Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 czerwca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Karina Marczak

Sędziowie: SO Mariola Wojtkiewicz (spr.)

del. SR Katarzyna Longa

po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2013 r. w Szczecinie

sprawy ze skargi S. K.

o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem zaocznym wydanym przez Sąd Rejonowy w Szczecinie dnia 20 grudnia 1976r., sygn. akt II C 2390/76

na skutek zażalenia S. K. na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin- Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie I C 569/12

postanawia:

oddalić zażalenie.

del. SSR Katarzyna Longa SSO Karina Marczak SSO Mariola Wojtkiewicz

Sygn. akt II Cz 366/13

UZASADNIENIE:

Postanowieniem z dnia 1 lutego 2013 r. Sąd Rejonowy Szczecin- Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie w sprawie I C 569/12 odrzucił skargę o wznowienie postępowania.

Uzasadniając powyższe rozstrzygnięcie sąd wskazał, że wyrokiem zaocznym z dnia 20 grudnia 1976 r., wydanym w sprawie z powództwa B. P. przeciwko W. P. (1) (bratu skarżącej S. K.), prowadzonego pod sygn. akt II C 2390/76 Sąd Rejonowy w Szczecinie ustalił, że nieruchomość rolna, zabudowana o powierzchni 6 ha 35 arów, 50 m ², położona w S. – D. ul. (...), zapisana w księdze wieczystej KW (...) stanowi współwłasność w częściach po ½ B. P. i W. (pkt I wyroku) oraz orzekł w przedmiocie kosztów postępowania (pkt. II - IV). Wymienione orzeczenie uprawomocniło się w dniu 16 stycznia 1977 r.

Dalej sąd zaznaczył, że przed przystąpieniem do merytorycznego rozpoznania skargi o wznowienie postępowania sąd zobligowany jest badać, czy spełnione zostały konieczne warunki umożliwiające jej rozpoznanie. Wstępne badanie sądu odnosi się przy tym zarówno do weryfikacji tego, czy wniesiono ją w przepisanym terminie, jak i dopuszczalności skargi w konkretnym postępowaniu, obejmującego badanie legitymacji czynnej skarżącego do jej wywiedzenia, a nadto oparcia jej na ustawowych przesłankach.

Kolejno sąd podał, że ustawowe podstawy wznowienie postępowania uregulowane zostały w sposób wyczerpujący w przepisach art. 401, art. 401 ¹ i art. 403 k.p.c.

W niniejszej sprawie skarżąca powołała się na to, że wyrok w sprawie, którego skarga dotyczy został oparty na dokumentach podrobionych (art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c.), a nadto na to, że występujący w wymienionej sprawie w charakterze pozwanego W. P. (1) w wyniku naruszenia przepisów prawa został pozbawiony możności działania (art. 401 pkt 2 k.p.c.). Bez wątpienia zdaniem sądu, skarżąca oparła skargę na ustawowych podstawach. Sąd uznał, jednak, że S. K. nie jest legitymowana do złożenia wymienionej skargi. Legitymowanymi, bowiem do wniesienia skargi o wznowienie postępowania są następcy prawni, którzy wchodzą do procesu w wyniku sukcesji spowodowanej śmiercią strony lub utratą przez nią zdolności sądowej. Skarga ta nie przysługuje natomiast podmiotom, które weszły w prawa stron w następstwie sukcesji szczególnej, np. wskutek zbycia rzeczy objętej sporem (Sąd Najwyższy w wyroku z dn. 21.01.2009 r., sygn. III CSK 248/08; LEX nr 527243). Analiza dołączonych do skargi dokumentów, przedstawionych przez S. K., doprowadziła natomiast Sąd do przekonania, że skarżąca była siostrą pozwanego S. K., przy czym zarówno w skardze, jak i w kolejnych pismach procesowych nie wskazała, aby była spadkobiercą wymienionego pozwanego. W tym stanie rzeczy, pomimo oświadczenia skarżącej, że jest następcą prawnym zmarłego pozwanego, które zawarła w piśmie procesowym 24 stycznia 2013 r., nie sposób było wymienionej okoliczności uznać nawet za uprawdopodobnioną. Zarówno bowiem w treści wymienionego pisma, jak i pozostałych, złożonych w sprawie pismach nie wskazała, na jakiej podstawie opiera twierdzenie w wymienionym zakresie, zaś do pisma nie dołączyła postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku po zmarłym W. P. (1), czy też sporządzonego przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia, z których wynikałoby, aby należała do kręgu spadkobierców po zmarłym W. P. (1). W takich okolicznościach nie sposób było uznać, zdaniem sądu, aby skarżąca- pomimo wezwania jej postanowieniem z dnia 10 stycznia 2013 r.- uprawdopodobniła, aby była następcą prawnym W. P. (1), a tym samym istnienie okoliczności uzasadniających dopuszczalność wznowienia postępowania w sprawie II C 2390/76. W takich okolicznościach wywiedzioną skargę sąd zakwalifikował jako niedopuszczalną w rozumieniu art. 410 § 1 k.p.c.

Niezależnie od powyższego sąd wskazał, że nawet przyjmując, że skarżąca legitymowana jest czynnie do złożenia skargi o wznowienie postępowania w wymienionej sprawie, to należało ją ocenić jako złożoną z naruszeniem przepisanego terminu. Zgodnie bowiem z przepisem art. 407 § 1 k.p.c. skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie trzymiesięcznym; termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji- od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy. Zdaniem sądu miarodajnym dla oceny zachowania przez skarżącą terminu do złożenia skargi w niniejszej sprawie winna być data, w której to ona powzięła informację o wyroku w sprawie, której wznowienia się domaga. Sąd opierając się o dowód z dokumentu w postaci kopii postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin- Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie wydanego w dniu 26 stycznia 2010 r. w sprawie o sygn. VI Kp 845/09 uznał, że skarżąca już co najmniej w dacie wydania powyższego orzeczenia wiedziała o dacie wydania, uprawomocnienia i treści wyroku zaocznego, wznowienia którego domaga się w niniejszej sprawie. Z treści uzasadniania przytoczonego orzeczenia wynika, że odnosiło się ono do dokonanego w nieustalonym czasie w S. podrobienia dokumentów dotyczących nabycia majątku oraz posłużenia się nimi jako autentycznymi na szkodę skarżącej S. K.. Sąd zwrócił uwagę, że S. K. wniosła skargę o wznowienie postępowania w sprawie w dniu 4 sierpnia 2011 r., a zatem po upływie ponad roku od daty wydania powołanego wyżej postanowienia w sprawie VI Kp 845/09, stąd sąd wywiódł, że skargę należało kwalifikować jako złożoną po upływie terminu oznaczonego w przepisie art. 407 § 1 k.p.c.

Zażalenie na postanowienie sądu złożyła S. K. i zaskarżając je w całości wniosła o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania ewentualnie jego zmianę i nakazanie rozpoznania sprawy przez sąd I instancji.

Zdaniem skarżącej sąd nie rozpatrzył wszystkich okoliczności podniesionych w pismach procesowych. Sąd nie uzasadnił przy tym, dlaczego danych okoliczności nie rozpatrzył. Okolicznościami tymi jest fakt, następstw prawnych jakie dla rozpoznawanej sprawy ma przekazanie przez ojca skarżącej praw do spadku po nim, z czym związana jest kwestia własności nieruchomości objętej postępowaniem o sygn. akt II C 2390/76.

Skarżąca wskazała nadto, iż okoliczności związane z wydaniem wyroku wiadome jej były później niż samo zapoznanie się z wyrokiem. Wymagało to połączenia i uzyskania dodatkowych informacji by ustalić okoliczności wydania wyroku. Po ich uzyskaniu Skarżąca niezwłocznie wszczęła niniejsze postępowanie.

Niezwykle istotne dla niniejszego postępowania ma w ocenie skarżącej również to, że F. P. (1)- ojciec powódki oraz W. P. (1) sporządził testament- dokument współistniejący z aktem notarialnym z dnia 28 marca 1958 r., nr rep (...), do którego był dołączony i stanowił z nim nierozerwalną całość. W przedmiotowym „testamencie” ojciec powódki, między innymi wymienił osoby jako osoby uprawnione do dziedziczenia po nim i osoby rzeczywiście uprawnione do własności nieruchomości tj.: P. W., P. F., P. S., P. J., oraz powódkę. Zgodnie z tym dokumentem po 1/5 nieruchomości przypadać miało w/w osobą (w tym 1/5 nieruchomości miała przypadać nadal F. i S. P.). Tym samym należy przyjąć, w mniemaniu skarżącej, że wolą F. P. (1) było, żeby jego dzieci dostały po 1/3 ziemi wraz z odpowiednią częścią domu. Testament wskazuje na rzeczywistą wolę F. P. (1), natomiast wszelkie inne czynności dokonywane przez F. P. (1) i W. P. (2) były jedynie pozorne i miały na celu ukrycie prawdziwego celu czynności, jakim było obdzielenie majątkiem w/w osób. W konsekwencji, zdaniem skarżącej, przyjąć należy, że czynność F. P. (2) była pozorna i jako taka nieważna, gdyż jego prawdziwym celem było podzielenie własności ziemi w/w osobom. W konsekwencji przedmiotowe rozstrzygnięcie, którego wznowienia skarżąca się domaga dotyczy w rzeczywistości również jej uprawnień, tym samym zasadne jest jego ponowne rozpatrzenie. Przedmiotowe rozstrzygnięcie wpływa bowiem na sytuację powódki i jej prawa majątkowe.

Wymienione wynikało w szczególności z faktu, że przepisy prawa obowiązujące w tamtym czasie zakazywały dzielenie majątku, tym samym ‚„przepisanie” mogło nastąpić tylko na jedną osobę, co nie zmienia faktu, że prawdziwym zamiarem ojca było to, żebyśmy wszyscy dostali ziemię po równo i żebyśmy dostali po równo cześć domu posadowioną na wymienionej nieruchomości.

Skarżąca podkreśliła też, że F. P. (1) posiadał jedynie 3 ha ziemi, w związku z tym oczywiście nieprawdziwymi są akty nadania ziemi- podające odpowiednio 5,36 i 6,35 ha ziemi. Prawdziwa ilość ziemi, którą dysponował W. P. (1) była wskazana w innym akcie notarialnym, który w ocenie powódki został zniszczony i do którego załączone było oświadczenie F. P. (1) stanowiąc integralną część tego aktu notarialnego, w którym wskazał krąg osób, które mają dostać po nim jego 3 ha ziemi. Skarżąca podała, że akt ten został zniszczony, a w jego miejsce sporządzono, te niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy akty nadania, które są względem siebie sprzeczne.

Sprzeczności pomiędzy tymi dokumentami pojawiły się, gdyż B. P., J. P. i M. S., celowo próbowali naciągnąć państwo na większą ilość ziemi Wymienione osoby pracowały w Urzędzie Stanu Cywilnego w tym okresie i w ocenie powódki dokonywał czynności w zakresie manipulowania aktami notarialnymi nieruchomości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. 399 k.p.c. w wypadkach przewidzianych w dziale niniejszym można żądać wznowienia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym wyrokiem (§ 1). Na podstawie określonej w art. 401 ¹ postępowanie może być wznowione również w razie zakończenia go postanowieniem (§ 2). Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego- na co trafnie zwraca się uwagę w literaturze- nie zawierają unormowania wskazującego bezpośrednio na to, kto jest uprawniony do wystąpienia o wznowienie postępowania. Zacytowany powyżej przepis art. 399 k.p.c. używa wszak formy bezosobowej, na co wskazuje zwrot „można żądać wznowienia”. Przepis ten nie określa jednak wprost podmiotu uprawnionego do wystąpienia z takim żądaniem. W związku z odesłaniem zawartym w art. 406 k.p.c. przyjąć należy, że podmiotami uprawnionymi do wniesienia skargi o wznowienie postępowania są na ogólnych zasadach podmioty uprawnione do udziału w postępowaniu sądowym nie będące jego stronami. Dotyczy to Rzecznika Praw Obywatelskich (na podstawie art. 14 pkt 4 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich; tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147 z późn. zm.), prokuratora (z ograniczeniami wynikającymi z art. 7), organizacji społecznych (stosownie do regulacji z art. 61), interwenientów (z uwzględnieniem, że interwenient uboczny jest uprawniony do wniesienia skargi jedynie wówczas, gdy brał udział w sprawie, której skarga dotyczy). Niewątpliwym jest nadto, że uprawnienie do podjęcia takiej czynności procesowej przysługuje temu, kto ma interes prawny (gravamen) w doprowadzeniu do zmiany lub uchylenia niekorzystnego i naruszającego jego prawa rozstrzygnięcia zawartego w tym wyroku (art. 412 § 2 k.p.c.). Oczywistym jest, więc, że wznowienia postępowania może żądać strona wymieniona w prawomocnym orzeczeniu merytorycznym, które zakończyło postępowanie. Jak uznał Sąd Rejonowy do wniesienia skargi o wznowienie postępowania uprawnieni są także następcy prawni stron, przy czym tylko ci, którzy wchodzą do procesu w wyniku sukcesji spowodowanej śmiercią strony lub utratą przez nią zdolności sądowej. Skarga o wznowienie postępowania nie będzie, wiec przysługiwała tym podmiotom, które weszły w prawa stron w następstwie sukcesji szczególnej, np. wskutek zbycia rzeczy objętej sporem (tak, Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 marca 2007 r., II CZ 20/07 (nie publ.), wyroku z dnia 21 stycznia 2009 r. III CSK 248/08).

Skarżąca jest siostrą W. P. (1) pozwanego w postępowaniu IIC (...), którego wznowienia obecnie się domaga. Sama ta okoliczność nie jest jednak wystarczająca, by uznać legitymację czynną skarżącej do zgłoszenia skargi o wznowienie. Niezbędnym jest wykazanie, że skarżąca należy do kręgu spadkobierców po zmarłym W. P. (1). Dokumentami stwierdzającymi powyższe mogłoby być postanowienie w przedmiocie nabycia spadku po W. P. (1) względnie akt poświadczenia dziedziczenia. Dokumentów takich skarżąca nie przedstawiła. Nie wskazała ich również na żądanie sądu zawarte w postanowieniu z dnia 10 stycznia 2013 r., pomimo, iż znany był jej rygor niewypełnienia nałożonego nań obowiązku. Trafnie, więc skonstatował Sąd Rejonowy, iż skarżąca nie uprawdopodobniła, by była następcą prawnym W. P. (1). Skarga wywiedziona przez S. K. okazała się niedopuszczalna ze skutkiem, o jakim mowa w art. 410 § 1 k.p.c.

Argumentując jak powyżej Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

del. SSR Katarzyna Longa SSO Karina Marczak SSO Mariola Wojtkiewicz

Sygn. akt II Cz 366/13

Zarządzenie:

1.  odnotować,

2.  zakreślić,

3.  odpis postanowienia doręczyć skarżącej;

4.  akta odesłać po nadejściu zwrotnego poświadczenia;

5.  do zbioru.

SSO Mariola Wojtkiewicz