Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 kwietnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Olsztynie VI Wydział Cywilny Rodzinny w składzie:

Przewodniczący: SSO Zofia Rutkowska

Sędziowie: SO Ewa Błesińska

SR del. do SO Grzegorz Olejarczyk (spr.)

Protokolant: sekretarz sądowy Joanna Niedzielska

po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2016 roku w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. Ś.

przeciwko małoletniemu D. Ś. i małoletniej J. Ś. reprezentowanym przez przedstawicielkę ustawową K. Ś.

o obniżenie alimentów

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 21 stycznia 2016 roku

sygn. akt III RC 679/15

apelację oddala

sygn. akt. VI RCa 50/16

UZASADNIENIE

Powód M. S. wniósł o obniżenie alimentów zasądzonych na rzecz małoletniego pozwanego D. S. z kwoty po 600 złotych miesięcznie do kwoty po 400 zł, oraz obniżenie alimentów na rzecz pozwanej J. S. z kwoty po 550 złotych miesięcznie do kwoty po 300 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu swego stanowiska wskazał, że zmieniła się jego sytuacja rodzinna i materialna. W dniu (...) urodziła mu się córka O. ze związku z M. C., dlatego też jest on zobowiązany ponosić koszty utrzymania w takim samym stopniu nowo narodzonej córki, jak wobec dzieci z poprzedniego związku. W związku z narodzinami dziecka matka, a jego partnerka, zmuszona była przejść na urlop macierzyński, co także odbiło się na sytuacji materialnej powoda. M. S. podniósł również, iż ma zdiagnozowaną chorobę kręgosłupa. W marcu 2015r orzeczono u niego umiarkowany stopień niepełnosprawności, a nie stać go na podjęcie rehabilitacji w I.. Powód spłaca kredyt mieszkaniowy na zakupione w O. mieszkanie. Mieszkanie to wynajmuje, jednakże czynsz nie pozwala na całkowite zaspokojenie raty i musi dokładać ok. 400 złotych z własnych pieniędzy. Ponadto powód musi także utrzymać się w I.. Wg. jego wiedzy matka pozwanych oprócz alimentów otrzymuje zasiłek C. B. z I. w wysokości 135 euro miesięcznie na każde z małoletnich pozwanych. Dodatkowo otrzymuje ona zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153 zł. Sama także podjęła pracę w redakcji tygodnika Gazeta (...) w związku z czym jej możliwości zarobkowe uległy znacznemu powiększeniu.

K. Ś. działając w imieniu i na rzecz małoletniego syna D. Ś. i córki J. Ś. wniosła o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu wskazała, że według niej sytuacja powoda nie zmieniła się na tyle, aby wnosić o obniżenie alimentów. Jej zdaniem decyzja o zakupie nowego mieszkania w Polsce i decyzja o planowanym poczęciu dziecka była świadomą decyzją powoda i jego partnerki, więc dzieci z poprzedniego związku nie mogą czuć się gorsze i niechciane. Podniosła, że podjęła pracę w Fundacji (...) mieszczącej się w budynku Gazety (...), gdzie jest zatrudniona na cały etat jako pracownik biurowy i otrzymuje wynagrodzenie 1750 zł brutto, czyli ok. 1300 zł na rękę, bowiem od tej kwoty potrącana jest także składka na dodatkowe ubezpieczenie pracownicze. Jej sytuacja materialna nie zmieniła się, gdyż w dalszym ciągu ponosi koszty wynajmu dla siebie i dzieci mieszkania w O., ponosi koszty utrzymania dzieci. Ponadto od września 2014r. do maja 2015r. poniosła koszty związane z komunią córki w wysokości ok. 2200 zł.

W powyższych okolicznościach Sąd Rejonowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 21stycznia 2015r obniżył z dniem 1 lutego 2016r alimenty zasądzone w dniu 28.04.2014r wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie w sprawie III RC 416/13 na rzecz małoletniego D. S. z kwoty po 600 (sześćset) złotych miesięcznie do kwoty po 500 (pięćset) złotych miesięcznie oraz na rzecz małoletniej J. S. z kwoty po 550 (pięćset pięćdziesiąt) złotych miesięcznie do kwoty po 450 zł miesięcznie, a w pozostałej części Sąd oddalił powództwo.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy uznał powództwo M. Ś. za częściowo zasadne. Przyjął bowiem, że istotnie sytuacja materialna matki mał. pozwanych mimo zwiększonych nakładów na dzieci poprawiła się od ostatniego orzeczenia alimentacyjnego. Sąd ten zważył, że przedstawiane przez matkę powodów informacje o licznych zajęciach dodatkowych dzieci nie świadczą tym samym o zwiększeniu nakładów finansowych na ich rzecz, gdyż tylko nauka j. angielskiego w ramach zajęć dodatkowych jest płatna, a pozostałe zajęcia są bezpłatne.

Odnosząc się do sytuacji powoda Sąd Rejonowy uznał, iż doszło do jej pogorszenia z uwagi na pojawienie się nowych wydatków powoda związanych z utrzymaniem nowonarodzonej w I. córki O.. Natomiast w pozostałym zakresie jego sytuacja jest porównywalna do tej z daty poprzedniego rozstrzygnięcia, gdyż powód nadal mieszka w I., w dalszym ciągu pracuje w branży garmażeryjnej, mieszka w wynajmowanym mieszkaniu. Sąd przyjął przy tym, że z powodu uznanego stopnia niepełnosprawności nie jest on w stanie podjąć dodatkowej pracy. Jako za udowodnione i za mające wpływ na wysokość wydatków powoda poza alimentami, związanych z utrzymaniem mał. pozwanych, Sąd wziął także pod uwagę jego wydatki ponoszone z tytułu przejazdu małoletnich do I. oraz okazjonalnych zakupów na ich rzecz. Ponadto za nieuzasadnione Sąd uznał powoływane przez powoda okoliczności zwiększonych wydatków z tytułu konieczności utrzymywania mieszkania w O., gdy powód nie zamieszkuje w przedmiotowym lokalu, a wynajmuje dom w I.. Ponadto powód uzyskuje dochód z wynajmowania mieszkania w O., który w znacznej części pozwala za uiszczenie opłat związanych z lokalem.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 135 i 138 kro Sąd Rejonowy obniżył powodowi z dniem 1 lutego 2016 r. wysokość alimentów należnych małoletnim pozwanym do wyżej wskazanych kwot, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 100 kpc, zaś o kosztach sądowych na podstawie art. 102 kpc.

Apelację od tego orzeczenia złożył powód zarzucając naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, wybiórczą i sprzeczną z zasadami doświadczenia życiowego ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, co w konsekwencji doprowadziło do oddalenia powództwa w części, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, że w niniejszej sprawie doszło do istotnego pogorszenia sytuacji zarobkowej i majątkowej powoda, co uzasadnia obniżenie alimentów należnych od powoda na rzecz małoletnich do kwot w stosunku do małoletniego D. do kwoty po 400 zł miesięcznie i w stosunku do małoletniej J. po 350 zł miesięcznie.

Zarzucił ponadto naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 135 § 1 kro w zw. z art. 138 kro poprzez błędną wykładnię polegającą na uznaniu, iż możliwości zarobkowe i majątkowe powoda nie uległy takiej zmianie, która uzasadniałaby obniżenie alimentów, podczas gdy sytuacja majątkowa powoda i jego możliwości płatnicze kształtują się w sposób odmienny niż podczas orzekania w poprzedniej sprawie o alimenty, albowiem sytuacja ta uległa znaczącemu pogorszeniu i tym samym nastąpiła zmiana stosunków, o której mowa w art. 138 kro w większym zakresie niż uwzględnił to Sąd I instancji

Powód wskazując na powyższe wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez obniżenie alimentów należnych od powoda na rzecz małoletniego D. do kwoty po 400 zł miesięcznie w miejsce 600 zł miesięcznie, na rzecz małoletniej J. z kwoty po 550 zł miesięcznie do kwoty po 350 zł miesięcznie, płatnych na dotychczasowych warunkach, ewentualnie wniósł o uchylenie tego wyroku w zaskarżonej części.

W uzasadnieniu apelacji wskazał, że jego sytuacja materialna jest gorsza, aniżeli ocenił to Sąd I instancji, gdyż nie wzięto pod uwagę wszystkich jego zobowiązań, w tym konieczności spłaty długu zaciągniętego u ojca partnerki, a także wzrostu kosztów jego utrzymania, które wyrażają się chociażby w konieczności zakupu trzech, a nie dwóch biletów na podróż do Polski. Ponadto jego zdaniem jako niewiarygodne ocenił twierdzenia matki mał. pozwanych o wysokich kosztach ich utrzymania. Jednocześnie w jego ocenie Sąd nie uwzględnił wszystkich wydatków związanych z utrzymaniem jego najmłodszej córki O..

Odpowiedź na apelację złożyła przedstawicielka ustawowa mał. pozwanych K. S. wniosła o oddalenie apelacji i utrzymanie w mocy obowiązującego wyroku sądu pierwszej instancji. Według matki małoletnich orzeczenie Sądu Rejonowego zasługuje na utrzymanie w mocy. Natomiast apelacja powoda w sposób wybiórczy odniosła się tylko do wybranych części zgromadzonego materiału dowodowego. W jej ocenie powód wnosząc w apelacji o zmianę wyroku poprzez jeszcze większe obniżenia przyznanych małoletnim pozwanym alimentów nie bierze pod uwagę ich realnych kosztów utrzymania, które są nadal wysokie. Powód nie bierze także pod uwagę, że strona pozwana ponosi wysokie koszty utrzymania, a jednym z większych obciążeń jest koszt wynajmu mieszkania w O.. Jej zdaniem powód obecnie jest w lepszej sytuacji, aniżeli to przedstawia, gdyż jego partnerka M. C. po urodzeniu dziecka zdążyła już powrócić do pracy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Przedstawiane przez apelującego zarzuty dowolnej, wybiórczej oceny materiału dowodowego, sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego, należy uznać za niesłuszne. Sąd Rejonowy dokonał oceny szczegółowej i znajdującej oparcie w zgromadzonym materialne dowodowym.

Przedmiotowa sprawa dotyczy rodziców, z których jedno zajmuje się dziećmi w kraju, a drugie wyemigrowało w celach zarobkowych za granicę. Należy zważyć, że w takiej sytuacji nie jest łatwo dokonać porównania stosunków majątkowych i rodzinnych między rodzicami dziecka, którzy żyją i pracują w różnych krajach, operują różną walutą, gdzie siła nabywcza pieniądza także jest inna. Inne są także możliwości zarobkowe rodzica, który żyje sam i wychowuje dwójkę dzieci, często kosztem własnego życia osobistego, od rodzica, która tworzy związek i ze wspólnych dochodów opłaca rachunki, utrzymuje kolejne dziecko.

Faktem bezspornym jest, że przedmiotowe postępowanie nie dotyczy ustalenia obowiązku alimentacyjnego, a dotyczy jego zmiany w oparciu o treść art. 138 kro. Treść tego przepisu w sposób jasny wskazuje, że w toku postępowania przed Sądem I instancji ferowanie wyroku należy oprzeć wyłącznie na okolicznościach nowych i istotnych wynikłych już po zakończeniu poprzedniej sprawy alimentacyjnej, o czym wyraźnie stanowi dyspozycja tego przepisu w postaci zapisu o „zmianie stosunków”. Okoliczności, na które strony powoływały się bowiem w toku poprzedniej sprawy alimentacyjnej, były już oceniane przez sąd i korzystają w ten sposób z powagi rzeczy osądzonej.

Odnosząc się do zarzutów apelacji Sąd stwierdził, iż większość argumentów dotyczących kwestii utrzymania własnego powoda, jego zarobków oraz opłat związanych z utrzymaniem się w I. nie zmieniła się od daty wydania poprzedniego orzeczenia tj. od wyroku z dnia 24.04.2014r utrzymanego w mocy po rozpoznaniu apelacji przez Sąd Okręgowy w dniu 24.09.2014r. Już wówczas bowiem powód podał, że nabył mieszkanie w O., co było związane z koniecznością ponoszenia kosztów zaciągniętego w dniu 25.08.2014r na ten cel kredytu.

Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku także podniósł (k 315), iż fakt zakupu mieszkania przez powoda nie może być powodem obniżenia wysokości jego obowiązku alimentacyjnego. Słusznie Sąd zauważył, że mieszkanie to zostało zakupione nie w celach poprawy bieżących warunków bytowych, ale w celu zapewnienia sobie w bliżej jeszcze nie sprecyzowanej przyszłości własnego lokum w kraju. Przy rozpoznaniu apelacji sąd II instancji podtrzymuje w całości to stanowisko, dodając jednocześnie, iż małoletni pozwani wymagają wsparcia finansowego ze strony powoda właśnie teraz, na bieżąco i w przeciwieństwie do zakupu mieszkania nie można tych wydatków odsunąć na dalszy plan, czy kolejne lata. Obowiązek rodzicielski powoda winien więc być traktowany priorytetowo, co dla stron powinno być konstatacją, z którą trudno się nie zgodzić. Dodatkowo należy zauważyć, że zakup mieszkania, chociażby na kredyt jest przysporzeniem majątku powoda, a nie obciążeniem, jak podnosi on w apelacji. Idąc śladem rozumowania powoda, to matka mał. pozwanych winna mieć lepszą sytuację od niego, gdyż nie ma jak on kredytu mieszkaniowego i mieszka w mieszkaniu wynajmowanym o pow. 32 m kw, a nie we własnym, choćby na kredyt.

W kwestii kosztów utrzymania i wydatków powoda należy jeszcze zauważyć, że apelujący powód po stronie wydatków zawsze przedstawia całość kosztów związanych z wynajmowaniem i utrzymywaniem domu wI.w sytuacji, gdy w ocenie Sądu Okręgowego koszty te winny rozkładać się na dwie osoby tj. powoda oraz jego partnerkę. Po stronie pozwanej z racji samotnego utrzymywania się matki wraz z małoletnimi takiej możliwości już nie ma.

Odnosząc się do kolejnych zarzutów zawartych w apelacji należy uznać za niewątpliwą zmianę sytuacji powoda względem poprzedniej sprawy alimentacyjnej fakt urodzenia się powodowi trzeciego dziecka, a pierwszego z jego partnerką tj. córki O. ur. w dniu (...) (k 13). W związku z tym niewątpliwe powód ponosi nowe koszty związane z jej utrzymaniem, a jego budżet domowy był czasowo uszczuplony, gdy partnerka powoda nie pracowała będąc w ciąży oraz w czasie po urodzeniu przez nią w/w dziecka.

Kolejną nową okolicznością jest także zmiana pracy po stronie matki dzieci, która nie pracuje już za 970 zł miesięcznie na rękę w Gazecie (...), a pracuje na czas określony od dnia 24.05.2015r do 23.05.2016r w fundacji (...) dla dzieci” (k 351) z zarobkami miesięcznie 1.290 zł netto.

Obie te okoliczności jednakże były już ocenione przez Sąd Rejonowy i trudno doszukać się w apelacji nowych okoliczności, których Sąd I instancji nie wziąłby pod rozwagę przy ferowaniu zaskarżonego wyroku.

Natomiast na przestrzeni czasu od ostatniej sprawy alimentacyjnej do chwili obecnej tj. w okresie ok. 1,5 roku, trudno uznać, by zaszły istotne zmiany w sytuacji życiowej, zdrowotnej, czy majątkowej po stronie mał. pozwanych – a dzieci powoda. W dalszym ciągu wymagają nakładów finansowych adekwatnych do ich wieku oraz zainteresowań oraz stanu ich zdrowia. Matka dzieci stara się zapewniać im darmowe zajęcia dodatkowe, gdyż z płatnych zajęć korzystają jedynie z nauki j. angielskiego. Zmiana pracy matki dzieci, na który to fakt powoływał się powód, wbrew jego twierdzeniom, nie wpłynęła na wzrost poziomu życia zarówno jej, jak i małoletnich, albowiem jej wynagrodzenie w dalszym ciągu jest na poziomie minimalnego wynagrodzenia, jakie pracodawca może wypłacić ( od 1 stycznia 2016 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1850 złotych brutto, a 1355 zł netto). Trzeba także zauważyć, że umowa o pracę K. Ś. kończy się w dniu 23.05.2016r (k 351).

Dlatego należy za Sądem Rejonowym uznać, iż wyłącznie fakt narodzin kolejnego dziecka, tj. O. S., jest powodem do ponownej weryfikacji wysokości dotychczas płaconych na rzecz mał. pozwanych przez powoda alimentów

W tych okolicznościach stwierdzić trzeba zatem, że zawarte w zaskarżonym wyroku w punkcie I oraz punkcie II obniżenie wysokości alimentów o 100 zł na każde z małoletnich powodów jest adekwatne do obniżonych możliwości majątkowych powoda. Obniżenie alimentów w wyższej kwocie spowodowałoby nadmierne obciążenie kosztami utrzymania dzieci przez ich matkę. Otrzymywane przez nią wynagrodzenie wystarcza bowiem jedynie na opłatę kwoty 1100 zł miesięcznie za najem mieszkania oraz swoje drobne wydatki związane z osobistym utrzymaniem. Na opłacenie pozostałych kosztów utrzymania wysokość jej poborów już nie pozwala. Dlatego należy uznać, że obniżenie alimentów łącznie o 200 zł miesięcznie jest niewątpliwie odczuwalnym uszczupleniem w jej budżecie domowym, a każde większe obniżenie wysokości tych alimentów należy ocenić jako nadmierne w obecnej sytuacji tej rodziny.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy uznał, iż jakkolwiek po narodzinach trzeciego dziecka sytuacja materialna apelującego powoda pogorszyła się, to jednak nie na tyle, aby zgodnie z jego żądaniem obniżyć wysokość dotychczas płaconych alimentów o 30% na każdego mał. pozwanego.

W konsekwencji w tym stanie rzeczy Sąd odwoławczy nie dostrzegł podstaw do uwzględnienia argumentów apelacji i tym samym do korekty zaskarżonego wyroku, co skutkowało oddaleniem apelacji zgodnie z treścią art. 385 kpc jako niezasadnej.