Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 2014 r. w Gliwicach

sprawy K. C. (C.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania K. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 4 czerwca 2013 r. nr (...)

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu K. C. prawo do zastosowania przelicznika 1,8 do okresów jego pracy górniczej od 25 września 1981r. do 29 lipca 1982r. oraz od 1 września 1984r. do 14 stycznia 2007r.;

2)  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz ubezpieczonego K. C. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

(-) SSO Mariola Szmajduch

Sygn. akt VIII U 1926/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 czerwca 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. przyznał ubezpieczonemu K. C. prawo do emerytury górniczej od 8 kwietnia 2013r., zawieszając wypłatę świadczenia z uwagi na kontynuację zatrudnienia. Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy przyjął 33 lata i 10 miesięcy okresów składkowych oraz 3 miesiące okresów nieskładkowych. Do 68 miesięcy pracy górniczej ZUS zastosował przelicznik 1,8, zaś do 280 miesięcy pracy górniczej ZUS zastosował przelicznik 1,2.

W załączniku do powyższej decyzji poinformowano ubezpieczonego, że ZUS nie zaliczył mu w wymiarze półtorakrotnym okresu zatrudnienia od 25 września 1981r. do 16 listopada 2006r., gdyż stanowiska: operator maszyn budowlanych, operator sprzętu budowlanego, operator, operator sprzętu technologicznego nie figurują w załączniku nr 3 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. Nadto nie zaliczono również okresu od 17 listopada 2006r. do 14 stycznia 2007r. na stanowisku operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce z uwagi na informację, iż ubezpieczony wykonywał te same czynności jak przed dniem 17 listopada 2006r.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony, po ostatecznym sprecyzowaniu na rozprawie w dniu 13 listopada 2013r. domagał się zastosowania przelicznika 1,8 do całego okresu pracy górniczej od 25 września 1981r. do 29 lipca 1982r. oraz od 1 września 1984r. do 14 stycznia 2007r. Podał, iż w tym czasie pracował przez cały czas na odkrywce w (...) w oddziale Rs-1 zajmującym się udostępnianiem sprzętu ciężkiego, na rzecz innych oddziałów, w szczególności wydobywczych, które swoje główne zadania wykonują w obrębie koparek wielonaczyniowych i zwałowarek. Prace te, jak wskazał ubezpieczony, są wymienione w załączniku nr 3, Dz. III, pkt 4 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994r. Wskazał ponadto, że w całym okresie jego pracy w (...) B. wykonywał obowiązki operatora spycharki gąsienicowej, a pracodawca odnośnie tego stanowiska prowadził ewidencję dniówek stykowych i wypłacał z tego tytułu stosowny dodatek jedynie w niektórych okresach jego zatrudnienia mimo, iż faktycznie odwołujący w całym okresie zatrudnienia przyjeżdżał na swoje stanowisko pracy razem z pracownikami, którzy pracowali w tym systemie. Do odwołania dołączył opinię biegłego z zakresu górnictwa i geologii sporządzoną do sprawy VIII U 669/11.

ZUS wniósł o oddalenie odwołania z przyczyn podanych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie podniósł, że ubezpieczony w okresie spornym od 25 września 1981r. do 16 listopada 2006r. zajmował stanowiska: operator maszyn budowlanych, operator, operator sprzętu budowlanego, operator sprzętu technologicznego które nie figurują w załączniku nr 3 do Rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994r. natomiast Komisja Weryfikacyjna nie jest uprawniona do zmiany dotychczasowych stanowisk pracy i dostosowywania ich do załącznika nr 3. Dalej ZUS wskazał, że w okresie od 17 listopada 2006r. do 14 stycznia 2007r. mimo, iż odwołujący zajmował stanowisko operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce, to jednak wykonywał te same czynności jak przed dniem 17 listopada 2006r. Nadto ZUS zauważył, iż w okresie od 30 lipca 1982r. do 30 lipca 1984r. odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową, zaś od 31 lipca 1984r. do 31 sierpnia 1984r. nie świadczył pracy z powodu przerwy w zatrudnieniu po odbyciu służby wojskowej.

Sąd Okręgowy ustalił:

Odwołujący K. C. jest zatrudniony w Kopalni (...) od 25 września 1981r. do nadal.

Zaskarżoną decyzją z dnia 4 czerwca 2013r. (...) Oddział w Z. przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury górniczej od 8 kwietnia 2013r., zawieszając wypłatę świadczenia z uwagi na kontynuację zatrudnienia.

Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy przyjął 33 lata i 10 miesięcy okresów składkowych oraz 3 miesiące okresów nieskładkowych. Do 68 miesięcy pracy górniczej ZUS zastosował przelicznik 1,8, zaś do 280 miesięcy pracy górniczej zastosowano przelicznik 1,2.

Do pracy w wymiarze półtorakrotnym ZUS nie zaliczył dniówek z okresu zatrudnienia od 25 września 1981r. do 14 stycznia 2007r.

Sąd ustalił, że w protokole Komisji Weryfikacyjnej z dnia 11 lipca 2008r., obejmującym okres od 25 września 1981r. do 14 stycznia 2007r. wskazano, że w tym czasie odwołujący zajmował następujące stanowiska:

-

od 25 września 1981r. do 29 lipca 1982r. – operator maszyn budowlanych (oddz. Rs-1),

-

od 1 września 1984r. do 30 listopada 1985r. – operator sprzętu budowlanego (oddz. Rs-1),

-

od 1 grudnia 1985r. do 30 listopada 1988r. – operator (oddz. Rs-1),

-

od 1 grudnia 1988r. do 28 lutego 1989r. – operator maszyn budowlanych (oddz. Rs-1),

-

od 1 marca 1989r. do 31 sierpnia 1991r. – operator sprzętu budowlanego (oddz. Rs-1),

-

od 1 września 1991r. do 16 listopada 2006r. – operator sprzętu technologicznego (oddz. Rs-1),

-

od 17 listopada 2006r. do 14 stycznia 2007r. – operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce (oddz. Rs-1).

Komisja Weryfikacyjna uznała, iż w okresie od 25 września 1981r. do 14 stycznia 2007r. ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce wymienionym pod poz. 4 Dz. III, Załącznika nr 3 do rozporządzenia MPiPS z dnia 23 grudnia 1994r. W tym okresie odwołujący przepracował 5.507 dniówek półtorakrotnych.

W załączniku do karty ewidencyjnej pracownika wskazano, że ubezpieczony
w okresie od 25 września 1981r. do stycznia 2012r., z wyłączeniem okresu służby wojskowej i przerwy po niej, przepracował 5.373 dniówek półtorakrotnych.

W świadectwie wykonywania pracy górniczej z dnia 25 lutego 2013r. pracodawca wskazał, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia w (...) od 25 września 1981r. do nadal wykonywał pracę górniczą na stanowisku operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce wymienionym pod poz. 4 Dz. III, Załącznika nr 3 do rozporządzenia MPiPS z dnia 23 grudnia 1994r.

W toku postępowania ustalono, iż w trakcie całego okresu zatrudnienia w (...) z wyłączeniem okresu pełnienia służby wojskowej i przerwy po jej zakończeniu, K. C. pracował na oddziale Rs-1 czyli tzw. oddziale sprzętu technologicznego i pomocniczego, który był oddziałem posiadającym ciężki sprzęt, jak spycharki gąsienicowe, koparki i ładowarki oraz żurawie samojezdne. W wydziale tym byli zatrudnieni operatorzy tych maszyn. Rolą tego oddziału było udostępnianie wskazanego wyżej sprzętu, na rzecz innych oddziałów, w celu realizacje przez nie swoich zadań. Ubezpieczony świadczył pracę na rzecz oddziałów górniczych. Od początku swojego zatrudnienia w kopalni pracował w systemie stykowym i dojeżdżał na miejsce pracy razem z pracownikami oddziału wydobywczego.

Przez cały sporny okres zatrudnienia, z wyjątkiem opisanych wyżej przerw na odbycie służby wojskowej i urlop bezpłatny, mimo angaży na stanowiska operatora maszyn budowlanych, operatora sprzętu budowlanego, operatora sprzętu technologicznego, operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych faktycznie pracował na stanowisku operatora spycharki gąsienicowej. Zajmował się niwelacją terenu, rozluźnianiem skał, wypychaniem głazów i skał, odpychaniem pod koparkę urobku, który nie został przed nią zabrany oraz obrabianiem studni odwadniających, które były posadowione na trasie pracy czerpaka koparki wielonaczyniowej. Odwołujący stale pracował w bezpośredniej bliskości koparki podstawowej tj. w odległości do kilkunastu metrów od tej maszyny.

Razem z ubezpieczonym pracowali świadkowie: M. K. zatrudniony
w oddziale G-2 na stanowisku sztygara zmianowego, Z. A. zatrudniony
w oddziale Rs-1 na stanowisku operatora spycharki, B. B. zatrudniony w oddziale Rs-1 na stanowisku operatora spycharki.

Z zeznań świadków i ubezpieczonego wynika, że charakter jego pracy nie uległ zmianie, zmieniano jedynie nazwę stanowiska pracy.

Nadto w trakcie wizji lokalnej przeprowadzonej w KWK (...) w innych sprawach tego samego rodzaju, Sąd zapoznał się z pracą operatorów maszyn, sprzętu technologicznego w przodku, to jest w miejscu wydobywania kopaliny i nadkładu. Z ustaleń poczynionych w trakcie tej wizji wynika, że pod każdą koparką wieloczynnościową musi pracować, co najmniej jedna spycharka i ładowarka, koparka jednonaczyniowa, aby usuwać urobek, niwelować teren, udostępniać miejsce pracy kołu czerpakowemu koparki wielonaczyniowej. Operatorzy tych spycharek i ładowarek przyjeżdżają na zmianę z obsługą koparki wielonaczyniowej lub zwałowarki i pracują w tym samym miejscu, przy takich samych czynnościach związanych z pracami przodkowymi. Jest to tak zwana praca stykowa, bowiem obsługa koparki i maszyn budowlanych pracujących pod tą koparką schodzi ze zmiany w momencie, jak przyjeżdża brygada na kolejną zmianę. Praca tych osób jest pracą przodkową, ponieważ polega na urabianiu i ładowaniu urobku lub nadkładu.

Niezależnie od powyższego, w toku procesu Sąd ustalił, że zanim Kopalnia rozpoczęła prowadzenie ewidencji dniówek przodkowych, dla pracowników którzy pracowali w przodku, prowadziła w latach 1988 – 1998 ewidencję dniówek stykowych, które opisano powyżej. Z kolei w okresie od marca 1998r. do nadal jest prowadzona ewidencja godzin nadliczbowych, które są wypracowywane w związku ze stykowym sposobem wymiany obsługi maszyn w przodku. W rzeczywistości oczekiwanie na zmienników i opuszczenie stanowiska pracy dopiero po ich przybyciu powodowało, że pracownik pracujący w tym systemie pracował na takiej dniówce pół godziny dłużej niż wynosiła dniówka robocza. Z tego też względu jedna nadgodzina oznacza dla takiego pracownika przepracowanie dwóch dniówek stykowych. W toku procesu, jak również innych sprawach o tożsamym charakterze, Sąd ustalił ponadto, że w niektórych okresach pracy, pracownicy, którzy faktycznie pracowali stykowo, w tym również ubezpieczony w niniejszej sprawie, mimo braku takiej ewidencji w rzeczywistości przez wszystkie dniówki robocze pracowali stykowo, co było podyktowane koniecznością zapewnienia nieprzerwanej pracy maszyn podstawowych. Zaś okresowe zaniechanie przez kopalnię prowadzenia takich ewidencji dla niektórych grup pracowników miało na celu uzyskanie oszczędności pod postacią zaniechania wypłacania im z tego tytułu dodatków pieniężnych. W przedmiocie wynagrodzenia za godziny nadliczbowe pracowników zatrudnionych w ruchu ciągłym zostało zawarte w dniu 26 lutego 1998r. porozumienie –ugoda, na podstawie której ubezpieczonemu został wypłacony dodatek za podmiany na stanowisku pracy w wysokości 1.500 zł za lata 1995-1997.

Od 15 stycznia 2007r. pracodawca prowadzi dla odwołującego ewidencję dniówek przodkowych i liczby wykazanych w oparciu o tą ewidencję dniówek odwołującego w przodku organ rentowy nie kwestionował i uwzględnił je na wysokość emerytury z przelicznikiem 1,8.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: akt emerytalnych ubezpieczonego – w szczególności świadectwa wykonywania pracy górniczej (k.6 a.e.), protokołu z posiedzenia Komisji Weryfikacyjnej (k.7-8 a.e.), załącznika do karty ewidencyjnej pracownika (k.9); informacji (...) z 3 czerwca 2014r.(k.67 a.s.), akt osobowych ubezpieczonego (koperta k.27); zeznań świadków: M. K. (k.47), Z. A. (k.47-48) i B. B. (k.48) przesłuchanych w drodze pomocy prawnej udzielonej przez Sąd Rejonowy w Bełchatowie oraz wyjaśnień ubezpieczonego (nagranie z rozprawy w dniu 13 listopada 2013r., minuty 2.24 i nast., oraz w dniu 24 czerwca 2014r., minuty 6.05 i nast.) pisemnej informacji (...) B. (k.67-74).

Co do charakteru i zakresu wykonywanych przez ubezpieczonego prac oraz ich wymiaru, Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i zeznaniom ubezpieczonego. Świadkowie pracowali w spornym okresie razem z ubezpieczonym i mieli wiedzę na temat charakteru świadczonej przez niego pracy. Zeznania świadków były szczegółowe, spójne, wzajemnie się pokrywały i korespondowały z zeznaniami ubezpieczonego, a nadto znalazły odzwierciedlenie w pozostałym materiale dowodowym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
o emeryturach rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.), przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3) 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4) 1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Natomiast zgodnie z art. 50d ust. 1 powołanej ustawy, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego:

1)  w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych;

2)  w drużynach ratowniczych.

Z kolei zgodnie z ust 3 tego przepisu minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowo stanowiska pracy, na których zatrudnienie zalicza się w myśl ust. 1 i 2 w wymiarze półtorakrotnym.

Na podstawie powyższej delegacji ustawowej zostało wydane rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczalnej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. z 1995r.
Nr 2 poz.8). Zgodnie z § 3 rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994r. za okresy pracy pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego, o których mowa w art. 6 ust. 1 ustawy (obecnie art. 50d), uważa się okresy pracy na stanowiskach wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik nr 3 do rozporządzenia.

Spośród wymienionych w Dziale III Załącznika nr 3 stanowisk w kopalniach węgla brunatnego zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym w pkt 4 wymieniono operatorów spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce.

Nie budziło wątpliwości w sprawie, że w okresie spornym K. C. pracował jako operator spycharek na odkrywce.

Spór w niniejszej sprawie dotyczy ustalenia, czy praca ubezpieczonego w spornym okresie zatrudnienia była pracą przodkową i dotyczyła stanowisk, o których mowa w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia
23 grudnia 1994r., co w konsekwencji skutkowałoby przyjęciem przelicznika 1,8 do obliczenia wysokości jego emerytury.

Odnosząc się do pracy świadczonej przez ubezpieczonego w charakterze operatora spycharki należy wskazać, że zdaniem Sądu z uwagi na przeznaczenie technologiczne maszyny obsługiwanej przez ubezpieczonego w tym czasie, praca odbywała się na terenie „przodka eksploatacyjnego”, czyli tej części wyrobiska eksploatacyjnego, w której urabia się skałę czyli węgiel brunatny i nadkład łącznie z kopalinami towarzyszącymi, a która obejmuje skarpy urabianego zbocza oraz tę część poziomów roboczych, na których aktualnie pracują maszyny urabiające. Praca odwołującego na tej maszynie niewątpliwie odbywała się w systemie stykowym, bowiem pracodawca prowadził dla niego wtedy ewidencję dniówek stykowych, zamienioną następnie na ewidencję nadgodzin. Nadto w okresie, kiedy ewidencje te nie były prowadzone odwołujący również pracował systemie stykowym.

Postępowanie dowodowe potwierdziło, że ubezpieczony przez cały sporny okres zatrudnienia poczynając od 25 września 1981r., bez względu na nazwę zajmowanego stanowiska pracy, pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonując prace związane z utrzymaniem ruchu maszyn podstawowych tj. koparek wielonaczyniowych. Przez całą dniówkę przebywał w bezpośrednim sąsiedztwie koparki bezpośrednio we wkopie. Równał teren przed daną maszyną, przepychał masy urobku pod czerpak maszyny urabiającej, a także urabiał i przesuwał głazy z pokładów węgla.

Obowiązki ubezpieczonego nie zmieniały się, niezależnie od zmiany nazewnictwa w angażach. Trzeba wskazać, że nazewnictwo stosowane przez zakład pracy nie ma decydującego znaczenia. Decydujące znaczenie mają bowiem rzeczywiste obowiązki wykonywane przez pracownika a nie nazwa jego stanowiska pracy (por. wyrok SN z dnia 22 marca 2001r., II UKN 263/00, wyrok SN z dnia 25 marca 1998r., II UKN 570/97).

W przedmiotowej sprawie fakt wykonywania przez skarżącego pracy przodkowej, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy został potwierdzony zarówno przez pracodawcę jak i przez zeznania świadków, którzy byli współpracownikami ubezpieczonego i posiadają szczegółową wiedzę na temat rodzaju i warunków pracy wykonywanej przez niego a ich zeznania są spójne, potwierdzają się nawzajem i korespondują z zeznaniami ubezpieczonego oraz pozostałym materiałem dowodowym.

Podkreślenia wymaga także fakt, iż organ rentowy nie kwestionował, że praca ubezpieczonego w charakterze operatora spycharki jest pracą górniczą zaliczaną
w wymiarze półtorakrotnym, bowiem zaliczył mu w tym wymiarze pracę od 17 stycznia 2007r. do stycznia 2013r. tj. w okresie, za który pracodawca prowadził ewidencję dniówek półtorakrotnym. Postępowanie dowodowe wykazało jednak w sposób nie budzący wątpliwości Sądu, że ubezpieczony w całym okresie spornym poza opisanymi wyżej okresami służby wojskowej i przerwy po jej zakończeniu, wykonywał taką samą pracę, zaś pracodawca dokonał weryfikacji nazewnictwa stanowisk i ustalił ilość przepracowanych przez ubezpieczonego dniówek półtorakrotnych w tym okresie.

Reasumując, Sąd uznał odwołanie za zasadne i uwzględnił żądanie ubezpieczonego, aby do wszystkich dniówek w okresie spornym, tj. z wyłączeniem okresu służby wojskowej i następującej po jej ukończeniu przerwy w zatrudnieniu, zastosować przelicznik 1,8.

W konsekwencji – na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. – Sąd orzekł, jak w punkcie pierwszym sentencji. O kosztach orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 12 ust 2 i § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.) w punkcie drugim orzeczenia.

SSO Mariola Szmajduch