Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 listopada 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2015 r. w Szczecinie

sprawy A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji ubezpieczonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 2 września 2014 r. sygn. akt VII U 3946/12

oddala apelację.

SSA Barbara Białecka SSA Anna Polak SSA Jolanta Hawryszko

Sygn. akt III AUa 842/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 października 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonej A. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyż komisja lekarska ZUS stwierdziła, że ubezpieczona nie jest osobą niezdolną do pracy.

Od powyższej decyzji A. S. złożyła odwołanie, wskazując, że cierpi na nadciśnienie tętnicze, astmę oskrzelową, jest w złym stanie psychicznym, a nasilające się bóle kręgosłupa oraz stawów rąk uniemożliwiają jej normalne funkcjonowanie i podjęcie jakiejkolwiek pracy. Dalej ubezpieczona podała, że stale przebywa pod opieką lekarza rodzinnego, neurologa, pulmonologa, ortopedy, reumatologa i psychiatry.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Nadto wskazał, że ubezpieczona do października 2012 r. była uprawniona do zasiłku chorobowego.

Wyrokiem z dnia 2 września 2014 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Ubezpieczona A. S., urodzona (...) posiada wykształcenie średnie – technolog żywienia zbiorowego. W toku aktywności zawodowej pracowała jako kucharka i pakowacz drobiu. Aktualnie u ubezpieczonej rozpoznaje się:

-zmiany zwyrodnieniowo –dyskopatyczne kręgosłupa, bez neurologicznych objawów podrażnienia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, wielopoziomową ciasnotę kanału kręgowego segmentu TH10 – kość krzyżowa obrazuje wielopoziomową ciasnotę kanału kręgowego z objawami modelowania worka oponowego na poziomie uwypuklonych do kanału kręgowego tarcz międzykręgowych,

- zaburzenia adaptacyjne,

- wielostawowy zespół bólowy w przebiegu choroby zwyrodnieniowej, nie upośledzający w sposób istotny funkcji narządu ruchu,

- astmę oskrzelową przewlekłą,

- nieżyt nosa,

- nadciśnienie tętnicze w I okresie WHO, wyrównane farmakologicznie,

- nietrzymanie moczu w wywiadzie

Według ustaleń Sądu Okręgowego stwierdzone zmiany chorobowe w aktualnym stanie klinicznego zaawansowania nie dają podstaw do orzekania długotrwałej, częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy. Ubezpieczona jest zdolna do pracy zarobkowej zgodnej z posiadanym zawodem, wykonywanej w okresie zatrudnienia.

Zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne kręgosłupa przebiegają bez neurologicznych objawów ubytkowych i rozciągowych, bez obecności zaników mięśniowych, bez istotnego ograniczenia ruchów. Wielostawowy zespół bólowy jest wynikiem zmian zwyrodnieniowych, bez danych laboratoryjnych i radiologicznych dla reumatoidalnego zapalenia stawów.

Zaburzenia adaptacyjne związane ze zmianą sytuacji zawodowej, postępowaniem orzeczniczym, obecnie manifestują się głównie objawami lękowymi (nerwicowymi) o obrazie somatyzacyjnym i konwersyjnym, mogą nasilać subiektywne pogorszenie w zakresie dotychczasowych schorzeń somatycznych, jednak nie powodują długotrwałej niezdolności do pracy w związku z naruszeniem zdrowia psychicznego.

Stan zdrowia spowodowany astmą oskrzelową nie daje podstaw do orzekania długotrwałej niezdolności do pracy, astma jest wyrównana lekami i nie daje cech niewydolności oddechowej, brak jest znaczących zaostrzeń wymagających hospitalizacji.

Nadciśnienie tętnicze bez powikłań naczyniowych mózgu i nerek, bez objawów niewydolności krążenia, bez danych dla niestabilnej choroby niedokrwiennej serca, nie daje podstaw do orzekania długotrwałej, częściowej bądź całkowitej niezdolności do pracy.

Brak jest podstaw do stwierdzenia neurochirurgiczno – spondyliatrycznego deficytu funkcji ustroju ubezpieczonej, mogącego stanowić o jej niezdolności do pracy. u badanej brak jest objawów deficytu funkcji ustroju w zakresie kręgosłupa, rdzenia kręgowego i korzeni nerwowych rdzeniowych. Zabieg operacyjny odbarczenia korzeni nerwów rdzeniowych na poziomie L3/L4 w dniu 4 lutego 2014 roku wykonano po stronie prawej, tak więc zabieg ten dotyczył korzeni nerwowych prawych. Jest to całkowicie niespójne z demonstrowanym przez pacjentkę lewostronnym deficytem mobilności, w postaci pociągania kończyny dolnej lewej w czasie chodu.

Z punktu widzenia neurologicznego odwołująca po dniu 5 października 2012 roku była zdolna do pracy zarobkowej. W badaniu przedmiotowym nie stwierdza się istotnego ograniczenia funkcji kręgosłupa oraz stawów obwodowych, nie stwierdza się również objawów korzeniowych, a więc klinicznych cech znacznego ograniczenia sprawności organizmu, istotnie upośledzającego lub uniemożliwiającego wykonywanie pracy zarobkowej zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne, powołując się na przepis z art. 57 i 58 w związku z art. 12 i 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.) Sąd Okręgowy w Szczecinie uznał, że odwołanie ubezpieczonej nie zasługiwało na uwzględnienie.

Przedmiot sporu sprowadzał się do ustalenia, czy ubezpieczona A. S. jest osobą niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ustalenia te wymagały od Sądu powzięcia wiadomości specjalnych. Źródłem tychże wiadomości w postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych jest przedstawiona przez stronę dokumentacja medyczna, a nade wszystko opinia sądowo – medyczna sporządzona przez biegłych sądowych, uwzględniająca do swej konkluzji zarówno powyższą dokumentację, jak i osobiste badanie osoby ubezpieczonej. W związku z powyższym Sąd Okręgowy dopuścił i przeprowadził dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu ortopedii, neurologii, psychiatrii, pulmonologii, kardiologii, neurochirurgii i reumatologii. tj. lekarzy o specjalnościach obejmujących schorzenia występujące u ubezpieczonego. Biegli sądowi ww. specjalności – na podstawie analizy źródłowej dokumentacji medycznej, zebranego od ubezpieczonej wywiadu oraz po przeprowadzeniu badań – rozpoznali u niej wskazane wyżej schorzenia, a następnie spójnie wyjaśnili dlaczego nie dają one podstaw do orzekania o długotrwałej, częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy badanej.

Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd meriti doszedł do przekonania, iż biegli sądowi w sposób bardzo precyzyjny, dokładny i konkretny odnieśli się do rozpoznanych u ubezpieczonej schorzeń, wyczerpująco uzasadniając swoje stanowisko i brak było przesłanek do nieuwzględnienia wniosków zawartych w złożonych w sprawie opiniach.

Sąd Okręgowy podkreślił, że nie kwestionuje istnienia schorzeń u ubezpieczonej, a jedynie stwierdził inny ich wpływ na funkcjonowanie jej organizmu, tj. nie powodujący niezdolności do pracy. Dodatkowo Sąd ten zaznaczył, ze stałość pozostawania w leczeniu nie stanowi samodzielnej przyczyny uznania niezdolności do pracy, nawet jeśli w pewnych okresach wymaga czasowych zwolnień lekarskich, bowiem to, że ubezpieczona jest poddawana leczeniu nie jest równoznaczne z jej niezdolnością do pracy w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Biorąc pod uwagę wszystko powyższe Sąd I instancji uznał, że A. S. jest zdolna do pracy, a tym samym nie spełnia podstawowej przesłanki do przyznania wnioskowanego świadczenia.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodziła się ubezpieczona.

W złożonej apelacji wyrokowi zarzuciła:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 57 w związku z art. 58 w związku z art. 13 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez uznanie przez Sąd I instancji, że nie zachodzą przesłanki wskazane w wyżej wymienionych przepisach, a tym samym, że ubezpieczona nie jest osobą niezdolną do pracy,

2.  naruszenie prawa procesowego, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 k.p.c. w związku z art. 231 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny materiału dowodowego, poprzez uznanie przez Sąd I instancji, że opinie sporządzone przez biegłych sądowych na potrzeby niniejszego postępowania z zakresu: neurochirurgii, ortopedii, neurologii, pulmonologii – są logiczne, spójne oraz prawidłowo uzasadnione, podczas gdy przedmiotowe opinie nie spełniały wskazanych wymogów, a nadto nieuwzględnienie przez Sąd I instancji zastrzeżeń ubezpieczonej do wyżej wymienionych opinii biegłych,

3.  dokonanie błędnej oceny stanu faktycznego sprawy, będącego podstawą zaskarżonego orzeczenia poprzez uznanie, że zakres stwierdzonych schorzeń ubezpieczonej nie powoduje niezdolności do pracy.

Mając na uwadze powyższe apelująca wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia w całości poprzez orzeczenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Wniosła także o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym zarzutów apelacyjnych, doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że wyrok Sądu Okręgowego jest prawidłowy. Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, w granicach swobodnej oceny dowodów, o której stanowi art. 233 § 1 k.p.c., i wyprowadził z nich należycie uzasadnione wnioski, które stały się podstawą do wydania orzeczenia przez Sąd Odwoławczy.

Zarzut naruszenia art. 231 k.p.c. jest chybiony, jako że przepis ten nie miał zastosowania w niniejszej sprawie. Sąd Okręgowy wyprowadził z materiału dowodowego trafne wnioski, że opinie biegłych były zgodne, spójne i logiczne oraz właściwie uzasadnione. Trzeba podkreślić, że specyfika dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Kryteria oceny tego rodzaju dowodu stanowią również poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych tez. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Jak wskazał Sąd Najwyższy, opinia biegłego podlega ocenie zgodnie z art. 233 k.p.c. na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów, jednak z uwagi na specyficzny charakter dowodu z opinii biegłego ocena ta jest o tyle ograniczona, że nie może wkraczać w zakres wymagający wiedzy specjalnej. Opinia biegłego podlega wprawdzie ocenie zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c., ale na podstawie właściwych dla jej przymiotu kryteriów. Gdyby w rezultacie tej oceny wnioski biegłego nie przekonały sądu, instrumentem pozwalającym na wyjaśnienie kwestii wymagających wiadomości specjalnych może być zażądanie od biegłego dodatkowych informacji, bądź dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego lub zespołu biegłych (art. 286 k.p.c.). Każda opinia biegłego sądowego jest także jednym z dowodów, którego zasady przeprowadzenia regulują przepisy od art. 278 do art. 291 k.p.c., a ocena takiego dowodu winna być dokonana przez sąd z zachowaniem wymogów art. 233 § 1 k.p.c.

Sad Apelacyjny podkreśla, że o niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy. Biegli w toku postępowania nie kwestionowali tego, iż u ubezpieczonej występuje szereg schorzeń, a jedynie stwierdzili, że nie upośledzają one funkcji organizmu w stopniu pozwalającym na uznanie jej za całkowicie ani częściowo niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej. Pamiętać także należy, że o zasadności przyznania lub odmowy przyznania świadczenia decydują okoliczności istniejące w chwili ustalania do niego prawa, dlatego też późniejsza zmiana stanu zdrowia ubezpieczonej nie może stanowić podstawy do uznania decyzji za wadliwą i jej zmiany. W takiej sytuacji ubezpieczony może wystąpić do organu rentowego z nowym wnioskiem o prawo do świadczenia rentowego.

W obliczu złożenia przez ubezpieczoną dodatkowej dokumentacji medycznej w postępowaniu apelacyjnym, Sąd Apelacyjny uznał za konieczne przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego neurochirurga – W. J. na okoliczność czy dokumentacja ta świadczy o niezdolności ubezpieczonej do pracy i jeżeli tak to w jakim stopniu, i okresie. W zaoferowanych dokumentach biegły nie znalazł podstaw, mogących mieć wpływ na jego wcześniejsze stanowisko . W dalszej kolejności, jako że ubezpieczona zgłosiła zarzuty do opinii Sąd Apelacyjny dopuścił dowód z ustnej opinii uzupełniającej biegłego. Biegły zeznając na rozprawie apelacyjnej wypowiedział się w przedmiocie stanu zdrowia ubezpieczonej na dzień wydania spornej decyzji. Ubezpieczona miała także możliwość zadawania pytań celem wyjaśnienia czy przedstawione dowody rzucają nowe światło na ustalenia z wcześniejszych opinii. Biegły neurochirurg W. J. wyczerpująco odpowiedział zarówno na pytania Sądu, jak i ubezpieczonej logicznie argumentując swoje stanowisko. Wskazał on, że przedstawiona dokumentacja nie ma wpływu na wcześniejszą ocenę stanu zdrowia ubezpieczonej, gdyż nie prezentuje zmian, mogących istotnie wpływać na zdolność A. S. do pracy i wręcz potwierdza wcześniejsze ustalenia poczynione zarówno przez lekarzy orzeczników ZUS, jak i biegłych. Nadto odnosząc się do dolegliwości ubezpieczonej biegły zeznał, że w przeważającej mierze mają one charakter wysoce subiektywny oraz są związane z wiekiem (zaniki korowe).

Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw by nie dać wiary wyjaśnieniom biegłego, w związku z czym uznał je za wiarygodne i przydatne do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Stan zdrowia ubezpieczonej był przedmiotem szczegółowej oceny biegłych odpowiednich specjalności, uwzględniających wszystkie schorzenia, na które ubezpieczona powoływała się w toku sprawy. Wydane zostały przez biegłych sądowych - specjalistów posiadających wieloletnią praktykę zawodową, cieszących się dużym autorytetem, po uprzednio przeprowadzonym badaniu ubezpieczonej oraz analizie treści dokumentacji lekarskiej dotyczącej stanu zdrowia ubezpieczonej – zarówno zgromadzonej w pliku dokumentacji lekarskiej organu rentowego jak i dokumentacji złożonej przez wnioskodawczynię na etapie postepowania sądowego. Oceny tej nie podważyły subiektywne odczucia samej odwołującej, wyrażające się w kwestionowaniu opinii biegłych i składaniu dokumentacji medycznej obrazującej fakt stałego leczenia się.

Wnioski co do stanu zdrowia ubezpieczonej były jednoznaczne i kategoryczne, a opinie spójne i logicznie uzasadnione; sprowadziły się do oceny, że liczne schorzenia nie czyniły ubezpieczonej niezdolną do pracy. W zaistniałej sytuacji Sąd Apelacyjny nie mógł orzekać wbrew opinii biegłych sądowych, szczególnie mając na uwadze kompleksowość i wielokierunkowość poczynionych badań, a także fakt, że w sprawie wypowiedziało się 7 biegłych różnych specjalności, a ich stanowiska były w pełni zgodne i spójne.

Mając na uwadze powyższe motywy, Sąd Apelacyjny po uzupełnieniu postępowania dowodowego uznał, że rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w Szczecinie w pełni odpowiada prawu. Podkreśla zarazem, że nie oznacza to, że ubezpieczona jest zdrowa i nie odczuwa dolegliwości, a jedynie nie stwierdza się na dzień wydania decyzji organu rentowego takiego ich wpływu na stan zdrowia, który uzasadniałby orzeczenie niezdolności do pracy.

Sąd Apelacyjny uznając apelację za bezzasadną oddalił ją na podstawie art. 385 k.p.c.

SSA Barbara Białecka SSA Anna Polak SSA Jolanta Hawryszko