Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:
Przewodniczący: SSO Bogumił Goraj
Sędziowie: SO Janusz Kasnowski

SO Tomasz Adamski (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2014 roku w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku: M. H. (1)

z udziałem: M. H. (2)

o dział spadku

na skutek zażalenia uczestnika

na postanowienie Sądu Rejonowego w Świeciu z dnia 16 stycznia 2014 roku

sygn. akt I Ns 719/13

postanawia:

oddalić zażalenie.

»

II Cz 309/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 16 stycznia 2014 roku Sąd Rejonowy w Świeciu uwzględnił wniosek wnioskodawczyni o zabezpieczenie roszczenia poprzez zapewnienie jej dostępu do budynku na nieruchomości wchodzącej w skład spadku po W. H. (będącej przedmiotem postępowania) a położonej w T. (...), działka nr (...).

Sąd I instancji wskazał, że wnioskodawczyni i uczestniczka postępowania są współwłaścicielkami spornej nieruchomości i wspólnie na niej zamieszkiwały do połowy 2013 roku. Pierwsza nieruchomość opuściła wnioskodawczyni, później -czasowo - także uczestniczka, która jednocześnie wymieniła zamki w drzwiach uniemożliwiając wnioskodawczyni dostęp do budynku. Wnioskodawczyni domaga się zapewnienia dostępu do budynku, w którym pozostawiła swoje rzeczy. Sąd wskazał, że zgodnie z przepisem art. 730 ¹§1 kpc udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, to sąd może udzielić zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni (art. 755 § 1 pkt 1 kpc).

Przenosząc powyższe na grunt badanej sprawy sąd I instancji stwierdził, że zasadnym jest zapewnienie wnioskodawczyni dostępu do budynku posadowionego na nieruchomości, której jest współwłaścicielką i w którym pozostawiała swoje rzeczy, stąd koniecznym było zobowiązanie uczestniczki do wydania wnioskodawczyni kluczy do budynku mieszkalnego.

Zażalenie na to postanowienie wniosła uczestniczka M. H. (2) podnosząc, że wnioskodawczyni 24 lutego 2014 roku zabrała swoje rzeczy i więcej osobistych przedmiotów tam nie ma, wskazała też na możliwość wywożenia przez wnioskodawczynię z nieruchomości przedmiotów wchodzących w skład spadku. W odpowiedzi na zażalenie wnioskodawczyni wniosła o jego oddalenie wskazując, że w domu w T. nadal pozostaje szereg jej rzeczy, podniosła też, że brak dostępu do budynku prowadzi do tego, ze przyjeżdżając na rozprawy sądowe z Ł. ze

2

swym kilkumiesięcznym dzieckiem zmuszona jest korzystać z hotelu, gdyż niedostępne są dla niej pomieszczenia domu będącego przedmiotem postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie jest zasadne.

Zgłoszony przez wnioskodawczynię wniosek należało zakwalifikować jako żądanie udzielenia zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego w postaci działu spadek poprzez unormowanie praw i obowiązków stron lub uczestników tego postępowania na czas jego trwania (art. 755 § 1 kpc)

Stosownie do ogólnych reguł określonych w art. 730 ¹ § 1 i 2 kpc, dla udzielenia zabezpieczenia roszczenia niezbędnym, a zarazem również i wystarczającym, jest wykazanie tzw. merytorycznych podstaw zabezpieczenia, tj.: istnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu oraz równocześnie interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia. Okoliczności te wymagają jedynie uprawdopodobnienia.

Dokonując oceny zaistnienia obu przesłanek należy mieć na względzie specyfikę instytucji uprawdopodobnienia, która to stanowi odstępstwo od ogólnej reguły dowodzenia stwierdzonych faktów. Konsekwencją obowiązku jedynie uprawdopodobnienia określonych faktów jest zwolnienie uprzywilejowanej w ten sposób strony od konieczności ich dowodzenia na zasadach ogólnych, tj. z zachowaniem proceduralnych zasad postępowania dowodowego. Cechujący uprawdopodobnienie brak formalizmu służyć ma przede wszystkim przyspieszeniu danego postępowania.

Stosownie zaś do definicji wyrażonej w art. 730 ¹ § 2 kpc, drugi z warunków -interes prawny istnieje, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Nadto, jak stanowi art. 731 kpc, zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Ustawodawca przewidział jednakże wyjątki od powyższej reguły, dopuszczając w zakresie roszczeń niepieniężnych możliwość zabezpieczenia o charakterze nowacyjnym. Konsekwencją tego rodzaju zabezpieczenia jest

3

stworzenie nowej, prowizorycznej sytuacji, trwającej aż do rozstrzygnięcia sprawy. Charakter taki ma z pewnością przewidziane w art. 755 § 1 kpc unormowanie praw i obowiązków stron na czas postępowania. W takiej sytuacji zabezpieczenie polega częstokroć na tymczasowym udzieleniu wierzycielowi ochrony prawnej, o treści tożsamej z ochroną, jaką ma zapewnić mu przyszłe orzeczenie rozpoznawane w postępowaniu głównym (zabezpieczenie antycypacyjne). W takim przypadku udzielenie zabezpieczenia tymczasowo zatem zaspokaja roszczenie podlegające zabezpieczeniu.

Rozważając kwestię zabezpieczenia w ten właśnie sposób, należy mieć na względzie dodatkowo obowiązujący obecnie art. 755 § 2 ¹ kpc. Z regulacji tej wynika wprost, że przepisu art. 731 kpc nie stosuje się, jeżeli zabezpieczenie jest konieczne dla odwrócenia grożącej szkody lub innych niekorzystnych dla uprawnionego skutków.

Reasumując, nowacyjne zabezpieczenie roszczeń może nie różnić się od treści rozstrzygnięcia sprawy (antycypacja przyszłego rozstrzygnięcia), o ile uprawniony wykaże, że bez takiego zabezpieczenia narażony będzie na szkodę albo inne niekorzystne skutki. Interes prawny wyraża się zatem w takiej sytuacji potrzebą uzyskania natychmiastowej ochrony prawnej w celu uchronienia uprawnionego przed szkodą lub innymi negatywnymi następstwami, które dotknęłyby go pomimo ostatecznego wygrania sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego wnioskodawczyni w sposób odpowiedni uprawdopodobniła interes prawny w uzyskaniu zabezpieczenia poprzez tymczasowe uregulowanie praw i obowiązków uczestników na czas postępowania. Celem udzielenia zabezpieczenia nie jest w przypadku przedmiotowego wniosku typowe zapewnienie wykonalności lub skuteczności przyszłego orzeczenia, ale udzielenie uprawnionemu niezbędnej ochrony już w toku toczącego się postępowania ze względu na cel, jaki osiągnięty ma zostać w wyniku ostatecznego rozstrzygnięcia o żądaniu wnioskodawcy. Niewątpliwie w interesie współwłaściciela jest umożliwienie korzystania mu - choćby w ograniczony sposób - z rzeczy stanowiącej przedmiot współwłasności na czas trwania postępowania (zwłaszcza w sytuacji, gdy wnioskodawczyni nie posiada w tej części Polski innego mieszkania, a budynek w którym urządzono pięć pokoi, dwie kuchnie i dwie łazienki z całą pewnością pozwala

4

na zamieszkanie zarówno wnioskodawczyni, jak i uczestniczce), to zaś nie jest możliwe bez posiadania kluczy do drzwi budynku mieszkalnego.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy zażalenie uznał za bezzasadne i na podstawie przepisów art. 385 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc je oddalił.

Na marginesie sąd wskazuje, że przedmiotem rozstrzygnięcia przez sąd odwoławczy nie było żądanie udzielenie zabezpieczenia poprzez ustanowienie zakazu zbywania poszczególnych rzeczy czy też ewentualne uregulowanie sposobu korzystania ze wspólnej nieruchomości na czas trwania postępowania, które to żądania należy ewentualnie w pierwszej kolejności zgłosić przed sądem I instancji.