Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2012 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - SSO Marzanna Góral (spr.)

Sędziowie SO Agnieszka Fronczak

SR del. Piotr Bednarczyk

Protokolant st. sekr. sąd. Urszula Widulińska

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2012 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...)

przeciwko A. R.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie

z dnia 11 stycznia 2012 r., sygn. akt II C 239/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...) na rzecz A. R. kwotę 1200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt V Ca 2479/12

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 19 maja 2011r. (...) wystąpiło przeciwko A. R. o zasądzenie kwoty 32.544,68 zł - tytułem kar umownych - z ustawowymi odsetkami od dnia wymagalności do dnia zapłaty tj. w zakresie kwoty 23.470,24 zł od dnia 28 stycznia 2010r. oraz w zakresie kwoty 9.074,44 zł od dnia 17 lutego 2010r., a nadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych. Powód wniósł również o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadka A. P., będącej pracownikiem powoda -na okoliczności wynikające z notatek służbowych z dnia 04 stycznia 2010r. i 13 października 2010r.

W dniu 30 czerwca 2011r. Sąd Rejonowy dla Warszawy- Woli wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym orzekając zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie od tegoż nakazu pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości wskazując na bezzasadność naliczenia kar umownych, podnosząc przy tym, że powód zawarł z nim oprócz umowy z dnia 10 września 2009r. powołanej w pozwie oznaczonej numerem (...), także umowę nr (...) z dnia 16 listopada 2009r., która nie w ogóle nie została dołączona do pozwu.

Wyrokiem z dnia 11 stycznia 2012r. Sąd Rejonowy dla warszawy Woli oddalił powództwo.

U podstaw powyższego orzeczenia legły następujące ustalenia faktyczne:

(...), w wyniku rozstrzygnięcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonego w trybie art.39 ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. Prawo zamówień publicznych, zawarło z A. R., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą (...) z siedzibą w W., umowy nr (...) z dnia 10 września 2009r. oraz nr (...) z dnia 16 listopada 2009r.. Ich przedmiotem była wycena wartości rynkowej nieruchomości gruntowych dla potrzeb ustanowienia lub aktualizacji opłat za użytkowanie wieczyste nieruchomości lokalowych. W § 2 pkt 2 umowy z dnia 10 września 2009r. jak również umowy z dnia 16 listopada 2009r. strony przewidziały, że opracowania stanowiące przedmiot umowy będą realizowane sukcesywnie do dnia 15 grudnia 2009r. na podstawie częściowych pisemnych zamówień przekazywanych przez zamawiającego w miarę jego potrzeb. Z kolei § 2 pkt 3 przedmiotowych umów określał termin realizacji częściowego zamówienia na 30 dni licząc od daty otrzymania pisemnego zawiadomienia. W dniu 12 listopada 2009r. oraz w dniu 3 grudnia 2011r., pozwany wysłał do pracownika powoda prośbę o uzupełnienie danych niezbędnych do wyceny gruntów do przekształceń. Dnia 18 grudnia 2009r. pozwany dostarczył powodowi operaty dla gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste spółdzielniom mieszkaniowym w ilości sztuk 200. Powód w mailu z dnia 12 stycznia 2010r. wysłanym przez pracownika powoda A. P. wskazał błędy w powyższych operatach. Dnia 13 stycznia 2010r. powód otrzymał 51 poprawionych operatów. Po zweryfikowaniu podstawowych danych powód stwierdził, iż 8 z nich nadal zawiera niezgodności, o czym poinformował pozwanego mailem zawierającym uwagi do operatów przesłanym dnia 13 stycznia 2010r. Kolejne wskazania dotyczące usunięcia wad zgłaszane były drogą mailową w dniach: 3 lutego 2010r., 11 lutego 2010r. oraz 15 lutego 2010r. przez pracownika powoda A. P.. W związku ze zwłoką w usunięciu zgłoszonych wad powód zażądał zapłaty kar umownych określonych w § 8 ust.1 pkt 1 umów. Powód pismem z dnia 28 stycznia 2010r. wezwał pozwanego do zapłaty kary umownej w kwocie 23.470,24zł. Następnie z pismem z dnia 17 lipca 2010r. (...) do zapłaty kary umownej w kwocie 9.074,44zł.

Dnia 15kwietnia 2010r. powód przesądowym wezwaniem do zapłaty doręczonym w dniu 21 kwietnia 2010r. wezwał pozwanego do natychmiastowej zapłaty kwoty 32.544,68zł. Pozwany po otrzymaniu tego wezwania złożył do Burmistrza Dzielnicy W. (...) pismo wskazujące na brak podstaw formalnych i rzeczywistej do naliczenia kwot kar umownych.

Sąd Rejonowy wskazał, że przedmiotowy stan faktyczny ustalił na podstawie dowodów w postaci umowy k.8-10, notatki k.11 i 14, korespondencji mailowa k.12,15-18, 32-35 oraz pism z k.13, 19-23, 41-48,56-69. Stwierdził, że że oparł się na powyższych dowodach z dokumentów, uznając, iż zostały one sporządzone przez uprawnione podmioty, w przewidzianej przepisami formie oraz mając na uwadze, że żadna ze stron nie kwestionowała ich wiarygodności. Sąd pierwszej instancji wyjaśnił jednocześnie, że oddalając wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadka A. P.- pracownika powoda na okoliczności wynikające z notatek służbowych z dnia 4 stycznia 2010r. i 13 października 2010r. uznał, że przeprowadzenie tego dowodu jest nieprzydatne dla wyjaśnienia sprawy, gdyż teza dowodowa zakreślona we wniosku wskazuje na to, iż świadek miałby zeznawać na okoliczności objęte treścią dokumentów prywatnych – niekwestionowaną przez stronę przeciwną. Sąd Rejonowy zaznaczył ponadto, że ustalając stan faktyczny pominął dokumenty załączone przez pełnomocnika powoda do jego pisma z dnia 4 stycznia 2012 r., gdyż potwierdzały one jedynie zaistnienie po stronie pozwanej pewnych nieprawidłowości w sporządzaniu przez pozwanego operatów szacunkowych – nie zawierając jednak wskazania w ramach jakiej umowy/umów były one sporządzane. W tym stanie rzeczy, zdaniem sądu nie mogły być one wiążącym dowodem, potwierdzającym wprost odpowiedzialność finansową pozwanego.

W ocenie Sądu Rejonowego powództwo obejmujące żądanie zasądzenia kwoty 32.544,68zł. tytułem kar umownych wynikających z powołanej w uzasadnieniu pozwu łączącej go z pozwanym umowy nr (...) z dnia 10 września 2009r. podlegało oddaleniu jako nieudowodnione. Sąd ten wskazał, że zgodnie z zasadami rozkładu ciężaru dowodu, wyrażonymi w art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c. to na powodzie ciążył obowiązek wykazania zasadności żądań pozwu. Zdaniem sądu pierwszej instancji powód powyższych okoliczności jednak nie udowodnił, a w szczególności nie wykazał zasadności żądania określonych kar umownych, które w rzeczywistości wynikały z dwóch odrębnych umów: nr (...) z dnia 10 września 2009r. oraz umowy nr (...) z dnia 16 listopada 2009r.- wynikających z dwóch not księgowych: nr (...) z dnia 26 stycznia 2010r. oraz nr 2 z dnia 16 lutego 2010r., podczas gdy żądania swe powód oparł jedynie i wywiódł wyłącznie z umowy nr (...). Sąd Rejonowy stwierdził, że granice, w jakich sąd może uwzględnić powództwo, określa w zasadzie żądanie powoda, którym sąd jest związany (orzeczenie SN z dnia 24 maja 1962 r., 2 CR 272/62, OSN 1963, nr 7-8, poz. 157). Zaznaczył, że sąd jako całkowicie bezstronnie rozpoznający żądanie strony nie może jej wyręczać, nie jest więc zadaniem sądu uzupełnianie treści żądania pozwu, a następnie rozpatrywanie danego żądania. Zdaniem Sądu Rejonowego powołana przez powoda w uzasadnieniu pozwu umowa (...) z dnia 10 września 2009r. rzutuje na podstawę faktyczną orzeczenia i wywołuje niezgodność między wskazanymi okolicznościami faktycznymi, mającymi uzasadniać żądanie, a faktami ustalonymi. Sąd ten zauważył, że powód dnia 28 stycznia 2010r. wezwał pozwanego do natychmiastowej zapłaty kwoty 23.470,24zł (nota księgowa nr (...) z dnia 26.01.2010r) i powołał się przy tym po pierwsze na zapis § 8 ust.1 pkt.1 umowy nr (...) z dnia 10.09.2009r. łączącej go z pozwanym i na tej podstawie wezwał go do zapłaty kwoty 12.583,95zł, po drugie zaś powołał się na niewskazaną w uzasadnieniu pozwu umowę nr (...) w tym zapis § 8 ust.1 pkt.1 i na tej podstawie również wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 10.886,29 zł l oraz, że odpowiednio w dniu 17 lutego 2010r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 9.074,44zł (nota księgowa nr (...) z dnia 16 lutego 2010r.) powołując się zarówno na § 8 ust.1 pkt.1 umowy nr (...) z dnia 10 września 2009r. wzywając do zapłaty kwoty 1.157,14zł, jak również na niewskazaną jako podstawa żądania powoda umowę nr (...) z dnia 16listopada 2009r. w tym § 8 ust.1 pkt.1 tejże umowy wzywając pozwanego do zapłaty kwoty 7.917,30zł. Sąd Rejonowy podkreślił przy tym, że powód w wezwaniach do zapłaty, przedstawiając sposób wyliczenia należnej kwoty, wynikającej z opóźnienia w dostarczeniu operatów szacunkowych wyceny nieruchomości do aktualizacji opłat z tytułu użytkowania wieczystego gruntu wskazał jedynie operaty w ilości sztuk 24- wezwanie z dnia 28.01.2010r. ( k.19) oraz z dnia 17.02.2010r. w ilości sztuk 24 ( k 20), a nie określił przy tym i nie sprecyzował operatów, które stanowiły podstawę jego wyliczeń. Sąd pierwszej instancji stwierdził również, że zadaniem powoda w było jasne określenie, sprecyzowanie i wyrażenie dochodzonych żądań, zwłaszcza, że był on reprezentowany w niniejszej sprawie przez profesjonalnego pełnomocnika. Wskazał również, że bez względu na ilość łączących strony umów – obowiązkiem powoda było wykazanie w tym postępowaniu, że w ogóle zaistniały przesłanki do naliczenia jakichkolwiek kar umownych oraz precyzyjne określenie w jaki sposób kary te zostały naliczone. Zdaniem sądu pierwszej instancji biorąc pod uwagę to, że w ramach zawartych umów pozwany miał obowiązek sporządzić kilkaset operatów szacunkowych oraz to, że różne były terminy ich wykonania i rozmaite terminy uzupełniania/poprawiania zawartych w nich informacji – za niewystarczające i niewiarygodne należy uznać podane przez powoda wyliczenia dotyczące podstawy naliczenia kar umownych zawarte w pismach k.19 i 20 akt. Nie wiedząc bowiem dokładnie w ramach jakiej umowy miały być sporządzane określone operaty, jaki był termin zlecenia ich wykonania i odbioru – nie sposób ocenić, czy rzeczywiście pozwany dał powód do obciążenia go karą umowną – zwłaszcza, że pozwany zaprzeczył, by z jego winy nastąpiło przekroczenie umownych terminów wykonania jakichkolwiek operatów. Według Sądu Rejonowego w sytuacji gdy powód nie zaoferował praktycznie żadnych dowodów na poparcie swego żądania, uniemożliwiając Sądowi dokonanie oceny poprawności swych wyliczeń, winien liczyć się z możliwością powstania negatywnych skutków procesowych.

W tym stanie rzeczy zdaniem Sądu Rejonowego koniecznym było oddalenie powództwa w całości jako nieudowodnionego.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając go w całości i zarzucając mu: 1.sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że powód nie wykazał zasadności żądania kar umownych, a w szczególności przez przyjęcie, że powód nie wykazał przesłanek naliczenia kar umownych oraz, że nie zostało wykazane przez powoda w jaki sposób kary te zostały naliczone;

2. przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, a także naruszenie dyspozycji art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c.

Wskazują na powyższe zarzuty apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego orzeczenia w całości poprzez zsądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 32.544,68zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 23.470,24 zł od dnia 28 stycznia 2010r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 9.074,44 zł od dnia 17 lutego 2010r. do dnia zapłaty, a nadto zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego lub o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, przy uwzględnieniu kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany, reprezentowany przez radcę prawnego, wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu w instancji odwoławczej.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że całkowicie chybionym jest zarzut sprzeczności ustaleń sądu z treścią materiału dowodowego zebranego w sprawie. Wypada bowiem zauważyć, że skarżący nie skonkretyzował, które z przyjętych ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji są wadliwe i na czym owa wadliwość polega, innymi słowy w czym wyraża się dysharmonia pomiędzy dokonanymi ustaleniami, a zaoferowanymi w przedmiotowej sprawie środkami dowodowymi. Wypada przy tym podkreślić, że tego rodzaju zarzut nie stanowi właściwej płaszczyzny do generalnego kwestionowania oceny prawnej, do czego w istocie zmierzał skarżący.

Następnie należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy dokonał w niniejszej sprawie prawidłowych ustaleń faktycznych i trafnej oceny prawnej, podlegających akceptacji Sądu Okręgowego. Przedmiotowe ustalenia są adekwatne do materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, zostały poczynione na podstawie jego wszechstronnego rozważenia, bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, statuowanej normą prawa procesowego zawartą w art. 233§1 k.p.c.. Należy przy tym zaznaczyć, że dla uzasadnienia zarzutu naruszenia normy prawa procesowego zawartej w art. 233 k.p.c. nie jest wystarczające kwestionowanie prawidłowości ustaleń opartych na dowodach przeprowadzonych w sprawie dlatego, że nie odpowiadają one stanowisku skarżącego. Ogólnikowo przytoczony zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, bez wskazania konkretnych dowodów i okoliczności faktycznych, których zarzut ten dotyczy, także nie daje podstawy do przyjęcia naruszenia art. 233 k.p.c.. Wobec podnoszonych przez skarżącego zastrzeżeń co do zakresu postępowania dowodowego i sygnalizowanej celowości dopuszczenia z urzędu dowodów niewskazanych przez stronę powodową koniecznym jest przypomnienie, że ustawodawca w art. 233 § 1 k.p.c. recypował tzw. aposterioryczną ocenę dowodów a nie aprioryczną. Oznacza to, że w systemie prawa procesowego cywilnego ocena dowodów może się odnosić tylko do dowodów przeprowadzonych w sprawie, a nie do dowodów, które mogły lub powinny być przeprowadzone. Niezależnie od powyższego Sąd Okręgowy stwierdza, że wbrew opinii powoda, w przedmiotowej sprawie nie zachodziły żadne przesłanki do prowadzenie postępowania dowodowego z urzędu. Z przytoczonego przez sąd pierwszej instancji i powoływanego w apelacji art.232 k.p.c. wynika generalny obowiązek stron wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Kontradyktoryjność procesu cywilnego wymaga, by to strony wskazywały dowody w celu wykazania swoich twierdzeń. Bierność strony w tym zakresie, zwłaszcza gdy tak jak w niniejszej sprawie jest ona reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, nie zobowiązuje sądu do prowadzenia dowodów z urzędu. Jednocześnie nie sposób nie zgodzić się z sądem pierwszej instancji, że weryfikacja prawidłowości wyliczenia kar umownych nie była w niniejszej sprawie możliwa bez jednoznacznego określenia przez stronę powodową, w ramach jakiej umowy miały być sporządzane operaty, które według skarżącego zostały wykonane z opóźnieniem oraz jaki był termin zlecenia ich wykonania i odbioru.

Bezzasadnym jest także zarzut naruszenia art. 6 k.c.. Uregulowanie objęte tym przepisem rozstrzyga o ciężarze dowodu w sensie materialnoprawnym i wskazuje, kogo obciążają skutki nieudowodnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia. Przepis art. 6 k.c. ustala jedynie ogólną zasadę rozkładu ciężaru dowodu i określa reguły dowodzenia, nie stanowi natomiast samodzielnej podstawy rozstrzygnięcia, wobec czego powołanie go w apelacji nie może być skuteczne bez wskazania przepisu prawa materialnego konkretyzującego rozkład ciężaru dowodu w danym wypadku. Zasadne kwestionowanie prawidłowości uznania przez sąd, że przeprowadzone w sprawie dowody nie są wystarczające do przyjęcia za udowodnione okoliczności, których ciężar udowodnienia spoczywał na danej stronie procesu, może nastąpić w drodze zarzutu naruszenia odpowiednich przepisów postępowania, nie zaś przepisu art. 6 k.c. Nie reguluje on kwestii oceny skuteczności wykazania dowodzonych okoliczności, ponieważ ta kwestia podlega ocenie w świetle przepisów procesowych. O naruszeniu przepisu art. 6 k.c. można by zatem mówić dopiero wówczas, gdyby sąd orzekający przypisał obowiązek dowodowy innej stronie, niż tej, która z określonego faktu wywodzi skutki prawne, co w niniejszej sprawie nie miało jednak miejsca.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej orzeczono na postawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99k.p.c. i art. 108 §1 k.p.c. poprzez obciążenie nimi strony powodowej jako przegrywającej, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w pierwszej z powołanych regulacji. Kwotę 1.200 zł z tytułu kosztów zastępstwa prawnego strony powodowej ustalono w oparciu o §6pkt5 w zw. z §12 ust1pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2002 roku, Nr 163, poz. 1349 ze zm.).