Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 maja 2016 r. w Krakowie

sprawy z wniosku A. S.

przeciwko S. K., L. K. i P. K.

o nadanie klauzuli wykonalności i wydanie kolejnych tytułów wykonawczych

na skutek zażalenia wierzyciela

na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 26 lutego 2016 r. sygn. akt IX GCo 16/16

p o s t a n a w i a:

oddalić zażalenie.

SSA Regina Kurek SSA Andrzej Struzik SSA Zbigniew Ducki

UZASADNIENIE

Wierzyciel A. S. wnosił o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu – wyrokowi Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 14 listopada 2014 r. sygn. akt IX GC 6/13 odnośnie punktów I i III przeciwko P. K., z ograniczeniem jej odpowiedzialności do składnika majątkowego w postaci nieruchomości położonej w K. przy ul. (...) lok. (...) w K., dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) oraz wydanie dwóch tytułów wykonawczych, a to: oznaczonego nr(...), który zostanie przeznaczony do zmiany podstawy hipoteki przymusowej ustanowionej na zabezpieczenie roszczeń powoda na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 10 stycznia 2014 r. sygn. akt IX GC 6/13 na wyżej opisanej nieruchomości i oznaczonego nr (...), który zostanie przeznaczony do wszczęcia egzekucji przeciwko P. K. z ww. składnika majątkowego. Nadto wnioskodawca domagał się zasądzenie kosztów postepowania klauzulowego.

Uzasadniając powyższy wniosek wierzyciel odwołał się do faktu ustanowienia ww. zabezpieczenia w toku postepowania toczącego się przez Sądem Okręgowym w Krakowie pod sygn. IX GC 6/13 na nieruchomości stanowiącej wówczas własność jednego z pozwanych L. K. oraz faktu zbycia tej nieruchomości P. K. w dniu 24 czerwca 2014 r. już po ustanowieniu hipoteki przymusowej. Zdaniem wnioskodawcy spełnione zostały przesłanki z art. 788 § 1 k.p.c., a tym samym, wobec przejścia odpowiedzialności rzeczowej na P. K., zachodzą podstawy do nadanie przeciwko niej klauzuli wykonalności i wydania tytułów wykonawczych. Wnioskodawca wskazał także, że wobec treści przepisu art. 754 ¹ k.p.c. koniecznym było złożenie w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienie się wyroku uwzgledniającego roszczenie, to jest od dnia 23 września 2015 r. wniosku o zmianę w księdze wieczystej podstawy wpisu hipoteki. Wniosek taki został w tym terminie złożony, jednak bez tytułu wykonawczego przeciwko P. K. i oczekuje na rozpoznanie.

Postanowieniem z dnia 26 lutego 2016 r. Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił powyższy wniosek. Uzasadnienie takiego stanowiska sąd ograniczył do stwierdzenia, że ustanowienie hipoteki nie jest prawnie dopuszczalnym sposobem prowadzenia egzekucji, co wynika z art. 923 i nast. k.p.c., a aktualnie nie jest dopuszczalne realizowanie zabezpieczenia, co wynika z art. 754 ¹ k.p.c. Te przesłanki, zdaniem sądu I instancji prowadzą do oddalenia wniosku.

Na powyższe postanowienie wierzyciel złożył zażalenie zarzucając mu:

- naruszenie art. 754 ¹ k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, iż przepis ten stanowi w niniejszej sprawie przesłankę negatywną do nadania klauzuli wykonalności i wydania tytułów wykonawczych przeciwko dłużnikowi rzeczowemu;

- naruszenie art. 923 i nast. k.p.c. poprzez ich zastosowanie i przyjęcie, iż to, że ustanowienie hipoteki nie jest sposobem prowadzenia egzekucji stanowi przeszkodę do nadania klauzuli wykonalności i tytułów wykonawczych przeciwko dłużnikowi rzeczowemu;

- naruszenie art. 788 § 1 k.p.c. poprzez brak jego zastosowania i przyjęcie, że w niniejszej sprawie brak jest podstaw do nadania klauzuli wykonalności przeciwko dłużnikowi rzeczowemu, mimo spełnienia przesłanek wskazanych w przepisie;

- naruszenie art. 793 k.p.c. poprzez brak jego zastosowania i przyjęcie, iż w niniejszej sprawie nie zachodzą podstawy do wydania dalszego tytułu wykonawczego;

- naruszenie art. 328 § 2 w zw. z art. 361 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie oraz brak dostatecznego wyjaśnienia podstawy prawnej postanowienia;

- naruszenie art. 29 oraz art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece poprzez brak ich zastosowania i przyjęcie, iż P. K. nie jest dłużnikiem rzeczowym.

W konkluzji wierzyciel wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez nadanie klauzuli wykonalności przeciwko P. K., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji, a także o zasądzenie kosztów postepowania za obie instancje.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Jakkolwiek część zarzutów zażalenia jest zasadna, to zaskarżone postanowienie odpowiada prawu.

Zarzut naruszenia art. 328 § 2 w zw. z art. 361 k.p.c. jest trafny. Niewątpliwie lakoniczne stwierdzenie dotyczące przesłanek oddalenia wniosku, do których sprowadza się uzasadnienie zaskarżonego postanowienia, nie odpowiada wymogowi wyjaśnienia podstawy prawnej postanowienia. Uchybienie to nie prowadzi jednak do wzruszenia zaskarżonego postanowienia.

Rozpoznanie zażalenia, a w konsekwencji i wniosku oddalonego zaskarżonym postanowieniem, wymaga przytoczenia faktów powoływanych jako podstawa wniosku, które wynikają z powoływanych przez wierzyciela dokumentów.

W dniu 10 stycznia 2014 r., w toku postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym w Krakowie pod sygn. akt IX GC 6/13 z powództwa A. S. przeciwko S. K. i L. K., zostało wydane przez ten sąd postanowienie zabezpieczające roszczenie powoda o zapłatę kwoty 448.961,35 zł z odsetkami i kosztami poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomości należącej wówczas do pozwanego L. K. objętej księgą wieczysta nr (...). Hipoteka ta została wpisana w księdze wieczystej w dniu 14 lutego 2014 r. na podstawie wniosku z dnia 14 stycznia 2014 r. W dniu 24 czerwca 2014 r. L. K. darował ww. nieruchomość P. K., która została następnie wpisana w księdze wieczystej jako właścicielka nieruchomości. W dniu 14 listopada 2014 r. Sąd Okręgowy w Krakowie wydał w sprawie sygn. IX GC 6/13 wyrok, którym zasądził od pozwanych S. K. i L. K. na rzecz powoda A. S. kwotę 331.486,20 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 25 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty i kwotę 21.226 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, oddalając powództwo w pozostałym zakresie. Wyrokiem z dnia 23 września 2015 r. sygn. akt I ACa 306/15 Sąd Apelacyjny w Krakowie oddalił apelację pozwanych od powyższego wyroku zasądzając od nich solidarnie na rzecz powoda kwotę 5.400 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego. W dniu 20 października 2015 r. A. S. złożył w Sądzie Rejonowym (...)wK.wniosek o zmianę treści wyżej opisanej hipoteki przymusowej poprzez zastąpienie jej hipoteką przymusową do kwoty 749.947,09 zł, której podstawą jest tytuł wykonawczy, a to ww. wyroki zaopatrzone w klauzulę wykonalności, do którego to wniosku dołączył tytuł wykonawczy wydany przeciwko S. K. i L. K..

Wyżej wskazane fakty przesądzają o trafności stanowiska sądu I instancji, iż z uwagi na treść przepisu art. 754 ¹ k.p.c. aktualnie nie jest dopuszczalne realizowanie zabezpieczenia. Art. 754 ¹ § 1 k.p.c. stanowi, iż o ile przepis szczególny nie stanowi inaczej albo sąd inaczej nie postanowi, zabezpieczenie udzielone według przepisów tytułu II upada po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzgledniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu. Wyjątek od tej reguły został ustanowiony w art. 754 ¹ § 2 k.p.c., jednak dotyczy on wyłącznie zabezpieczenia udzielonego przy zastosowaniu art. 747 pkt 1 lub pkt 6 k.p.c., a zatem nie dotyczy zabezpieczenia roszczenia pieniężnego przez obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową, o którym to sposobie zabezpieczenia stanowi art. 747 pkt 2 k.p.c. Zauważyć przy tym trzeba, że upadek zabezpieczenia następuje z mocy prawa, a przewidziane przez art. 754 ¹ § 3 k.p.c. postanowienie ma jedynie charakter deklaratoryjny. Treść powołanych przepisów wskazuje, że ustawodawca nie uczynił wyjątku od zasady upadku zabezpieczenia po upływie terminu miesięcznego dla zabezpieczenia polegającego na ustanowieniu hipoteki przymusowej na nieruchomości obowiązanego. W konsekwencji, w przeciwieństwie do sposobów zabezpieczenia wymienionych a art. 747 pkt 1 i pkt 6 k.p.c., złożenie wniosku przez uprawnionego o dokonanie dalszych czynności egzekucyjnych nie zapobiega upadkowi zabezpieczenia. Także przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece nie zawierają przepisów umożliwiających przyjęcie tezy, że poprzez podjęcie określonych czynności zniweczony zostanie skutek upadku zabezpieczenie przewidzianego w art. 747 pkt 2 k.p.c. Skarżący odwołuje się do faktu złożenia w terminie miesięcznym od prawomocności wyroku wniosku o zmianę wpisu hipoteki i wpisanie jej na podstawie tytułu wykonawczego oraz wstecznej mocy wpisu. Zbędnym jest rozważanie, czy hipoteka, która ewentualnie mogłaby zostać wpisana na podstawie tytułu wykonawczego, byłaby tą samą hipoteką, która uprzednio został wpisana na podstawie postanowienia o zabezpieczeniu, czy też inną, nową hipoteką. Kwestia ta mogłaby mieć znaczenie jedynie dla ustalenia pierwszeństwa ograniczonych praw rzeczowych, a w konsekwencji dla podziału sumy uzyskanej z egzekucji. Nie może mieć ona natomiast wpływu na stwierdzenie upadku zabezpieczenia, skoro k.p.c. nie przewiduje w odniesieniu do hipoteki czynności zapobiegających takiemu upadkowi. Co więcej, w sytuacji gdy doszło do przejścia własności nieruchomości obciążonej hipoteką ustanowionej na podstawie art. 747 pkt 2 k.p.c., wniosek taki mógłby zostać przez sąd wieczystoksięgowy uwzględniony jedynie w wypadku przedłożenia tytułu wykonawczego skierowanego przeciwko właścicielowi nieruchomości, zaś sąd nadający klauzulę wykonalności przeciwko takiej osobie nie może jej nadać po upływie miesiąca od prawomocności orzeczenia, skoro zabezpieczenie upadło, a wsteczna moc wpisu przewidziana w art. 29 ustawy o księgach wieczystych i hipotece ma miejsce tylko o ile wpis został dokonany.

Opisana sytuacja, przy uwzględnieniu typowego toku postępowania i czasu jego trwania, pozornie zdaje się wskazywać na brak stosownej ochrony uprawnionego w opisywanym przypadku. Tak jednak w rzeczywistości nie jest, gdyż przepis art. 754 ¹ § 1 k.p.c. przewiduje możliwość określenia przez sąd postanowieniem innego niż miesięczny terminu upadku zabezpieczenia, a za utrwalone w orzecznictwie uznać można stanowisko, że stosowne przedłużenie terminu może nastąpić także odrębnym postanowieniem wydanym po udzieleniu zabezpieczenie, o ile wniosek o wydanie takiego postanowienia wpłynie przed upadkiem zabezpieczenia. W takiej sytuacji i wobec jednoznacznej treści art. 754 ¹ § 2 k.p.c. wykluczyć należy stosowanie tego przepisu do zabezpieczenia poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej, pozostawiając ustawodawcy do rozważenia, czy nie byłoby celowym jego rozszerzenie także na przypadki określone w art. 747 pkt 2 k.p.c.

Wnioskodawca nie twierdzi, że uzyskał przedłużenie terminu, o którym mowa w art. 754 ¹ § 1 k.p.c. lub że chociażby o takie przedłużenie we wskazanym wyżej terminie wystąpił. Wprawdzie do tutejszego sądu, w ślad za aktami obecnie rozpoznawanej sprawy przesłano pismo wnioskodawcy z dnia 5 maja 2016 roku zawierające wniosek o przedłużenie terminu upadku zabezpieczenia, jednak zostało ono złożone już po upadku zabezpieczenia, a zatem nie może wywołać zamierzonych skutków prawnych. W konsekwencji nie budzi wątpliwości, że zabezpieczenie, do którego wnioskodawca się odwołuje, upadło w dniu 24 października 2015 r., a zatem hipoteka wygasła. Przesądza to o bezzasadności wniosku i czyni zbędnym rozważanie pozostałych zarzutów zażalenia.

Z tych przyczyn, na podstawie art. 13 § 2 w zw. z art. 397 § 2 i z art. 385 k.p.c. zażalenie podlegało oddaleniu.

SSA Regina Kurek SSA Andrzej Struzik SSA Zbigniew Ducki