Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 sierpnia 2013 r. w Krakowie

sprawy z wniosku A. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o wysokość emerytury i o wydanie decyzji

na skutek apelacji wnioskodawcy A. N.

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie Wydziału IV Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 25 października 2012 r. sygn. akt IV U 772/12

o d d a l a apelację.

Sygn.akt. III AUa 78/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 października 2012 r. Sąd Okręgowy w Tarnowie - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie wnioskodawcy (...) od deczyji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. z dnia 23 maja 2012 r., którą to organ rentowy po rozpatrzeniu wniosku z dnia 7 maja 2012 r. odmówił wnioskodawcy przeliczenia podstawy wymiaru emerytury; oraz odwołanie w związku z niewydaniem przez organ rentowy decyzji w przedmiocie ustalenia prawa do emerytury, w którym A. N. domagał się zobowiązania ZUS do wydania takiej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, że odwołujący A. N., ur. (...) udokumentował w Polsce 10 lat, 10 miesięcy i 4 dni okresów składkowych oraz 5-letni okres studiów wyższych na Politechnice (...) od 01.10.1964 r. do 30.09.1969 r., co daje łącznie 14 lat, 5 miesięcy i 15 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Wnioskodawca w okresie od 1964 r. do 20 października 1970 r. ( uzyskanie dyplomu ukończenia studiów) studiował na Wydziale (...)w G.. Podczas studiów wyjeżdżał na praktyki do Szwajcarii i w związku z tym podlegał ubezpieczeniu społecznemu w Szwajcarii od sierpnia 1969 r. do grudnia 1970 r. bowiem zgodnie z obowiązującymi na terenie Szwajcarii przepisami, za okres ten odprowadzano za niego składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu umowy o pracę.

Od 1 listopada 1970 r. do 04 września 1981 r. odwołujący był zatrudniony w Instytucie - (...) na Wydziale (...) w G. na stanowisku adiunkta- nauczyciela akademickiego.

W okresie od sierpnia 1981 r. do maja 2011 r.A. N.podlegał ubezpieczeniu społecznemu w Szwajcarii z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Decyzją z dnia 23 sierpnia 2011 r. ZUS Oddział w T., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 12 kwietnia 2011 r., przyznał odwołującemu emeryturę od 01 kwietnia 2011 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Z uwagi na brak podstawy wymiaru, wysokość świadczenia ustalono zgodnie z art. 85 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, tj. w wysokości najniższej emerytury. W związku z tym, że wymagany do nabycia prawa do emerytury okres składkowy i nieskładkowy został uzupełniony okresami ubezpieczenia na terenie Szwajcarii, ostateczną wysokość świadczenia ustalono według proporcji wynikającej ze stosunku polskich okresów ubezpieczenia, do sumy okresów polskich i zagranicznych. Proporcja stanowiąca udział okresów zatrudnienia w Polsce w łącznym stażu pracy w Polsce i za granicą wyniosła 173 miesiące pracy w Polsce do 543 miesięcy łącznej pracy w Polsce i za granicą, a kwota emerytury w wysokości proporcjonalnej: 232,00 zł. Z uwagi na fakt kontynuowania przez wnioskodawcę zatrudnienia, wypłata świadczenia została zawieszona. Decyzja z dnia 23 sierpnia 2011 r. zawiera oznaczenie organu administracji państwowej wydającego akt, wskazuje adresata aktu, podpis osoby reprezentującej organ administracji oraz rozstrzygnięcie o istocie sprawy.

Decyzją z dnia 23 maja 2012 r. ZUS Oddział w T., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 07 maja 2012 r., odmówił odwołującemu przeliczenia podstawy wymiaru emerytury. W uzasadnieniu, powołując się na przepis art. 114 ust. 1 ustawy, podniósł, że w sprawie brak jest nowych okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia lub na jego wysokość.

W piśmie z dnia 23 maja 2012 r. organ rentowy poinformował odwołującego, że w jego przypadku brak było możliwości obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury, ponieważ okres, kiedy osiągał on zarobki na terenie Polski nie mieści się w żadnym z wariantów przewidzianych w przepisach art. 15-18 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W szczególności - jak wskazał - w sprawie nie znajduje zastosowania art. 18 ust. 3 tej ustawy, gdyż zgodnie z potwierdzeniem szwajcarskiej instytucji ubezpieczeniowej, odwołujący po raz pierwszy do ubezpieczenia za granicą przystąpił w sierpniu 1969 r.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów z akt organu rentowego (notatka w sprawie przebiegu zatrudnienia, dyplom ukończenia studiów, zaświadczenie Politechniki (...)w G. z dnia 25 maja 2000 r., dokument szwajcarskiej instytucji ubezpieczeniowej potwierdzającej okresy ubezpieczenia w Szwajcarii z dnia 5 maja 2011 r., decyzja ZUS z dnia 23 sierpnia 2011 r., decyzja ZUS z dnia 23 maja 2012 r.) oraz akt osobowych odwołującego.

Sąd pierwszej instancji uznał, że okoliczności sporne w przedmiotowej sprawie zostały dostatecznie wyjaśnione na podstawie zgromadzonych dokumentów, toteż oddalił wniosek dowodowy o przesłuchanie ubezpieczonego w charakterze strony, uznając, że dopuszczenie tego dowodu nie wniosłoby niczego nowego do sprawy, a doprowadziło jedynie do przewłoki postępowania. W szczególności wobec jednoznacznej treści dokumentu szwajcarskiej instytucji ubezpieczeniowej potwierdzającego termin (1969 rok) przystąpienia po raz pierwszy do ubezpieczenia w Szwajcarii, okoliczności na które miał zeznawać ubezpieczony (k. 46) nie mogły mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy.

Również wniosek o powołanie biegłego „z zakresu świadczeń z ubezpieczenia społecznego” dla wyliczenia emerytury ocenił Sąd za bezzasadne, albowiem prawidłowość ustalenia świadczenia została samodzielnie zweryfikowana w świetle obowiązujących przepisów przez Sąd. Pomoc jakiegokolwiek biegłego w stosowaniu i interpretacji przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych jest zbędna, a nawet niestosowna.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy rozważył, że odwołania nie zasługiwały na uwzględnienie. Rozpoznając odwołanie w kwestii niewydania przez ZUS decyzji uznał je Sąd za bezzasadne, bowiem organ rentowy rozpoznając wniosek z dnia 12 kwietnia 2011 r. wydał w dniu 23 sierpnia 2011 r. decyzję (k. 41 akt ZUS) przyznającą wnioskodawcy emeryturę i jednocześnie ustalił wysokość tego świadczenia. W decyzji tej wskazał zarówno wysokość świadczenia (232 zł), jak i datę od której przysługuje świadczenie. W treści decyzji wskazano również, iż z uwagi na brak możliwości ustalenia podstawy wymiaru emerytury, przysługuje ona w kwocie najniższej. Ocena tego czy w decyzji przedstawiono w sposób dostatecznie wyczerpujący sposób wyliczenia kwoty świadczenia i czy wystarczająco ją uzasadniono oraz czy w ogóle decyzja ta jest merytorycznie trafna, nie zmienia faktu, że została jednak wydana. Dlatego z całą pewnością nie można twierdzić, iż organ rentowy nie wydał decyzji w rozumieniu art. 477 ¹⁴ § 3 kpc i w oparciu o powołany przepis odwołanie podlegało oddaleniu.

Rozpoznając odwołanie od decyzji z dnia 23 maja 2012 r. odmawiającej przeliczenia emerytury, Sąd cytując treść art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.) stwierdził, że w przedmiotowej sprawie spór sprowadzał się do możliwości ustalenia podstawy wymiaru świadczenia w oparciu o regulacje zawarte w art. 15 – 18 powołanej ustawy, bowiem w myśl art. 23 ust. 1 tej ustawy, w przypadku braku możliwości ustalenia podstawy wymiaru świadczenia według określonych w tych przepisach zasad, emeryturę ustala się w najniższej wysokości.

Przytoczył Sąd treść art. 15 ustawy oraz 18 ust. 1 zgodnie z którym podstawę wymiaru emerytury lub renty dla osób posiadających okresy ubezpieczenia za granicą, o których mowa w art. 8 ustala się na zasadach określonych w art. 15 – 17. Zdaniem Sądu w okolicznościach przedmiotowej sprawy zasadnicze znaczenie ma przepis art. 18 ust. 3 ustawy, który stanowi, że jeżeli w ciągu 20 lat poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, zainteresowany nie był ubezpieczony w Polsce, podstawę wymiaru emerytury lub renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zainteresowany przystąpił po raz pierwszy do ubezpieczenia za granicą.

Możliwość ustalenia podstawy wymiaru świadczenia w oparciu o przepis art. 18 ust. 3 ustawy uzależniona jest więc od ustalenia roku, w którym zainteresowany przystąpił po raz pierwszy do ubezpieczenia za granicą. Data ta była jednocześnie podstawową sporną okolicznością w przedmiotowej sprawie.

Wyjaśniając istotę sporu Sąd pierwszej instancji stwierdził, że szwajcarska instytucja ubezpieczeniowa w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości wskazała (k. 9-10 akt ZUS) rok 1969 jako ten, w którym wnioskodawca po raz pierwszy przystąpił do ubezpieczenia w Szwajcarii, przy czym składki jakie wówczas odprowadzono zakwalifikowano według prawa szwajcarskiego jako składki z tytułu umowy o pracę.

Z punktu widzenia normy zawartej w art. 18 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nie ma znaczenia, w jakim celu ubezpieczony w 1969 r. wyjechał do Szwajcarii i jak jego pobyt w tym kraju kwalifikowany był przez prawo polskie. Dla przystąpienia do ubezpieczenia w Szwajcarii nie ma zatem znaczenia, że wnioskodawca - jak podawał - był wówczas studentem i wyjechał do Szwajcarii jedynie na praktyki studenckie. Znaczenie ma jedynie to, w jaki sposób jego pobyt (pracę, praktykę) zakwalifikowała szwajcarska instytucja ubezpieczeniowa w świetle prawa szwajcarskiego. Zgodnie ze stanowiskiem tej instytucji, nie ma wątpliwości, że był to okres ubezpieczenia traktowany jak ubezpieczenie z tytułu zatrudnienia i że za okres ten odprowadzono wymagane składki. W dokumencie szwajcarskiej instytucji ubezpieczeniowej potwierdzającej okresy ubezpieczenia w Szwajcarii z dnia 05 maja 2011 r. (k. 9-10 akt ZUS) jednoznacznie wskazano ubezpieczenie od sierpnia 1969 r. z tytułu: „1”, a więc z tytułu umowy o pracę, zgodnie z objaśnieniem znajdującym się na ostatniej stronie tego dokumentu.

Konkludował więc Sąd, że skoro w przedmiotowej sprawie okres 10 lat, o którym mowa w art. 18 ust. 3 ustawy przypada na lata 1959-1968, a w tych latach wnioskodawca nie był zatrudniony na terenie Polski, to brak możliwości ustalenia podstawy wymiaru składki, a co za tym idzie podstawy wymiaru świadczenia, co mając na uwadze na zasadzie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 1 kpc Sąd oddalił odwołania.

Apelację od powyższego wyroku złożył wnioskodawca A. N. zaskarżając go w części obejmującej oddalenie odwołania od decyzji z dnia 23 maja 2012 r. w przedmiocie odmowy ubezpieczonemu przeliczenia podstawy wymiaru emerytury. Apelujący zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj:

1)  art. 18 ust. 1 i 3 w zw. z art. 8 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (cyt.wyżej) poprzez ich błędną wykładnię polegającą na: uznaniu, że ubezpieczeniem za granicą, o którym mowa w art. 18 ust. 3 jest także ubezpieczenie, którego nie uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury w Polsce ze względu na jego przypadanie w toku okresu nieskładkowego w Polsce (nauki w szkole wyższej); pominięciu celu tych przepisów jakimi jest ochrona praw osób przemieszczających się pomiędzy stowarzyszonymi państwami poprzez błędne przyjęcie, że odbycie przez wnioskodawcę kilkumiesięcznych praktyk zagranicznych przed podjęciem pierwszego zatrudnienia (co nastąpiło w Polsce) wyłącza w stosunku do niego możliwość obliczenia podstawy wymiaru emerytury w oparciu o okres przeszło 10-letniego zatrudnienia w Polsce bezpośrednio poprzedzającego pierwsze zatrudnienie za granicą,

2)  art. 11 ustawy emerytalnej poprzez jego niezastosowanie w sprawie, które zgodnie z zasadą korzystności powinno prowadzić do pominięcia okresu ubezpieczenia A. N.w Szwajcarii przypadającego w okresie odbywania nauki w szkole wyższej w Polsce, a w konsekwencji do uznania, że pierwsze przystąpienie do ubezpieczenia za granicą przez wnioskodawcę, w którym mowa w art. 18 ust. 3 in fine, miało miejsce w sierpniu 1981 r.

W oparciu o powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania i dokonanie przeliczenia podstawy wymiaru emerytury z uwzględnieniem przeciętnej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonego w okresie 10 lat kalendarzowych przypadających w latach 1971-1980. Apelacja zawierała wniosek o zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji skarżący przyznał, że nie kwestionuje ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji co do tego, że szwajcarska instytucja ubezpieczeniowa zakwalifikowała jego pobyt na praktyce studenckiej w Szwajcarii jako tytuł ubezpieczenia społecznego, z tym tylko zastrzeżeniem, że praktyka ta miała miejsce w okresie od sierpnia 1969 r. do lutego 1970 r. (a nie jak podano w uzasadnieniu wyroku do grudnia 1970 r.). Podniósł jednak, że w ramach prawidłowych ustaleń faktycznych doszło do nieprawidłowego zastosowania przepisów prawa materialnego, gdyż Sąd pominął czasowe pokrywanie się praktyki w Szwajcarii z okresem nieskładkowym studiów wyższych w Polsce, oraz nie uwzględnił celu przepisów regulujących ubezpieczenie społeczne osób przemieszczających się.Zwrócił apelujący uwagę, że Sąd nie zastosował w niniejszej sprawie szczególnej regulacji jaką zawiera art. 11 ustawy emerytalnej, który nakazuje pominąć jeden z dublujących się okresów składkowych i nieskładkowych zgodnie z zasadą korzystności dla ubezpieczonego, która musi być odnoszona do sytuacji ubezpieczonego ocenianej przez pryzmat wszystkich przepisów regulujących ustalenie podstawy wymiaru świadczenia. Skoro kluczowy w sprawie przepis art. 18 ust. 3 ustawy emerytalnej odwołuje się do pierwszego ubezpieczenia za granicą, to rozważenia wymagało to, że pokrywa się z ubezpieczeniem w Polsce. Pobyt na praktyce zagranicznej był elementem nauki w Polsce. Doszło wówczas do czasowego pokrycia się okresu składkowego i nieskładkowego i jeden z tych okresów powinien zostać – zgodnie z dyspozycją art. 11 ustawy – pominięty. W tym wypadku korzystniejsze dla wnioskodawcy jest pominięcie okresu ubezpieczenia w Szwajcarii i uwzględnienie jedynie nauki w szkole wyższej jako okresu nieskładkowego. Wówczas pierwszym przystąpieniem wnioskodawcy do ubezpieczenia za granicą, które może być brane pod uwagę przy ustalaniu prawa ubezpieczonego do emerytury jest jego zatrudnienia w Szwajcarii w 1981 r. i konsekwentnie 10-letni okres poprzedzający przystąpienie do ubezpieczenie za granicą jest okres w latach 1971 – 1980.

Oprócz poczynionych rozważań apelujący zarzucił, że rozumowanie Sądu pierwszej instancji jest błędne, gdyż nie uwzględnia wykładni celowościowej – słusznego interesu ubezpieczonego. Zwrócił przy tym uwagę, że celem przepisów dotyczących ubezpieczenia społecznego osób przemieszczających się między różnymi państwami jest zabezpieczenie ich interesów i uwzględnienie na ich korzyść wszystkich okresów, w których podlegali ubezpieczeniom w różnych państwach. Tymczasem w konkretnym wypadku uznanie, że ubezpieczonemu należy uwzględniać także okres jego ubezpieczenia z tytułu odbywanych zagranicznych praktyk studenckich prowadzi do odwrotnego skutku – jakim jest pokrzywdzenie ubezpieczonego, bo pozbawiony jest on uwzględnienia okresu 11-letniej pracy w Polsce i uzyskiwanych wtedy zarobków. Takie działanie prowadzi do niedopuszczalnego różnicowania sytuacji wnioskodawcy a osób w tym samym wieku i z takim samym stażem w Polsce i za granicą, którym świadczenie przyznawane w Polsce jest cztero-pięciokrotnie wyższe.

Reasumując, apelujący stwierdził, że wszystkie dopuszczalne metody wykładni prowadzą do wniosku, by uznać, że pierwsze przystąpienie do ubezpieczenia za granicą, o którym mowa w przepisie art. 18 ust. 3 in fine ustawy emerytalnej nastąpiło z chwilą podjęcia przez niego zatrudnienia w Szwajcarii w listopadzie 1981 r. a podstawę wymiaru emerytury stanowić przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w latach 1971 – 1980.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Apelacyjny w całości akceptuje ustalenia faktyczne i rozważania prawne przyjęte przez Sąd pierwszej instancji za podstawę rozstrzygnięcia.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie w istocie nie był sporny. A. N. ur. (...) i obecnie zamieszkały w Szwajcarii od 1981 r. wniosek o emeryturę złożył w polskim organie rentowym w dniu 12 kwietnia 2011 r. Staż pracy wnioskodawcy osiągnięty i udokumentowany w Polsce wynosi 14 lat 5 miesięcy i 15 dni okresów składkowych i nieskładkowych, zatem wobec braku 35 lat takich okresów został on uzupełniony okresami ubezpieczenia na terenie Szwajcarii, a wysokość przyznanego decyzją z dnia 23 sierpnia 2011 r. świadczenia emerytalnego ustalił ZUS według proporcji wynikającej ze stosunku polskich okresów ubezpieczenia do sumy okresów polskich i zagranicznych – zgodnie z art. 46 ust. 2 Rozporządzenia Rady EWG nr 1408/71.

Aby ocenić, czy wnioskodawca spełnia warunki do przyznania emerytury obliczonej według obowiązującego w Polsce prawa, należy sięgnąć do przepisów art. 15-18 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. nr 153, poz. 1227 z późn.zm.). Według art. 15 podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę (art. 15 ust. 1 ustawy). Jest ewidentne, że brak jest podstaw do zastosowania tego wariantu w konkretnym wypadku, skoro we wskazanym wyżej dwudziestoleciu przypadającym na lata (1991 - 2010) wnioskodawca nie pracował w Polsce (nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu). Organ rentowy nie mógł też zastosować wariantu, zgodnie z którym na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru jego emerytury mogła stanowić przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenie emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wykazanych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu (art. 15 ust. 6 ustawy) – albowiem wnioskodawca nie udokumentował 20-letniego okresu podlegania ubezpieczeniu w Polsce. Tak więc, jakkolwiek art. 18 ust. 1 ustawy przewiduje, iż podstawę wymiaru emerytury lub renty dla osób posiadających okresy ubezpieczenia za granicą ustala się na zasadach określonych w art. 15-17, to wnioskodawca choć posiadający takie okresy ubezpieczenia z przedstawionych wyżej powodów, nie mógł skorzystać z tych zasad. Trafnie zatem Sąd pierwszej instancji wywiódł, że zasadnicze znaczenie w okolicznościach przedmiotowej sprawy ma przepis art. 18 ust. 3 ustawy. Artykuł ten w obecnym brzmieniu obowiązuje od dnia 1 lipca 2004 r. i stanowi, że jeżeli w ciągu 20 lat poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę zainteresowany nie był ubezpieczony w Polsce, podstawę wymiaru emerytury lub renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zainteresowany przystąpił po raz pierwszy do ubezpieczenia za granicą. Nie ulega wątpliwości, że wnioskodawca w ciągu 20 lat w okresie 1991-2010 nie był ubezpieczony w Polsce, a zatem co trafnie podniósł Sąd pierwszej instancji – możliwość ustalenia podstawy wymiaru emerytury w oparciu o przepis art. 18 ust. 3 ustawy uzależniona była od ustalenia roku, w którym A. N.przystąpił po raz pierwszy do ubezpieczenia za granicą. W toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji data ta była zatem meritum sporu. Wnioskodawca, wbrew stanowisku organu rentowego, bagatelizował fakt potwierdzenia przez szwajcarską instytucję ubezpieczeniową jego ubezpieczenia w tym kraju z datą sierpień 1969 r. zwracając uwagę, że podjął wówczas pracę w Szwajcarii w okresie odbywania praktyk studenckich. Ostatecznie jednak – w uzasadnieniu apelacji, w pierwszej kolejności stwierdził, że nie kwestionuje ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji, co do tego, że szwajcarska instytucja ubezpieczeniowa zakwalifikowała jego pobyt na praktyce studenckiej w Szwajcarii jako tytuł ubezpieczenia społecznego. Mimo przyznania, iż rokiem w którym zainteresowany przystąpił po raz pierwszy do ubezpieczenia za granicą był rok 1969, apelujący zarzucił Sądowi błędne zastosowanie przepisów prawa materialnego, a to art. 18 ust. 3 ustawy poprzez niezastosowanie w sprawie, zgodnie z zasadą korzystności, zawartą w art. 11 ustawy emerytalnej. W ocenie Sądu Apelacyjnego zarzut ten nie mógł odnieść zamierzonego skutku.

W pierwszym rzędzie należy zauważyć, że przepisy ustalające sposób ustalania podstawy wymiaru emerytury są bezwzględnie obowiązujące, bo taki charakter mają przepisy prawa ubezpieczeń społecznych. Regulacja wyrażona w art. 18 ust. 3 ustawy ma charakter szczególny i dotyczy sytuacji z jaką mamy do czynienia w niniejszej sprawie, tj. gdy wnioskodawca posiadający okresy ubezpieczenia za granicą, nie był ubezpieczony w Polsce w ciągu 20 lat bezpośrednio poprzedzających rok, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie. Treść wskazanego przepisu jest jasna i jednoznaczna, dlatego nie do zaakceptowania jest sytuacja, w której apelujący sięga do wykładni językowej, systemowej i celowościowej, by uzyskać możliwość zastosowania art. 11 ustawy i w konsekwencji na jego podstawie pominięcia jednego ze zbiegających się okresów (okresu ubezpieczenia w Szwajcarii w sierpniu 1969 r.) i przyjęcie korzystniejszej dla niego daty, tj. ubezpieczenia z tytułu zatrudnienia za granicą dopiero w 1981 r. Przepis art. 11 ustawy cyt. wyżej stanowi, że jeżeli okresy, o których mowa w art. 6,7 i 10 zbiegają się w czasie przy ustalaniu prawa do świadczeń określonych w ustawie uwzględnia się okres korzystniejszy. Apelujący pomija jednakże, że powyższe uregulowanie odnosi się do „ustalania prawa”, podczas gdy art. 18 ust. 3 reguluje kwestię „podstawy wymiaru emerytury”, a więc to, o co w istocie chodzi wnioskodawcy mającemu już przyznane prawo do emerytury.

Reasumując – rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji, mające swe oparcie w nie budzącej wątpliwości treści przepisu art. 18 ust. 3 ustawy emerytalnej należało – w konkretnym stanie faktycznym – uznać za trafne. Sąd Apelacyjny nie podzielił poglądu, aby w sprawie zachodziła możliwość zastosowania art. 11 ustawy poprzez sugerowaną przez skarżącego wykładnię. Kwestię tę wyklucza samo brzmienie art. 18 ust. 3 ustawy, albowiem clara non sunt interpretanda.

Mając powyższe na uwadze na zasadzie art. 385 kpc Sąd Apelacyjny oddalił apelację.

EB