyjaśnił nadto, że w (...) nie stosuje się takich praktyk, aby pożyczki były spłacane w drodze kompensaty. Wyjaśnił także, że spółkom nie zależy na spłacie kapitału tylko na regularnej spłacie odsetek, gdyż jest to opłacalne.

W tym stanie rzeczy nie sposób uznać, że dochodzone przez powódkę należności w postaci kwoty kapitału pożyczki w wysokości 50 000 zł oraz odsetki umowne od 1 stycznia 2001 roku zostały umorzone na skutek umownego potrącenia.

Przechodząc zaś do oceny drugiego z przedstawionych przez pozwaną zarzutów, a mianowicie zarzutu przedawnienia roszczenia, wskazać należy, że przedmiotowy zarzut nie zasługuje na uwzględnienie.

Nie było przedmiotem sporu w toku niniejszego postępowania to, że termin przedawnienia roszczeń powódki – zgodnie z art. 118 k.c.- wynosi trzy lata. Zaznaczyć należy bowiem, że określony w art. 722 k.c. termin przedawnienia dotyczy roszczenia biorącego pożyczkę, nie zaś roszczenia dającego pożyczkę, jakim jest powódka. Strony pozostają zgodne co do tego, że trzyletni termin przedawnienia należy liczyć od daty wymagalności roszczenia powódki na co wskazuje art. 120 § 1 k.c. W kwestii wymagalności roszczenia wyjaśnić należy, że oznacza ona możność żądania zaspokojenia roszczenia po nadejściu terminu płatności. Z przepisu art. 455 k.c. wynika podział zobowiązań na terminowe i nieterminowe. Roszczenia terminowe (a takim jest roszczenie powódki, ponieważ strony określiły termin zwrotu pożyczki w treści zobowiązania) stają się wymagalne z dniem, w którym upływa termin płatności. W rozpoznawanej sprawie, termin zwrotu pożyczki, a zatem i dzień, od którego należy liczyć termin przedawnienia, został pierwotnie oznaczony przez strony na dzień 30 czerwca 1997 roku (zob.§ 2 umowy pożyczki k. 14), a następnie zmieniany był kolejnymi aneksami. W toku postępowania każda ze stron wskazała swoje stanowiska w przedmiocie analizy prawnej przedawnienia roszczeń powódki.

Zasadniczo obie strony przyjęły założenie, że trzyletni termin przedawnienia należy liczyć od wskazanej w treści umowy daty (zmienianej kolejnymi aneksami), określającej termin zwrotu pożyczki. Założenie takie przyjęła także pozwana, bowiem w treści sprzeciwu (k.101-105) wskazała, że doszło do podpisania dwóch aneksów w dniach 3 stycznia 1997 roku oraz 4 stycznia 1999 roku, a zgodnie z aneksem z dnia 4 stycznia 1999 roku termin zwrotu pożyczki został określony na dzień 31 stycznia 2001 roku, wobec czego roszczenie stało się wymagalne z dniem 1 lutego 2001 roku. W dalszej części pozwana wywodziła, że poza aneksami z dnia 3 czerwca 1997 roku i 4 stycznia 1999 roku strony nie zawierały innych aneksów aż do dnia 20 grudnia 2009 roku. Następnie zaś w dniu 20 grudnia 2009 roku doszło do podpisania pięciu aneksów datowanych na dzień 3 stycznia 2001 roku, 31 grudnia 2002 roku, 30 grudnia 2004 roku, 25 grudnia 2007 roku oraz 20 grudnia 2009 roku, co stanowiło uznanie przez pozwaną roszczenia i przerwało bieg przedawnienia w myśl art. 123 § 1 pkt 2 k.c. To doprowadziło pozwaną do wniosku, że termin przedawnienia należy liczyć od daty podpisania aneksów (20 grudnia 2009 roku) a nie od daty zwrotu pożyczki określonej kolejnymi aneksami. Pozwana wskazała, że skoro po kolejnych przerwach terminu przedawnienia, przedawnienie rozpoczęło bieg w dniu 20 grudnia 2009 roku (tj. w dacie podpisania ostatniego aneksu), trzyletni termin przedawnienia upłynął w dniu 21 grudnia 2012 roku, a zatem przed wytoczeniem powództwa w sprawie, co nastąpiło 12 listopada 2014 roku. Natomiast zdaniem powódki jej roszczenie nie uległo przedawnieniu, a działanie polegające na odraczaniu terminu zwrotu pożyczki nie prowadziło do modyfikacji terminu przedawnienia.

W ocenie Sądu stanowisko pozwanej w przedmiocie analizy prawnej przedawnienia roszczeń powódki nie zasługuje na uwzględnienie. Zauważyć należy, że strony podpisując każdy kolejny aneks (zgodnie z § 6 umowy) dokonywały zmiany pierwotnej treści umowy, gdyż zamiast terminu zwrotu pożyczki określonego pierwotnie na dzień 30 czerwca 1997 roku podawały kolejno dalsze terminy zwrotu pożyczki. Zobowiązanie łączące strony było więc nadal zobowiązaniem terminowym, przesunięciu ulegał jedynie termin zwrotu pożyczki i tym samym przesuwany był termin wymagalności roszczenia powódki, od którego należy liczyć trzyletni termin przedawnienia. W ramach swobody kontraktowej wyrażonej w art. 353 ¹ k.c. takowa modyfikacja jest dopuszczalna i wbrew stanowisku pozwanej nie narusza ona art. 119 k.c. Podzielić należy stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane w wyroku z dnia 16 lutego 2005 roku, sygn. akt IV CK 502/04, zgodnie z którym przepis art. 119 k.c. ustanawia zakaz skracania lub przedłużenia przez czynność prawną terminów przedawnienia. Zwrot ,,terminy przedawnienia’’ użyty w art. 119 k.c. wyłącza możliwość umawiania się co do innego okresu przedawnienia, niż wynika to z ustawy. Zakaz ten nie dotyczy natomiast wymagalności roszczenia, od którego zgodnie z art. 120 § 1 k.c. zależy rozpoczęcie biegu przedawnienia. Odmienny pogląd zawarty w niepublikowanym wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2002 roku, sygn. akt IV CKN 862/00, wyrażony został na gruncie konkretnego stanu faktycznego tamtej sprawy i nie może być uogólniany, jak to czyni pozwana. Podkreślić należy, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 października 2012 roku, sygn. akt I CSK 104/12 wskazał, że modyfikacja zobowiązania dłużnika, polegająca na odroczeniu wymagalności świadczenia pieniężnego nie sprzeciwia się właściwości stosunku prawnego, ustawie, ani zasadom współżycia społecznego. Tylko umawianie się co do innego okresu przedawnienia niż ustawowo przewidziany jest objęte zakazem zawartym w art. 119 k.c., ale nie dotyczy to wymagalności roszczenia, od której, zgodnie z art. 120 § 1 k.c. zależy rozpoczęcie terminu przedawnienia. W świetle powyższego za pozbawione racji uznać należy wywody pozwanej odnośnie nieważności postanowień umowy przesuwających termin zwrotu pożyczki z powołanie się na art. 58 § 1 k.c.

Zauważyć należy, że jak wynika z ustalonego stanu faktycznego, każdy kolejny aneks podpisywany był przed upływem trzyletniego okresu przedawnienia liczonego od daty zwrotu pożyczki określonej poprzedzającym go aneksem. Ostatni z aneksów nosi datę 20 grudnia 2009 roku, przy czym podkreślenia wymaga, że aneks ten nie jest negowany przez pozwaną pod kątem jego antydatowania. Pozwana wskazuje, że aneks ten został podpisany 20 grudnia 2009 roku (zastrzeżenia co do antydatowania dotyczą zaś aneksów poprzedzających aneks z dnia 20 grudnia 2009 roku, tj. aneksy z dnia 3 stycznia 2001 roku, 31 grudnia 2002 roku, 30 grudnia 2004 roku, 25 grudnia 2007 roku). Aneksem z dnia 20 grudnia 2009 roku (k.21) pozwana zobowiązała się do zwrotu pożyczki w terminie do dnia 31 grudnia 2011 roku (fakt ten dodatkowo przyznaje w sprzeciwie k. 101-105). Trzyletni termin przedawnienia należy więc liczyć od dnia 31 grudnia 2011 roku, jest to bowiem termin zwrotu pożyczki określony w ostatnim aneksie i tym samym jest to ustalona przez strony data wymagalności roszczenia powódki. Powództwo w niniejszej sprawie zostało wytoczone w dniu 12 listopada 2012 roku, a więc przed upływem trzyletniego terminu przedawnienia liczonego od dnia 31 grudnia 2011 roku. Tym samym roszczenie o zwrot pożyczki w kwocie 50 000 zł nie przedawniło się.

Nie przedawniło się również roszczenie o zapłatę odsetek. Zgodnie bowiem z art. 360 k.c. tak zwane odsetki kapitałowe, ustalone przez strony jako zapłata za korzystanie z kapitału – w braku odmiennego zastrzeżenia – są płatne co roku z dołu. W rozpoznanej sprawie strony dokonały odmiennego zastrzeżenia, gdyż postanowiły, że odsetki mają być płatne ,, łącznie ze spłatą pożyczonej kwoty’’. Tym samym roszczenie o zapłatę odsetek staje się wymagalne jednocześnie z roszczenie o zapłatę kwoty pożyczki. Trzyletni termin przedawnienia roszczenia o zapłatę odsetek należy więc liczyć od tej samej daty, co termin przedawnienia roszczenia o zapłatę kwoty pożyczki.

W tym miejscu należy odnieść się do zarzutów pozwanej dotyczących antydatowania aneksów z dnia 3 stycznia 2001 roku, 31 grudnia 2002 roku, 30 grudnia 2004 roku, 25 grudnia 2007 roku (znajdujących się na kartach 17-20). Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdził, aby taki fakt miał w rzeczywistości miejsce. Podkreślić należy, że pozwana nie kwestionowała podpisania aneksów z dnia 3 czerwca 1997 roku oraz z dnia 4 stycznia 1999 roku (k. 15 i 16), twierdziła natomiast w sprzeciwie od nakazu zapłaty (k.101-105), że aneksy noszące daty 3 stycznia 2001 roku, 31 grudnia 2002 roku, 30 grudnia 2004 roku, 25 grudnia 2007 roku J. M. (1) (prezes zarządu pozwanej spółki) podpisał w dniu 20 grudnia 2009 roku. Podkreślić należy, że strona która twierdzi, że treść dokumentu prywatnego nie odpowiada stanowi rzeczywistemu, winna ten fakt udowodnić (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 1982 roku, sygn. akt III CRN 65/82). Pozwana celem wykazania antydatowania aneksów powołała dowód z zeznań świadka E. F. oraz z przesłuchania prezesa zarządu pozwanej J. M. (1). Nadto, wskazywała, że o antydatowaniu aneksów świadczy nie wystawienia i nie przesyłanie przez powódkę not księgowych w okresie od 2004 roku do 2009 roku.

W ocenie Sądu zeznania świadka E. F. nie stanowią wiarygodnego dowodu potwierdzającego faktyczne daty podpisania aneksów. Wymieniona nie uczestniczyła osobiście w czynnościach podpisywania, zeznała jedynie, że na dzień kontroli skarbowej (co miało miejsce w 2006 roku) nie posiadała w swojej dokumentacji żadnego aneksu. Zauważyć przy tym należy, że strona pozwana nie neguje istnienia dwóch pierwszych aneksów z dnia 3 czerwca 1997 roku oraz 4 stycznia 1999 roku. Świadek nie miała więc pełnej wiedzy o okolicznościach i datach podpisywania aneksów tak zawartych w dniach 3 czerwca 1997 roku i 4 stycznia 1999 roku, jak i tych datowanych na dzień 3 stycznia 2001 roku, 31 grudnia 2002 roku, 30 grudnia 2004 roku, 25 grudnia 2007 roku oraz 20 grudnia 2009 roku. Jak wynika z zeznań E. F. dostała aneks zaraz po kontroli od swojego szefa. Aneks był podpisany przez szefa świadka i J. R. (1). Zdaniem świadka był to aneks antydatowany i określał termin zwrotu pożyczki na 2007 rok. Świadek najwyraźniej posiada wiedzę o istnieniu aneksu nr (...) z dnia 31 grudnia 2004 roku podpisanego przez J. R. (1) i J. M. (1), którym zmieniony został § 2 umowy w ten sposób, że przedłożono termin zwrotu pożyczki do 30 czerwca 2007 roku oraz ustalono stopę odsetek w wysokości 8 % w skali roku począwszy od dnia 1 stycznia 2005 roku do dnia zwrotu pożyczki (k. 295). Przedmiotowy aneks został przedłożony przez pozwaną w toku postępowania – na rozprawie w dniu 16 września 2015 roku i jak twierdzi pozwana został odnaleziony przez księgową w biurze spółki i zaraz potem przekazany do akt sprawy.

Wracając do kwestii aneksów z dnia 3 stycznia 2001 roku, 31 grudnia 2002 roku, 30 grudnia 2004 roku, 25 grudnia 2007 roku oraz z dnia 20 grudnia 2009 roku, zauważyć należy, że jak wynika z zeznań J. R. (1), A. S. oraz z przesłuchania C. I. aneksy były podpisywane w siedzibie powodowej spółki lub w siedzibie Spółdzielni (...), a zatem nie jest wykluczona sytuacja, że J. M. (1) nie dostarczył do siedziby pozwanej spółki i przedstawił księgowości przedmiotowych aneksów. Ocena zeznań świadka E. F. pod kątem wiarygodności i mocy dowodowej wymagała uwzględnienia indywidualnych i obiektywnych cech tego dowodu. Sad miał zatem na uwadze, że świadek jest pracownikiem pozwanej spółki, a zatem pozostaje w stosunku podległości służbowej od pozwanej. Tym samym moc dowodowa zeznań świadka jest mniejsza niż moc dowodowa zeznań świadka nie pozostającego w żadnym stosunku wobec stron postępowania. Zeznania świadka co do tego, że przed 2009 roku nie przychodziły od powódki noty księgowe są zbyt stanowcze, świadek mimo tego, że stosunek zobowiązaniowy między stronami trwa od 1996 roku nie miała żadnych wątpliwości co do tego, że przed 2009 roku od powódki nie przychodziły żadne noty księgowe. Doświadczenie wskazuje zaś, że takie fakty, biorąc pod uwagę specyfikę zawodu świadka i styczność z wieloma dokumentami księgowymi, raczej zacierają się w pamięci ludzkiej. Nadto, świadek twierdząc, że noty księgowe zaczęły przychodzić po 2009 roku nie potrafiła logicznie i przekonywująco wyjaśnić dlaczego nie zgłosiła zastrzeżeń co do wskazanej w notach kwoty kapitału i wysokości stóp procentowych.

Niewiarygodne w zakresie dat podpisywania aneksów okazały się także zeznania J. M. (1). Moc dowodu z przesłuchania stron jest niższa od mocy dowodowej innych dowodów o ile zeznania strony nie korespondują z materiałem dowodowym sprawy, winny być więc oceniane z ostrożnością. W ocenie Sądu zeznania J. M. (1) odnoszące się do aneksów są sprzeczne z zeznaniami świadków J. R. (1) i A. S.. J. M. (1) przesłuchany w charakterze strony zeznał, że podpisał ,,hurtem’’, ,,zbiorczo’’ w siedzibie (...) przed walnym zgromadzeniem, że przyniósł je J. R. (1), mówiąc, że w powodowej spółce prowadzona jest kontrola i trzeba podpisać aneksy. Wymieniony zeznał, że wśród tych aneksów były aneksy podpisane zarówno przez J. R. (1), jak i przez C. I.. Tymczasem z zeznań J. R. (2) wynika, że do podpisywania aneksów dochodziło albo w siedzibie powódki przy ul. (...) w S. albo w siedzibie Spółdzielni (...). Świadek zeznał, że podpisał aneksy w okresie kiedy był dyrektorem zarządu powodowej spółki, a później robiła to C. I.. Wyjaśnił, że każdy z kolejnych aneksów był podpisywany przed upływem terminu zwrotu pożyczki. Wersję świadka potwierdził świadek A. S., który wskazywał, że aneksy musiały być zawierane przed upływem terminu spłaty pożyczki. A. S. był świadkiem podpisywania aneksów co najmniej dwukrotnie. Z sytuacją związaną z zawieraniem aneksów do umowy pożyczki był zapoznany także świadek K. K.. Nie był on wprawdzie bezpośrednim świadkiem zawierania aneksów, to jednak posiadał w tym przedmiocie informację od zarządu powodowej spółki. Świadek wskazał, że informacje takie najpierw przekazywał radzie nadzorczej J. R. (1), a potem C. I.. Powyższe potwierdza anektowanie umowy pożyczki w datach od kiedy C. I. była dyrektorem zarządu, tj. od grudnia 2003 roku. Obaj świadkowie, tj. i K. K. i A. S. zgodnie potwierdzili, że nie mogło dojść do takiej sytuacji, w której aneksy są antydatowane. Jak wskazali zarząd był obowiązany do przestrzegania terminów, tym bardziej wynikających z umowy pożyczki.

Dodać także należy, że doświadczenie życiowe oraz zasady logiki wskazują, że osoba która dokument podpisuje w innej dacie, niż wskazana w jego treści (w tym przypadku rozbieżność w datach wynosi kilka lat) pod swoim podpisem zamieszcza datę złożenia podpisu. Brak takiej adnotacji na aneksach (czy też innego zastrzeżenia co do niezgodności dokumentu ze stanem rzeczywistym) stwarza domniemanie, że nie było rozbieżności między datą wskazaną w treści aneksu a datą jego faktycznego podpisania. Nie budzą przekonania wyjaśnienia J. M. (1), co do tego, że nie przykładał wagi do podpisywanych aneksów. Aneks do umowy wywołuje bowiem daleko idące skutki prawne (w przedmiotowej sprawie każdy kolejny aneks zmieniał umowę na korzyść pozwanej nie tylko w zakresie terminu zwrotu pożyczki, lecz także wysokości stopy % odsetek – była stopniowo obniżana), nie sposób więc przyjąć, że był to dla pozwanej dokument małej wagi lub że nie widział żadnego zagrożenia z uwagi na wieloletnią współpracę z powódką.

Antydatowania aneksów nie potwierdza także porównanie aneksów z notami księgowymi wystawionymi przez powódkę (k.172). Noty te bowiem konsekwentnie wskazują kwotę pożyczki na 50 000 zł, a nadto w okresie od 2002 roku uwzględniają stopy procentowe wskazane w kolejnych aneksach. Wcześniejsze noty, tj. nota za 1998 rok uwzględnia stopę procentową w wysokości 21 % zgodnie z umową pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku (niekwestionowany przez pozwaną aneks z dnia 30 czerwca 1997 rok nie zawierał postanowień dotyczących zmiany stopy procentowej), nota za 1999 i 2000 rok uwzględnia 21 % stopę procentową według umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku, a nie 12% według aneksu z dnia 4 stycznia 1999 roku (pozwana jednak nie kwestionuje podpisania tego aneksu w dacie 4 stycznia 1999 roku), nota za 2001 i 2002 rok uwzględnia 12% stopę procentową według aneksu z dnia 4 stycznia 1999 roku (aneks z dnia 3 stycznia 2001 roku nie dotyczył postanowień co do wysokości stopy procentowej), noty zaś wystawione od 2002 roku uwzględniają stopy procentowe określone w kolejnych aneksach, tj. nota za 2003 roku zgodnie z aneksem z dnia 31 grudnia 2002 roku (nota nr 1/0/2003 uwzględniająca 12 % odsetki została skorygowana kolejną notą nr 5/2004 na 6 % odsetki), nota za 2004 rok uwzględnia 6% stopę procentową zgodnie z aneksem z dnia 31 grudnia 2002 roku, nota za 2005 rok uwzględnia 4 % stopę procentową zgodnie z aneksem z dnia 30 grudnia 2004 roku, nota za 2006 rok uwzględnia 4 % stopę procentową zgodnie z aneksem z dnia 30 grudnia 2004 roku, nota za 2007 rok uwzględnia 4 % stopę procentową zgodnie z aneksem z dnia 30 grudnia 2004 roku, nota za 2008 rok uwzględnia 4 % stopę procentową zgodnie z aneksem z dnia 25 grudnia 2007 roku, nota za 2009 rok uwzględnia 4 % stopę procentową zgodnie z aneksem z dnia 30 grudnia 2004 roku. Kolejna nota za 2010 rok nie została przedłożona przez powódkę. Nota zaś za 2011 rok uwzględnia 5 % stopę procentową zgodnie z aneksem z dnia 20 grudnia 2009 roku (pierwotnie wystawiona nota nr 8/2011 uwzględniająca 4 % odsetki została skorygowana w nocie nr 1/2012 i ostatecznie powódka wyliczyła odsetki w wysokości 5 %).

Dokumenty księgowe sporządzała księgowa zatrudniona przez powódkę i jak wynika z ich treści od 2002 roku ustalała stopy procentowe w oparciu o treść kolejnych aneksów. Zaistniałe zaś pomyłki w przedmiocie wysokości stopy procentowej były następczo korygowane w kolejnych notach. Jedyna rozbieżność w zakresie przyjętej stopy procentowej odsetek dotyczy odsetek za lata 1999 i 2000 rok bowiem uwzględnia 21 % stopę procentową według umowy pożyczki z dnia 27 listopada 1996 roku, a nie 12% według aneksu z dnia 4 stycznia 1999 roku pozwana jednak nie kwestionuje podpisania tego aneksu w dacie w nim wskazanej.

W tym miejscu zaznaczyć należy, że Sąd nie podziela zarzutów pozwanej zgłoszonych na rozprawie w dniu 16 września 2015 roku co do istnienia przedmiotowych not księgowych. Sama okoliczność, że powódka nie posiada dowodów nadania not oraz że przedłożone zostały kserokopie not nie przesądza o tym, że dokumenty te zostały stworzone na potrzeby niniejszego postępowania, co zdaje się wywodzić strona pozwana. Zarówno świadek J. R. (1), jak i C. I. zeznali, że nie wszystkie noty były wysyłane pozwanej za potwierdzeniem nadania z uwagi na istniejącą wówczas współpracę stron. Nadto, zauważyć należy, że znajdujące się na karcie 172 noty nie są kserokopiami, lecz ,,oryginalnymi kopiami’’ wystawionych przez księgową powódki not, stanowiącymi ich techniczne odwzorowanie. W świetle zaś art. 308 k.p.c. nie sposób wyłączyć posłużenia się jako dowodem w sprawie kopią dokumentu.

O fakcie antydatowania aneksów nie świadczą także przedłożone przez pozwaną dokumenty w postaci protokołu kontroli Urzędu Kontroli Skarbowej przeprowadzonej w 2006 roku (k.264-293), oświadczenie J. M. (1) z dnia 7 kwietnia 2006 roku (k.294) oraz aneks nr (...) z dnia 31 grudnia 2004 roku (k.295). Przede wszystkim zaznaczyć należy, że ustalenia organu podatkowego, nie są one dla Sądu wiążące, nawet jeżeli między sprawami cywilnymi i podatkowymi występuje związek faktyczny. Konsekwencje prawnopodatkowe nie mają wpływu na treść ukształtowanego przez strony stosunku zobowiązaniowego. Inaczej jest natomiast w odwrotnej sytuacji, a mianowicie zawarcie pewnego rodzaju stosunków obligacyjnych wywołuje skutki w sferze prawa podatkowego. Nadto, z treści protokołu kontroli Urzędu Kontroli Skarbowej wynika, że ustalenia organu podatkowego zostały poczynione w oparciu o dokumentację przedstawioną przez pozwaną spółkę oraz oświadczenie J. M. (1) z dnia 7 kwietnia 2006 roku. Skoro więc J. M. (1) oświadczył wobec organu podatkowego, że aneksy nie były sporządzane takie też były ustalenia tego organu. Z materiału dowodowego, a mianowicie aneksu nr (...) z dnia 31 grudnia 2004 roku oraz zeznań świadków E. F., J. R. (1) (przyznał że podpisał aneks nr (...)) oraz zeznań J. M. (1) wynika wprawdzie, że J. R. (1) i J. M. (1) sporządzili aneks nr (...) datowany na dzień 31 grudnia 2004 roku, jednak zauważyć należy że w tej dacie (a także po kontroli skarbowej z 2006 roku kiedy to według E. F. i J. M. (1) miało dojść do podpisania przedmiotowego aneksu) J. R. (1) nie był już osobą uprawnioną do reprezentacji powodowej spółki. Prezesem zarządu była już wówczas C. I. i tylko ona podsiała umocowanie do dokonywania czynności prawnych w imieniu powodowej spółki. Samo więc podpisanie aneksu nr (...) przez J. R. (1) i J. M. (1) nawet jeżeli był to aneks antydatowany podpisany w związku z kontrolą skarbową, nie implikuje wniosku, że aneksy z dnia 3 stycznia 2001 roku, 31 grudnia 2002 roku, 30 grudnia 2004 roku, 25 grudnia 2007 roku również były antydatowane. Zauważyć należy, że jak wynika z zeznań C. I. nie miała ona wiedzy o istnieniu aneksu nr (...), a dowiedziała się o przedmiotowym aneksie dopiero podczas niniejszego postępowania. Przyjęcie wersji zaprezentowanej przez J. M. (1) podczas przesłuchania w charakterze strony, że po kontroli skarbowej w 2006 roku podpisał z J. R. (1) antydatowany aneks nr (...) stoi w sprzeczności z wersją pozwanej, że w dniu 20 grudnia 2009 roku doszło do antydatowania aneksów z dnia 3 stycznia 2001 roku, 31 grudnia 2002 roku, 30 grudnia 2004 roku, 25 grudnia 2007 roku, a więc także aneksu powielającego się co do daty zawarcia z aneksem nr (...) z dnia 21 grudnia 2004 roku. Zauważyć należy, że aneks nr (...) z dnia 31 grudnia 2004 roku i aneks z dnia 30 grudnia 2004 roku posiadają zgoła odmienną treść. W aneksie nr (...) z dnia 31 grudnia 2004 roku termin zwrotu pożyczki oznaczono na dzień 30 czerwca 2007 roku a stopę odsetek na 8 % (k.295), natomiast w aneksie z dnia 30 grudnia 2004 roku termin zwrotu pożyczki określono na dzień 31 grudnia 2007 roku a stopę procentową odsetek na 4 % (k.19).

Wobec powyższego Sąd doszedł do przekonania, że pozwana nie udowodniła, iż nastąpiło antydatowanie aneksów z dnia 3 stycznia 2001 roku, 31 grudnia 2002 roku, 30 grudnia 2004 roku, 25 grudnia 2007 roku.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że powództwo jest uzasadnione w zakresie należności głównej, tj. kwoty 50 000 zł wraz z odsetkami od dnia 1 stycznia 2012 roku w wysokości odsetek ustawowych (określonych od dnia 1 stycznia 2016 roku jako odsetki ustawowe za opóźnienie). Zgodnie bowiem z §3 umowy pożyczki w przypadku niedokonania zwrotu pożyczki w ustalonym terminie, pożyczkobiorca obowiązany jest do zapłaty odsetek za zwłokę w wysokości ustawowej. Powyższe znalazło wyraz w pkt I sentencji wyroku.

W pkt II sentencji wyroku Sąd uwzględnił w przeważającej części żądanie powódki o zapłatę odsetek umownych stanowiących tak zwane odsetki kapitałowe, ustalone przez strony jako zapłata za korzystanie z kapitału. Jak wynika z treści art. 359 § 1 k.c. odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Zgodnie z § 2 umowy pożyczki pożyczkobiorca (pozwana) zobowiązała się łącznie ze spłatą pożyczonej kwoty zapłacić pożyczkodawcy (powódce) odsetki za okres udzielenia pożyczki w wysokości 21 % kwoty pożyczki w skali rocznej. Kolejnymi aneksami strony zmieniały wysokość stopy procentowej. Powódka powołując się na dokonane wcześniej potrącenie umowne, dochodziła odsetek umownych od dnia 1stycznia 2001 roku. Stąd też żądanie powódki zostało uwzględnione z zastosowaniem stóp procentowych określonych kolejno popisywanymi aneksami począwszy od 1 stycznia 2001 roku. Nową stopę odsetek każdy razem zasądzono od daty danego aneksu albo od daty obowiązywania zmiany w zakresie stopy procentowej oznaczonej w danym aneksie. I tak zasądzono odsetki od kwoty 50 000 zł w następujący sposób:

- za okres od 1 stycznia 2001 roku do 30 grudnia 2002 roku w wysokości 12 % w skali roku (zgodnie z aneksem z dnia 4 stycznia 1999 roku),

- za okres od dnia 31 grudnia 2002 roku do dnia 29 grudnia 2004 roku w wysokości 6 % w skali roku (zgodnie z aneksem z dnia 31 grudnia 2002 roku),

- za okres od dnia 30 grudnia 2004 roku do dnia 31 grudnia 2010 roku w wysokości 4 % w skali roku (zgodnie z aneksem z dnia 30 grudnia 2004 roku odsetki w wysokości 4 % należały się od dnia 1 stycznia 2005 roku, do tej daty obowiązywała stopa % określona w aneksie z dnia 31 grudnia 2002 roku, tj. 6 %, jednak powódka za omawiany okres żąda odsetek w wysokości 6 %, takie odsetki podlegają zasądzeniu zgodnie z regułą z art. 321 § 1 k.c.),

- za okres od 1 stycznia 2011 roku do 31 grudnia 2011 roku w wysokości 5 % w skali roku (zgodnie z aneksem z dnia 20 grudnia 2009 roku). Jednocześnie wzgląd na treść art. 359 § 2 ¹k.c. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 stycznia 2016 roku) obligował Sąd do uczynienia zastrzeżenia, że odsetki umowne nie mogą przewyższać czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego.

W pkt III sentencji wyroku Sąd oddalił powództwo o odsetki w pozostałym zakresie, tj. za okres od 31 grudnia 1999 roku, albowiem jak wynika z twierdzeń powódki oraz zaprezentowanych przez nią dowodów wynika, że należności z tytułu odsetek poprzedzające 2001 rok zostały umownie potrącone.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów, zeznań świadków oraz dowodu z przesłuchania stron.

Pozwana zakwestionowała istnienie not księgowych przedłożonych przez powódkę (k.172), jak też prawdziwość dokumentu księgowego PK nr (...) z dnia 31 grudnia 2000 roku (k.177) oraz podniosła, że pismo z dnia 31 grudnia 2000 roku (k. 176) zostało sporządzone na potrzeby postępowania przez stronę powodową. Ocena zanegowanych przez pozwaną dokumentów została dokonane we wcześniejszej części rozważań. Natomiast pozostałe dokumenty, na podstawie których ustalono stan faktyczny w sprawie nie były przez żadną ze stron kwestionowane co do ich autentyczności, a i w ocenie Sądu nie wzbudziły żadnych zastrzeżeń. Nieprzydatne okazały się dokumenty w postaci zestawienia zysków i strat na kartach 26-30,34-38,42-44,49-51,55-57,61-63, 67-69, informacji do sprawozdania finansowego na kartach 31-33, 39-41,45-48,52-54,58-60,64-66,70-72, sprawozdania z działalności na karcie 73 oraz odpisu z KW na kartach 70-72, albowiem jak wynika z treści pozwu wymienione dokumenty zostały przedłożone przez powódkę na potrzeby wniosku o udzielenie zabezpieczenia. Nie miały one natomiast znaczenia dla przedmiotu niniejszego postępowania.

Za wiarygodne Sąd uznał zeznania świadków K. K. oraz A. S., którzy w okresie obowiązywania umowy pożyczki zasiadali w radzie nadzorczej spółki (...). Zeznania K. K. i A. S. były logiczne, konsekwentne i spójne, a wymienieni posiadali adekwatne informacje na temat praktyki związanej z udzielaniem pożyczek między spółkami powiązanymi z Spółdzielnią (...). Świadkowie jak już wyżej wskazano potwierdzili, że jako członkowie rady nadzorczej byli informowani przez zarząd o fakcie zawierania aneksów przedłużających termin zwrotu pożyczki, nadto A. S. wskazał, że co najmniej dwa razy był świadkiem podpisania aneksów. Jednocześnie świadkowie zaznaczyli, że nie byli informowanie co do wzajemnych potrąceń dokonywanych między stronami. Świadkowie przekonywująco wyjaśnili jednak, że zgodnie z obowiązującą praktyką nie zdarzało się, aby między spółkami dochodziło do kompensaty kwoty pożyczki z innymi należnościami.

Kwestia wiarygodności oraz wartości dowodowej zeznań świadka E. F. oraz zeznań J. M. (1) przesłuchanego w charakterze strony pozwanej zostały omówione we wcześniejszej części rozważań, a w tym miejscu nie ma potrzeby powielania tejże oceny.

Jeżeli natomiast chodzi o zeznania świadka J. R. (1), Sąd uznał je za wiarygodne, gdyż korespondują z przedstawionym przez powódkę materiałem dowodowym, w tym zwłaszcza z dokumentami. Świadek w sposób logiczny i konsekwentny potwierdził fakt zawierania aneksów w datach w nich wskazanych oraz wyjaśnił okoliczności towarzyszące podpisaniu aneksów. Zeznania wymienionego były także zbieżne z zeznaniami C. I. przesłuchanej w charakterze strony powodowej. Zarówno zeznania świadka J. R. (1), jak i zeznania C. I. zestawione z dokumentami księgowymi przedłożonymi przez powódkę nie pozostawiają wątpliwości co do wiarygodności zeznań wymienionych w zakresie sposobu i zakresu umownego potrącenia należności stron.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania znajduje podstawę prawną w treści art. 98 § 1 k.p.c. Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 98 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Mając na uwadze, że powództwo zostało uwzględnione w zdecydowanie przeważającej części zwrot kosztów postępowania należy się powódce od pozwanej, którą należy uznać za stronę przegrywającą proces. Na koszty te złożyły się opłata od pozwu w kwocie 2 500 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 2 400 zł ustalone na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu(Dz.U.2013.490 j.t.) oraz kwota 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa.

Mając na uwadze wszystko powyższe, orzeczono jak w sentencji.

Zarządzenia:

1.  Odnotować w kontrolce uzasadnień,

2.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron,

3.  Z apelacją lub za 21 dni.