Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie III Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 27 sierpnia 2014 r. na rozprawie w Warszawie

sprawy z powództwa

W. M. (1)

przeciwko

P. K., M. K. (1), J. K. (1)

o zachowek

1)  zasądza solidarnie od P. K., M. K. (1), J. K. (1) na rzecz W. M. (1) kwotę 59971,50 zł (pięćdziesiąt dziewięć tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt jeden złotych pięćdziesiąt groszy),

2)  w pozostałej części powództwo oddala,

3)  zasądza od pozwanych P. K., M. K. (1), J. K. (1) na rzecz powódki W. M. (1) solidarnie kwotę 2880 zł (dwa tysiące osiemset osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

4)  nakazuje pobrać od pozwanych P. K., M. K. (1), J. K. (1) na rzecz Skarbu Państwa (Kasa Sądu Okręgowego w Warszawie) solidarnie kwotę 1387,03 zł tytułem kosztów sądowych,

5)  nakazuje pobrać od powódki rzecz Skarbu Państwa (Kasa Sądu Okręgowego w Warszawie) kwotę 346,75 zł (trzysta czterdzieści sześć złotych siedemdziesiąt pięć groszy) tytułem kosztów sądowych,

6)  w pozostałej części nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt III C 667-13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 4 marca 2013r. wniesionym pierwotnie do Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa małoletnia W. M. (2) domagała się zasądzenia od pozwanych małoletnich P. K., M. K. (1) i J. K. (1) na swoją rzecz solidarnie sumy pieniężnej tytułem zachowku. W uzasadnieniu powódka wskazała, że H. K. - prababcia powódki testamentem notarialnym do całości spadku powołała swoich trzech prawnuków – pozwanych, wydziedziczając jednocześnie swojego syna W. K. i jego dzieci, w tym matkę S. M. – matkę powódki. Powódka podniosła, że na etapie wnoszenia pozwu miała wiedzę, że w skład majątku spadkowego wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w W. przy ul; (...) (pozew k. 1-4).

Wezwana do sprecyzowania wartości przedmiotu sporu powódka podała wartość 447759,00 zł, w związku z czym Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa uznał się niewłaściwym rzeczowo i na podstawie art. 17 pkt 4 kpc przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie ( pismo k. 11, postanowienie k. 24).

Ostatecznie, powódka wezwana przez Sąd Okręgowy w Warszawie do wskazania jakiej konkretnie kwoty domaga się tytułem zachowku, przy uwzględnieniu wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, sprecyzowała, że domaga się zasądzenia na swoją rzecz sumy 74626,50 zł (pismo k. 70).

Pozwani uznali powództwo co do zasady, ale po sprecyzowaniu roszczenia wskazali na zawyżoną wartość masy spadkowej określoną przez powódkę, by ostatecznie, przed zamknięciem rozprawy domagać się rozłożenia kwoty zachowku na raty (odpowiedź na pozew k. 57, stanowisko w toku rozprawy k. 76, 127.)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 lipca 2012r. w D. w Irlandii zmarła H. K. z domu (...). (dowód odpis skrócony aktu zgonu k. 14 akt I Ns 966/12). Spadkodawczyni pozostawiła testament notarialny w którym do całego spadku powołała swoje prawnuki P. K., M. K. (1) i J. K. (1), w udziałach po 1/ 3 części spadku dla każdego z nich. Jednocześnie H. K. z uwagi na niedopełnianie względem niej obowiązków rodzinnych i nie utrzymywanie jakichkolwiek kontaktów wydziedziczyła syna J. K. (2) oraz jego zstępnych to jest S. K. i R. K., z którymi nie łączyły ją żadne więzi (dowód: testament k. 4-6 akt I Ns 966/12). Do grona spadkobierców ustawowych zmarłej poza wydziedziczonym synem J. K. (2) należy także syn M. K. (2) (dowód zapewnienie spadkowe k. 41 akt I Ns 966/12). S. K. (obecnie M.) ma jedno dziecko - W. M. (1) (dowód: odpis skrócony aktu urodzenia k.10 ). Postanowieniem z dnia 10 października 2013r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa I Wydział Cywilny stwierdził, że spadek po H. K. z domu (...) zmarłej 2 lipca2012r. nabyli P. K., M. K. (1) i J. K. (1), po 1/ 3 części spadku każdy z nich (dowód: postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku k. 106 akt I Ns 966/12). W skład spadku po H. K. z domu (...) wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w W. przy ul. (...) o wartości 359829 zł (dowód: opinia biegłego sądowego k. 82-104).

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie materiału dowodowego przytoczonego przy poszczególnych fragmentach stanu faktycznego, w tym dowodach z dokumentów, które w toku postępowania nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Stan faktyczny nie był ostatecznie sporny między stronami.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 991 kc zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom, którzy byliby powołani do spadku z ustawy należą się , jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy, albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni, dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek). Instytucja zachowku określona w cytowanym wyżej przepisie jest w pewnym sensie zastępczą formą dziedziczenia osób, które dziedziczyłyby z mocy ustawy, gdyby nie został sporządzony testament. Synowi spadkodawczyni J. K. (2) (dziadkowi powódki), w przypadku, gdyby doszło do dziedziczenia ustawowego, przysługiwałoby, w myśl art. 931 § 1 kc, prawo do połowy spadku po H. K.. W związku z tym, że J. K. (2) i jego dzieci tj. S. M. i R. K. zostali skutecznie wydziedziczeni przez spadkodawczynię, co jest równoznaczne z pozbawieniem prawa do zachowku, w sprawie znajdzie zastosowanie art. 1011kc zgodnie z którym zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę. Skutkiem wydziedziczenia jest więc pozbawienie wydziedziczonego prawa do zachowku oraz nabycie prawa do zachowku przez zstępnych wydziedziczonego zstępnego. Z powyższego wynika czynna legitymacja małoletniej W. M. (1) do dochodzenia zachowku. Podkreślić należy, iż powódka ma własne prawo do zachowku, a nie zaś prawo do zachowku dziedziczone po matce, która została wydziedziczona. Udział spadkowy stanowiący podstawę obliczenia zachowku dla wydziedziczonej S. M. wynosi ¼ , ale biorąc pod uwagę , że powódka jest małoletnia uprawniona jest do 2/3 wartości, udziału, który by jej przypadał w przypadku dziedziczenia ustawowego. Mając na uwadze czystą wartość spadku – 359829 zł. wartość zachowku należnego powódce wynosi 59971,50 zł ( (...) : 6).

Zdaniem Sądu wniosek pozwanych o rozłożenie powyższej kwoty na raty nie zasługiwał na uwzględnienie. Wskazać należy, iż art. 320 kpc pozwalający na rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma charakter wyjątkowy i winien być stosowany w szczególnie uzasadnionych przypadkach. W ocenie Sądu pozwani nie przedstawili jakiegokolwiek dowodu, iż ich sytuacja osobista i majątkowa uzasadnia rozłożenie zachowku na raty, ani nie wykazali iż natychmiastowe wykonanie wyroku byłoby zbyt dotkliwe. Okoliczność, iż pozwani są małoletni nie przesądza automatycznie o zasadności rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty, tym bardziej, że przedstawiciel ustawowy pozwanych co najmniej od maja 2013r. miała wiedzę o konieczności zapłaty zachowku, co więcej, oświadczyła , że nie będzie unikała zapłaty. (protokół rozprawy k. 49 akt I Ns 966/12). Nadto Sąd wziął pod uwagę, że mieszkanie odziedziczone przez pozwanych było wynajmowane.

O kosztach postępowania Sąd orzekła na podstawie art. 100 kpc uwzględniając, że powódka wygrała sprawę w ok. 80%.