Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 kwietnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział XII Cywilny w składzie następującym:

SSO Hanna Flisikowska

st. sekr. sąd. A. K.

po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2016 roku w Poznaniu

sprawy z powództwa L. Ż. , J. Ż., K. Ż.

przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  Zasądza na rzecz powodów solidarnie od pozwanego kwotę 1.342 złotych ( tysiąc trzysta czterdzieści dwa złote ) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 17 czerwca 2008 roku do dnia zapłaty.

2.  Oddala powództwo w pozostałym zakresie.

3.  Kosztami procesu obciąża powodów, przy czym szczegółowe wyliczenie tych kosztów pozostawia referendarzowi sądowemu.

SSO Hanna Flisikowska

Sygn. akt XII C 821/15

UZASADNIENIE

Powód R. Ż. ( po śmierci powoda jego następcami prawnymi są jego żona L. Ż. oraz synowie K. Ż. i J. Ż. – k. 301, k.311, 321, k. 331) pozwem z dnia 3 marca 2008 wniósł o zasądzenie od (...) Sp. z .o.o. z siedzibą w P. ( obecnie (...) Sp. z o.o. w W. ) kwoty 18.200 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz obciążenie pozwanego kosztami procesu w tym kosztami zastępstwa prawnego w kwocie 4.800 złotych.

W uzasadnieniu pozwu podano, że powód jest właścicielem nieruchomości położonej przy ul. (...) w P., a poprzednik prawny pozwanego (...) Spółka (...) zainstalowała na posesji powoda urządzenia przesyłowe będące fragmentem sieci gazowej. Podkreślono, że przedmiotowe urządzenia ograniczają możliwość swobodnego wykonywania przez powoda jego prawa własności gdyż zainstalowana przez pozwanego sieć gazowa przechodzi przez część jego nieruchomości, uniemożliwiając swobodne gospodarowanie 200m ² gruntu. Z tego powód domaga się od pozwanego, za bezumowne korzystanie z gruntu, kwoty 800, 00 zł miesięcznie, łącznie za okres objęty pozwem od dnia 1 stycznia 2007 r. do dnia 29 lutego 2008 r. kwoty 18.200,00 zł.

Jako podstawę prawną tegoż żądania powód wskazał art. 225 k.c. Powód zauważył, że mógłby wydzierżawić przedmiotowy grunt na cele działalności usługowej lub wytwórczej, czy też wybudować na przedmiotowym terenie budynki gospodarcze i wynająć je pobierając stosowny czynsz. Tym samym powód podsumował, że domaga się wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości przez pozwanego oraz zapłaty kwoty za utracone pożytki rzeczy od dnia 1 stycznia, 2007 r. do dnia 29 lutego 2008 r., co stanowi tylko część roszczeń powoda. ( k. 1-4)

Pozwany w odpowiedzi na pozew z 23.06.2008r. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W ocenie pozwanego nie ma żadnych podstaw do tego, aby powód mógł od niego żądać wynagrodzenia za korzystanie (posiadanie) gruntu. Pozwany zakwestionował fakt posiadania nieruchomości powoda, podnosząc także, że na gruncie prawa cywilnego ( art. 7 KC) obowiązuje domniemanie dobrej wiary, które nie zostało obalone. W ocenie pozwanego zgodnie z treścią art. 225 k.c. posiadacz gruntu w złej wierze powinien zwrócić właścicielowi wartość pożytków, których nie uzyskał z nieruchomości na skutek zlej gospodarki. W niniejszej pozwany nie miał żadnej możliwości gospodarowania nieruchomością, a tym bardziej nie mógł tą nieruchomością gospodarować w sposób prawidłowy. Jak już bowiem wskazano powyżej, pozwany nie może być uznany za posiadacza samoistnego gruntu. Pozwany zakwestionował również wysokość wskazanego przez powoda wynagrodzenia w całości. Zdaniem pozwanego powód w żaden sposób nie wykazał prawidłowości wysokości żądanej kwoty. ( k. 25-29)

Na rozprawie 19 lutego 2015r. pełnomocnik powodów oświadczył, że oprócz wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości powodów na podstawie art. 224 i 225 k.c. żąda odszkodowania na podstawie art. 415 k.c. dotyczącego utraty czynszu jaki byłby możliwy do uzyskania przy zabudowie tej nieruchomości. ( k. 415)

W piśmie 6 marca 2015r. pełnomocnik powodów rozszerzył żądanie pozwu dotyczącego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości powodów na podstawie art. 224 i 225 k.c. o kwotę 9.100 złotych za okres od 1.01.2007r. do 31.03.2015r. ( nie wykazując w żaden sposób jak owa kwota 9.100 zł została wyliczona) i z tytułu odszkodowania za niemożność korzystania z działki wskutek przebiegu gazociągu za okres od 1.01.2007r. do 31.03.2015r. , o kwotę 148.500 złotych albowiem powodowie nie mogli wobec przebiegu gazociągu postawić na gruncie pawilonu i wynajmować go według własnych szacunków po 1500 złotych miesięcznie. ( k. 423-424) Na rozprawie 17 marca 2015r. pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa także w rozszerzonej części . (k. 432)

Na rozprawie 24 marca 2016r. pełnomocnik ostatecznie sprecyzował żądanie pozwu domagając się : wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości powodów w kwocie 9.100 złotych za okres od 1.01.2007r. do 31.03.2015r. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6.03.2015r. i odszkodowania w kwocie 148.500 złotych za niemożność korzystania z działki wskutek przebiegu gazociągu i pobierania korzyści z działki w okresie od 1.01.2007r. do 31.03.2015r. z ustawowymi odsetkami od dnia 6.03.2015r. ( k. 562)

Tak ukształtowane stanowiska stron nie uległy już zmianie do zakończenia procesu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Zmarły powód R. Ż. wraz z L. Ż. byli właścicielami , nieruchomości położonej w P. przy ul. (...). Udział w nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Poznaniu prowadził księgę wieczystą o nr (...) powód R. Ż. nabył w dniu 14 września 1976 r. W następstwie zniesienia współwłasności nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) z mapy nr 23 o obszarze 0.2314 ha R. Ż. wraz z małżonką nabyli na prawach własności ustawowej małżeńskiej wydzieloną z niej działkę nr (...) położoną przy ul. (...) w P., dla której Sąd Rejonowy Poznań prowadzi księgę wieczystą pod oznaczeniem (...). Nieruchomość ta ma powierzchnię 1170m ² i jest zabudowana w części frontowej budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym w zabudowie wolnostojącej. Za budynkiem został pobudowany budynek usługowo – gospodarczy. Na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu z dnia 5 czerwca spadek po zmarłym powodzie R. Ż. nabyli po 1/3 części żona L. Ż. oraz synowie K. i J. Ż..

( Dowód: odpis aktu notarialnego z dnia 10.12.2004 r., Rep. (...) k.8-15, odpis aktu notarialnego z dnia 14.09.1976 r., Rep. (...) – k. 15- 15 verte, postanowienie z 5 czerwca 2012r. , sygn. akt (...) – k. 331, k. 333, odpis księgi wieczystej (...) – k. 514- 518)

Aktualnie pozwany prowadzi przedsiębiorstwo pod firmą (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W..

( dowód: odpis KRS pozwanego – k. 335-364)

Przez działkę powodów nr (...) przebiega gazociąg średniego ciśnienia DN 150 wybudowany w 1979r. Gazociąg zajmuje 68m ² powierzchni wymienionej działki. Zgodnie z Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta P. działka powodów położona jest na terenach oznaczonych symbolem (...)- strefa E, podstrefa E5 , tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej niskiej z usługami podstawowymi. Wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z tej części nieruchomości powodów położonej w P. przy ul. (...) w okresie od 1.01.2007r. do 29.02.2008r. wynosi 1342 złotych ( kwota niezwaloryzowana) . Pozwany nie posiada żadnego tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości powodów.

( dowód: opinia biegłego S. S. (1) z 14.09.2010r. – k. 199- 212, opinia uzupełniająca biegłego z 30.08.2011r. – k. 262-265, zeznania biegłego S. S. (1) – k. 232-234 i k. 412 – 413)

Powód K. Ż., ani jego zmarły ojciec R. Ż. nie starali się o warunki zabudowy czy pozwolenie na wybudowanie pawilonu i składali nigdy jakichkolwiek dokumentów właściwym organom, co do budowy pawilonu gospodarczego na ich nieruchomości. Nie były w tym zakresie formalnie wydawane jakiekolwiek decyzje administracyjne. Powodowie dopiero w toku procesu, w piśmie z 10 lipca 2015r. działając przez pełnomocnika R. O. (1) zwrócili się do Urzędu Miasta P. o ustalenie warunków zabudowy przedmiotowej nieruchomości. Pismo wpłynęło do Urzędu Miasta w dniu 10 lipca 2015r. W latach 2005/2006 R. O. nie przygotował dla powodów projektu architektonicznego pawilonu czy koncepcji architektonicznej.

( dowód: zeznania w części powoda J. Ż. i K. Ż. – k. 563, wniosek o ustalenie warunków zabudowy- k.510-513, zeznania w części świadka R. O. (1) –k. 561-562)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przywołanych dowodów .

Zeznania powodów J. i K. Ż. oraz świadka R. O. (1) Sąd uznał za wiarygodne w część zgodnej z ustalonym przez Sąd stanem faktycznym i pozostałym wiarygodnym dla Sadu materiałem dowodowym. Na przymiot wiarygodności nie zasługiwała na pewno ta część ich zeznań z których wynikało, że powodowie i świadek działający w ich imieniu jako pełnomocnik zaniechał w roku 2005/2006 wystąpienia w imieniu powodów o wydanie decyzji o warunkach zabudowy z uwagi na nieformalną informację uzyskaną przez świadka od pracownika Urzędu Miasta, iż taka decyzja z uwagi na przebieg gazociągu nie zostanie wydana. Nie do pogodzenia jest to z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, gdyż inwestor próbując faktycznie realizować swoje konkretne plany inwestycyjne nie zaniechałby wystąpienia z wnioskiem o wydanie decyzji o warunkach zabudowy jedynie na podstawie informacji nieformalnej uzyskanej od urzędnika , iż takie warunki nie zostaną wydane. Nadto zeznania świadka O. co do rzekomej koncepcji architektonicznej pawilonu zleconej jemu przez powodów w latach 2005/2006 są wyjątkowo pokrętne. Początkowo utrzymywał, że zamówił mapkę i wtedy zauważył, że przebiega tam gazociąg dlatego zaciągnął informacji w Wydziale Urbanistyki czy będą warunki i jak otrzymał nieformalną odpowiedź, że nie już o nie nie występował. Po co zatem miałby wtedy rozrysowywać jakąś koncepcję, której notabene nikt nie mógł okazać bo ponoć została zniszczona. W późniejszej części zeznań świadek kategorycznie twierdził, że najpierw zrobił rysunek a potem zamówił mapkę bowiem znał ten teren i nie widział takiej potrzeby. Nadto kopie mapek, które świadek złożył w czasie rozprawy k.558-560 jako elementy tej koncepcji są niewiarygodne bowiem nie wiadomo w ogóle kiedy i w jaki sposób powstały, a dokument na k. 558 z wrysowanymi przez świadka wymiarami jak wskazuje pieczątka stanowi kopię mapki biegłego S. S. powołanego w toku tego postępowania.

Nie przydatną dla rozstrzygnięcia sprawy okazała się opinia sporządzona przez biegłą sądową M. P. wykonaną na okoliczności jak w kolejnej opinii biegłego S. S. (1). ( k. 80 ) W tym miejscu wypada tylko wspomnieć, że wobec uzasadnionych zarzutów podniesionych co do tej opinii przez pełnomocnika pozwanego ( k. 88 i następne) i brak przekonujących wyjaśnień w tym zakresie złożonych przez biegłą na rozprawie 2.02.2010r. ( k. 158 i następne) oraz na piśmie ( k. 155 i następne) koniecznym było przeprowadzenie dowodu z kolejnej opinii biegłego z dziedziny szacowania nieruchomości ( k. 177), którą w pełni prawidłowo wykonał biegły sądowy S. S. (1). ( k. 199 i następne)

Opinia tego biegłego okazała się w pełni przydatną dla ustalenia wynagrodzenia należnego powodom wskutek bezumownego korzystania przez pozwanego z ich nieruchomości wraz z opinią uzupełniającą biegłego podtrzymaną w całości przez biegłego w czasie przesłuchania na rozprawie.

Oceniając opinię sporządzoną przez biegłego S. S. (1) Sąd miał na uwadze wytyczne Sądu Najwyższego, w tym orzeczenie z dnia 15 czerwca 1970 r. I CR 224/70 (Biul. SN 1970, nr 11, poz. 203), zgodnie z którym kontrola opinii biegłego powinna polegać na sprawdzeniu prawidłowości – z punktu widzenia wymagań logiki i zasad doświadczenia życiowego – rozumowania przeprowadzanego w jej uzasadnieniu, które doprowadziło do wydania takiej, a nie innej opinii. Sąd ocenia też opinię pod względem fachowości oraz rzetelności.

Kierując się powyższymi wskazówkami Sąd uznał opinię biegłego za w pełni wartościowy materiał dowodowy o istotnym znaczeniu dla dokonania ustaleń w niniejszej sprawie. W ocenie Sądu biegły wyjaśnił wszystkie wątpliwości zgłoszone przez pełnomocników stron. Opinia sporządzona przez biegłego nie budziła wątpliwości Sądu co do metodologii jej opracowania.

Biegły przesłuchany na rozprawie w ocenie Sądu wyjaśnił przekonująco i w sposób fachowy wątpliwości stron i tym samym obronił wnioski opinii. Ostatecznie nie była zasadniczo kwestionowana przez pełnomocników reprezentujących strony procesu.

W pełni prawidłową i nie kwestionowaną przez strony była także opinia sporządzona przez biegłego J. W. (1) z 21.10.2015r. ( k. 490 i następne) choć nie mogła zostać ona wykorzystana dla rozstrzygnięcia sprawy a to wobec nie wykazania roszczenia odszkodowawczego, co do zasady przez powodów.

Sąd przyjął, że dokumenty złożone i zgromadzone w sprawie są prawdziwe i autentyczne. Ich autentyczności oraz prawdziwości treści nie kwestionowała żadna ze stron postępowania, a i Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu.

Sąd zważył, co następuje;

Powództwo okazało się uzasadnione tylko w niewielkiej części.

Roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy przysługują właścicielowi wobec posiadacza samoistnego stosownie do przepisów art. 224 par.1 kc i art. 225 kc, a wobec posiadacza zależnego stosownie do przepisu art. 230 kc. Roszczenie to może, więc przysługiwać właścicielowi tylko wobec posiadacza, który w danym okresie bez podstawy prawnej faktycznie władał rzeczą, byłby zatem w tym okresie biernie legitymowany w świetle art. 222 par.1 kc. Dochodzenie tak zwanych roszczeń uzupełniających może nastąpić oddzielnie, niezależnie od dochodzenia roszczenia windykacyjnego, a roszczenia te mogą być samodzielnym przedmiotem obrotu prawnego (Z. Gordon: Kodeks Cywilny z Komentarzem WP Warszawa 1989 t.1 s.194, teza 1).

Przyjmuje się, że roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy wobec posiadacza samoistnego lub zależnego w złej wierze ( art. 225 i 230 kc ) oraz posiadacza samoistnego lub zależnego w dobrej wierze, który dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy ( art. 224 par.2 kc i art. 230 kc) łączy w sobie pierwiastki roszczenia odszkodowawczego (może zmierzać do zwrócenia kosztów, jakie właściciel poniósł w związku z tym, że był zmuszony do korzystania z cudzej rzeczy) lub do kompensaty utraconych korzyści, jakie by uzyskał, gdyby rzecz np. wynajął lub wydzierżawił) jak i roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia (może bowiem zmierzać do wydania korzyści uzyskanych przez posiadacza w wyniku korzystania z cudzej rzeczy). Mimo pełnienia podobnych funkcji do realizowanych przez roszczenia o naprawienie szkody i roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia, jest ono jednak - podobnie jak inne roszczenia przewidziane w art. 224 par.2 i art. 225 kc - odrębnym roszczeniem, niezależnym od przesłanek roszczeń o naprawienie szkody i zwrot bezpodstawnego wzbogacenia. W szczególności zarówno powstanie roszczenia o wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, jak i wysokość wynagrodzenia nie zależą od tego, czy właściciel w rzeczywistości poniósł jakiś uszczerbek, a posiadacz uzyskał jakąś korzyść. O wysokości należnego właścicielowi wynagrodzenia decydują stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia. Wynagrodzenie to nie dzieli się na świadczenia okresowe, lecz jest należnością jednorazową za cały okres korzystania z rzeczy przez posiadacza bez tytułu prawnego. Takie poglądy wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 2000 r. ( (...), (...) ).

Zajęcie części nieruchomości powodów przez umieszczenie na niej linii gazociągu stanowiącego własność pozwanego jest takim władaniem przez pozwaną tą częścią nieruchomości, które nie pozbawia powodów faktycznego nad nią władztwa, lecz niewątpliwie narusza ich prawo własności w inny sposób.

W takim wypadku właściciel może dochodzić roszczeń uzupełniających, o których mowa w art. 224-225 kc.

Podkreślić przy tym należy, iż pozwany – wbrew jego twierdzeniom- posiada nieruchomość w tym zakresie, w jakim z niej korzysta, w złej wierze. Przyjmuje się bowiem, iż dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu posiadacza nieruchomości, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2003 r., (...), Lex 141416 ).

W sprawie tej nie ulega wątpliwości, iż pozwany wiedział, że do korzystania z cudzej nieruchomości nie służy jej żadne prawo. W świetle przedstawionego w sprawie stanu faktycznego nie budzi wątpliwości fakt, iż sytuacja prawna pomiędzy stronami nie została w żaden sposób uregulowana, a umieszczając w 1979 r. gazociąg pozwany nie uzyskał od poprzedników prawnych powodów żadnego tytułu prawnego w tym zakresie, a przynajmniej okoliczności takiej nie wykazał.

Od udowodnienia tej okoliczności nie zwalnia pozwanego wykazywanie, że działała na podstawie obowiązującego wówczas prawa, ani przerzucanie obowiązku dowodowego w tym zakresie na powoda. Zgodnie z przepisem art. 6 kc w związku z art. 224 i 225 kc, to pozwana powinna udowodnić swą dobra wiarę. To, że pozwana uzyskała stosowne decyzje administracyjne konieczne dla przeprowadzenia procesu budowlanego okoliczności tej nie zmienia.

Faktycznie zatem pozwany włada nieruchomością powodów w zakresie odpowiadającym treści służebności. Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 17 czerwca 2005 r. ( (...), (...) ) władztwo przedsiębiorstwa eksploatującego gazociąg odpowiada faktycznemu władztwu wynikającemu z prawa służebności, co pozwala uznać je za posiadacza służebności, do którego na podstawie art.352 par.2 kc stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy w tym art.224 par.2 i art.225 kc. Podobnie w wyroku z dnia 8 czerwca 2005 r. ( (...), (...) ) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że zgodnie z art.224 par.2 w związku z art.230 i art.352 par.2 kc właściciel rzeczy może żądać wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy także względem posiadacza służebności w złej wierze, niezależnie od zgłoszenia roszczenia określonego w art.222 par.2 kc.. Również w wyroku z dnia 11 maja 2005 r ( (...), (...) ) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że skoro do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy ( art.352 par.2 kc ), to możliwość zastosowania przepisów art.224 par.2 i 225 kc nie jest wyłączona. Wysokość należnego właścicielowi ( użytkownikowi wieczystemu ) wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego rzeczy powinno się ustalić według stawek cen rynkowych.

Co do sposobu ustalenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy wypowiedział się także Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 września 2005 r. ( (...), (...) ) stwierdzając, że podstawą obliczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości są pożytki cywilne jakie z tej nieruchomości mógł uzyskać właściciel zawierając umowę najmu czy też dzierżawy nieruchomości będącej w takim stanie, w jakim była w okresie, za jaki żąda wynagrodzenia.

Mając na uwadze wysokość należnego wynagrodzenia, Sąd podziela ten pogląd uznając, że właściwą będzie kwota, którą posiadacz musiałby zapłacić właścicielowi, gdyby jego posiadanie opierało się na prawie.

Podstawą ustalenia należnego powodom wynagrodzenia, o którym mowa wcześniej była zasadniczo niekwestionowana przez strony opinia biegłego sądowego S. S. (1). Wysokość zasądzonego od pozwanego na rzecz powodów wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości powodów wynosi 1342 złotych za okres od 1.01.2007r. do 29.02.2008r.

Nie ma podstaw do uwzględnienia dalej idącego żądania po rozszerzeniu powództwa (k. 423) o kolejny okres od czyli od 1.03.2008r. do 31.03.2015r. albowiem brak było po stronie powodów wykazania tej kwoty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ich nieruchomości , brak jakiejkolwiek inicjatywy dowodowej w tym zakresie ( jakiejkolwiek opinii uzupełniającej) . Dodać także należy, że brak było podstaw do waloryzowania zasądzonego wynagrodzenia ustalonego na podstawie opinii biegłego S..

Zgodnie z art. 358 ¹§3 k.c. w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania sąd może po rozważeniu interesów stron zgodnie z zasadami współżycia społecznego zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.

Podstawową przesłanką do zastosowania art. 358 ¹§3 k.c. jest istotna zmiana siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, a przed spełnieniem świadczenia pieniężnego. Nie ulega także wątpliwości, iż roszczenie o zapłatę świadczenia pieniężnego z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości może być jako świadczenie pieniężne waloryzowane na podstawie art. 358 ¹§3 k.c. niemniej jednak stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie brak ku temu przesłanek.

Nie do obrony jest pogląd, że między 1.01.2007r. a 29.02.2008r. nastąpiła istotna zmiana siły nabywczej pieniądza. W takim stanie rzeczy w ocenie Sądu brak przesłanki do stwierdzenia , iż nastąpiła aż tak istotna zmiana siły nabywczej pieniądza która usprawiedliwiałaby skorzystanie z tej nadzwyczajnej instytucji i zwaloryzowanie zasądzonej kwoty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości . Bezsprzecznie potwierdzeniem tego jest tabela wskaźników cen i usług konsumpcyjnych publikowana przez Główny Urząd Statystyczny za lata 1999-2016r. z której wynika, że w latach 2007-2008 inflacja wynosiła raptem 5% ,a pomiędzy datą początkową pozwu tj. 2007r. a datą orzekania przez Sąd odpowiednio 20%. Nie ma mowy zatem o istotnej zmianie siły nabywczej pieniądza o jakiej mowa ww. przepisie.

O roszczeniu tym orzeczono w punkcie 1 wyroku.

O odsetkach od zasądzonej kwoty Sąd orzekł na podstawie art. 455 kc w zw. z art. 481 § 1 i 2 kc mając na uwadze granice żądania pozwu w zakresie odsetek za bezumowne korzystanie z nieruchomości powodów. Na marginesie trzeba zauważyć, że pełnomocnik powodów na rozprawie 24.03.2016r. sprecyzował jedynie żądanie odsetkowe tylko co do rozszerzonego powództwa ( k. 523) . Pierwotne żądanie odsetkowe pozostało nie zmienione – tj. powodowie żądali odsetek od dnia wniesienia pozwu. ( vide k. 1)

W orzecznictwie wyrażono zasługujący na aprobatę pogląd, że w sprawach o wynagrodzenie za poszczególne okresy z faktycznego wykorzystywania nieruchomości wierzyciela w granicach odpowiadających służebności podłączenia m.in. do instalacji gazowej, prawidłowe jest ustalenie przez sąd wynagrodzenia za każdy z tych okresów. W tym wypadku Sąd ustalił datę początkową odsetek na dzień następny po doręczeniu odpisu pozwu co nastąpiło 16.06.2008r. czyli od 17.06.2008r. Obowiązek zapłaty zasądzonego roszczenia od pozwanego ma charakter solidarny a to ze względu na treść art.1034 k.c., gdyż powodowie jako spadkobiercy testamentowi zmarłego powoda R. Ż., do chwili orzekania przez Sąd nie dokonali działu spadku.

W pozostałym zakresie Sąd roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości oddalił jako bezpodstawne, o czym orzeczono w punkcie 2 wyroku.

Oddaleniu w całości podlegało drugie ze zgłoszonych w tym procesie roszczeń powodów. Powodowie domagali się od pozwanego między innymi zapłaty kwoty w wysokości 148.500,00 zł tytułem odszkodowania za niemożność korzystania z nieruchomości wskutek posadowienia na jej terenie gazociągu. Powodowie twierdzili w tym zakresie, że nie mogli postawić na gruncie pawilonu i wynajmować go za kwotę ok. 1.405,00 zł miesięcznie - zgodnie z opinią biegłego J. W. z dnia 21 października 2015 r.

Tak sprecyzowane żądanie znajduje oparcie w przepisach art. 415 k.c. w zw. z art. 361§1 k.c. i art. 363§ 1 i 2 k.c.

W ocenie Sądu powodowie nie przedstawili jakichkolwiek dowodów w postaci wiarygodnych dokumentów, które wskazywałyby, iż powodowie mieli w istocie zamiar wybudować na terenie nieruchomości pawilon, czynili w tym kierunku w okresie objętym pozwem konkretne starania aby osiągać z niego realne dochody. Poza gołosłownymi twierdzeniami samych powodów, nie przedstawili oni jakichkolwiek kosztorysów, biznesplanu czy też zaawansowanych projektów architektonicznych, dowodów na występowanie do urzędów o warunki zabudowy czy pozwolenie na budowę czy choćby zwykłe pismo kierowane do organu z zapytaniem o takie możliwości . Nie przedstawili żadnego wiarygodnego dowodu aby takie starania czynili a jedyną przeszkodą w pobudowaniu w tamtym czasie pawilonu był podziemny fragment gazociągu w części działki powodów.

Co istotne powodowie – to zresztą potwierdzili w złożonych w sprawie zeznaniach- w okresie poprzedzającym okres, za który dochodzą odszkodowania za utracone korzyści nie wystąpili z formalnym wnioskiem o wydanie decyzji o warunkach zabudowy dla rzekomo planowanej inwestycji, a uczynili to dopiero w toku tego procesu. Ten wniosek został złożony dopiero po rozszerzeniu powództwa o to żądanie . ( k. 520) Ich wniosek został opatrzony datą 10.07.2015r. , a pismo z rozszerzeniem powództwa datowane jest na 6.03.2015r. ( k. 423). Idąc dalej wniosek został złożony dopiero po ponad 8 latach od złożenia pozwu w tej sprawie. ( k. 1) Nie została wydana żadna decyzja odmowna w tym zakresie. Aktualnie ta sprawa jest zawieszona w urzędzie z powodu kontroli dotyczącej nieprawidłowości legalizacji budynków na tej nieruchomości (k. 562 zeznania świadka O.).

Tej konstatacji nie mogła zmienić również treść zeznań świadka R. O. (1), który twierdził, iż sporządził koncepcję planowanego budynku usługowo - handlowego, którego częścią była mapa zasadnicza z zaznaczoną lokalizacją nieruchomości.

Zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego nie ma podstaw do przyjęcia za wiarygodną wersję zdarzeń podawaną przez wskazanego świadka co Sąd już szeroko omówił, z której wynikało, że zaniechał on wystąpienia w imieniu powodów o wydanie decyzji o warunkach zabudowy jedynie na podstawie bliżej nie sprecyzowanej informacji uzyskanej od pracownika Urzędu Miasta.

Wskazać w tym zakresie należy wskazać, iż żaden inwestor chcący faktycznie realizować swoje plany inwestycyjne nie zaniechałby wystąpienia z wnioskiem o wydanie decyzji o warunkach zabudowy jedynie na podstawie informacji nieformalnej uzyskanej nawet od urzędnika , iż takie warunki nie zostaną wydane.

Powodowie w żaden sposób nie wykazali, iż gdyby przez ich nieruchomość nie przebiegał gazociąg, to na pewno zrealizowaliby inwestycję w postaci budowy pawilonu. Brak wykazania przez powodów powyższego świadczy również o braku zasadności samego roszczenia odszkodowawczego. W konsekwencji brak jest potrzeby odnoszenia się do prawidłowych i szczegółowych wyliczeń wykonanych przez biegłego J. W. (1) w ramach sporządzonej opinii bo one nie mogą być wykorzystane wobec nie wykazania w tym zakresie podstawy powództwa. ( k. 490 i następne.

Zgodnie bowiem z art. 361 § 1 k.c. dłużnik ponosi odpowiedzialność jedynie za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda powstała. Zgodnie z § 2 art. 361 k.c. w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Nie wystarczy więc stwierdzenie, że między szkodą a zdarzeniem istnieje jakikolwiek związek, lecz konieczne jest, aby związek ten był adekwatny. Ustalenie szkody w postaci utraconych korzyści ma charakter hipotetyczny, zatem szkoda ta musi być przez poszkodowanego wykazana z tak dużym prawdopodobieństwem, że uzasadnia ono w świetle doświadczenia życiowego przyjęcie, że utrata korzyści rzeczywiście by nastąpiła. Należy tu uwzględnić tylko takie następstwa w majątku poszkodowanego, które oceniając rzecz rozsądnie, według doświadczenia życiowego w okolicznościach danej sprawy dałyby się przewidzieć.

Nie sposób przyjąć , że powodowie uzyskaliby na pewno korzyść w postaci czynszu za wynajem pawilonu, które mogliby wybudować. Nie istnieje żaden adekwatny związek przyczynowy w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. pomiędzy posadowieniem gazociągu a utratą przez powodów korzyści majątkowej w postaci czynszów za wynajem pawilonu, które wyliczył na potrzeby tego procesu biegły sądowy J. W. (1) na kwotę 1405 złotych miesięcznie. Biegły wyraźnie wskazał w opinii (k.502) i podkreślił to w swoich zeznaniach, iż opinię sporządza przy założeniu wydania pozytywnej decyzji o warunkach zabudowy dla pawilonu magazynowo- usługowego. Nie sposób przyjąć, że szkoda majątkowa w postaci lucrum cessans, polegająca na braku możliwości pobierania czynszu, jest normalnym następstwem istnienia na nieruchomości gazociągu. Przede wszystkim pobieranie czynszu z wynajmu pawilonu uzależnione było od faktycznego wybudowania przez powodów budynku. Wybudowanie tego budynku, co niewątpliwie było zależne między innymi od braku przeszkody w postaci posadowionego gazociągu, który jednak nie stanowił jedynej przesłanki do czerpania korzyści w postaci czynszów z wynajmu pawilonu, ale takim warunkiem, było sporządzenie dokumentacji architektonicznej - budowlanej, czego powodowie, zgodnie z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, nie uczynili.

Nawet gdyby przez nieruchomość powodów nie przebiegał gazociąg, to brak jest jakichkolwiek dowodów na to, że zrealizowaliby planowaną inwestycję, co było zasadniczym warunkiem otrzymania czynszu z wynajmu pawilonu.

Innymi słowy gdyby powodowie uzyskali decyzję o warunkach zabudowy oraz decyzję o pozwoleniu na budowę a następnie w skutek posadowienia gazociągu utraciliby możliwość realizacji planowanej inwestycji sytuacja kształtowałaby się z goła odmiennie. Wówczas można by mówić, iż pomiędzy posadowieniem gazociągu, a utraconymi korzyściami w postaci czynszów za wynajem lokali zaistniał adekwatny związek przyczynowo - skutkowy.

W przypadku lucrum cessans hipoteza utraty korzyści graniczy z pewnością czego jednak powodowie nie wykazali. W konsekwencji roszczenie to podlegało oddaleniu w całości w punkcie 2 wyroku .

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 §1 -3 k.p.c. i 108§1 k.p.c. ( zasada odpowiedzialności za wynik procesu ) Powodowie wygrali proces w zaledwie 7,6 % w związku z tym brak było podstaw do zastosowania reguły przewidzianej w art. 100 k.p.c. ( zasada stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu) gdyż procent wygranej i przegranej stron musiałby wówczas pozostawać na zbliżonym poziomie, a taka sytuacja nie zachodziła w tej sprawie. Dlatego też Sąd obciążył powodów kosztami procesu, gdyż pozwany uległ żądaniu pozwu w nieznacznej części. Szczegółowe wyliczenie tych kosztów Sąd pozostawił referendarzowi sądowemu. ( punkt 3 wyroku)

/-/ Hanna Flisikowska