Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2015 roku

Sąd Rejonowy w Słupsku Wydział VI Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodnicząca SSR Grażyna Krywiel-Markiewicz

Protokolant Marta Zięba

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2015 roku w Słupsku

na rozprawie sprawy

z powództwa W. P.-I.

przeciwko T. O.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego T. O. na rzecz powódki W. P.-I. kwotę 9 046,83 zł (dziewięć tysięcy czterdzieści sześć złotych 83/100) wraz z ustawowymi odsetkami od kwot:

- 4 708,03 zł od dnia 7 maja 2012 roku do dnia zapłaty;

- 4 338,80 zł od dnia 28 lipca 2012 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  ustala, że powódka wygrała spór w 74,63%, zaś pozwany w 25,37%, szczegółowe wyliczenie kosztów procesu pozostawia referendarzowi sądowemu, przy zastosowaniu zasady stosunkowego rozdziału kosztów, według ustalonych wskaźników procentowych.

sygn. akt VI GC 435/13

UZASADNIENIE

Powódka W. I. wniosła o zasądzenie od pozwanego T. O. kwoty 12.122,22 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot: 7 783,42zł od 7.05.2012r. do dnia zapłaty, 4 338,80 zł od 28.07.2012r. do dnia zapłaty, wraz z kosztami procesu.

W uzasadnieniu wskazała, że w dniu 11.05.2011r. z pozwanym zawarła umowę na wybudowanie dwóch domków letniskowych za wynagrodzeniem netto 86.776,00 zł, do końca jesieni 2011r. Powódka wpłaciła pozwanemu zaliczki w kwocie 38.400 zł. Niewykonanie umowy w terminie, a także zagrożenie, że umowa nie zostanie wykonana do sezonu 2012r. oraz niewykonanie umowy w dodatkowy wskazanym terminie, spowodowało odstąpienie powódki od umowy. Powódka ustalając, że wartość wykonanych przez pozwanego prac wynosi 20.012,10 zł, a zużyte materiały opiewają na kwotę 10.604,48 zł, wezwała pozwanego do zwrotu nierozliczonej zaliczki w kwocie 7 783,42zł. Jednocześnie żądała zastrzeżonej w umowie na wypadek odstąpienia od umowy z przyczyn niedotyczących zamawiającego kary umownej w wysokości 5 % z kwoty netto wynagrodzenia – 4 338,80 zł.

Pozwany T. O. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. Wskazał, że na prośbę powódki przerywał prace, bowiem powódka miała problemy finansowe i chciała wykonać roboty metodą gospodarczą z członkami rodziny. W pewnym momencie jednak pozwany oświadczył, że jeżeli powódka nie zdobędzie pieniędzy będzie musiał odstąpić od umowy, bowiem nie może czekać na zgromadzenie przez nią środków finansowych, tracąc inne zlecenia. Odpowiedź powódki, że nie posiada pieniędzy, spowodowała, że pozwany we wrześniu 2011r. odstąpił od umowy. Według wyliczeń pozwanego, to on jest wierzycielem powódki, a nie odwrotnie, bowiem roboty przez niego wykonane stanowią wartość 37.240,00 zł netto, 45.842,10 zł brutto. Pozwany wykonał na rzecz powódki również czynności nie objęte pierwotną umową, za które miał otrzymać dodatkowe wynagrodzenie, w postaci zasypania fundamentów wraz z podkładem betonowym, kanalizacji, utwardzenie drogi dojazdowej, zakupu materiałów na wykonanie izolacji pionowej fundamentów.

Sąd ustalił, co następuje:

Strony zawarły w dniu 11.05.2011r. umowę, w ramach której pozwany zobowiązał się do wybudowania dwóch domów letniskowych w miejscowości D. za wynagrodzeniem ryczałtowym w wysokości 86.776,00 zł netto. Roboty obejmowały prace w postaci wykonania ław fundamentowych, ścian, stropu, nadproża, dachu oraz pokrycia dachówką, wykonanie tynków i elewacji. Przekazanie placu budowy i rozpoczęcie robót określono na dzień 11.05.2011r.

Zapłata miała nastąpić na podstawie faktur częściowych za wykonane elementy robót. Ostateczne rozliczenie miało nastąpić na podstawie faktury końcowej w terminie 7 dni od odbioru końcowego. Strony przewidziały, że wykonawca zapłaci karę umowną z tytułu odstąpienia od umowy z przyczyn niezależnych od zleceniodawcy, w wysokości 5 % wynagrodzenia netto. Wynagrodzenie wynikało z przedstawionego przez pozwanego kosztorysu.

dowód: umowa k. 7, kosztorys k. 8.

Powódka przekazała pozwanemu zaliczki w kwotach 8 400 zł (15.05.2011r.), 30.000 zł (18.05.2011r.).

dowód: potwierdzenie przyjęcia k. 9, zeznania powódki k. 126, zeznania świadka A.K. I. k. 72.

Realizacja robót odbywała się w oparciu o projekt budowlany.

dowód: umowa k. 7, opinia biegłego k. 161.

Strony w podpisanej umowie nie wskazały terminu zakończenia prac, ustaliły natomiast, że do zimy zostanie wykonany jeden z etapów budowy – stan surowy zamknięty. Powódka chciała zakończyć budowę domków do lata 2012r., by na okres letni wynajmować je. Pozwany był o tym informowany.

dowód: zeznania powódki k. 128, zeznania świadka A.K. I. k. 75.

Pozwany wykonał ławy fundamentowe, postawił bloczki fundamentowe. Przy pracach zatrudniał dwóch pracowników.

dowód: zeznania świadka A.K. I. k. 71, A. H. k. 99, R. K. k. 100.

Latem (czerwiec-lipiec), gdy budowa sięgała stropów, pozwany odszedł na budowę obok do innego inwestora. Ponieważ strony pozostawały w bliskich relacjach towarzyskich powódka zgodziła się na to, planując, że dalsze prace wykonywać będzie z udziałem męża i teścia.

Mąż powódki z synem i ojcem wykonali prace w postaci drenażu, ułożenia płyt na wjazd, wykonali drogę z dojazdem do działki i strop. Po wykonaniu tych prac powódka poprosiła pozwanego o powrót na budowę. Pozwany jednak wykonywał prace na sąsiedniej budowie.

dowód: zeznania powódki k. 126 -127, zeznania świadka A. K. I. k. 72, 73, A.S. I. k. 76 - 77.

Gmina U. w latach 2011/2012 w ramach remontów bieżących wykonywała przy użyciu płyt betonowych, drogowych, kruszywa, gruzu utwardzenie ulicy (...) w D..

dowód: informacja w piśmie z 18.06.2015r. k. 229.

Mąż powódki na przełomie lata i jesieni 2011r. wielokrotnie dzwonił do pozwanego w sprawie jego powrotu do wykonywania robót, lecz pozwany nie pojawiał się na budowie.

dowód: zeznania powódki k. 127 – 128, zeznania świadka A. K. I. k. 73.

Powódka ponosiła koszty zakupu materiałów budowlanych, wylania stropu, zakupu więźby dachowej, usługi cementu, wapna, .

dowód: rachunek, faktury, pokwitowanie k. 49 – 54, zeznania świadka A.K. I. k. 75 – 76, faktury K. 119 – 122, dowód wpłaty k. 124, zeznania powódki k. 125, 126, .

Jesienią pozwany wrócił na budowę i wykonał prace w postaci ścian kolankowych, po czym przeszedł na inną budowę. Powódka żądała rozliczenia pobranej zaliczki, przedstawienia faktur dotyczących zakupu materiałów. Pozwany, po wypowiedzi męża powódki co do złej jakości pracy pozwanego u innego inwestora, nie wrócił już na budowę.

dowód: zeznania powódki k. 128, zeznania świadka A.K. I. k. 73, A.S. I. k. 77.

Pozwany ponadto wykonał kanalizację, kupił materiał na ocieplenie fundamentów.

dowód: zeznania świadka A.K. I. k. 74, A. H. k. 100.

Powódka wystosowała do pozwanego pismo z 20.10.2011r. wzywające do przedstawienia faktur na zakup materiałów budowlanych na wykonanie ław, fundamentów i ścian i przedstawienia rozliczenia pobranej zaliczki wraz z dokumentami potwierdzającymi zakup materiałów, a nadto do określenia terminu ponownego wejścia na budowę i dokończenia budowy ścian oraz pokrycia więźbą dachową i dachówką przed zimą, wskazania terminu zakończenia prac budowlanych, w tym dokończenia budowy ścian, ułożenia więźby i dachówki. Powódka zakreśliła pozwanemu 7-dniowy termin. Pozwany odebrał pismo 26.10.2011r. Nie udzielił na nie odpowiedzi.

dowód: pismo wraz z potwierdzeniem nadania listem poleconym i potwierdzenie odbioru k. 10 – 10v, zeznania powódki k. 128.

Powódka dzwoniła do pozwanego w sprawie jego powrotu na budowę, wskazując, że wiąże ich umowa. Pismem z 29.12.2011r. wezwała pozwanego do wystawienia faktury zaliczkowej na wpłaconą zaliczkę w terminie 7 dni. Pozwany odebrał pismo 2.01.2012r. Nie udzielił na nie odpowiedzi.

dowód: pismo k. 11 – 11v, zeznania powódki k. 128, zeznania świadka A.S. I. k. 78.

Kolejnym pismem z 12.03.2012r. powódka wezwała pozwanego do zakończenia rozpoczętych robót w terminie 7 dni od daty otrzymania pisma, zastrzegając odstąpienie od umowy w przypadku niewykonania zobowiązania. Pismo nadane 12.03.2012r. pozwany odebrał 14.03.2012r.

dowód: pismo k. 12.

Powódka odstąpiła od umowy pismem z 10.04.2012r., powołując się na nienależyte wykonanie określonych prac budowlanych, niezakończenie robót zgodnie z umową, opuszczenie placu budowy od dnia 20.10.2011r., niestawienie się na budowę zgodnie z wezwaniem, nierozliczenie otrzymanej zaliczki, a także wskazując, że będzie żądać zwrotu nierozliczonej zaliczki oraz kar umownych. Pozwany odebrał pismo 11.04.2012r.

dowód: pismo z potwierdzeniem odbioru k. 13 – 13v.

Pismem z dnia 23.04.2012r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 22.796,36 zł oraz wystawienia faktury VAT w ciągu 7 dni od otrzymania pisma. Wskazała, że wykonane przez pozwanego usługi budowlane obejmują:

1.  wykonanie wykopów liniowych do 2 budynków z podatkiem VAT - 1 599,00 zł,

2.  wykonanie ław fundamentowych do 2 budynków z podatkiem VAT – 2 558,40 zł,

3.  wykonanie fundamentów do 2 budynków z podatkiem VAT

- 2 988,90 zł,

4. wykonanie ścian zewnętrznych do 2 budynków z podatkiem VAT

– 10.824,00 zł,

5. wykonanie częściowe nadproży do 2 budynków z podatkiem VAT

- 688,80 zł,

6. szalowanie wieńca do 2 budynków z podatkiem VAT – 738,00 zł,

7. podłączenia kanalizacji do 2 budynków z podatkiem VAT – 615,00 zł, łącznie 20.012,10 zł.

Dalej wskazała, że koszty zakupionych przez pozwanego materiałów wynoszą 10.604,48 zł. Zatem z tytułu zaliczki zażądała kwoty 7 783,42 zł (38.400,00 zł – 20.012,10 zł – 10.604,48 zł= 7 783,42 zł).

Żądała też kary umownej z tytułu zwłoki w wykonaniu umowy za okres od 20.10.2011r. do 10.04.2012r. – w kwocie 15.012,94 zł. Pozwany odebrał pismo 27.04.2012r.

dowód: pismo z potwierdzeniem odbioru k. 20 – 21.

Powódka, za pośrednictwem pełnomocnika, wystosowała do pozwanego przesądowe wezwanie do zapłaty, żądając kwot: 7 783,42 zł z tytułu nierozliczonej zaliczki, 4 338,80 zł kary umownej w wysokości 5 % wynagrodzenia netto w związku z odstąpieniem od umowy z przyczyn niedotyczących zamawiającego, w terminie nie później niż 7 dni. Pismo zostało nadane listem poleconym 19.07.2012r.

dowód: pismo k. 14 - 15.

W odpowiedzi, działający w imieniu pozwanego pełnomocnik, udzielił odpowiedzi, wskazując, że nie zastosuje się do wezwania. Podał, że pozwany odstąpił od umowy z winy powódki, która nie wywiązywała się ze zobowiązań finansowych.

dowód: pismo k. 16 – 17.

Pozwany dopiero w dniu 31.07.2012r. wystawił fakturę VAT na kwotę 30.606,58 zł, którą powódka przyjęła w swoim rozliczeniu.

dowód: faktura k. 123.

Bank (...) wydał w dniu 3.10.2012r. zaświadczenie na prośbę posiadacza rachunku – powódki, że stan środków na rachunku wynosi: 8.06.2011r. -70.088,57 zł, 21.03.2012r. – 94.896,89 zł.

dowód: zaświadczenie k. 19.

Powódka posiadała środki finansowe, które przeznaczała na zakupy materiałowe. (...) finansowego udzielali też rodzice męża powódki. Latem 2011r. powódka sprzedała mieszanie za kwotę 65.000,00 zł. Ponadto w lutym 2012r. uzyskała kredyt na dalszy etap budowy. Powódka, ani jej mąż, nie twierdzili, że nie dysponują środkami pieniężnymi.

dowód: zeznania powódki k. 128, zeznania świadka A.K. I. k. 75, zeznania świadka A.S. I. k. 77.

W umowie stron powódka, jako zamawiająca, oświadczyła, że posiada środki finansowe dla zrealizowania przedmiotu umowy w kwocie 100.000,00 zł.

dowód: umowa k. 7 v.

Wartość wykonanych przez pozwanego prac oraz wartość dostarczonych i użytych materiałów wynosi 33.191,97 zł brutto, zaś przy uwzględnieniu prac w postaci rozprowadzenia instalacji sanitarnych 33.691m97 zł brutto.

dowód: opinia biegłego k. 171.

Sąd zważył, co następuje:

Strony łączyła umowa o roboty budowlane obejmujące wykonanie dwóch domków letniskowych całorocznych w miejscowości D., w oparciu o projekt budowlany.

Zgodnie z art. 647 k.c. przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania tereny budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Strony zawarły pisemną umowę, określając w niej przedmiot robót wykonywanych na podstawie projektu, wynagrodzenie ryczałtowe, termin rozpoczęcia prac i przekazania placu budowy, termin zapłaty wynagrodzenia, poprzez wskazanie, że liczony jest on od daty zakończenia odbioru końcowego i wynosi 7 dni. W umowie strony nie określiły terminu zakończenia robót. Jednakże strony przewidywały wykonywanie stanu surowego zamkniętego do zimy 2011r., a następnie ukończenie robót przed latem 2012r., z uwagi na plany powódki związane z wynajęciem domków w sezonie letnim. Pozwany nie podniósł by te plany nie były mu znane i by nie akceptował tak określonego terminu. Strony tych zapisów nie zawarły w umowie, co wynikało z ich wieloletniej znajomości i darzenia się zaufaniem.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że umowa nie została wykonana, bowiem pozwany nie zakończył prac, opuszczając w październiku 2011r. definitywnie plac budowy.

Według pozwanego jego decyzja o opuszczeniu placu budowy i nieskończeniu robót miała wynikać z braku gwarancji zapłaty wynagrodzenia przez powódkę, z uwagi na przekazywane przez nią informacje o braku środków finansowych. Według powódki, zerwanie relacji pomiędzy stronami było wynikiem zachowania pozwanego, który - co prawda opuściwszy budowę na jakiś czas za zgodą powódki w celu wykonania innych prac – ostatecznie nie powrócił na plac budowy, mimo wielokrotnych próśb ze strony powódki i odwoływania się do wiążącej strony umowy. Zaistniała sytuacja, w tym brak reakcji pozwanego na żądania dotyczące wystawienia faktury zaliczkowej, przedstawiającej bezspornie wniesione przez powódkę kwoty (8 400 zł i 30.000 zł), spowodowała, że powódka wystosowała do pozwanego pisma – 20.10.2011r. ( w nim m.in. wezwała do wskazania terminu ponownego wejścia na budowę), 29.12.2011r. (ponownie wezwała do wystawienia faktury zaliczkowej), 12.03.2012r. ( tu wezwała do zakończenia rozpoczętych robót, pod rygorem rozwiązania umowy).

Pisma powódki przedstawione przy pozwie oraz spójne z ich treścią zeznania świadków A.K. I., A.S. I., powódki pozwalają na ustalenie, że rzeczywistą przyczyną złożenia przez powódkę oświadczenia objętego pismem z 10.04.2012r. ( faktu otrzymania tego, jak i pozostałych pism, pozwany nie kwestionował) była zachowanie pozwanego, który bez usprawiedliwionej przyczyny zaprzestał wykonywania umowy. Oświadczenie, które złożyła powódka pismem z 10.04.2012r., mimo zatytułowania pisma „wypowiedzenie umowy”, w istocie stanowiło oświadczenie o odstąpieniu od umowy zawartej 11.05.2011r. z uwagi na okoliczności w tym piśmie podniesione, tj. niezakończenie robót, opuszczenie placu budowy, niestawienie się stosownie do otrzymanego wezwania.

Pozwany nie przedstawił dowodów na to, by jego zachowanie było wynikiem wystąpienia okoliczności przez niego deklarowanych. Powódka zaprzeczyła by odwoływała się do rzekomo złej kondycji finansowej, twierdząc, że posiadała środki na zrealizowanie umowy. Jej zeznania zostały potwierdzone przez świadków A.K. I. oraz A.S. I.. Również zaświadczenie banku potwierdza wersję powódki. Ponadto treść korespondencji kierowanej przez powódkę do pozwanego na przełomie 2011 i 2012 roku wskazuje na to, że powódka oczekiwała wykonania umowy ze strony pozwanego. W pismach nie ma żadnej sygnalizacji, co do ewentualnej niemożności zapłaty wynagrodzenia. W pismach tych powódka żąda rozliczenia pobranych zaliczek.

Pozwany nie udzielił odpowiedzi na te pisma. Nie przedstawił rozliczenia pobranych zaliczek, nie poinformował, że przyczyną definitywnego opuszczenia placu budowy jest groźba niewypłacalności powódki.

Zeznaniom świadka I. O. w zakresie, w jakim przedstawiła ona, że powodem zakończenia budowy przez jej męża była zła sytuacja finansowa powódki, nie dano wiary. Te zeznania są sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym (zeznania powódki, świadków A.K. I., A.S. I. oraz pisma kierowane do pozwanego przez powódkę, zaświadczenie banku). Ponadto, jak ustalono, powódka finansowała budowę, dokonując zakupu materiałów budowlanych, opłacając usługi, wpłaciła też zaliczkę. Zatem nie można przyjąć, że nie dysponowała środkami finansowymi, a w szczególności by wskazywała, że nie będzie mogła sfinansować do końca budowy. Gdyby w istocie tak było, powódka nie wzywałaby pozwanego do zakończenia budowy. Fakt prowadzenia budowy własnymi siłami też nie dowodzi braku środków. Jest bowiem jedynie przejawem czynienia pewnych oszczędności.

Zeznania świadków R. W. i K. W. nie wniosły nic do sprawy, bowiem osoby te nie były nigdy na budowie, a sprawę relacjonował im pozwany, mówiąc, że poniósł stratę.

Powyższe okoliczności pozwalają na ustalenie, że powódka odstąpiła od umowy z uwagi na przerwanie robót przez pozwanego i brak widoków na ukończenie robót przed sezonem letnim 2012r.

Odstąpienie od umowy przed upływem terminu do jej wykonania należy oceniać na gruncie przepisu art. 635 k.c. w zw. z art. 656§ 1 k.c.

Przepis art. 635 k.c. (stosowany odpowiednio do umowy o roboty budowlane) stanowi, że: jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do jej wykonania.

W rozpatrywanej sprawie niewątpliwie mamy do czynienia z sytuacją nieukończenia zleconych robót i brakiem jakichkolwiek perspektyw na wykonanie umowy przez pozwanego w pełnym zakresie, zatem prawdopodobieństwo wykonania umowy było wykluczone. Co więcej, zachowanie pozwanego należy kwalifikować jako nieuzasadnioną odmowę zrealizowania świadczenia, do jakiego był zobowiązany umową stron, a zatem mamy tu do czynienia z niewykonaniem umowy z przyczyn leżących po stronie pozwanego.

Ta sytuacja uprawniała powódkę do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy, które stanowi wykonanie prawa kształtującego. Z chwilą jego złożenia (dotarcia do pozwanego w taki sposób, że mógł się z treścią oświadczenia zapoznać – art. 61 § 1 k.c.) umowa wzajemna stron przestała wiązać, a zniweczenie więzi obligacyjnej nastąpiło z mocą wsteczną, to jest od momentu zawarcia umowy. Powódka wykazała spełnienie przesłanek z art. 635 k.c.

Wykonanie prawa odstąpienia od umowy wzajemnej znosi skutki obligacyjne jej istotnych postanowień, natomiast wywołuje nowe roszczenia określone w ustawie oraz nie znosi odpowiedzialności z tytułu zastrzeżenia kary umownej (vide: wyrok Sadu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 lutego 2014r., I Aca 682/13, LEX nr 1448527).

Strony zastrzegły w umowie karę umowną na wypadek odstąpienia od umowy z przyczyn niezależnych od zleceniodawcy, w wysokości 5 % wynagrodzenia netto, a podstawą takiej regulacji umownej jest przepis art. 483§ 1 k.c., zgodnie z którym można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

W niniejszej sprawie doszło do spełnienia warunku uprawniającego powódkę do żądania kary umownej. Powódka odstąpiła od umowy z przyczyn niezależnych od niej. Pozwany nie wykazał, by niewykonanie zobowiązania było następstwem okoliczności, za które dłużnik (pozwany) odpowiedzialności nie ponosi (art. 471 k.c.).

W tej sytuacji roszczenie powódki, mające za podstawę umowę stron, a w płaszczyźnie normatywnej oparte na przepisie art. 438 k.c. i art. 484 § k.c., zasługiwało na uwzględnienie. Wysokość kary została wyliczona stosownie do umowy stron ( 5% z kwoty 86.776 zł = 4 338,80 zł) i nie była kwestionowana.

Powódka, poza karą umowną, żądała zwrotu wpłaconej zaliczki (wpłata objęła kwotę 38.400 zł), pomniejszonej o wartość wykonanych przez pozwanego prac i zakupionych materiałów. Powódka określiła te elementy odpowiednio kwotami: 20.012,00 zł i 10.604,48 zł – vide: wezwanie do zapłaty k. 20.

W sprawie został przeprowadzony dowód z opinii biegłego dr inż. M. J., który opiniował w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy, w tym kosztorys, pismo powódki przedstawiające sposób rozliczenia, sposób rozliczenia wskazany przez pozwanego, a także w oparciu o oględziny i uzyskane informacje podczas tej czynności. Biegły wskazał, że do umowy stron została załączona kalkulacja, w której wyszczególniono 9 podstawowych elementów. W tejże kalkulacji nie zostały jednak wykazane wszystkie elementy opisane w umowie. Mają one charakter ogólnikowy, nie zawierają wszystkich prac i materiałów potrzebnych do prawidłowego i kompletnego wykonania zadania. Biegły sporządził kosztorys na bazie projektu budowlanego i zawartej umowy, zawierający dwa główne elementy – stan zerowy i stan surowy otwarty. Wartość kosztorysowa za jeden budynek została ustalona na kwotę 43.380,00 zł netto. Wartość tę biegły uzyskał wprowadzając wartości cen i nakładów z okresu wykonania robót, natomiast wartość robocizny została ustalona w sposób, który dopasował cenę kosztorysową do ceny ryczałtowej określonej w umowie. Sporządzony w sposób tabelaryczny wykaz elementów i podelementów stanowiących wszystkie prace budowlane wymienione w umowie w rozbiciu na wartość robocizny wraz z narzutami oraz wartość materiałów i sprzętu również z narzutami, stał się podstawą do rozliczenia prac. Biegły w oparciu o materiały zawarte w aktach sprawy, jak i informacje uzyskane podczas oględzin, sporządził tabelę określającą elementy sporne, jak i te, które nie budzą zastrzeżeń stron w zakresie tego, kto je wykonał i kto dostarczył materiałów. Ustalił zatem, że wartość robót, które nie budzą sporu, co do tego kto je wykonał i kto dostarczył materiałów określa kwota 13.492,67 zł netto, zastrzeżenia stron obejmują roboty o wartości 3 315,49 zł netto, roboty niewykonane to wartość 21.980,76 zł netto, a roboty wykonane przez powódkę wynoszą 4 162,25 zł netto. Biegły wskazał, że faktury, poza fakturą nr (...), oraz dowody wpłat są niejasne, a ich identyfikacja bez rozeznania przedsiębiorstwa je wystawiającego niemożliwa do wykonania pod względem przypisania materiału do elementu budowy. Jednocześnie biegły zwrócił uwagę na fakt, że pozwany nie przedstawił faktur na zakup materiałów. Konkludując, biegły wskazał, że wartość robót wraz z wartością dostarczonych i użytych materiałów, które można przypisać pozwanemu wynosi 33.191,97 zł brutto, a doliczając wartość robót związaną z rozprowadzeniem instalacji sanitarnych uznaną kwotę 500 zł brutto, wynosi 33.691,97 zł.

dowód: opinia biegłego k. 161 – 171, kosztorys k. 172 – 175.

W uzupełnieniu opinii, wobec zgłoszonych przez pozwanego uwag i wniosków, biegł wskazał, że przedstawione przez pełnomocnika pozwanego faktury dają się zidentyfikować z pracami prowadzonymi na rzecz powódki i większość z nich została uwzględniona w kosztorysie po stronie pozwanego. Biegły wyjaśnił, że murowanie ścian parteru, do którego zalicza się murowanie samych ścian, jak i osadzanie nadproży okiennych i drzwiowych zostało przyporządkowane pozwanemu, podobnie jak wykonanie podkładu betonowego. Nieścisłością są faktury opiewające na zakup betonu oraz cegły pełnej czerwonej. Ilość betonu nie koresponduje z ilością potrzebną do wykonania tego elementu, a kominy zostały wymurowane z cegły rozbiórkowej. Ponadto biegły wskazał, że nie jest możliwe wykonanie analizy, zgodnej z wyliczeniami sporządzonymi przez pozwanego, z uwagi na to, że przedmiar robót nie jest spójny z projektem, przez co nie daje możliwości analizy kosztów budowy, a ponadto w wyliczeniu pozwanego brakuje prac koniecznych do wykonania, bez których realizacja przedsięwzięcia nie byłaby możliwa.

Jednocześnie biegły wskazał, że – biorąc pod uwagę stanowiska stron prezentowane podczas wizji lokalnej – nie można stwierdzić jasno, który odcinek drogi dojazdowej oraz w jakim zakresie był wykonany przez pozwanego (dowód: opinia k. 222 – 223). Zeznania świadków nie rozwiały wątpliwości, bowiem zeznania świadków A. H. i R. K. są zbyt ogólne ( świadkowie zeznali tylko, że wykonywali prace przy drodze dojazdowej – zasypywanie gruzem, piaskiem), a z zeznań świadka A.K. I. też wynika fakt pracy przy drodze dojazdowej – świadek zeznał, że rolnik spod M. woził ziemię i gruz na wjazd – kilka przyczep.

Ponadto te prace były zlecone poza umową podpisaną w dniu 11.05.2011r., a zatem zaliczka, której rozliczenia domaga się powódka, nie była przeznaczona na wynagrodzenie za dodatkowe prace. Pozwany nie wniósł ani powództwa wzajemnego, ani nie zgłosił zarzutu potrącenia w zakresie wynagrodzenia za dodatkowe prace.

W toku ustnego wyjaśniania opinii na rozprawie w dniu 26.11.2015r. biegły wskazał na pojawiające się wątpliwości związane z tym, komu należy przypisać wykonane prace, wobec sprzecznych relacji stron. Również dowody z przedstawionych faktur nie rozwiały tych wątpliwości. Biegły wskazał, że strony przedstawiały faktury, które w zakresie dat nie były zbieżne z okresem wykonania prac.

Wydana w sprawie opinia biegłego jest opinią mogąca stanowić podstawę rozstrzygnięcia sporu pomiędzy stronami. Biegły sporządził ją, dokonując analizy dostępnego materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, jak też wykorzystując ustalenia poczynione w trakcie oględzin. Biegły sygnalizował pewne wątpliwości, których nie dało się jednoznacznie rozstrzygnąć. Jednakże biegły w oparciu o posiadane dokumenty i wypowiedzi stron wydał opinię, dokonując ustalenia wartości robót, jakie można było przypisać pozwanemu, określając je kwotą łączną 33.691,97 zł brutto.

W tej sytuacji, uznając, że dowody przedstawione przez strony, a nadto dowód z opinii biegłego, który dokonał w możliwym zakresie rozliczenia prac wykonanych przez pozwanego, wskazują wartość prac pozwanego na kwotę wskazaną wyżej, żądanie powódki w zakresie kwoty 7 783,42 zł z tytułu reszty wpłaconej zaliczki zostało uwzględnione w części (38.400 zł – 33.691,97 zł = 4 708,03 zł), tj. do kwoty 4 708,03 zł. Nie uwzględniono podniesionego na rozprawie w dniu 14.09.2015r. przez powódkę z ostrożności procesowej zarzutu potrącenia kwoty 8 678,00 zł z tytułu kary umownej za zwłokę w wykonaniu umowy z kwotą ewentualnie należną pozwanemu z tytułu rozliczenia i poniesionych nakładów, bowiem strona powodowa odstąpiła od umowy, co spowodowało zniweczenie jej skutków z mocą wsteczną, zatem nie jest możliwe domaganie się kary umownej zastrzeżonej w umowie, z wyjątkiem kary przewidzianej za odstąpienie od umowy.

Odstąpienie od umowy przez zamawiającego spowodowało, że umowa wygasła ze skutkiem ex tunc. Konsekwencją tego jest zwrot wzajemnych świadczeń. Zgodnie bowiem z art. 494 k.c. strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy; może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.

W tych warunkach, na podstawie art. 483 i 484§ 1 k.c. oraz art. 494 k.c., zasądzono od pozwanego na rzecz powódki kwoty: 4 708,03 zł i 4 338,80 zł (łącznie 9 046,83 zł), z ustawowymi odsetkami (art. 481 k.c.), liczonymi od dat wskazanych w pozwie, które są adekwatne do terminów zapłaty (7 dni) określonych pismami: z dnia 23.04.2012r., odebranego 27.04.2012r. (w zakresie kwoty 7 783 42 zł), z dnia 19.07.2012r., nadanego listem poleconym 19.07.2012r. (w zakresie kwoty 4 338,80 zł) – pkt 1 wyroku. W pozostałej części z przyczyn wskazanych wyżej powództwo oddalono – pkt 2 wyroku.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 108§ 1 k.p.c., rozstrzygając, że szczegółowe wyliczenie kosztów procesu nastąpi przez referendarza sądowego, przy uwzględnieniu zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów (art. 100 k.p.c.), przy uwzględnieniu wskaźników określonych w pkt 3 wyroku – powódka wygrała spór w 74,63%, zaś pozwany w 25,3 %.