Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 września 2015 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo Towarzystwa (...) w W. przeciwko I. K. (1) o zapłatę kwoty 566,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 16 kwietnia 2014 r. tytułem składki obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu o nr rej. (...) za okres od 4 sierpnia 2013 r. do 3 sierpnia 2014 r.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd I instancji wskazał, że pozwana nabyła własność przedmiotowego samochodu dopiero w dniu 29 maja 2013 r., a wcześniej zawarła umowę ubezpieczenia jako posiadacz pojazdu niebędący jego właścicielem. Przytoczył treść art. 31 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 392 ze zm.), z którego wynika, że w razie zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przez posiadacza pojazdu mechanicznego niebędącego właścicielem tego pojazdu, jak również w razie przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu mechanicznego, którego posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych nie stosuje się art. 28 tej ustawy, z którego wynika, że jeśli posiadacz pojazdu nie wypowie umowy ubezpieczenia przed upływem okresu 12 miesięcy, na który została zawarta, uważa się co do zasady, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy. W konsekwencji należało uznać, że do automatycznego przedłużenia czasu trwania umowy w tym trybie nie doszło, co skutkuje bezzasadnością powództwa.

Apelację od tego wyroku wniósł powód, zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę przez uwzględnienie powództwa w całości, jak również o zwrot kosztów postępowania apelacyjnego. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 392 ze zm.) w związku z art. 28 ust. 1 tej ustawy poprzez wadliwe przyjęcie, że z chwilą nabycia przez pozwaną prawa własności samochodu, którego odpowiedzialność cywilną posiadacza sama ubezpieczyła jako jego posiadacz zależny, doszło do przejścia na nią praw i obowiązków z umowy ubezpieczenia, a w konsekwencji wadliwą ocenę, że umowa ubezpieczenia została rozwiązana z końcem okresu, na który została zawarta i nie doszło do jej przedłużenia na następny rok. Skarżący wywodził, że dla zastosowania powołanego przepisu konieczne jest, aby spełniona została przesłanka przejścia praw i obowiązków z umowy ubezpieczenia na inną osobę, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca; jednocześnie autor apelacji stanął na stanowisku, że art. 31 ust. 4 ustawy w ogóle nie może znaleźć tu zastosowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym i z tego względu, zgodnie z przepisem art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., jeżeli – jak w rozpoznawanej sprawie – Sąd II instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku tego sądu powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 392 ze zm.), zwanej dalej ustawą o OC, zawiera normę prawną składającą się z hipotezy i dyspozycji, a więc określa pewien stan rzeczy oraz przewiduje skutki prawne, jakie zrealizują w razie jego zaistnienia. W hipotezie tego przepisu ustawodawca odnosi się do sytuacji, kiedy doszło do przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu mechanicznego, którego posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych – a te okoliczności zaistniały w realiach sprawy niniejszej, ponieważ bezsporne jest, że umowa ubezpieczenia OC została zawarta przez pozwaną jako posiadacza pojazdu oraz że w czasie trwania umowy doszło do transmisji prawa własności ubezpieczonego samochodu z poprzedniego właściciela na I. K. (2). Obie przesłanki faktyczne przewidziane w hipotezie przedmiotowej normy zostały więc spełnione. Jeśli tak, to realizuje się dyspozycja tego przepisu w ten sposób, że powstają skutki prawne w niej przewidziane. Pierwszym z nich jest przejście na nabywcę pojazdu praw i obowiązków poprzedniego posiadacza wynikających z tej umowy, choć skutek ten oczywiście nie może zajść w pewnej szczególnej sytuacji, a mianowicie kiedy nabywcy prawa te już przysługują. Nie można jednak zgodzić się ze skarżącym, że treść tej części dyspozycji należy odczytywać jako zawężenie hipotezy przedmiotowego przepisu przez wprowadzenie do niej dodatkowej przesłanki braku tożsamości osoby posiadacza, który zawarł umowę ubezpieczenia, i osoby nabywcy pojazdu – co skutkowałoby możliwością zastosowania całości skutków prawnych z tego przepisu wynikających tylko wówczas, gdy i ta okoliczność by zaistniała. Fakt, że pewna część dyspozycji określonego unormowania może zrealizować się tylko w przypadku zaistnienia takiej okoliczności faktycznej nie daje jeszcze podstaw do uzależniania pozostałej części tej dyspozycji od spełnienia przesłanki, której w istocie brak w hipotezie art. 31 ust. 1 ustawy o OC. Dalsza bowiem część przepisu przewiduje, że w sytuacji, kiedy doszło do przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu mechanicznego, którego posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, nabywca pojazdu może tę umowę wypowiedzieć przed upływem okresu czasu, na który zostaje zawarta, a w przeciwnym razie kończy się ona z chwilą upływu tego okresu, przy czym jednocześnie nie następuje przewidziany w art. 28 ustawy skutek w postaci automatycznego przedłużenia umowy na kolejny okres. Zgodzić się trzeba z Sądem meriti, że w sprawie niniejszej przesłanki wypełniające opisaną wyżej hipotezę art. 31 ust. 1 ustawy o OC zostały spełnione, a zatem upływ terminu obowiązywania podpisanej przez pozwaną umowy nie wiązał się w rezultacie z przedłużeniem jej z mocy prawa na kolejny okres ubezpieczeniowy.

Można natomiast podzielić pogląd skarżącego, że w rozpoznawanej sprawie nie zachodzi podstawa do zastosowania art. 31 ust. 4 ustawy o OC, ponieważ to unormowanie zostało jednak zredagowane nieco odmiennie. Dla powstania skutków prawnych wskazanych w dyspozycji tego przepisu konieczne jest nie tylko zawarcie umowy ubezpieczenia OC przez posiadacza pojazdu mechanicznego niebędącego właścicielem tego pojazdu, ale także utrata posiadania przez tego posiadacza na rzecz właściciela – a więc analogiczna do transmisji prawa własności z art. 31 ust. 1 przesłanka transmisja posiadania. Bez wątpienia, o ile w okolicznościach sprawy niniejszej miało miejsce przejście prawa własności na I. K. (2), to jednak w związku z nabyciem przez nią tego prawa nie doszło tu do przeniesienia posiadania pojazdu, ponieważ pozwana była posiadaczem ubezpieczonego samochodu zarówno w chwili zawierania umowy ubezpieczenia, jak i w momencie nabycia jego własności.

Z powyższych względów należy zgodzić się z rozstrzygnięciem Sądu I instancji, choć wydaje się, że podstaw do wnioskowania o nieprzedłużeniu czasu trwania umowy ubezpieczenia – co skutkuje niepowstaniem po stronie pozwanej obowiązku zapłaty żądanej pozwem składki – należy upatrywać raczej w art. 31 ust. 1 ustawy o OC. W konsekwencji apelacja zostaje oddalona na podstawie art. 385 k.p.c.