Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lutego 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2016 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa K. N.

przeciwko W. D.

o zachowek

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w T.

z dnia 21 października 2014 r. sygn. akt I C 547/13

uchyla zaskarżony wyrok w punktach 1 (pierwszym), 3 (trzecim), 4 (czwartym)
i 5 (piątym) i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w T. do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy.

V ACa 570/15

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w T. wyrokiem z 21 października 2014 r. zasądził od pozwanej W. D. na rzecz powódki K. N. kwotę 69.578,79 zł z ustawowymi odsetkami od 21 października 2014 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałym zakresie, zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 4.562,63 zł tytułem kosztów procesu oraz nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – tegoż Sądu tytułem zwrotu wydatków od powódki kwotę 421,19 zł i od pozwanej kwotę 581,64 zł.

Zasadnicze motywy wyroku są następujące:

Powódka domagała się zasądzenia tytułem zachowku kwoty 80.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu. Twierdziła, że jest jedyną spadkobierczynią swego ojca J. N. (1) zmarłego (...), który w dniu 28 października 2011 r. zawarł ze swoją siostrą (pozwaną) notarialną umowę darowizny spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu o wartości 160.000 zł położonego w W. przy ul. (...), powódka zaś objęła spadek z długami.

Pozwana wnosiła o oddalenie powództwa, twierdziła, że nie ma legitymacji biernej w tej sprawie, w skład spadku wchodziły inne składniki majątkowe, art. 5 k.c. uzasadnia obniżenie zachowku, gdyż była jedynym oparciem dla J. N. (1), (...)– wspierała go psychicznie i finansowo, wielokrotnie udzielała mu „bezzwrotnych pożyczek”, spłacała narastające zadłużenie powyższego lokalu oraz poniosła nakłady na remont lokalu w wysokości 49.500 zł.

Powódka zakwestionowała twierdzenie pozwanej o zaniedbywaniu relacji rodzinnej z ojcem, a w piśmie procesowym z 22 lipca 2013 r. rozszerzyła żądanie pozwu do kwoty 120.000 zł wobec przeświadczenia, że wartość prawa do lokalu wynosi 240.000 zł.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. N. (1) był ojcem powódki i bratem pozwanej, (...), kupił gospodarstwo rolne (w większości sady jabłoni) w (...) w gminie J., gdzie zamieszkał, we wrześniu 2011 r. (...). Pozostawał z powódką w dobrych relacjach, darzył ją uczuciem, odwiedzał ją w W., ona też go odwiedzała w Ośrodku (...) w W., (...), rozmawiała z nim telefonicznie, ojciec prosił swą przyjaciółkę M. A. A., aby była dla niej wsparciem.

Pozwana kontaktowała się z bratem, odwiedzała go w (...), on opiekował się psem należącym do teściowej pozwanej i otrzymywał z tego tytułu systematyczne przelewy pieniężne w wysokości kilkuset złotych.

Po rozwodzie rodziców powódki w 2003 r. pozwana przejęła ich mieszkanie nr (...) położone przy ul. (...) na O. i spłaciła zadłużenie brata w opłatach, podzieliła to mieszkanie dwie kawalerki, wynajmuje je i otrzymuje czynsz w wysokości 3.000 zł miesięcznie. J. N. (1) odziedziczył po swoich rodzicach mieszkanie położone w W. przy ul. (...), sprzedał je pozwanej i jej mężowi za około 300.000 zł, umieścił je na lokacie, kupił gospodarstwo rolne w (...) za 120.000 zł. Od swego wujka i ciotki otrzymał w darowiźnie lokatorskie prawo do lokalu nr (...) przy ul. (...) w W. w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...), w dniu 22 grudnia 2008 r. przekształcił je we własnościowe prawo do lokalu, wyceniając je na kwotę 186.500 zł. W tym czasie nie miał zaległości w opłatach. Pozwana, po zamieszkaniu brata w (...), wynajmowała to mieszkanie studentom za czynsz w wysokości 1.200 – 1.400 zł miesięcznie, pokrywała opłaty mieszkaniowe, nie rozliczała się z bratem z tego tytułu.

Pozwana z mężem są właścicielami zabudowanej nieruchomości położonej w miejscowości B., jej mąż prowadzi działalność gospodarczą.

W dniu 28 października 2011 r. J. N. (1) zawarł z pozwaną umowę darowizny powyższego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, określając jego wartość w wysokości 160.000 zł. Zmarł w dniu (...) w (...). O jego śmierci powódkę zawiadomiła Policja. Pozwana była w tym czasie w (...)Powódka zajęła się organizacją pogrzebu ojca, za czynności związane z pochówkiem zapłaciła 1.159,38 zł.

Powódka jest spadkobierczynią po ojcu. Poniosła koszty poświadczenia dziedziczenia w wysokości 349,32 zł.

Przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w (...) toczyło się z jej wniosku postępowanie o spis spadkowego inwentarza (sprawa (...)). Powódka została obciążona kosztami tego postępowania w wysokości 1.715,74. Ze spisu inwentarza wynika, że w skład spadku wchodzi prawo własności zabudowanej nieruchomości o pow. 0,8401 ha o wartości 100.000 zł i prawo własności niezabudowanej nieruchomości o pow. 0,5 ha i wartości 8.000 zł, meble o wartości 200 zł, pojazd mechaniczny o wartości złomowej 300 zł oraz długi (kredyty bankowe) w wysokości 64.001,52 zł, więc wartość czystej wartości masy spadkowej wynosi 44.498,48 zł.

W dniu 26 października 2012 r. powódka zbyła spadkowe nieruchomości za 110.000 zł, z czego uregulowała długi spadkowe.

Wartość rynkowa powyższego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu położonego w W. przy ul. (...) według stanu w dniu 28 października 2011r. (tj. w dniu darowania go pozwanej) i poziomu cen z kwietnia 2014 r. wynosiła 183.591 zł. W dniu darowizny stan techniczny lokalu był słaby. Po tym dniu lokal został gruntownie wyremontowany.

Sąd ustalił ten stan faktyczny na podstawie dokumentów, które były niesporne i nie budziły wątpliwości Sądu. Za podstawę ustaleń nie uznał sporządzonych przez pozwaną notatek z rozliczeniami kosztów remontu lokalu otrzymanego w darowiźnie, które powódka kwestionowała, a pozwana nie poparła tego twierdzenia innymi dowodami. Stwierdził, że za podstawę ustaleń przyjął też zeznania świadków (...), P. M., J. N. (2), R. N., E. O. i J. O.. Ich zeznania uznał za wiarygodne. Zeznania świadka G. D. (męża pozwanej) Sąd uznał za częściowo wiarygodne i w tej części przyjął je za podstawę ustaleń faktycznych. Za niewiarygodne uznał jego zeznanie, że remont mieszkania trwał od marca do września 2011 r., bo z danych podanych przez pozwaną w czasie wizji lokalnej wynika, że w październiku 2011r. mieszkanie nadawało się do gruntownego remontu (k. 398), a remont dokonany był później.

Zeznania świadka K. D. (syna pozwanej), Sąd uznał za wiarygodne tylko w zakresie znajdującym potwierdzenie w innych wiarygodnych dowodach. Niewiarygodne są jego zeznania, że J. N. (1) był tylko „formalnym właścicielem” powyższego prawa do lokalu, bo tak nie twierdziła nawet pozwana ani jej mąż. Niewiarygodne są też zeznania co do daty i liczby remontów tego lokalu.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiła również opinia biegłego sądowego B. D. wyceniającej wartość powyższego prawa do lokalu. Zeznania powódki są podstawą ustaleń faktycznych w całości, gdyż zostały potwierdzone przez świadków i częściowo przez pozwaną. Niewiarygodne są zeznania pozwanej w części niezgodnej z ustalonym stanem faktycznym.

Sąd pominął dowód z dokumentów w postaci rozliczenia kosztów utrzymania mieszkania (k. 38), pełnomocnictwa notarialnego z 5 grudnia 2003 r. udzielonego pozwanej przez J. N. (1) (k. 39), zestawień transakcji (k. 59-103), pisma z rozliczeniami ze Spółdzielnią Mieszkaniową (...) (k. 167-168), potwierdzeń operacji (k. 180-302), pisma (...) S.A. w W. z 7 listopada 2011 r. (k. 309), gdyż ich przedmiotem były fakty, które nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd pominął też dowody złożone na rozprawie w dniu 9 września 2014 r. przez pełnomocnika pozwanej (k. 457-459), jako spóźnione.

W ocenie Sądu Okręgowego roszczenie powódki co do zasady jest usprawiedliwione w świetle art. 991 § 1 k.c. i art. 1000 k.c. oraz art. 993-995 k.c. Roszczenie jest usprawiedliwione w wysokości podanej w wyroku. W skład substratu zachowku wchodzą spadkowe nieruchomości o wartości 110.000 zł, ruchomości o wartości 500 zł – a po odliczeniu wskazanych wyżej długów spadkowych w łącznej wysokości 66.066,58 zł – przedmioty spadku o wartości 44.433,42 zł oraz wartość darowizny dokonanej przez spadkodawcę na rzecz pozwanej (własnościowe prawo do lokalu) w wysokości 183.591 zł – razem o wartości 228.024,42 zł. Zachowek powódki wynosi ½ tej kwoty, tj. 114.012,21 zł, a po odliczeniu czystej wartości masy spadkowej w wysokości 44.433,42 zł – 69.578,79 zł.

W myśl art. 1000 k.c. obdarowany jest obowiązany do zapłaty sumy przysługującej z tytułu zachowku tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny. Pozwana zmierzała do wykazania mniejszego stopnia wzbogacenia niż ustalona wyżej wartość przedmiotu darowizny, jednak nie wykazała, że poczyniła nakłady na przedmiot darowizny przed dokonaniem tej darowizny na jej rzecz (art. 6 k.c.).

Niezasadny jest podniesiony przez pozwaną zarzut naruszenia przez powódkę art. 5 k.c. wskutek wystąpienia z roszczeniem, bo powódka utrzymywała kontakt z ojcem, odwiedzała go i on ją odwiedzał, nie można więc uznać jej postępowania za szczególnie naganne, wykluczające prawo wystąpienia o zachowek. Także okoliczności istniejące po stronie pozwanej nie dają podstaw do zastosowania tego przepisu.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo w zakresie wskazanym w wyroku na podstawie art. 991 § 1 k.c., art. 481 k.c. i art. 455 k.c. O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., przyjmując że powódka wygrała sprawę w 58%.

Pozwana złożyła apelację. Zaskarżyła wyrok w części uwzględniającej powództwo i orzekających o kosztach postępowania. Zarzuciła:

1/ naruszenie art. 233 § 1 k.p.c.:

a/ w zw. z art. 217 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 207 § 6 k.p.c. przez pominięcie jako spóźnionych dowodów z dokumentów złożonych 9 września 2014 r. (oświadczenia J. N. (1) z 10 marca 2005 r., pisma (...) (...) z 11 marca 2014 r., zapisu treści SMS i oględzin telefonu komórkowego pozwanej na wypadek kwestionowania przez powódkę zapisu treści SMS,

b/ w zw. z art. 227 k.p.c. przez pominięcie dowodu z dokumentów wskazujących na liczne przysporzenia ze strony pozwanej i jej męża na rzecz J. N. (1), kosztów remontu mieszkania oraz istnienia szczególnego stosunku między nią a bratem,

c/ przez niedokonanie oceny dowodów złożonych przy piśmie z 20 czerwca 2013 r. (nowego kosztorysu lokalu z 10 marca 2011 r., umowy o roboty budowlane z 11 marca 2011 r., umowy sprzedaży/wykonania prac montażowych z 8 marca 2011 r. i innych dokumentów, choć wynika z nich m.in. czas wykonywania remontu w darowanym lokalu i wysokość nakładów na remont,

d/ przez niedokonanie oceny zeznań K. M. i niedokonanie ustaleń faktycznych na podstawie jej zeznań,

e/ przez dokonanie dowolnej oceny zeznań świadków G. D. i K. D.,

e/ przez dokonanie dowolnej oceny zeznań stron;

2/ naruszenie art. 155 § 1 k.p.c. przez nadużywanie uprawnień przez Przewodniczącą Sądu polegające na wywieraniu nieuprawnionego nacisku na przesłuchiwane osoby, jak nakazywanie świadkowi K. M. czy pozwanej, gdzie mają patrzyć w toku ich przesłuchania, prowadzenie przesłuchania wszystkich zeznających osób w sposób agresywny i napastliwy, przerywaniu wypowiedzi pełnomocnika pozwanej (także wypowiedzi po udzieleniu głosu przed zamknięciem rozprawy), co wywierało nieuzasadniony nacisk na wypowiadające się osoby i wybijało je z ciągłości wypowiedzi;

3/ naruszenie art. 155 § 2 k.p.c. przez nadużywanie uprawnień przez Przewodniczącą polegające na prowadzeniu przesłuchania świadków i stron w sposób tendencyjny, uniemożliwiający świadkom i stronom kończenie wypowiedzi w odpowiedzi zarówno na pytania Przewodniczącej, jak i stron (ich pełnomocników) oraz polegające na niezasadnym uchylaniu pytań pełnomocnika pozwanej, które miały na celu wyjaśnienie istotnych okoliczności sprawy;

4/ zaniechanie dokonania ustaleń faktycznych w zakresie przysporzeń majątkowych ze strony pozwanej i jej męża na rzecz spadkodawcy oraz wyłącznie powierniczego charakteru uprawnienia spadkodawcy do lokalu mieszkalnego, który darował następnie (wyłącznie formalnie) pozwanej;

5/ naruszenie art. 278 § 1 k.p.c. przez dokonywanie w oparciu o opinię biegłej ustaleń faktycznych dotyczących okresu remontu lokalu mieszkalnego, choć dowód ten został dopuszczony na inną okoliczność;

6/ naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. przez zaniechanie dokonania wystarczającego, a w niektórych aspektach jakiegokolwiek, wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, m.in. przez przedstawienie rzetelnej oceny zeznań świadków K. M., G. D., K. D., zeznań pozwanej oraz pominiętych czy przeoczonych przez Sąd dokumentów;

7/ naruszenie art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 324 § 1 k.p.c. ( per analogiam) i w zw. z art. 328 § 1 k.p.c. polegające na rzeczywistym wydaniu przez Sąd pierwszej instancji zaskarżonego wyroku i sporządzenie (przynajmniej w znacznej części) jego uzasadnienia jeszcze przed zamknięciem rozprawy w dniu 21 października 2014 r., a nawet przed posiedzeniem w dniu 9 września 2014 r., o czym świadczą odczytywane przez Sąd obszerne fragmenty uzasadnienia wyroku po jego ogłoszeniu;

8/ nieważność postępowania (art. 379 pkt 5 k.p.c.) wskutek naruszeń wskazanych wyżej w punktach 2, 3 i 7 przez prowadzenie rozprawy w sposób tendencyjny oraz wydanie wyroku przed zamknięciem rozprawy, co pozbawiło pozwaną możności obrony jej praw, skoro Sąd podjął rozstrzygnięcie jeszcze przed zamknięciem rozprawy;

9/ obrazę art. 1000 § 1 k.c. w zw. z art. 993 k.c. i art. 991 § 1 k.c. przez doliczenie do spadku, w celu obliczenia zachowku, wartości formalnie darowanego pozwanej własnościowego prawa do lokalu, i przez zasądzenie świadczenia na rzecz powódki;

10/ nierozpoznanie istoty sprawy wskutek:

a/ nierozpoznania zgłoszonego z ostrożności procesowej zarzutu potrącenia wierzytelności z tytułu nakładów i wydatków na lokal mieszkalny dokonanych przed śmiercią spadkodawcy,

b/ rzeczywiste nierozpoznanie zarzutu sprzeczności żądania powódki z klauzulami generalnym z art. 5 k.c. (we wszystkich jego aspektach), co nastąpiło na skutek niedokonania przez Sąd jakichkolwiek ustaleń w zakresie wieloletniej pomocy materialnej i wsparcia w walce z chorobą alkoholową świadczonej spadkodawcy, jak też naruszenie art. 5 k.c. przez jego niezastosowanie wskutek sprzeczności żądania powódki z zasadą sprawiedliwości społecznej i dobrej wiary, z zasadą społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa do zachowku, w sytuacji gdy nawet w razie przyjęcia istnienia darowizny z przyczyn formalnych, daleko idąca pomoc udzielana spadkodawcy przez pozwaną i jej męża przemawia za zastosowaniem tego przepisu i oddaleniem powództwa;

11/ obrazę art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. i w zw. z art. 995 § 1 k.c. przez oznaczenie początkowego dnia naliczania odsetek jako dzień wyrokowania.

Wskazując na te zarzuty pozwana wnosiła:

a/ w pierwszej kolejności – o uchylenie wyroku w zaskarżonej części, zniesienie postępowania w całości w granicach zaskarżenia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania;

b/ w przypadku nieuwzględnienia tego wniosku – o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji wobec nierozpoznania istoty sprawy;

c/ wyłącznie z ostrożności procesowej – o przeprowadzenie dowodów z dokumentów pominiętych przez Sąd Okręgowy oraz o zmianę wyroku przez oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania, jak też o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Powódka wnosiła o oddalenie wniosku o przeprowadzenie dowodów oraz o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna, gdyż trafny jest zarzut nierozpoznania istoty sprawy wskutek pominięcia pisemnych dowodów mających w zamiarze pozwanej wykazać nakłady na remont darowanego prawa do lokalu wykonany przed zawarciem umowy darowizny oraz mających wykazać spłacanie przez pozwaną długów spadkodawcy, co powinno być wzięte pod uwagę przy ustaleniu wysokości zachowku.

Sąd Okręgowy podał w uzasadnieniu wyroku, że pominął dowód z dokumentów w postaci rozliczenia kosztów utrzymania mieszkania (k. 38), pełnomocnictwa notarialnego z 5 grudnia 2003 r. udzielonego pozwanej przez J. N. (1) (k. 39), zestawień transakcji (k. 59-103), pisma z rozliczeniami ze Spółdzielnią Mieszkaniową (...) (k. 167-168), potwierdzeń operacji finansowych (k. 180-302), pisma (...) S.A. w W. z 7 listopada 2011 r. (k. 309), gdyż ich przedmiotem były fakty, które nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. To pominięcie dowodów nastąpiło w sposób formalny – przez wydanie postanowienia (k. 463) – tylko w stosunku do pisemnych dowodów złożonych na rozprawie w dniu 9 września 2014 r., którymi są: spis treści SMS-ów kierowanych (według pozwanej) do powódki (k. 417, odpis zaświadczenia z 11 marca 2014 r. (...) w W. o przebywaniu w nim pozwanej w okresie od 13 grudnia 2011 r. do 13 lutego 2012 r. (k. 458) i odpis oświadczenia, z którego wynika że J. N. (1) oświadczył 10 marca 2005 r., że jest winien pozwanej kwotę 80.000 zł (k. 459). Pozostałe dowody Sąd Okręgowy pominął bez formalnego wydania postanowienia o ich pominięciu (oddaleniu wniosku dowodowego), co może wskazywać na przeoczenie tych dowodów.

W ocenie Sądu Apelacyjnego nieusprawiedliwione było pominięcie tych wszystkich dowodów, bo nieprzeprowadzenie ich stwarza istotne wątpliwości co do prawidłowości ustalenia stanu faktycznego sprawy. Zasada prawdy materialnej jest zasadą nadrzędną nad zasadami procesowymi przeprowadzania dowodów i nakazuje szczególną rozwagę przy stosowaniu art. 207 § 6 k.p.c. polegającym na pomijaniu dowodów. Słusznie Sąd Okręgowy stwierdził, że dowody wskazane na k. 457-459 pozwana mogła złożyć wcześniej, jednak złożenie pierwszych dwóch z całą pewnością nie przedłużyłoby postępowania, także złożenie trzeciego dowodu o długu w kwocie 80.000 zł także nie przedłużyłoby postępowania, bo potem dopiero Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z przesłuchania stron i mógł słuchać je na tę okoliczność.

Sąd Apelacyjny uznał za konieczne przeprowadzenie dowodu z dokumentów złożonych przez strony na kartach 38, 39, 59-103, 167-168, 180-302, 303-324, 377 i 378 oraz 457-459, i je przeprowadził, bo mają one istotne znaczenie dla oceny zasadności wniesionego przez pozwaną żądania oddalenia powództwa. Pominięte przez Sąd Okręgowy dowody złożone przez powódkę przy piśmie procesowym z 29 kwietnia 2013 r. (pismo – k. 51 i nast.) mają też znaczenie dla oceny wiarygodności zeznań pozwanej, jakoby spadkodawca ciągle miał problemy finansowe, a ona ciągle go finansowała, bo istotnym dowodem złożony przy tym piśmie jest wyciąg z rachunku bankowego spadkodawcy, wskazujący wysokość i źródła wpłat na jego rachunek bankowy, co Sąd Okręgowy powinien ocenić.

Sąd Okręgowy tylko na podstawie dowodów osobowych ustalił, że pozwana (czy jej mąż) dopiero po dokonaniu darowizny przeprowadziła remont darowanego mieszkania, choć pozwana złożyła dowody pisemne złożone przy piśmie procesowym z 20 czerwca 2013 r. (pismo – k. 178-179) mające świadczyć o przeprowadzeniu remontu przed nabyciem prawa do lokalu (dowody w postaci kserokopii „nowego kosztorysu lokalu na Wyszogrodzkiej” - k. 303, kserokopii umowy o remont - k. 304-305, kserokopii umowy o sprzedaż i montaż okien – k. 306-308). Pozwana złożyła też przy tym piśmie kserokopię pisma (...) S.A. w W. z 7 lipca 2011 r. (k. 309) i inne dowody (przelewy i inne). Sąd Okręgowy nie ocenił, jakie znaczenie dla ustalenia stanu faktycznego sprawy ma złożony z odpowiedzią na pozew odpis notarialnego pełnomocnictwa udzielonego pozwanej przez spadkodawcę, upoważniającego m.in. do zarządu i administracji jego majątkiem (k. 39).

Sąd Okręgowy nie zażądał od pozwanej wyjaśnień, jakie znaczenie mają te dowody dla rozstrzygnięcia sprawy i nie przesłuchał stron na te okoliczności. W ogóle nie ocenił dowodów mających wskazywać na to, że pozwana spłaciła długi spadkodawcy wynikające z nakazu zapłaty, których odliczenia domagała się od kwoty zachowku. Nie rozpoznał podniesionego przez pozwaną zarzutu potrącenia kwot, które zapłaciła za spadkodawcę na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. i na rzecz dostawcy energii elektrycznej.

Sąd pierwszej instancji wprawdzie wskazał w podstawie faktycznej ustaleń dowód z zeznań świadka K. M., jednak nie dokonał oceny jej zeznań, co jest istotnym uchybieniem prowadzącym do niemożności weryfikacji motywów zaskarżonego wyroku.

Pominięte przez Sąd Okręgowy powyższe dowody i okoliczności sprawy mają istotne znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. Pominięcie ich jednoznacznie wskazuje, że Sąd Okręgowy nie rozpoznał istoty sprawy, co uzasadnia uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie mu sprawy do ponownego rozpoznania (art. 386 § 4 k.p.c.).

Sąd Apelacyjny uznał za nieusprawiedliwiony wniosek pozwanej o zniesienie postępowania pod zarzutem naruszenia prawa do obrony, bo mimo naruszania przez Przewodniczącą Sądu Okręgowego zasady swobodnego składania zeznań przez świadka K. M. i pozwaną ostatecznie – po licznych zastrzeżeniach składanych przez pełnomocnika pozwanej – osoby te złożyły zeznania, a pełnomocnik pozwanej nie miał do nich więcej pytań.

Pozwana podnosiła zarzut sprzeczności żądania powódki z art. 5 k.c., podając argumenty, że powódka miała zbyt luźne relacje z ojcem, niedostatecznie interesowała się jego losem oraz że istniejąca po stronie pozwanej sytuacja finansowa miałaby przemawiać za oddaleniem powództwa. Sąd Okręgowy nie ocenił tego zarzutu w kontekście twierdzenia pozwanej o udzielaniu spadkodawcy szerokiego wsparcia finansowego oraz osobistego zainteresowania się jego losem.

W toku ponownego rozpoznania sprawy Sąd Okręgowy powinien ocenić znaczenie pominiętych pisemnych dowodów złożonych przez strony, w razie potrzeby ewentualnie powinien przeprowadzić dowód z uzupełniającego przesłuchania stron na okoliczności wskazane w tych pisemnych dowodach. Powinien też mieć na uwadze, że spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, które nabył od swego wujostwa spadkodawca, nie było darowizną, bo nie było ono ograniczonym prawem rzeczowym, a stało się tym prawem dopiero wskutek przekształcenia tego prawa na własnościowe prawo do lokalu. Powinien przyjrzeć się m.in. treści wyciągu z rachunku bankowego, w którym są wykazane wpływy znacznych kwot na rachunek spadkodawcy z różnych tytułów, a także wpływu z tytułu czynszu (jakiego?), co może mieć znaczenie dla oceny twierdzeń pozwanej o udzielaniu szerokiego wsparcia finansowego bratu i o wynajmowaniu przez nią mieszkania położonego przy ul. (...).