Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 marca 2016r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Małgorzata Brulińska

Sędziowie: Sędzia SO Elżbieta Sobolewska-Hajbert (spr.)

Sędzia SO Patrycja Gruszczyńska-Michurska

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 9 marca 2016r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa W. P.

przeciwko J. M.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu XI Wydział Cywilny

z dnia 26 czerwca 2015r.

sygn. akt XI C 2373/14

I.  oddala apelację

II.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego 1200 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

Sędzia SO Elżbieta Sobolewska-Hajbert Sędzia SO Małgorzata Brulińska Sędzia SO Patrycja Gruszczyńska-Michurska

Sygn. akt II Ca 1785/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2015 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu w punkcie I pozbawił wykonalności punkty V i VII tytułu wykonawczego w postaci postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławiu Wydział I Cywilnego z dnia 17 września 2003 r. wydanego w sprawie o sygn. akt I Ns 54/00 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu Wydziału I Cywilnego z dnia 3 października 2014 r. w części tj. w zakresie kwoty 8444,70 zł wraz z odsetkami liczonymi od tej kwoty, stanowiącej sumę rat wymagalnych w okresie od dnia 21 grudnia 2003 r. do dnia 21 września 2004 r., a także pozbawił tytuł wykonawczy wykonalności zakresie odsetek ustawowych liczonych od kwot stanowiących dalsze raty wymagalne w okresie od 21 października 2004 r. do 25 września 2011 r. i jednocześnie w punkcie II oddalił powództwo w pozostałym zakresie. W punkcie III Sąd Rejonowy zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 651,58 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie swoje Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Postanowieniem z dnia 17 września 2003 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej Wydział I Cywilny w sprawie o sygn. akt I Ns 54/00 z wniosku W. P. przy udziale uczestnika J. M.: ustalił skład majątku dorobkowego wnioskodawczyni W. P. i uczestnika J. M.; ustalił, że udziały stron w majątku dorobkowym są równe; dokonał podziału majątku dorobkowego stron i zniesienia współwłasności, ustalił, iż nakład wnioskodawczyni na majątek wspólny wynosi 25.294 zł, w pkt V zasądził od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kwotę 30.400,90 zł tytułem dopłaty, w pkt VI nakazał wnioskodawczyni aby w terminie 1 miesiąca od daty uprawomocnienia się orzeczenia wydała uczestnikowi ruchomości, o których mowa w punkcie I c) postanowienia, w pkt VII zasądzoną w pkt V kwotę rozłożył na miesięczne raty w kwotach po 844,47 zł każda z rat, płatne do 20-go dnia każdego kolejnego miesiąca, poczynając od pierwszego miesiąca po uprawomocnieniu się orzeczenia wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek nieziszczenia którejś z rat w terminie. Sąd I instancji ustalił, że w ustawowym terminie W. P., występująca w sprawie o podział majątku jako wnioskodawczyni, złożyła wniosek o sporządzenie uzasadnienia wydanego orzeczenia. Odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem został doręczony pełnomocnikowi powódki w dniu 7 listopada 2003 r. W sprawie nie została wywiedziona apelacja i postanowienie uprawomocniło się w dniu 21 listopada 2003 r. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności w zakresie pkt V i VI postanowienia, został przez J. M. złożony w dniu 26 września 2014r. Klauzula została nadana w żądanym zakresie w dniu 3 października 2014 r. Zgodnie z ustaleniami Sądu Rejonowego w dniu 15 października 2014 r. J. M. złożył do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia – Fabrycznej Radosława Bagińskiego wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko W. P. na podstawie postanowienia opisanego wyżej, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 3 października 2014r. w zakresie pkt V i VI postanowienia. W oparciu o w/w wniosek Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu wszczął postępowanie egzekucyjne i w dniu 22 października 2014 r. dokonał zajęcia rachunku bankowego oraz wierzytelności ze świadczenia emerytalno – rentowego dłużniczki.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy na podstawie art. 840 k.p.c. w zw. z art. 125 §1 k.c. w zw. z art. 123 k.c. uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie w części.

Sąd I instancji w pierwszej kolejności wskazał, że powódka poniosła, iż roszczenie objęte tytułem wykonawczym, którego pozbawienia wykonalności żąda uległo przedawnieniu, gdyż postanowienie zasądzające świadczenie było świadczeniem jednorazowym, jedynie rozłożonym na raty, zatem postanowienie z dnia 17 września 2003r. uprawomocniło się w dniu 8 października 2003 r., a co za tym idzie roszczenie przedawniło się w dniu 8 października 2013r. Pozwany kwestionował natomiast zasadność podniesionego zarzutu wskazując, że wymagalność roszczenia następowała stopniowo z każdym miesiącem od dnia 20 grudnia 2003r. do 20 listopada 2006r., zatem 10-letni termin przedawnienia roszczenia winien być liczony z uwzględnieniem pkt VII postanowienia zgodnie z wymagalnością każdej z rat. Termin ten obejmuje więc jedynie roszczenie za okres od dnia 20 grudnia 2003 r. do dnia 20 września 2004 r., a więc 9 rat tj. kwotę 7 600,23 zł.

W ocenie Sądu Rejonowego podniesiony przez powódkę zarzut przedawnienia roszczenia zasługiwał na uwzględnienie w części. Rację ma bowiem powódka, że zasądzona kwota stanowi świadczenie jednorazowe rozłożone na raty w pkt VII postanowienia. Jednakże, z uwagi m. in. właśnie na rozłożenie świadczenia na raty, inaczej należy liczyć termin przedawnienia, niż na to wskazuje powódka.

Uzasadniając, Sąd I instancji wskazał, że przepis art. 125 §1 k.c. nie wskazuje, od jakiej daty, zdarzenia należy liczyć początek biegu przewidzianego w nim terminu przedawnienia. W związku z tym, że rozstrzygniecie zawarte w pkt V i VII postanowienia w sprawie I Ns 54/00 miało charakter konstytutywny (określało wysokość roszczenia należnego pozwanemu, ale także termin jego płatności, późniejszy niż data prawomocności orzeczenia) przy ustalaniu terminu, od którego należy liczyć rozpoczęcie biegu przedawnienia dla tego roszczenia, zastosowanie znajdzie przepis art. 120 § 1 k.p.c. Stosownie do treści art. 120 § 1 zd. 1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Przez wymagalność roszczenia należy rozumieć dzień, w którym dłużnik może spełnić świadczenie w sposób zgodny z treścią zobowiązania. W przypadku więc świadczenia zasądzonego orzeczeniem, ale rozłożonego na raty każda rata, z uwagi na określony termin jej płatności (także wymagalności), ulega przedawnieniu oddzielnie tj. po upływie terminu 10 lat liczonego od dnia jej wymagalności – termin przedawnienia rozpoczyna się w stosunku do każdej z rat w dacie jej wymagalności.

Dochodzone przez pozwanego roszczenie zasądzone zostało przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu I Wydział Cywilny pkt V postanowienia z dnia 17 września 2013 r., które to postanowienie uprawomocniło się w dniu 21 listopada 2003 r. tj. z upływem 14 – dniowego terminu do złożenia apelacji przez pełnomocnika wnioskodawczyni, zatem od tego dnia powinien rozpocząć bieg termin przedawnia roszczenia, gdyby nie doszło do rozłożenia należności na raty. Tymczasem wymagalność pierwszej raty nastąpiła, zgodnie z treścią pkt VII postanowienia dopiero w dniu 21 grudnia 2003 r.

Wobec powyższego, zdaniem Sądu I instancji roszczenie powódki co do pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego jest zasadne jedynie w części tj. w zakresie kwoty 8444,70 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od tej kwoty, która to kwota 8444,70 zł stanowi sumę 10 rat wymagalnych w okresie od 21 grudnia 2003 r. do dnia 21 września 2004 r. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności złożony w dniu 26 września 2014 r. przerwał bieg 10 – letniego terminu przedawnienia, zatem przedawnieniu uległy raty, które stały się wymagalne przed dniem 26 września 2004 r. Przedawnieniu uległy również odsetki ustawowe liczone od tych rat, zgodnie z zasadą, że należności z tytułu odsetek ulegają przedawnieniu najpóźniej w dacie przedawnienia roszczenia głównego. Natomiast odsetki ustawowe liczone od pozostałych rat, które nie uległy przedawnieniu – przedawniły z upływem 3 letniego okresu tj. za okres od dnia wymagalności poszczególnej raty do dnia 25 września 2011 r., licząc 3 lata wstecz od dnia przerwania biegu przedawnienia. Uzasadniając dalej, Sąd Rejonowy wskazał, że termin przedawnienia rozpoczął swój bieg na nowo (po przerwaniu w dniu 26.09.2014 r.) od dnia 4 października 2014r. tj. dnia następnego po dniu zakończenia postępowania klauzulowego i nadaniu przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia –Fabrycznej I Wydział Cywilny klauzuli wykonalności odnośnie pkt V i VII postanowienia. Następnie, w dniu 15 października 2014r. nastąpiło ponowne przerwanie biegu terminu przedawnienia ze względu na złożenie przez wierzyciela, a pozwanego w niniejszej sprawie, wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przed Komornikiem Sądowym dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu Radosławem Bagińskim. Bieg terminu przedawnienia nie rozpoczął się na nowo, gdyż postępowanie egzekucyjne sygn. akt KM 1733/14 jest w dalszym ciągu w toku.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., wskazując, że powódka wygrała sprawę w 27, 78% zaś pozwany w 72,20 %.

Powódka zaskarżyła wyrok apelacją, w części dotyczącej punktu II i III, zarzucając naruszenie prawa materialnego tj. art. 125 §1 k.c. na skutek jego błędnej wykładni i przyjęcia, że termin przedawnienia roszczeń stwierdzeń stwierdzonych prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu Wydział I Cywilny z dnia 17 września 2003 r. sygn. akt I Ns 54/00 o podział majątku małżeńskiego objętych pkt V i VII petitum ww. postanowienia w wysokości 30 400, 90 zł, która to kwota została rozłożona na raty – wynosi 10 lat i rozpoczyna swój bieg z dniem wymagalności każdej z ww. rat, podczas gdy taki wniosek nie wynika z brzmienia ww. przepisu, a początek biegu przedawnienia roszczeń jednorazowych rozłożonych na raty winien być liczony od daty prawomocności oznaczonego wyżej postanowienia tj. od dnia 21 listopada 2003 r. zgodnie z jego literalnym brzmieniem, co skutkowało uznaniem przez Sąd I instancji za niezasadny zarzut przedawnienia zgłoszony przez powódkę w zakresie kwoty 21 956,20 zł i oddaleniem powództwa w ww. zakresie. Mając na uwadze powyższe, apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości. Ewentualnie, powódka wniosła o uchylenie kwestionowanego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Nadto, powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu w postępowaniu przed Sądem I i II instancji, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od apelującej na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego w kwocie 1 200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w tym postępowaniu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które poddał szczegółowej i wszechstronnej analizie. Ustalenia te Sąd Okręgowy przyjmuje za własne. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny materiału dowodowego i wyciągnął z niego wnioski nie naruszające prawa materialnego art. 125 k.c.

Apelacja powódki ogranicza się w istocie do zakwestionowania dokonanej przez Sąd Rejonowy wykładni art. 125 §1 k.c. polegającej na błędnym zdaniem powódki przyjęciu, że termin przedawnienia sumy 30.400,90 zł zasądzonej postanowieniem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 17 września 2003 r., a rozłożonej na raty rozpoczyna swój bieg z dniem wymagalności każdej z ww. rat , a nie od daty prawomocności postanowienia tj. od dnia 21 listopada 2003 r.

W niniejszej sprawie powódka wniosła o pozbawienie w części tj. w zakresie punktu V i VII wykonalności tytułu wykonawczego w postaci postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławia –Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 17 września 2003 r. wydanego w sprawie o sygn. akt I Ns 54/00 zaopatrzonego klauzulą wykonalności postanowieniem z dnia 3 października 2014 r. Uzasadniając żądanie, powódka podniosła, że wierzytelność objęta tytułem wykonawczym była już w całości przedawniona w dniu 3 października 2014 r., albowiem postanowienie z dnia 17 września 2003 r. uprawomocniło się w dniu 8 października 2003 r., natomiast klauzula wykonalności została nadana rok później tj. 3 października 2014 r.

Dokonując wnikliwej analizy stanowiska reprezentowanego przez powódkę w apelacji i nie bagatelizując wagi podniesionych w niej zarzutów, Sąd Okręgowy w niniejszym składzie podzielił stanowisko Sądu Rejonowego, iż wymagalność roszczenia rozłożonego na raty następowała stopniowo i dopiero jako już wymagalne podlegały one egzekucji i mógł co do nich biec termin przedawnienia.

W ocenie Sądu II instancji za takim stanowiskiem przemawia przede wszystkim celowość rozłożenia na raty zasądzonej kwoty, co ma umożliwić zobowiązanemu spełnienie świadczenia bez konieczności inicjowania postępowania egzekucyjnego. W tym miejscu, zdaniem Sądu Okręgowego należało zwrócić uwagę na jedyne i nadal aktualne stanowisko Sądu Najwyższego w tejże kwestii wyrażone w wyroku z dnia 28 lutego 1973 r. sygn. akt II CZ 205/72. Wedle stanowiska zawartego w powyższym orzeczeniu Sądu Najwyższego bieg trzyletniego terminu przedawniania w stosunku do zasądzonych na przyszłość rat renty odszkodowawczej (art. 125 §1 k.c.) rozpoczyna się z upływem określonego w wyroku terminu płatności tych rat. Powyższa teza zdaniem Sądu Okręgowego odnosi się do wszelkich rat, na które zostają rozłożone zasądzone świadczenia.

Wobec zaakceptowania przez Sąd II instancji powyższego stanowiska Sądu Najwyższego, argumenty podniesione przez powódkę należało uznać za bezzasadne.

Skoro więc, dochodzone przez pozwanego roszczenie w kwocie 30.400,90 zł zasądzone zostało przez Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 17 września 2003 r. zaś w punkcie VII powyższą kwotę Sąd rozłożył na raty w kwotach po 844,47 zł każda z rat, płatne do 20 – go dnia każdego kolejnego miesiąca poczynając od pierwszego miesiąca po uprawomocnieniu się orzeczenia wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek nieuiszczenia którejś z rat w terminie, - należało stwierdzić, że wymagalność pierwszej raty nastąpiła w dniu 21 grudnia 2003 r., a wymagalność kolejnych rat następowała każdego kolejnego miesiąca. Zatem, prawidłowo przyjął Sąd Rejonowy, że wobec złożenia w dniu 21 września 2014 r. wniosku o nadanie klauzuli wykonalności został przerwany bieg przedawnienia co do rat jeszcze nie przedawnionych w tej dacie, a jedynie suma 10 wymagalnych rat należnych od 21 grudnia 2003 r. do 21 września 2004 r. a więc kwota 8 444,70 zł należności głównej i odsetek od niej uległa przedawnieniu po upływie 10 lat od prawomocności orzeczenia, wskutek czego w tym zakresie należało pozbawić wykonalności tytuł wykonawczy. Jak również co do odsetek ustawowych od rat niezapłaconych do dnia 25 września 2011 r. (licząc trzy lata wstecz od dnia przerwania biegu przedawnienia poprzez złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności), bowiem tylko odsetki od rat nieprzedawnionych przedawniły się wcześniej, bo po upływie trzech lat.

Reasumując, Sąd Okręgowy zgadzając się z dokonaną przez Sąd I Instancji oceną prawną ustalonego stanu faktycznego, stwierdził brak przesłanek do uwzględnienia zarzutów apelacji, która na podstawie art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd II instancji orzekł w oparciu o regulację 98 k.p.c. w zw. z §6 pkt 5 i §12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013. 490 j.t.)

SSO Elżbieta Sobolewska – Hajbert SSO Małgorzata Brulińska SSO Patrycja Gruszczyńska - Michurska