Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

zaoczny w stosunku do M. D., J. D.
i W. H.

Dnia 4 maja 2016r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Agnieszka Troć

Protokolant st. sekr. sąd. Katarzyna Łęczycka

po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 2016 r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z powództwa J. U. (1)

przeciwko M. D., J. D., J. U. (2), Z. U., S. Ć., R. P., W. H., A. M., S. U., A. G., A. Ć., H. U.

o ustalenie

powództwo oddala

Sygn. akt I C 1314/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20 października 2015 roku wniesionym przeciwko M. D., W. H., J. D., A. M., S. U., J. U. (2), Z. U., S. Ć., A. G., A. Ć., R. P. oraz H. U. powód J. U. (1) wniósł o ustalenie, iż J. U. (1) i jego żona L. U. nabyli od M. U. (1), J. D., S. D., H. Ć., R. P. ich udziały po 1/6 w działce nr (...) o powierzchni 0,17 ha obręb K. gmina K. na podstawie aktu notarialnego z dnia 14.07.1992 roku sporządzonego w kancelarii notariusza J. R. w S. pod numerem repertorium (...) i aktu notarialnego z dnia 11.09.1992 roku sporządzonego w kancelarii notariusza J. R. w S. pod numerem repertorium (...) , a nie udziały w działce nr (...) powierzchni 0,21 ha we wsi K. gmina K. będącej własnością Skarbu Państwa. W uzasadnieniu pozwu wskazał, że błędnie została zidentyfikowana w decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w S. działka rodzinna U. i w efekcie przeniesiona na powoda i jego rodzeństwo własność tej działki. Powód wraz z żoną nabył od pozostałych współwłaścicieli udziały we współwłasności. Po latach błąd został skorygowany poprzez uchylenie decyzji i orzeczenie, że Skarb Państwa przenosi na rzecz spadkobierców rolnika własność działki nr (...). Jednakże pomyłka ta nie została skorygowana w księdze wieczystej i w związku z tym zaszła konieczność wystąpienia z powództwem (k.2-3).

W odpowiedzi na pozew A. Ć., S. Ć., A. G., A. M., S. U., J. U. (2) i Z. U. wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenia od powoda na ich rzecz kosztów procesu podnosząc, że powództwo jest bezzasadne, ponieważ w 1992 r. M. U. (1), J. D., S. D., H. Ć. i R. P. nie byli współwłaścicielami działki o nr (...), bowiem przeniesienie własności tej nieruchomości nastąpiło dopiero w wyniku decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w S. z dnia 11.04.1997 roku, wobec czego niemożliwe jest stwierdzenie, że do zbycia udziałów w tej działce doszło już w roku 1992 (k.136-137, 158-159, 181-182).

Na rozprawie w dniu 07.03.2016 roku pozwani H. U. oraz R. P. uznali powództwo (k.210v).

Pełnomocnik powoda oświadczył, że wnosi o ustalenie, że małżonkowie U. nabyli własność działki nr (...) (k.210v). Nie złożył jednak pisma modyfikującego powództwo.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Decyzją z dnia 28.10.1991 roku nr (...), wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 lutego 1989 roku o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin oraz ustawy o podatku rolnym, Kierownik Urzędu Rejonowego w S. orzekł o przeniesieniu prawa własności nieruchomości położonej we wsi K. gmina K. oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) o powierzchni 0,17 ha, stanowiącej własność Skarbu Państwa, na rzecz J. U. (1), M. U. (1), J. D., S. D., H. Ć., R. P. w równych częściach, po 1/6 udziału jako spadkobierców M. U. (2), która była uprzednio na podstawie aktu własności ziemi nr(...)właścicielką gospodarstwa rolnego, przekazanego na rzecz Skarbu Państwa za emeryturę.

Działka nr (...) stanowiła grunty rolne niezabudowane.

Na mocy dwóch aktów notarialnych sporządzonych przed notariuszem J. R.: z dnia 14 lipca 1992 roku Rep. A nr (...)oraz z dnia 1 września 1992 roku Rep. A nr (...) S. D., J. D., R. P., M. U. (1) oraz H. Ć. sprzedali J. U. (1) posiadane udziały we własności działki nr (...) we wsi K., ten zaś nabył je dla siebie i żony L. U. na zasadach wspólności ustawowej, co zostało ujawnione w nowo założonej księdze wieczystej KW nr (...).

Postanowieniem z dnia 26.11.1996 roku Kierownik Urzędu Rejonowego w S. wznowił postępowanie administracyjne w sprawie (...), a następnie decyzją z 11 kwietnia 1997 r. uchylił wcześniejszą decyzję Kierownika Urzędu Rejonowego w S. z dnia 28.10.1991 roku i orzekł o przeniesieniu prawa własności nieruchomości złożonej z działki nr (...) o powierzchni 0,21 ha – wydzielonej z działki nr (...), położonej we wsi K. gmina K., stanowiącej własność Skarbu Państwa na rzecz J. U. (1), M. U. (1), J. D., S. D., H. Ć., R. P. w równych częściach po 1/6 udziału – współwłaścicieli budynków znajdujących się na tej działce.

Na pierwotnej działce nr (...) znajdowały się zabudowania, które po podziale nieruchomości posadowione były na działce (...), zaś pozostała część działki nr (...) oznaczona nr (...) stanowiła użytki rolne niezabudowane.

W dniu 16 czerwca 1997 roku J. U. (1) wniósł o uzgodnienie treści księgi wieczystej KW nr (...) prowadzonej dla nieruchomości – działki nr (...) poprzez wykreślenie danych dotyczących numeru tej działki i jej powierzchni 17 arów oraz wpisanie nowych danych, tj. nr(...) i aktualnej powierzchni 21 arów, jednakże Sąd Rejonowy w Siedlcach wyrokiem z dnia 26 września 1997 roku w sprawie C 328/97 powództwo to oddalił.

Postanowieniem z dnia 16 lutego 1998 roku Sąd Rejonowy w Siedlcach Wydział Ksiąg Wieczystych odmówił też J. U. (1) dokonania zmian w dziale pierwszym księgi wieczystej KW nr (...), w postaci wykreślenia z niej działki nr (...) i wpisania działki nr (...).

Na mocy testamentu notarialnego spadek po L. U. zmarłej dnia 1 lipca 2007 r. nabyła w całości jej córka H. U..

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: kopii mapy z projektem podziału k. 5, odpisów aktów notarialnych nr (...)k. 6 – 8 i nr (...) k. 11 – 13, odpisu postanowienia w sprawie I Ns 169/15 k. 9, wypisu z rejestru gruntów k. 10, kopii odpisu z księgi wieczystej k. 14, kopii postanowienia w sprawie KW (...) k. 15, kopii postanowienia Kierownika Urzędu Rejonowego w S. z dnia 26.11.1996 r. o wznowieniu postępowania k. 16, kopii wniosku o dokonanie zmiany w księdze wieczystej k. 17 – 18, kopii wyroku w sprawie C 328/97 wraz z uzasadnieniem k. 19 – 21, kopii odpisu z księgi wieczystej k. 22-23, kopii decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w S. z dnia 11 kwietnia 1997 roku k. 24 – 25, kopii opisu i mapy k. 26.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jako niezasadne nie mogło zostać przez Sąd uwzględnione.

Na wstępie zgodzić należy się z powodem, że co do zasady orzecznictwo wypracowało pogląd, iż w wypadku omyłkowego oznaczenia nieruchomości w umowie sprzedaży nabywca może domagać się wyjaśnienia przez sąd rzeczywistej woli kontrahentów w drodze powództwa o ustalenie stosunku prawnego opartego na art. 189 k.p.c. (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 1986 r., III CZP 10/86, OSNC 1987/1/12). Jednakże należy dodać, że takie rozwiązanie możliwe jest wówczas, gdy w dacie umowy zbywający nieruchomość jest właścicielem nieruchomości, którą zamierza zbyć, zaś na skutek omyłki dochodzi do błędnego jej oznaczenia w akcie notarialnym zawierającym umowę przeniesienia własności. Przyjęcie koncepcji odmiennej powodowałoby zaprzeczenie zasadzie wyrażanej paremią nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet oznaczającą, że nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, aniżeli sam posiada. Wyjątki od tej zasady przewidziane w prawie polskim (np. art. 169 k.c., art. 5 ukwih, art. 83 § 2 k.c.) nie zachodzą w sprawie niniejszej. Podkreślić należy, iż na skutek przekazania gospodarstwa rolnego przez M. U. (2), w dacie zawierania umów sprzedaży z 1992 r. właścicielem działki nr (...) był nadal Skarb Państwa. Tak więc pomimo zgodnego zamiaru przeniesienia na rzecz J. i L. małżonków U. własności tej działki przez spadkobierców M. U. (2), umowa taka nie mogła być skuteczna.

Spadkobiercy M. U. (2) własność części działki nr (...), określonej nr (...) nabyli dopiero w dniu, w którym stała się ostateczna decyzja z dnia 11 kwietnia 1997 r. Orzeczenie terenowego organu administracji państwowej wydane na podstawie art. 6 ustawy z 1989 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin jest decyzją administracyjną, tworzącą bezpośrednio stosunki cywilnoprawne. Przenosi ona, jeśli uwzględnia wniosek właściciela budynków, własność państwowej nieruchomości (działki pod budynkiem) na właściciela budynku znajdującego się na tej nieruchomości. Sformułowanie przepisu art. 6 ustawy, że "o przeniesieniu własności działki.. orzeka terenowy organ administracji państwowej" należy interpretować w ten sposób, że terenowy organ administracji państwowej wydaje w kwestii nieodpłatnego przeniesienia własności działki gruntu pod budynkiem na dotychczasowego właściciela budynku spełniającego przesłanki określone w tymże przepisie, decyzję administracyjną o charakterze konstytutywnym. Również decyzją odmawia "przeniesienia własności" działki, jeżeli przesłanki te nie są spełnione (Szewczyk M. artykuł NP 1990/10-12/18).

Z powyższych względów powództwo o ustalenie, że J. i L. małżonkowie U. nabyli własność działki nr (...) (czy też (...)) w dniach 14 lipca 1992 r. i 11 września 1992 r. nie mogło zostać przez Sąd uwzględnione. Dodatkowo wskazać należy, że wydanie wyroku zgodnie z żądaniem pozwu spowodowałoby, że w istniałyby dwa sprzeczne ze sobą tytuły własności, gdyż nadal obowiązuje decyzja z 11 kwietnia 1997 r. o przeniesieniu prawa własności nieruchomości złożonej z działki nr (...), położonej we wsi K. na rzecz J. U. (1), M. U. (1), J. D., S. D., H. Ć., R. P. po 1/6 udziału. Wydaje się, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby strony umowy sprzedaży i spadkobiercy w/w osób zawarli ponownie umowę cywilnoprawną z powodem, przenoszącą na niego własność przedmiotowej nieruchomości.

W związku z bezzasadnością pozwu nie było zdaniem Sądu celowe zawieszenie postępowania w celu ustalenia następców prawnych M. U. (1), J. D., S. D., H. Ć.. Prawa tych osób wobec oddalenia powództwa w żaden sposób nie zostały naruszone. Nie było więc konieczne ustalanie legitymacji biernej występujących w sprawie pozwanych.

Mając na uwadze powyższe należało orzec jak na wstępie.