Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący SSO Romuald Kompanowski

Protokolant Anna Werner-Dudek

po rozpoznaniu w dniu 02 października 2015 r. w Kaliszu

odwołania A. J. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 22 kwietnia 2015 r. Nr (...)

w sprawie A. J. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o rentę rodzinną

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.z dnia 22 kwietnia 2015 r. znak (...)w ten sposób, że przyznaje odwołującemu A. J. (1) prawo do renty rodzinnej od dnia 01 kwietnia 2015 r. na okres do dnia 28 lutego 2018 r.

2.  stwierdza odpowiedzialność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 kwietnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.załatwiając wniosek A. J. (1) o przyznanie prawa o renty rodzinnej, odmówił przyznania świadczenia albowiem zmarła D. J.nie spełniała warunków do przyznania świadczenia dla siebie wobec braku wykazania wymaganych 5 lat okresów ubezpieczenia w dziesięcioleciu przed datą niezdolności do pracy jak i przed zgonem oraz upływu okresu dłuższego niż 18 miesięcy między ustaniem ubezpieczenia a zgonem.

Odwołania od każdej z powyższych decyzji złożył A. J. (1) powołując się na wcześniejsze powstanie u matki całkowitej niezdolności do pracy oraz długoletni – ponad 25-letni staż ubezpieczeniowy.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Wezwana do sprawy A. J. (2) poparła odwołanie.

Sąd ustalił, co następuje:

Bezsporny jest okres składkowy D. J. urodzonej dnia (...), zmarłej w dniu 22 lutego 2015 r. z tytułu pozostawania w stosunku pracy. Okres składkowy i nieskładkowy zmarłej wynosi 25 lat 10 miesięcy i 4 dni. Bezsporne jest również i to, że D. J. została uznana za osobę całkowicie niezdolną do pracy i niezdolną do samodzielnej egzystencji poczynając od dnia 31 lipca 2005 r. i niezdolność ta utrzymywała się bez przerwy do dnia zgonu. Wniosek D. J. o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy został załatwiony prawomocną decyzją z dnia 20 grudnia 2005 r. odmawiającą przyznania wnioskowanego świadczenia wobec braku zarówno w dziesięcioleciu przed datą wniosku o rentę jak i w dziesięcioleciu przed datą niezdolności do pracy wymaganego co najmniej 5-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Prezes ZUS decyzją z dnia 21 marca 2006 r. przyznał D. J. prawo do renty w drodze wyjątku. D. J. tak przyznane świadczenie pobierała do dnia zgonu.

Bezsporne jest również, iż odwołujący A. J. (1) urodzony dnia (...) jest synem zmarłej D. J..

Odwołujący w roku szkolnym 2014/15 była uczniem I semestru Liceum Ogólnokształcącego dla Dorosłych (...) w K.. Programowe ukończenie nauki przewidziane jest na luty 2018 roku.

dowód: zaświadczenia szkoły w aktach ZUS

Sąd zważył, co następuje

Warunki prowadzące do przyznania renty rodzinnej zawarte są w art. 65 i następnych ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z art. 65 ust.1 ustawy renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Nie ulega wątpliwości, iż zmarły T. R. urodzony w dniu 4 sierpnia1955 r. w dniu śmierci nie spełniał warunków do emerytury. Nie miał również przyznanego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W takich warunkach zgodnie z art. 65 ust. 2 ustawy przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy. Dla oceny czy zmarły spełniał warunki do renty z tytułu niezdolności do pracy koniecznym jest przywołanie regulacji zawartych w art. 57 oraz 58 cytowanej na wstępie ustawy. Zgodnie z przepisem art. 57 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia następujące warunki:

- jest niezdolny do pracy

- ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy

- niezdolność do pracy powstała w odpowiednim okresie składkowym lub nieskładkowym albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Warunek wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego zgodnie z regulacją zawartą w art.58 ust.1 pkt 5 ustawy uważa się za spełniony jeżeli ubezpieczony, u którego niezdolność do pracy powstała w wieku po ukończeniem 30 lat, udowodni co najmniej 5-letni okres składkowy i nieskładkowy przypadający w dziesięcioleciu przed datą zgonu. Na dzień zgonu T. R. powyższego warunku nie spełniał. W dziesięcioleciu przed datą zgonu nie udowodniony został jakikolwiek okres składkowy zmarłego.

Brak spełnienia omawianych wyżej warunków nie uniemożliwia uznania spełnienia warunków do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy. W myśl uchwały Sądu Najwyższego7 sędziówz dnia 23 marca 2006 r. w sprawie I UZP 5/05, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy (art. 57 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - jednolity tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zmianami), bez potrzeby wykazywania przewidzianego w art. 58 ust. 2 tej ustawy pięcioletniego okresu składkowego i nieskładkowego przypadającego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy ( OSNAPiUS 2006/19-20/305). Pogląd powyższy podtrzymany został następnie w wyroku tego sądu z dnia 24 kwietnia 2008 r. w sprawie II UK 249/07. Sąd orzekający w sprawie w pełni podziela wskazaną przez Sąd Najwyższy interpretacją przepisów art. 57 i 58 ustawy. Powyższa ocena prawna straciła jednak na aktualności z uwagi na uregulowanie wprowadzone nowelą z dnia 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W myśli przepisu art. 1 pkt. 1 tej ustawy, w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wprowadza się zmianę art. 58 polegającą na dodaniu ust. 4 w brzmieniu:

"Przepisu ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.".

Powyższe uregulowanie uzyskało moc obowiązującą od dnia 23 września 2011 r. W niniejszej sprawie uregulowanie to nie ma zastosowanie mimo, że wniosek o świadczenie złożony został co prawda w kwietniu 2015 r. i w dacie złożenia wniosku przepis art. 58 ustawy miał brzmienie z uwzględnieniem omawianego uregulowania. Nie oznacza jednak to, że wymogi z uregulowania wprowadzonego nowelą mają zastosowanie do wniosków złożonych począwszy od dnia 23 września 2011 r. w warunkach gdy u zmarłego całkowita niezdolność do pracy powstała przed tą datą i okres ubezpieczenia na dzień powstania tej niezdolności był w co najmniej 25 – letni.

Zgodnie bowiem z przepisem art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej, prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Jeżeli wszystkie warunki wymagane do nabycia prawa do renty zostały spełnione, powstaje prawo do świadczenia, także w sytuacji, gdy nie został jeszcze zgłoszony wniosek o świadczenie. Wniosek nie jest bowiem elementem prawa do renty. Wniosek jest natomiast niezbędny w celu realizacji nabytego ex lege prawa. W takiej sytuacji zmiany w przepisach ograniczające dotychczasowe uprawnienia czy wprowadzające nowe, dodatkowe warunki nie mogą mieć wpływu na istnienie nabytego wcześniej - przed zmianą stanu prawnego - prawa (por. Jolanta Strusińska - Żukowska w: Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Emerytury Pomostowe; pod red. B. Gudowskiej i K. Ślebzaka; komentarze Becka; wydawnictwo C.H. Beck 2013; s. 485).

W przedmiotowej sprawie A. J. (1) złożył wniosek o przyznanie prawa do renty rodzinnej w dniu 10 kwietnia 2015 r. Dla oceny merytorycznej zasadności wniosku istotne znaczenie miało to jakie warunki do renty dla siebie spełniała zmarła. Renta rodzinna jest bowiem pochodną uprawnień zmarłego. Ustawowe przesłanki warunkujące nabycie prawa do renty dla siebie zmarła spełniła z dniem 31 lipca 2005 r. albowiem na ten dzień posiadała okres składkowy i nieskładkowy w rozmiarze nie mniejszym niż 20 lat. Złożenie wniosku o rentę rodzinną po zmianie przepisów nie przekreśla zatem uprawnień wnioskodawcy do tego świadczenia jeżeli zmarły spełnił warunki do renty dla siebie w lipcu 2005 r.

Podobny pogląd wyraził także Sąd Apelacyjny w Katowicach w motywach wyroku z dnia 6 lutego 2013 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 1001/12 oraz Sąd Apelacyjny w Warszawie w motywach wyroku z dnia 23 kwietnia 2014 r. w sprawie III AUa 1752/13 stwierdzając, że ubezpieczony niespełniający warunków do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy określonych w art. 57 ust. 1 pkt 2 i pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który został uznany za osobę całkowicie niezdolną do pracy przed dniem wejścia w życie zmiany przewidzianej w art. 1 pkt 1 ustawy z 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj. przed 23 września 2011 r., a z wnioskiem o to świadczenie wystąpił po tej dacie, nie musi wykazywać posiadania okresów składkowych w wymiarze określonym w art. 58 ust. 4 tej ostatniej ustawy.

Mając zatem na uwadze powyższe, sąd uznał odwołania za zasadne co prowadziło do zmiany zaskarżonych decyzji jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

Ustalając odpowiedzialność ZUS, sąd miał na uwadze realia przedmiotowej sprawy wymagającej jedynie przeprowadzenia właściwej analizy przepisów prawa materialnego.