Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt:XII Cgg 2/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 września 2014 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach XII Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSO Katarzyna Sznajder

Protokolant:

Katarzyna Zegartowska

po rozpoznaniu w dniu 17 września 2014 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa P. S., R. S. (1), T. S.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej (...) S.A. w K. na rzecz powoda P. S. kwotę 15622,00 (piętnaście tysięcy sześćset dwadzieścia dwa 00/100) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 21 marca 2014 roku;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od powoda P. S. na rzecz pozwanej (...) S.A. w K. kwotę 2196,00 (dwa tysiące sto dziewięćdziesiąt sześć 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

4.  zasądza od pozwanej (...) S.A. w K. na rzecz powoda R. S. (1) kwotę 66074,35 (sześćdziesiąt sześć tysięcy siedemdziesiąt cztery 35/100) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 21 marca 2014 roku;

5.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

6.  zasądza od powoda R. S. (1) na rzecz pozwanej (...) S.A. w K. kwotę 3600,00 (trzy tysiące sześćset 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

7.  zasądza od pozwanej (...) S.A. w K. na rzecz powodów T. S. i R. S. (1) solidarnie kwotę 95448,06 (dziewięćdziesiąt pięć tysięcy czterysta czterdzieści osiem 06/100) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 21 marca 2014 roku;

8.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

9.  zasądza od pozwanej (...) S.A. w K. na rzecz powodów R. S. (1) i T. S. solidarnie kwotę 2880,00 (dwa tysiące osiemset osiemdziesiąt 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt XII Cgg 2/14

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 21 maja 2014 roku, doprecyzowanym pismem z dnia 16 czerwca 2014 roku, powodowie domagali się zasądzenia od pozwanej kwoty łącznej 308.546,07 zł z czego:

1.  powód P. S. domagał się zasądzenia kwoty 40.317,31 zł z odsetkami od dnia 21 marca 2014 roku do dnia zapłaty;

2.  powodowie T. i R. S. (1) domagali się zasądzenia na ich rzecz solidarnie kwoty 135.886,21 zł wraz z odsetkami od dnia 21 marca 2014 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów procesu;

3.  powód R. S. (1) domagał się zasądzenia kwoty 132.342,07 zł z odsetkami od dnia 21 marca 2014 roku do dnia zapłaty

W uzasadnieniu wskazali, że są rolnikami i prowadzą wspólnie rodzinne gospodarstwo rolne gospodarując gruntami stanowiących ich własność bądź użytkowanych na podstawie umów dzierżawy. Użytkowane przez powodów gruntu znajdują się w zasięgu wpływów eksploatacji górniczej pozwanej i poddane są znacznym osiadaniom terenu. Konsekwencją osiadań terenu są zmiany stosunków wodnych skutkujące pogorszeniem warunków wegetacji roślin, zmniejszeniem ilości plonów, pogorszeniem jakości plonów oraz wzrostem kosztów uprawy. Na wniosek powodów pozwana dokonała oszacowania strat w uprawach i na ich podstawie pismami z 12.12.2012r. i 29.12.2012r. przedstawiła propozycję załatwienia sprawy w ramach postępowania ugodowego. Do propozycji tych powodowie pismem z dnia 10 lutego 2014 roku zgłosili swoje zastrzeżenia przedstawiając własną propozycję ugody. Powodowie podkreślili, że ich zastrzeżenia dotyczą wyłącznie działek gdzie w latach 70 i 80 XX wieku zostało orzeczone trwałe uszkodzenie gruntu, a w szczególności bezpodstawnego pomniejszenia prawidłowo ustalonej szkody w plonie o stopień obniżenia przychodowości będący podstawą wyliczenia kwoty odszkodowania za trwałe uszkodzenie gruntu. Powodowie oświadczyli, że nie kwestionują operatów szkodowych pozwanej w zakresie powierzchni upraw, cen płodów rolnych, straty w plonach jaka wystąpiła w roku 2012 oraz wydajności z hektara poszczególnych roślin uprawnych. Ostatecznie pozwana w piśmie z dnia 25 lutego 2014 roku nie uznała roszczeń powodów (k.2-55, k.69-101).

Pozwana uznała roszczenie powoda P. S. co do kwoty 15.622 zł tytułem odszkodowania za obniżone w 2012 roku plony i zasiewy na działkach (...)KW (...) oraz (...) KW (...) i wniosła o oddalenie powództwa w pozostałym zakresie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Powódce T. S. pozwana zarzuciła brak legitymacji co do części roszczenia objętego w pozwie jednym roszczeniem z powodem R. S. (1), a dotyczącej działek: (...)KW (...), (...) KW (...), (...) KW (...), (...) KW (...), (...) KW (...), (...) KW (...), (...) KW (...), gdyż powódka nie była właścicielem bądź dzierżawcą tych działek. Pozwana zarzuciła brak legitymacji wobec części roszczenia, tj. 998,115 zł związanego z działką (...) KW (...), gdyż dołączona do pozwu umowa dzierżawy z właścicielem M. W. (1) z dnia 10 marca 2004 roku zawarta na 5 lat wygasła i wniosła o oddalenie części powództwa dotyczącej odszkodowania za obniżenie plonów i zasiewów na działce. Uznała roszczenie powoda R. S. (1) w zakresie działek (...) KW (...) w kwocie 2.206,06 zł, (...) KW (...) w kwocie 35.586,22 zł, (...) KW (...) w kwocie 2.717,19, 97/32 KW (...) w kwocie 25.564,88 zł i wniosła o oddalenie roszczenia o odszkodowanie za obniżenie plonów i zasiewów w 2012 roku na działkach (...) KW (...) w kwocie 27.534,60 zł, 260/112 KW (...) w kwocie 37.738,97 zł oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Uznała roszczenie T. i R. swobody o zasądzenie odszkodowania w łącznej kwocie 95.448, 06 zł (działki (...) KW (...) i (...) KW (...)) i wniosła o oddalenie roszczenia w części dotyczącej odszkodowania za szkody w plonach i uprawach na działkach (...) KW (...) w kwocie 39.221,20 zł, 288/230 KW (...) w kwocie 1.216,95 zł i zasądzenie na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego. Pozwana przyznała, że prowadziła i prowadzi eksploatację górniczą w miejscowości P., to jest na terenie, na którym powodowie są właścicielami bądź dzierżawcami działek gruntu o charakterze rolnym. Ustosunkowując się do zarzutów powodów pozwana wskazała, że zarzut zaniedbania aktualizacji danych w ewidencji gruntów jest bezpodstawny, bo to na właścicielu gruntów ciążył obowiązek wystąpienia do właściwego organu z wnioskiem o dokonanie takich zmian. Podniosła, że do obliczenia odszkodowania przyjęła klasy gruntów zgodnie ze stanem prawnym (ewidencji) na czas opracowania operatów. Przyznała, że ponosi odpowiedzialność za dalszą, nową szkodę, jeżeli powstała, a więc ponad wielkość stwierdzonej uprzednio degradacji, a zaproponowana przez powodów metoda wyliczenia wartości odszkodowania prowadziłaby do ponownego i wielokrotnego obciążania pozwanej obowiązkiem zapłaty odszkodowania, również za tę część utraconych plonów na gruntach, za które w przeszłości wypłaciła już jednorazowe odszkodowanie (k.106-122).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Okolicznością bezsporną jest, że pozwana prowadziła i prowadzi eksploatację górniczą w miejscowości P., to jest na terenie, na którym powodowie są właścicielami bądź dzierżawcami działek gruntu o charakterze rolnym. Powodowie nie kwestionowali również operatów szkodowych pozwanej w zakresie powierzchni upraw, cen płodów rolnych, straty w plonach jaka wystąpiła w roku 2012 oraz wydajności z hektara poszczególnych roślin uprawnych. Kwestia sporna dotyczyła bezpodstawnego pomniejszenia ustalonej szkody w plonie o stopień obniżenia przychodowości będący podstawą wyliczenia kwoty odszkodowania za trwałe uszkodzenie gruntu.

Wspólność ustawową R. S. (1) i T. S. w 2012 roku stanowiły działki:

Nr działki

Rodzaj użytku wg operatu

Rodzaj użytku wg orzeczenia komisji przed szkodą

Uprawa

Księga wieczysta

Degradacja

Wartość szkody

w zł

(...)

RIVa

RIVa

pietruszka

KW (...), k.78-79

0,00%

16.356,48

0,00%

8.400,00

25.200,00

RIVb

RIVb

pietruszka

0,00%

6.039,54

4.680,00

(...)

RIVa

RIVa

marchew

KW (...), k.98-99

40%

777,36

RIVb

RIVb

marchew

40%

3.086,20

(...)

RIVa

RIVa

KW (...), k.100-101

40%

czosnek

40%

-----------

pietruszka

40%

------------

(...)

RIVa

RIVa

ziemniaki

KW (...), k.98-99

40%

-------------

Własność R. S. (1) w 2012 roku stanowiły działki:

Nr działki

Rodzaj użytku

Rodzaj użytku wg orzeczenia komisji przed szkodą

Uprawa

Księga wieczysta

Degradacja

Wartość szkody

w zł

(...)

RIVa

IVa

(...), k.75 - 77

degradacja

40%

-----------

degradacja

35%

------------

por

35%

-------------

ogórki

40%

-------------

warzywa

40%

-------------

czosnek

40%

-------------

(...)

RIVa

IVa

(...), k.75 - 77

0,00%

-----------

LsIV

0,00%

-----------

ziemniak

0,00%

2.202,06

(...)

RIVa

RIVa

(...), k.80-83

0,00%

-----------

RIVb

RIVb

0,00%

czosnek

0,00%

16.000,00

seler

0,00%

2.160,00

kapusta biała

0,00%

9.492,00

Kapusta czerwona

0,00%

3.600,00

pszenica

0,00%

3.546,18

słoma

0,00%

788,04

Parcele dzierżawione przez R. S. (1) w 2012 roku stanowiły działki:

Nr działki

Użytek

Uprawa

Rodzaj użytku wg orzeczenia komisji przed szkodą

Księga wieczysta

Degradacja

Wartość szkody

w zł

(...)

RIIIa

pietruszka

RIIIa

KW (...), k.91-92

0,0%

25.564,88

(...)

RIIIa

jęczmień

RIIIa

KW (...), k.84-88

0,0%

754,45

słoma

0,00%

174,10

jęczmień

0,00%

56,55

słoma

0,00%

13,05

(...)

RIVb

pszenica

RIVb

KW (...), k.93-97

0,00%

903,15

słoma

0,00%

200,70

(...)

RIVb

pszenica

RIVb

KW (...), k.93-97

0,00%

903,29

słoma

0,00%

200,73

(...)

RIVb,

owies

RIVb

KW (...), k.93-97

0,00%

76,44

słoma

0,00%

23,52

RV

owies

RV

0,00%

187,01

słoma

0,00%

57,54

(...)

RIVb

wyka

RIVb

KW (...), k.93-97

0,00%

18,41

RV

wyka

RV

0,00%

146,40

(...)

RIVa

RIVa

KW (...), k.89-90

70-90%

------------

RIVb

RIVb

70-90%

-------------

PsIV

PsIV

-------------

w tym

por

70-90%

-------------

W oparciu o umowę dzierżawy z dnia 5 marca 2009 roku R. S. (1) dzierżawi nieruchomość położoną na terenie wsi P. w gminie (...) o numerze działki (...), w skład której wchodzą grunty orne (...)(k.150-151, KW (...)).

W oparciu o umowę dzierżawy z dnia 7 maja 2012 R. S. (1) dzierżawi nieruchomość położoną w P. objętą KW (...) o numerze (...) o łącznej powierzchni (...) ha (KW (...)).

Własność P. S. w 2012 roku stanowiły działki (...) o powierzchni (...) Wartość odszkodowania ustalona przez pozwaną została ustalona w oparciu o wizję w terenie i rozmowę z właścicielem w wysokości 15.622,00 zł (k.35).

Nr działki

Rodzaj użytku

Rodzaj użytku wg orzeczenia komisji przed szkodą

Księga wieczysta

Degradacja

Wartość

w zł

(...)

(...)

(...), k.73-74

0%

596,47 zł

(...)

RIVa

IVa

(...), k.71-72

40-35%

-------------

RIVb

IVb

40-35%

------------

w tym pietruszka

35%

14.112,00

SUMA

14.708,47

Niemożność użytkowania części parceli 681/225

Nr działki

Rodzaj użytku

Degradacja

Wartość w zł

(...)

RIVa

35%

571,01

40%

341,84

912,84

Okręgowa Komisja do Spraw Szkód Górniczych w G. orzeczeniem z dnia 9 września 1976 roku przyznała J. B., w oparciu o operat szacunkowy sporządzony przez mgr inż. M. W. (2), odszkodowanie za nie dające się usunąć uszkodzenie gruntu położonego w P. a to za parcele (...) mapa 2 o łącznym obszarze (...)ha. Wartość trwałego uszkodzenia gruntu wynosi 70 i 90 %. (k.42-44). Orzeczeniem z dnia 20 stycznia 1986 roku Okręgowa Komisja do Spraw Szkód Górniczych w G. po rozpoznaniu wniosku R. S. (1) z dnia 10 sierpnia 1986 roku o naprawę szkód górniczych w nieruchomości rolnej położonej w P. a dotyczącej działek (...) o łącznej powierzchni (...)m stwierdziła wystąpienie na wskazanej nieruchomości szkody górniczej w postaci nie dającego się usunąć uszkodzenia gruntu w stopniu 35,40,45% i przyznała odszkodowanie pieniężne w kwocie 2.642.670 zł po połowie z parceli (...) R. S. (1) oraz M. S., a z pozostałych parcel R. S. (1) (k.49-53).

W dniu 5 grudnia 1988 roku Okręgowa Komisja do Spraw Szkód Górniczych po rozpoznaniu wniosku R. S. (1) z dnia 4 września 1987 roku szkody górniczej w nieruchomości rolnej, położonej w P. oznaczonej numerem parceli (...) o łącznym obszarze (...) ustaliła, że na wskazanej parceli wystąpiła szkoda górnicza w postaci nie dającego się usunąć uszkodzenia gruntu w stopniu 40 % i że naprawienie tej szkody przez przywrócenie uszkodzonego grunty do stanu poprzedniej użyteczności jest technicznie i gospodarczo nieuzasadnione. Wysokość odszkodowania ustalono na kwotę 505.461 zł (k.45-48).

Powodowie wystąpili z wnioskami o naprawienie szkody spowodowanej ruchami zakładu górniczego w gruntach, zasiewach i uprawach w roku 2012 roku. Strony dokonały oględzin szkód w uprawach. Pismem z dnia 6 lipca 2009 roku pozwana w odpowiedzi na pismo w sprawie przeprowadzenia rekultywacji na działkach nr (...) poinformowała powoda R. S. (2), że dokonanie rekultywacji na wskazanych działkach jest niecelowe z uwagi na prowadzoną działalność eksploatacyjną w rejonie ich położenia. Pozwana oświadczyła, że będzie płacić odszkodowania za straty w plonach, zgodnie z obowiązującymi przepisami (k.24).

Powodowie pismami, które wpłynęły do pozwanej dnia 28 czerwca 2012 roku wnieśli o naprawienie szkody spowodowanej ruchem zakładu górniczego w gruntach, zasiewach, uprawach i drzewostanie w roku 2012 (k.25-28). Zostały przeprowadzone oględziny szkód w gruntach i uprawach (k.29-32). Na podstawie zlecenia na opracowanie opinii dla nieruchomości wydanej przez pozwaną mgr inż. T. K. sporządziła operat szkodowy, Operat został sporządzony w obecności powoda P. S., który wskazał newralgiczne miejsca nieruchomości objęte degradacją. Sporządzając operat i określając w nim klasy bonitacyjne gruntów T. K. opierała się na zapisach umieszczonych w rejestrze gruntów i budynków, a stopień degradacji nieruchomości ustaliła w oparciu o orzeczenia Okręgowej Komisji do Spraw Szkód Górniczych. Oszacowanie szkody nastąpiło w oparciu o metodę dochodową, polegającą na pomniejszeniu dochodu o procent szacowanej szkody. Każda uprawa charakteryzuje się określoną wydajnością i od tej wydajności odejmowany jest procent szacowanej szkody na polu. Ustalenie wysokości odszkodowania na gruntach uznanych wcześniejszymi orzeczeniami komisji ds. szkód górniczych za trwale zdegradowane nastąpiło w oparciu o metodę wynikającą z orzeczeń sądów, która polega na tym, że jeżeli szacowany procent szkody w terenie nie przekracza wielkości degradacji orzeczonej wcześniej, to odszkodowanie jest nienaliczane. Najpierw ustala się procent szkody na gruncie a następnie od tego odlicza się stopień degradacji. Jeżeli był orzeczony procent degradacji, to nie określa się szkody, jeżeli ona nie przekraczała orzeczonego stopnia uszkodzenia gruntu po uprzednim ustaleniu wysokości szkody na gruncie (zeznania świadka T. K., zapis protokołu rozprawy z dnia 17/09/2014r., 00:14:27 – 00:38:25). Suma szkód w plonach i zasiewach na gruntach użytkowanych przez P. S. wyniosła 15.622 zł (k.34-35). Wartość szkód na działkach (...) położonych w P. została ustalona w kwocie 127.745 zł, a na działkach (...) położonych w P. 3.864 zł (k.36-40).

Doręczając sporządzone operaty pozwana wezwała powodów do przedstawienia pisemnego stanowiska informując, iż do otrzymania odpowiedzi pisemnej wstrzymuje się tok dalszego postępowania ugodowego (k.33, k.36). W odpowiedzi powodowie oświadczyli, że wyrażają zgodę na zawarcie ugody w zakresie kwoty 128.341,47 zł, natomiast w odniesieniu do wysokości ustalonego przez pozwaną odszkodowania za straty w plonach na działkach (...) w wysokości 18.888,84 zł odmówili. Podnieśli, iż wartość szkody wynosi 180.204,60 zł. W związku z powyższym są skłonni zawrzeć ugodę opiewającą na tę kwotę (k.41).

Pismami z dnia 25 lutego 2014 roku pozwana poinformowała powodów, że skłonna jest zawrzeć ugodę na warunkach określonych w operacie szacunkowym z października 2012 roku (k.54-55).

Wskazany wyżej stan faktyczny Sąd oparł na powołanych wyżej dowodach w postaci dokumentów i zeznań świadka T. K.. Treść wskazanych wyżej dokumentów nie była kwestionowana przez żadną ze stron za wyjątkiem części sporządzonych przez świadka T. K. operatów dotyczących określenia rodzaju użytku kwestionowanych przez powoda P. S.. Jak jednak wynika z pozostałych dokumentów i zeznań świadka zarzuty powoda okazały się bezpodstawne, albowiem rodzaj użytków określanych przez świadka został ustalony w oparciu o wypis z rejestru gruntów i budynków. Wprawdzie świadek w swoich zeznaniach nie precyzyjnie określał , która klasę bonitacyjną gruntu przyjmowała przy dokonywanych obliczeniach , ale po przeanalizowaniu operatu szacunkowe wykonanego przez świadka w zestawieniu z orzeczeniami Okręgowej Komisji do Spraw Szkód Górniczych w G. jednoznacznie wynika ,że przyjęta została klasa sprzed orzeczonej degradacji gruntu.

Sąd zważył co następuje:

W niniejszej sprawie bezsporna była kwestia odpowiedzialności pozwanej za szkody powstałe w uprawach rolnych powodów w 2012 roku, prowadzenie przez powodów na nieruchomościach stanowiących ich własność bądź przez nich dzierżawionych działalności rolniczej, powstanie szkody. Bezsporny był również fakt, że na nieruchomościach będących powodów bądź przez nich dzierżawionych doszło do trwałej degradacji gruntów i na mocy orzeczeń komisji ds. górniczych za powstałe szkody wypłacono powodom bądź ich poprzednikom jednorazowe odszkodowanie. Kwestię sporną stanowił sposób obliczania wysokości odszkodowania uwzględniający wcześniejszą degradację gruntów, za które wypłacono jednorazowe odszkodowanie, a mianowicie odejmowanie tej wysokości degradacji od kwoty odszkodowania.

Stosownie do treści art. 144 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.2014.613 j.t. z późn. zmianami – dalej ustawa) właściciel nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, który jest prowadzony zgodnie z ustawą. Może on jednak żądać naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody, na zasadach określonych ustawą. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do naprawiania szkód, o których mowa w art. 144 ust. 1 i 2, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego (art. 145 ustawy). Odpowiedzialność za szkodę ponosi przedsiębiorca prowadzący ruch zakładu górniczego, wskutek którego wystąpiła szkoda. Stosownie do treści art. 147 ustawy przywrócenie stanu poprzedniego może w szczególności nastąpić przez dostarczenie gruntów, obiektów budowlanych, urządzeń, lokali, wody lub innych dóbr tego samego rodzaju. Naprawienie szkody w gruncie rolnym lub leśnym zdegradowanym lub zdewastowanym na skutek ruchu zakładu górniczego następuje w sposób określony przepisami o ochronie tych gruntów. Obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego ciąży na tym, kto jest odpowiedzialny za szkodę. Poszkodowany, za zgodą podmiotu odpowiedzialnego za szkodę, może wykonać obowiązek w zamian za zapłatę odpowiedniej kwoty pieniężnej. Zgodnie z treścią art. 151 ustawy sądowe dochodzenie roszczeń jest możliwe po wyczerpaniu postępowania ugodowego. Warunek wyczerpania postępowania ugodowego jest spełniony, jeżeli przedsiębiorca odmówił zawarcia ugody lub jeżeli od skierowania przez poszkodowanego roszczenia wobec przedsiębiorcy upłynęło 30 dni, chyba że poszkodowany, zgłaszając żądanie zawarcia ugody, wyznaczy dłuższy termin.

W niniejszej sprawie kwestią sporną jest ustalenie metody obliczania odszkodowania, a mianowicie, powodowie uważają, że pozwana bezpodstawnie pomniejsza prawidłowo ustaloną szkodę w plonie o stopień obniżenia przychodowości będący podstawą wyliczenia kwoty odszkodowania za trwałe uszkodzenie gruntu. Kwestionowali również przyjętą przez biegłą klasę bonitacyjną gruntu.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd częściowo uwzględnił żądania powodów. Wbrew stanowisku powodów po zapoznaniu się z dokumentacją zgromadzoną w aktach sprawy stwierdzić należy, że operaty szacunkowe, na których bazowała pozwana dotyczące wyceny szkody sporządzone były w ocenie Sądu prawidłowo i zgodnie z przyjętą dotychczas linią orzeczniczą. Po przeanalizowaniu wszystkich operatów szacunkowych Sąd doszedł do przekonania, że osoba sporządzająca operaty na zlecenie kopalni zastosowała dotychczas stosowaną metodę, a mianowicie przyjęła klasę bonitacyjną gleby sprzed szkody, a następnie pomniejszyła to o stopień degradacji gruntu i wyliczyła stosowne odszkodowanie. Podkreślić bowiem należy, że wysokość szkody winna być ustalona z uwzględnieniem wydajności z gruntów powodów według klas bonitacyjnych sprzed orzeczonej degradacji, a następnie winno nastąpić pomniejszenie straty w plonach o ustaloną procentowo degradację gruntów za którą powodowie otrzymali już jednorazowe odszkodowanie. Poza sporem w niniejszej sprawie jest to, że powodom, bądź im poprzednikom prawnym, przyznano odszkodowanie za degradację gruntów za szkodę z tytułu działalności zakładu górniczego. Wypłacone odszkodowanie za częściową degradację gruntów powodowało, że w przyjętym zakresie są one wyłączone z produkcji rolnej, a ewentualne dalsze odszkodowanie za plony może być przyznane jeśli szkoda w plonach przewyższy stopień orzeczonej degradacji. Stanowisko to jest tym bardziej zasadne, że powodowie nie dokonali przecież z wypłaconego im odszkodowania przywrócenia gruntu do stanu poprzedniej użyteczności, w tym zwłaszcza nie zmeliorowali swych działek. W konsekwencji odpowiedzialność pozwanej za straty w plonach na działkach powodów powstaje wówczas, gdy powstaje nowa szkoda tj. gdy utrata w plonach przewyższa procent uprzednio wyrządzonej szkody w gruncie, a która została zrekompensowana poprzez wypłatę jednorazowego odszkodowania. Takie stanowisko zaprezentowane było już przez Sąd Apelacyjny w Katowicach, który rozpoznawał roszczenie odszkodowawcze powodów wobec pozwanej już po ustaleniu stopnia degradacji o szkody w plonach powstałe w 2000 roku w sprawie o sygn. akt I ACa 392/02 i za szkody powstałe w 2008 roku, V ACa 11/13. W sprawach tych Sąd Apelacyjny potwierdził prawidłowość ustalenia odszkodowania za straty w plonach na działkach częściowo zdegradowanych z tytułu której wypłacono jednorazowe odszkodowanie. W uzasadnieniu tych orzeczeń ,co sąd orzekający w pełni popiera, podniesiono, że oczywiście w przypadku naprawy szkody poprzez przywrócenia gruntu do stanu poprzedniej użyteczności przez jego rekultywację zasada ta musiałaby ulec zmianie. Zgodzić się należy z pozwaną, że przyjęcie proponowanej przez powodów metody obliczania szkody powodowałoby, że właściciel pomimo braku rekultywacji gruntu za wypłacone odszkodowanie uzyskiwałby nieuzasadnioną korzyść w postaci wypłaty, oprócz jednorazowego odszkodowania za degradację gruntu, także pełnego odszkodowania za szkody w uprawach i plonach tak jakby ten grunt nie był zdegradowany. Orzeczona częściowa degradacja gruntów rolnych oznacza, że w tym zakresie grunty są wyłączone spod możliwości produkcji rolnej, a tym samym możliwości osiągania plonów i szkoda w tym zakresie została już naprawiona poprzez wypłatę jednorazowego odszkodowania. Dokonując wypłaty jednorazowego odszkodowania kopalnia zwalnia się całkowicie z odpowiedzialności za szkodę i uwalnia się od konieczności wypłaty odszkodowań za dalsze szkody.

Powodowie nie kwestionowali sporządzonych na zlecenie pozwanej operatów szkodowych w zakresie powierzchni upraw, cen płodów rolnych, straty w plonach jaka wystąpiła w roku 2012 oraz wydajności z hektara poszczególnych roślin uprawnych. Nie kwestionowali oni żadnych elementów składających się na wyliczenie odszkodowania i w żaden sposób nie wykazali żeby miały one być inne i żeby kwota dochodzona w pozwie była kwotą zasadną. To na stronie powodowej ciąży obowiązek wykazania przesłanek odszkodowania, czego, wbrew obowiązkom wynikającym z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., powodowie nie wykazali.

Orzekając o kosztach postępowania Sąd wziął pod uwagę, że niniejsza sprawa jest w istocie połączeniem trzech różnych roszczeń, które mogły być oddzielnymi sprawami przeciwko pozwanej tj. sprawy z powództwa P. S. o zasądzenie kwoty 40.317,31 zł z odsetkami od dnia 21 marca 2014 roku do dnia zapłaty; powodów T. i R. S. (1) o zasądzenie na ich rzecz solidarnie kwoty 135.886,21 zł wraz z odsetkami od dnia 21 marca 2014 roku do dnia zapłaty oraz P. S. o zasądzenie kwoty 132.342,07 zł z odsetkami od dnia 21 marca 2014 roku do dnia zapłaty. Sprawy te mogły być rozpoznawane w jednym postępowaniu jednakże możliwość ich połączenia nie oznacza, iż o kosztach procesu należało orzec łącznie, albowiem co do każdego z dochodzonych roszczeń należało orzec samodzielnie o kosztach procesu, gdyż w sprawie niniejszej mamy do czynienia z współuczestnictwem formalnym.

Orzekając zaś oddzielnie o kosztach procesu co do wskazanych wyżej trzech roszczeń należy stwierdzić, iż skoro w sprawie z powództwa R. S. (1) i T. S. powodowie wygrali w 70% (95448,06 zł z kwoty 135886,21 zł) to należało zasądzić od pozwanej (...) S.A. w K. na ich rzecz solidarnie kwotę 2880 zł zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielnia kosztów.

W oparciu o zasadę wynikającą z art. 100 k.p.c. Sąd zasądził od powoda R. S. (1) na rzecz pozwanej kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Natomiast w sprawie z powództwa P. S. z kwoty 40.317,31 zł została zasądzona kwota 15.622 zł. Zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu strony powinny ponieść koszty w takim stopniu, w jakim przegrały sprawę, a zatem powód w 61%, pozwany w 39%. Pozwana poniosła koszty w kwocie 3600 zł, a zatem zgodnie z powyższą zasadą, powinny go obciążać koszty w kwocie 2.196 zł, którą Sąd zasądził od niego na rzecz pozwanej tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Katarzyna Sznajder