Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny-Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2013 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Ł. K.

przeciwko (...) Bank Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego (...) w W.

z dnia 6 grudnia 2012 r., sygn. akt I C 2018/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok i zasądza od (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Ł. K. kwotę 499 (czterysta dziewięćdziesiąt dziewięć) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 października 2011 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 107 (sto siedem) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  zasądza od (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Ł. K. kwotę 90 (dziewięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

Sygn. akt V Ca 1271/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 09 lutego 2012 r. /data nadania/, skierowanym przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą w W., powód Ł. K. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz kwoty 499 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 25 października 2011 r. do dnia zapłaty /k.1-5/.

Nakazem zapłaty z dnia 26 marca 2012 r., wydanym w postępowaniu upominawczym, Sąd Rejonowy (...) w W. orzekł zgodnie z żądaniem pozwu /k.36/.

Strona pozwana w sprzeciwie od powyższego nakazu, nadanym w dniu 07 maja 2012 r., wniosła o oddalenie powództwa w całości /k.40-41/.

Wyrokiem z dnia 06 grudnia 2012 r. Sąd Rejonowy (...) w W. oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 77,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu /k.75/.

Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego wydane zostało w oparciu o następujący stan faktyczny:

Strony w dniu 17 lipca 2007 r. zawarły na okres 84 miesięcy umowę kredytu gotówkowego nr (...), na mocy której Ł. K. udzielony został kredyt w wysokości 35.264,00 zł, z przeznaczeniem na dowolny cel konsumpcyjny.

Kredytobiorca w dniu 19 października 2011 r. nadał do kredytodawcy pismo, w którym zawarł oświadczenie o przekształceniu kredytu gotówkowego w kredyt darmowy. Jego pełnomocnik z kolei wezwał bank do zwrotu kosztów kredytu. Pozwany odmówił uznania stanowiska powoda wskazując, że złożone oświadczenie jest nieskuteczne.

W dniu 18 listopada 2011 r. pełnomocnik powoda ponownie zwrócił się do pozwanego o rozpatrzenie sprawy, jednakże pismem z dnia 14 grudnia 2011 r. bank podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy oddalił powództwo w całości.

Sąd I instancji wskazał, że powód swoje żądania wywodzi z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim, zgodnie z którym w przypadku naruszenia przez kredytodawcę postanowień art. 4-7 ww. ustawy treść zawartej umowy o kredyt konsumencki ulega zmianie w tej sposób, że konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, obowiązany jest do zwrotu kredytu bez oprocentowania i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy, z zastrzeżeniem ust. 3, w terminie i w sposób ustalony w umowie. Jeżeli umowa nie określa sposobu spłaty kredytu, konsument obowiązany jest do jego zwrotu w równych ratach, płatnych co miesiąc od dnia zawarcia umowy. Jeżeli umowa nie przewiduje terminu spłaty kredytu, konsument obowiązany jest do jego zwrotu w terminie pięciu lat.

Sąd Rejonowy dalej wskazał, iż zgodnie z art. 2 ust. 1 powołanej ustawy przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy której przedsiębiorca w zakresie swojej działalności, udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu w jakiejkolwiek postaci, a zatem pozwany bank jest przedsiębiorcą i umowa udzielona była w zakresie jego działalności. Dalej Sąd wziął pod uwagę, iż według art. 2 ust. 4 ustawy konsumentem jest osoba fizyczna, która zawiera umowę z przedsiębiorcą w celu bezpośrednio niezwiązanym z działalnością gospodarczą. Tym samym Sąd Rejonowy nie miał wątpliwości, że umowa zawarta przez strony była umową o kredyt konsumencki w rozumieniu ówcześnie obowiązującej ustawy. Dalej jednak Sąd I instancji miał na uwadze, że umowa zawarta między stronami należy do kategorii umów podlegających wyłączeniu spod przepisów ustawy na podstawie art. 3 ust. 2 pkt 5, który stanowi, że ustawy nie stosuje się do umów o kredyt konsumencki przewidujących limit zadłużenia pożyczek i kredytów odnawialnych w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym lub w innych rachunkach oszczędnościowych innych niż rachunki kredytowe, z zastrzeżeniem art. 5a.

Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że umowa z dnia 17 lipca 2007 r. jest umową kredytu odnawialnego w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym i bez znaczenia dla takiej oceny pozostawał podnoszony przez powoda zarzut, że podpisana przez niego umowa kredytu nie ma charakteru odnawialnego, ponieważ została zawarta na 84 miesiące i w związku z tym nie ma możliwości jej przedłużenia na kolejny okres. Sąd zauważył, iż możliwość odnowienia umowy na kolejny okres nie jest tożsama z odnawialnym charakterem kredytu. Mając na uwadze, że umowa kredytu zawarta pomiędzy stronami jest umową kredytu odnawialnego w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym, Sąd uznał, iż uregulowanie dotyczące możliwości przekształcenia umowy kredytu w tzw. kredyt darmowy, przewidziane w art. 15 powołanej ustawy nie znajdzie zastosowania do zawartej przez strony umowy kredytu. Tym samym Sąd ocenił oświadczenie powoda o przekształceniu umowy w umowę kredytu darmowego jako nieskuteczne.

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł w oparciu o przepis art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, skarżąc go w całości /k.86-90 /.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych, stanowiących podstawę orzeczenia polegający na przyjęciu, że umowa kredytu miała charakter umowy kredytu odnawialnego, podczas gdy pomimo iż została nazwana „umową kredytu odnawialnego” w rzeczywistości była zwykłym kredytem gotówkowym podlegającym w całości przepisom ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 20 lipca 2001 r.;

2.  naruszenie art. 15 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 20 lipca 2001 r. poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy nawet w przypadku przyjęcia, że kredyt powstały wskutek umowy kredytu stanowi kredyt odnawialny w rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowym, występuje sankcja wymieniona w powyższym przepisie.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 499 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 25 października 2011 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu za obie instancje;

2.  ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania – przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

W odpowiedzi na apelację z dnia 12 marca 2013 r. /data nadania/ strona pozwana wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu w instancji odwoławczej /k.102-104/.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelację uznać należy za zasadną, a podniesione w niej zarzuty musiały skutkować zmianą zaskarżonego orzeczenia.

Istota sporu w sprawie niniejszej sprowadzała się w istocie do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy zawarta między stronami umowa z dnia 17 lipca 2007 r. jest umową o kredyt konsumencki, podlegającą regulacjom ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 100, poz. 1081 ze zm.) – dalej zwaną ustawą, czy też jest kredytem odnawialnym w rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowym, do którego ww. ustawy, z mocy zapisu art. 3 ust. 5 ustawy, się nie stosuje.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, należy wskazać, iż rację ma apelujący, że Sąd I instancji niesłusznie uznał, iż między stronami doszło do zawarcia umowy o kredyt odnawialny w rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowym, na co wskazywałoby literalne brzmienie § 1 ust. 1 zawartej między stronami umowy. O tym, iż w istocie jest to umowa o kredyt konsumencki świadczą, bowiem dalsze zapisy tejże umowy, a w szczególności sposób je wykonywania. Wskazać należy, iż zgodnie z § 1 umowy bank udzielił Ł. K. kredytu gotówkowego w rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowym na okres 84 miesięcy. Kredytobiorca zobowiązał się do uiszczenia 84 rat, płatnych w stosunku miesięcznym. W § 2 ww. umowy wskazano, że umowa może zostać automatycznie przedłużona na kolejny okres pod warunkiem, że została ona zawarta na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy. Po analizie zapisów przedmiotowej umowy należało stwierdzić, że – wbrew nazwie – nie stanowi ona umowy o kredyt odnawialny, a o kredyt konsumencki. Postanowienia zawarte w umowie dotyczące możliwości odnowienia umowy nie mają bowiem do niej zastosowania, jako że umowa została zawarta na okres przekraczający 12 miesięcy. Za brakiem charakteru umowy o kredyt odnawialny przemawia również fakt, że kredytobiorca miał określony harmonogram spłaty w 84 ratach, wobec czego nie można przyjąć, że przyznany kredyt stanowił limit w rachunku oszczędnościowo – kredytowym, albowiem w takiej sytuacji nie byłoby możliwe przyjęcie ścisłego harmonogramu rat. Pozwany spłacał raty w okresach miesięcznych, co bezspornie wynika z przedłożonego elektronicznego zestawienia operacji za okres od 01 lipca 2007 r. do 10 października 2011 r. /k.17-25/.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia prawa materialnego stwierdzić należy, że w istocie doszło do naruszenia art. 15 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 20 lipca 2001 r., obwiązującej w dacie zawarcia umowy, poprzez jego niezastosowanie. Stosownie bowiem do treści art. 4 ust. 2 pkt 4 ustawy, umowa o kredyt konsumencki powinna zawierać między innymi dane w postaci rocznej stopy oprocentowania oraz warunków jej zmiany. Analizowana umowa o kredyt nie zawierała tego rodzaju uregulowań, a jedynie odsyłała do postanowień Regulaminu kredytu - § 5 ust. 2. Sąd Odwoławczy podziela w tym zakresie stanowisko Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który w wyroku z dnia 23 października 2007 r., sygn. akt XVII Ama 12/2007 stwierdził, że jeżeli informacja o sposobie naliczania odsetek nie znalazła się w tekstach umów z klientami, tylko w ogólnym regulaminie wydanym przez bank, stanowi to naruszenie art. 4 ustawy o kredycie konsumenckim, który wyraźnie stanowi, że zasady i terminy spłaty kredytu muszą wynikać bezpośrednio z treści umowy. Podobny pogląd wyraził Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyroku z dnia 07 marca 2005 r., sygn. akt XVII Ama 6/2004, w którym wskazano, że treść art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim nie pozostawia wątpliwości, że informacje w nim wymienione muszą być zawarte w treści umowy, która jest doręczana konsumentowi. Umieszczenie całości lub części informacji, o których mowa w przytoczonym przepisie, w regulaminie lub ogólnych warunkach nie czyni zadość obowiązkowi ustawowemu. Udzielane informacje muszą mieć charakter wyczerpujący.

W przedmiotowej sprawie nie sposób stwierdzić, aby informacja o warunkach zmiany rocznej stopy oprocentowania kredytu miała charakter wyczerpujący, albowiem nie zostały one wprost wyrażone w treści umowy. Kredytodawca odsyłał w tym zakresie do postanowień Regulaminu, co należy uznać za niedopuszczalne. Tym samym zastosowanie winien znaleźć art. 15 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym w przypadku naruszenia przez kredytodawcę postanowień art. 4-7 ustawy, treść zawartej umowy o kredyt konsumencki ulega zmianie w ten sposób, że konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, obowiązany jest do zwrotu kredytu bez oprocentowania i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy, z zastrzeżeniem ust. 3, w terminie i w sposób ustalony w umowie. Jeżeli umowa nie określa sposobu spłaty kredytu, konsument obowiązany jest do jego zwrotu w równych ratach, płatnych co miesiąc od dnia zawarcia umowy. Jeżeli umowa nie przewiduje terminu spłaty kredytu, konsument obowiązany jest do jego zwrotu w terminie pięciu lat.

Przenosząc treść wyżej przytoczonego przepisu na realia rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że spełnione zostały przesłanki zastosowania sankcji przekształcenia w kredyt darmowy. Bezspornie bowiem doszło do naruszenia przez kredytodawcę postanowień art. 4-7 ustawy - umowa nie określała warunków zmiany rocznej stopy oprocentowania kredytu. Co więcej, pismem datowanym na 11 października 2011 r., Ł. K. złożył oświadczenie o przekształceniu kredytu gotówkowego na kredyt darmowy. Zgodnie z powyższym Sąd Okręgowy uznał, że spełnione zostały warunki, których ziszczenie się prowadzi do powstania po stronie kredytodawcy obowiązku zwrotu kosztów kredytu, do których poniesienia nie był zobowiązany kredytobiorca.

Nie ulega przy tym wątpliwości, iż powód udowodnił wysokość swojego roszczenia w kwocie 499 zł. Z elektronicznego zestawienia operacji za okres od 01 lipca 2007 r. do 10 października 2011 r. wynika, że z konta Ł. K. została pobrana co najmniej kwota 1.763,20 zł tytułem prowizji za otwarcie limitu kredytowego. Według twierdzeń powoda, tytułem odsetek oraz opłaty przygotowawczej spłacił on kwotę 21.189,42 zł, jednakże w przedmiotowej sprawie ograniczył swoje żądanie do kwoty 499 złotych, która to w świetle ww. zestawienia została przez niego wykazana.

Reasumując dotychczasowe rozważania, Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że wydane przez Sąd Rejonowy orzeczenie nie odpowiada prawu, z tego względu apelacja musiała zostać uwzględniona, a wyrok zmieniony stosownie do treści art. 386 § 1 k.p.c.

Konsekwencją zmiany wyroku, było orzeczenie o kosztach procesu w postępowaniu przed Sądem I instancji. O kosztach tych orzeczono w oparciu o treść art. 98 § 1 k.p.c., tj. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty te złożyła się opłata sądowa od pozwu w kwocie 30 zł, wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika powoda w kwocie 60 zł obliczone na podstawie § 6 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1348 ze zm.) oraz kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa.

Rozstrzygnięcie w zakresie kosztów procesu w instancji odwoławczej również zostało wydane w oparciu o treść art. 98 § 1 k.p.c. Na koszty te złożyła się opłata sądowa od apelacji w kwocie 30 zł oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika powódki w kwocie 60 zł obliczone na podstawie § 6 pkt. 1 w zw. z § 13 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1348 ze zm.).