Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA – Ewa Śniegocka

Sędzia SA – Wanda Lasocka (spr.)

Sędzia SA – Małgorzata Kuracka

Protokolant: – sekr. sądowy Ewelina Murawska

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2013 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. P.

przeciwko (...) Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie, odszkodowanie, rentę i ustalenie

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 31 maja 2012 r.

sygn. akt III C 989/11

uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 2 co do kwoty 100.000 (sto tysięcy) zł z ustawowymi odsetkami od dnia 4 maja 2008 r. oraz w punktach: 3 i 4 i w tej części przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Powód, P. D. (1), w pozwie skierowanym przeciwko (...) S.A. w W. wnosił o zasądzenie od pozwanego: tytułem zadośćuczynienia kwoty 100.000 zł, tytułem odszkodowania kwoty 15.918 zł – każdorazowo z odsetkami do 4 maja 2008 r. i odsetkami od zaległych odsetek od dnia wniesienia pozwu, tytułem renty 1.680 zł miesięcznie poczynając od 27 lutego 2008 r. z ustawowymi odsetkami od 10 dnia każdego miesiąca, ustalenia odpowiedzialności pozwanego na przyszłość i zasądzenia kosztów procesu.

W toku postępowania przed Sadem I instancji, 5 kwietnia 2010 r., powód zmarł. Postanowieniem z 13 maja 2010 r. Sąd Okręgowy zawiesił postępowanie w sprawie, w oparciu o przepis art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c., zaś postanowieniem z 23 września 2011 r. podjął zawieszone postępowanie wobec zgłoszenia się A. P. jako następcy prawnego zmarłego – córki.

Wyrokiem z 31 maja 2012 r. Sąd Okręgowy w Warszawie:

1.  umorzył postępowanie w części dotyczącej ustalenia odpowiedzialności pozwanego na przyszłość;

2.  powództwo oddalił;

3.  zasądził od A. P. na rzecz pozwanego 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

4.  koszty sądowe, od uiszczenia których strona powodowa została zwolniona, przejął na rachunek Skarbu Państwa.

W apelacji od powyższego wyroku, skarżącej go w pkt 2 w zakresie dochodzonej kwoty zadośćuczynienia oraz w pkt 3 A. P. zarzuciła mu: błąd w ustaleniach faktycznych oraz naruszenie przepisów art.: 6 i 445 k.c. oraz 233 § 1, 278 §1, 316 § 1 k.p.c. i wnosiła o jego zmianę w tej części przez zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 100.000 zł z ustawowymi odsetkami od 4 maja 2008 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu za obie instancji, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powódki zasługuje na uwzględnienie, aczkolwiek z przyczyn odmiennych od wskazanych w apelacji.

5 maja 2010 r. zmarł powód P. D. (1), co skutkowało zawieszeniem z urzędu postępowania w sprawie (k. 67). Postępowanie podjęte zostało 23 września 2011 r. (k. 89) na skutek zgłoszenia się do procesu A. P., która w piśmie z 22 września 2011 r. poinformowała, że jest następcą prawnym – córką zmarłego powoda P. D. (1) (k. 87). 31 maja 2012 r. Sąd Okręgowy w Warszawie wydal wyrok w sprawie z powództwa A. P. (jako następczyni prawnej zmarłego P. D. (1)), o treści j.w.

Aczkolwiek z treści przepisu art. 180 § 1 pkt 1 k.p.c. wynika, że Sąd postanowi podjąć postępowanie z urzędu, gdy ustanie przyczyna zawieszenia, a w szczególności w razie śmierci strony – z chwilą zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego, a A. P. zgłosiła się do procesu jako następczyni prawna zmarłego powoda, to jednak następcami prawnymi zmarłego są osoby, których przymiot następcy prawnego został wykazany; nie jest przy tym wymagane legitymowanie się przez następcę prawnego stwierdzeniem nabycia spadku (orzeczenie SN z 19 czerwca 1975 r., III CRN 102/75, OSNCP 1976/61/139). Sformułowanie z treści przepisu art. 180 § 1 pkt 1 k.p.c.: „z chwilą zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego” oznacza, że przed wydaniem postanowienia o podjęciu postępowania zawieszonego na skutek śmierci strony Sąd ma obowiązek prowadzić postępowanie w celu ustalenia rzeczywistego następcy prawnego zmarłego, zaś kontynuacja postępowania dotyczącego roszczenia jest możliwa tylko w stosunku do zgłaszającej się osoby mającej rzeczywisty przymiot następcy prawnego (za SN, wyrok z 23 listopada 2000 r., III CKN 1097/00, Lex 5187).

Tymczasem Sąd Okręgowy zaniechał przeprowadzenia jakichkolwiek czynności zmierzających do ustalenia, czy A. P. jest następczynią prawną zmarłego P. D. (1), poprzestając na gołosłownej jej informacji w tym zakresie. Należy mieć przy tym na uwadze, iż z notatki urzędowej pracownika Sądu z 25 września 2011 r. wynika, iż w Biurze Ewidencji w P. jako ojciec A. P. figuruje Z. P. (k. 84). Wobec powyższego Sąd Apelacyjny zobowiązał pełnomocnika powódki do złożenia odpisu aktu stanu cywilnego, z którego wynikać będzie jej pokrewieństwo z P. D. (2).

Ze złożonego przez niego na rozprawie apelacyjnej 26 marca 2013 r. kserokopii zupełnego odpisu aktu urodzenia powódki wynika, że postanowieniem Sądu Rejonowego w Grodzisku Mazowieckim z 26 lipca 1988 r. (RNSM 111/88) została ona przysposobiona przez męża matki, Z. P., nosi jego nazwisko i w odpisach skróconych aktu urodzenia wymienia się przysposabiającego jako ojca (wzmianka w akcie stanu cywilnego o przysposobieniu, dokonana w trybie przepisu art. 47 § 1 ustawy z 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego – Dz. U. 2011/212/1264, tj. – k. 234). Pełnomocnik powódki złożył także kserokopię notarialnego przyjęcia oświadczenia powódki o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza z 18 października 2011 r., w którym zawarte jest oświadczenie powódki, że według jej wiedzy przysposobienie polegało wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym (k. 244). Niewątpliwie więc powódka została w 1988 r. przysposobiona przez męża matki, Z. P.. Rzeczą Sądu Okręgowego będzie więc zbadanie, czy powódka jest następczynią prawną zmarłego P. D. (1), a więc czy posiada ona czynną legitymację procesową w niniejszym procesie, czego Sąd Okręgowy zaniechał w toku rozpoznawania przez siebie niniejszej sprawy.

W przypadku ustalenia, iż w stosunku do osoby A. P. zastosowanie znalazła instytucja przysposobienia pełnego z przepisu art. 121 krop powódka, zgodnie z treścią przepisu art. 936 § 2 k.c., nie dziedziczy po P. D. (1), swym ojcu biologicznym. Postępowanie w sprawie winno być w tej sytuacji ponownie zawieszone z urzędu (art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c.), a może być podjęte i kontynuowane tylko w warunkach określonych przepisem art. 180 § 1 pkt 1 k.p.c. Tylko w stosunku do rzeczywistych następców prawnych zmarłego zapaść może wyrok, przesądzający o zasadności lub nie żądań zgłoszonych przez P. D. (1).

Niezbadanie przez Sąd Okręgowy istoty sprawy w sensie podmiotowym j.w., przesądza o konieczności uchylenia wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi I instancji do ponownego rozstrzygnięcia i orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego (art. 386 § 4 i 108 § 2 k.p.c.).

Powyższe zwalnia też Sąd Apelacyjny od obowiązku ustosunkowania się do treści zarzutów apelacyjnych. W przypadku wstąpienia do procesu rzeczywistych następców prawnych zmarłego sprawę należy merytorycznie zbadać od nowa z ich udziałem.

af