Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2013 r. w Krakowie

sprawy z wniosku A. J. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o datę wypłaty świadczenia

na skutek apelacji wnioskodawcy A. J. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie VII Wydziału Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 31 października 2012 r. sygn. akt VII U 1076/12

I.  z m i e n i a zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przyznaje A. J. (1) wyrównanie emerytury za okres od 1 stycznia 2009 r. do 31 stycznia 2012 r. z tytułu doliczenia do stażu pracy okresów zatrudnienia w Akademii Rolniczej w K. oraz Przedsiębiorstwie (...) w K.;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. na rzecz A. J. (1) kwotę 30 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt III AUa 140/13

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 12 września 2013 r.

Wyrokiem z dnia 31 października 2012 r. Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił odwołanie A. J. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 29 marca 2012 r. i 19 kwietnia 2012 r. Sąd ustalił, że w 2005 r. A. J. (2) złożył wniosek o przyznanie mu renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Wraz z innymi dokumentami złożył też zaświadczenia z dnia 1 września 1982 r. o zatrudnieniu w okresie od 1 września 1961 r. do 30 września 1965 r. w Akademii (...) oraz od 6 października 1965 r. do 5 lutego 1966 r. w Przedsiębiorstwie (...) w K.. Decyzją z dnia 9 sierpnia 2005 r. przyznano skarżącemu rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 14 czerwca 2005 r. Do ustalenia wysokości świadczenia przyjęto 34 lata i 8 miesięcy okresów składkowych oraz 1 rok i 3 miesiące okresów nieskładkowych. W treści pkt III decyzji zawarto wezwanie do przedłożenia, celem zaliczenia okresów zatrudnienia w okresie od 1 września 1961 r. do 30 września 1965 r. w Akademii Rolniczej oraz od 6 października 1965 r. do 5 lutego 1966 r. w Przedsiębiorstwie (...) w K., zaświadczenia, w jakim charakterze oraz w jakim wymiarze czasu pracy pracował, ewentualnie legitymację ubezpieczeniową z wpisami powyższych okresów zatrudnienia. Zakreślono termin 1 miesiąca do nadesłania żądanych dokumentów oraz pouczenie, że w przypadku jego przekroczenia zmiana wysokości świadczenia nastąpi nie wcześniej niż od miesiąca ich wpływu do ZUS. Decyzją z dnia 9 września 2005 r. ostatecznie dokonano wyliczenia wysokości świadczenia skarżącego uwzględniając do niego 34 lata i 10 miesięcy okresów składkowych oraz 1 rok i 11 miesięcy okresów nieskładkowych. Nie uwzględniono w niej okresów zatrudnienia od 1 września 1961 r. do 30 września 1965 r. i od 6 października 1965 r. do 5 lutego 1966 r. Świadczenie przyznano na stałe i zawieszono wobec osiągania przez niego przychodu w kwocie przekraczającej 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, z pouczeniem o tym, że wznowienie wypłaty nastąpi na jego wniosek. W dniu 3 lutego 2009 r. wpłynął do organu rentowego wniosek skarżącego o przyznanie emerytury. 10 lutego 2009 r. przyznano wnioskodawcy emeryturę oraz rozpoczęto postępowanie wyjaśniające w zakresie uzyskiwanego przez niego wynagrodzenia w okresach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...). W dniu 9 października 2009 r. przeliczono ostatecznie świadczenie skarżącego po skorygowaniu podstawy świadczenia na skutek zakończenia postępowania wyjaśniającego. Ponadto, wezwano A. J. (1) do nadesłania zaświadczenia stwierdzającego charakter oraz wymiar czasu pracy w okresie zatrudnienia od 1 września 1961 r. do 30 września 1965 r. w Akademii (...)oraz od 6 października 1965 r. do 5 lutego 1966 r. w Przedsiębiorstwie (...) w K., zakreślając mu termin 1 miesiąca oraz pouczono, że w przypadku jego przekroczenia zmiana wysokości świadczenia nastąpi nie wcześniej niż od miesiąca ich wpływu do ZUS. 10 października 2011 r. wydano decyzję o wstrzymaniu wypłaty emerytury wobec nie rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą zatrudniającym go bezpośrednio przed jej przyznaniem oraz o przyznaniu renty z tytułu częściowej niezdolności na stałe od 1 października 2011 r. W dniu 29 listopada 2011 r. skarżący zwrócił się do organu rentowego o poinformowanie go, jakie okresy pracy zostały mu zaliczone z wyszczególnieniem ilości lat, miesięcy i dni. Pismo takie, datowane 10 stycznia 2012 r., zostało wysłane do skarżącego tego samego dnia. W dniu 29 lutego 2012 r. skarżący złożył świadectwo pracy z dnia 22 lutego 2012 r. związane z jej zatrudnieniem w Akademii (...). Decyzją z dnia 13 marca 2012 r. uwzględniono w wymiarze świadczenia A. J. (1) okres zatrudnienia w Akademii (...). W dniu 29 marca 2012 r. skarżący złożył zaświadczenie o zatrudnieniu w Przedsiębiorstwie (...) w K. z dnia 23 marca 2012 r. Sąd zważył, że odwołanie jest nieuzasadnione. Zasady postępowania o świadczenia z ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. wypłacie emerytur i rent z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych / Dz. U. Dz. U z dnia 2009 r. nr 153 poz. 1227 / oraz związane z ich wypłatą, w okresie przyznawania świadczeń skarżącemu, były uregulowane w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń / Dz. U. z 1983 r. nr 10 poz. 49 z późn. zm. /. Zgodnie z treścią § 38 ust 1 i 2, jeżeli prawo do świadczeń zostało udowodnione, ale zainteresowany nie przedstawił żądanych dowodów, niezbędnych do ostatecznego ustalenia wysokości świadczeń, oddział ZUS lub Biuro Rent Zagranicznych przyznaje zaliczkę w wysokości zbliżonej do przewidzianej kwoty świadczenia. Jeżeli zainteresowany nie przedstawił w wyznaczonym terminie żądanych dowodów, niezbędnych do wydania decyzji ostatecznej, organ rentowy wydaje decyzję ustalającą wysokość świadczeń na podstawie posiadanych dowodów. W niniejszej sprawie organ rentowy wydał decyzję o przyznaniu skarżącemu renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy z dniu 9 sierpnia 2005 r., w której do ustalenia wysokości świadczenia przyjęto 34 lata i 8 miesięcy okresów składkowych oraz 1 rok i 3 miesiące okresów nieskładkowych. W treści pkt-u III decyzji zawarto wezwanie do przedłożenia, celem zaliczenia okresów zatrudnienia od 1 września 1961 r. do 30 września 1965 r. w Akademii (...)oraz od 6 października 1965 r. do 5 lutego 1966 r. w Przedsiębiorstwie (...) w K., zaświadczenia, w jakim charakterze oraz w jakim wymiarze czasu pracy był zatrudniony, ewentualnie legitymację ubezpieczeniową z wpisami powyższych okresów zatrudnienia. Zakreślono termin 1 miesiąca do nadesłania żądanych dokumentów oraz pouczono, że w przypadku jego przekroczenia, zmiana wysokości świadczenia nastąpi nie wcześniej niż od miesiąca ich wpływu do ZUS. Po upływie zakreślonego terminu, organ rentowy wydał decyzję ostatecznie ustalającą wysokość świadczenia na podstawie posiadanych dowodów. Było to postępowanie zgodne z zasadami wynikającymi z w/w rozporządzenia. Nawet, jeśli skarżący, jak twierdzi, nie otrzymał decyzji z dnia 9 sierpnia 2005 r., to otrzymał decyzję ostateczną z dnia 9 września 2005 r. i mógł ją skontrolować pod kątem przyjętych okresów stażowych, tak jak to uczynił w 2011 r. Ponadto, co wynika z ustalonego w sprawie stanu faktycznego, wobec złożenia w 2009 r. przez skarżącego wniosku o emeryturę, organ rentowy ponownie wezwał A. J. (1) o przedłożenie, celem zaliczenia okresów zatrudnienia od 1 września 1961 r. do 30 września 1965 r. w Akademii (...) oraz od 6 października 1965 r. do 5 lutego 1966 r. w Przedsiębiorstwie (...) w K., zaświadczenia, w jakim charakterze oraz w jakim wymiarze czasu pracy był tam zatrudniony, w terminie 1 miesiąca. Również wtedy podany został rygor, który zostanie zastosowany wobec nie wykonania wezwania w zakreślonym terminie. Wnioskodawca złożył dokumenty pozwalające na przeliczenie mu okresów stażowych dopiero 29 lutego 2012 r. i 29 marca 2012 r. Jak wynika z treści art. 133 w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż:

1) od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3;

2) za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

Mając na uwadze powyższe, sąd uznał, że zaskarżone decyzje zostały wydane zgodnie z prawem i na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie.

Apelację od wyroku złożył A. J. (1) zaskarżając wyrok w całości, wnosząc o zmianę wyroku i przyznanie prawa do doliczenia okresów zatrudnienia z wyrównaniem od 1.01. 2009 r. Zarzucił niewyjaśnienie wszystkich okoliczności oraz sprzeczność istotnych ustaleń sadu z treścią zebranego materiału dowodowego, naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie. W uzasadnieniu podniósł, że sąd przyznaje, że dokumenty zostały złożone, lecz nie zauważa, iż ZUS przyjął je bez zastrzeżeń. Sąd nie zważył, że decyzji z dnia 9.08.2005 r. skarżący nie otrzymał. To ZUS, który z tego faktu wywodzi skutki prawne winien to udowodnić przez wskazanie potwierdzenia nadania przesyłki. Z kolei decyzja z dnia 9.10.2009 r. nie zawiera w swej treści żadnego wezwania do przedłożenia dokumentów, ani żadnego pouczenia. Sąd przyznaje, że dopiero pismem z dnia 10.01.2012 r. ZUS poinformował skarżącego, jakie okresy zostały mu zaliczone i dopiero z tego pisma skarżący dowiedział się, że nie zaliczono mu lat z Akademii (...)i (...) Rozporządzenie, na które powołał się sąd stwierdza, że stosuje się go, gdy nie przedstawiono żadnych dokumentów. Tymczasem skarżący przedstawił dokumenty przyjęte przez ZUS. Do wydania decyzji przez ZUS potrzebne było wezwanie i wyznaczenie terminu, czego ZUS skutecznie nie zrobił. Reasumując spór sprowadza się do tego, czy ZUS żądał skutecznie, czy też nie uzupełnienia dokumentów, czyli, czy otrzymał wnioskodawca ich żądania. Przyznanie niższych świadczeń było następstwem błędu organu rentowego, który nie wezwał wcześniej do uzupełnienia dokumentów, dlatego powinno się zastosować art. 133 ust. 2 ustawy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Rozważania dotyczące stanu faktycznego niniejszej sprawy należy ograniczyć do okresu od złożenia wniosku o emeryturę w 2009 r., bowiem wnioskodawca domaga się wyrównania świadczenia od daty przyznania emerytury, czyli od 1 stycznia 2009 r. W tym względzie Sąd Apelacyjny byłby w stanie w pełni zaakceptować rozważania sądu pierwszej instancji, co do prawidłowego zastosowania cytowanego wyżej rozporządzenia i prawidłowości działania organu rentowego, gdyby organ ten był w stanie wykazać, że wezwał wówczas wnioskodawcę do przedłożenia zaświadczenia stwierdzającego charakter oraz wymiar czasu pracy w Akademii (...) i Przedsiębiorstwie (...). Analiza akt rentowych okoliczności tej zdecydowanie nie potwierdza. Ani pierwsza decyzja przyznająca emeryturę, ani kolejne odnoszące się do tego świadczenia, nie zawierają żadnego wezwania, ani nie poruszają kwestii zaliczenia wskazanych okresów. Na karcie 125 akt ZUS znajduje się natomiast pismo nazwane załącznikiem do decyzji z dnia 9.10.2009 r., zawierające tego rodzaju pouczenie o konieczności przedłożenia dodatkowego zaświadczenia, z pouczeniem o konieczności nadesłania go w terminie 1 miesiąca, ponieważ po upływie tego terminu zmiana wysokości świadczenia nastąpi nie wcześniej, niż od miesiąca wpływu zaświadczenia. Organ rentowy nie dysponuje jednak dowodem doręczenia tego pisma wnioskodawcy. Dodatkowo pismo to, oprócz podpisów referenta i aprobanta nie zwiera adnotacji o wysłaniu pisma stronie, w odróżnieniu od innych pism lub decyzji organu, które były ubezpieczonemu wysyłane, a na których tego rodzaju adnotacja o wysłaniu wyraźnie się znajduje. Okoliczność ta wskazuje na to, że załącznik ten nie został faktycznie doręczony wnioskodawcy. Słusznie podnosi też skarżący, że inne pisma czy decyzje tego rodzaju pouczenia nie zawierały. Wreszcie biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, sprzeczne z logiką i zasadami doświadczenia życiowego byłoby przyjęcie, że tego rodzaju pouczenie zostało doręczone, a świadczeniobiorca pozostałby na nie obojętny, nie przedkładając żądanych dokumentów i pobierając zaniżone świadczenie. Zatem w ramach stanu faktycznego niniejszej sprawy mamy do czynienia z sytuacją, w której ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie emerytury, dołączając kwestionariusz okresów składkowych i nieskładkowych z zaznaczeniem okresów pracy w Akademii (...) i Przedsiębiorstwie (...), przedkładając zaświadczenia o pracy w tych zakładach we wskazanych przez niego okresach (chociaż zdaniem ZUS niepełne co do charakteru i czasu pracy), zatem domagając się zaliczenia tych okresów do tzw. stażu pracy. Nie ulega zatem wątpliwości, że w świetle cytowanego rozporządzenia obowiązkiem organu rentowego było bądź wezwanie wnioskodawcy do przedłożenia właściwych zaświadczeń, bądź odmówienie zaliczenia wskazanych okresów poprzez wydanie decyzji, co nie nastąpiło. Tym samym trudno dziwić się zaskoczeniu ubezpieczonego, który znacznie później zorientował się o zaniżeniu wysokości jego świadczenia poprzez nie wliczenie do wysokości świadczenia wskazywanych przez niego okresów pracy. Dopiero na interwencję w organie rentowym uzyskał wyliczenie zaliczonych mu okresów składkowych i nieskładkowych, a po zorientowaniu się o konieczności przedłożenia skorygowanych zaświadczeń, natychmiast je przedłożył. Nie można przy tym w stanie faktycznym niniejszej sprawy obciążać ubezpieczonego obowiązkiem dokładnego sprawdzania treści decyzji przyznającej emeryturę pod kątem uwzględnionych lub nieuwzględnionych okresów składkowych, skoro niezaliczenie przez organ rentowy określonych okresów, wyraźnie wskazanych we wniosku emerytalnym, wino się łączyć z wezwaniem do przedłożenia określonych dokumentów, pozwalających na ich zaliczenie, bądź wyraźną odmową ich zaliczenia. Zatem postępowanie organu rentowego nie było prawidłowe i należy je zakwalifikować jako błąd tego organu w rozumieniu art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 r. nr 153 poz. 1227 ze zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu, w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1 (miesiąc złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy), jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego. Wniosek skarżącego o ponowne rozpatrzenie sprawy został przez niego złożony do organu rentowego 29 listopada 2011 r. (karta 216 akt ZUS), zatem wypłata wyrównania dotyczy całego okresu od przyznania emerytury, czyli od 1 stycznia 2009 r. do miesiąca wypłacenia przez organ rentowy zwiększenia, czyli do 31 stycznia 2012 r.

Wobec powyższego na podstawie art. 386 § 1 kpc orzeczono jak w pkt I wyroku, orzekając o kosztach jak w pkt II na podstawie art. 98 § 1 i 2 w związku z art. 109 § 1 zdanie drugie kpc.