Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Leszek Dąbek

Sędziowie: SSO Anna Hajda ( spr.)

SSR (del.) Maryla Majewska - Lewandowska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 kwietnia 2016 roku sprawy

z powództwa R. W.

przeciwko K. M.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 20 października 2015 roku., sygn. akt I C 610/15

uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Rudzie Śląskiej, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania.

SSR Maryla Majewska – Lewandowska SSO Leszek Dąbek SSO Anna Hajda

UZASADNIENIE

Powód domagał się zasądzenia od pozwanego kwoty 3.435 zł z ustawowymi odsetkami od 19 czerwca 2013r. oraz kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazał, że w okresie od 2 listopada 2012r. do 19 czerwca 2013r. przechowywał w swoim zakładzie pogrzebowym prochy F. M. – ojca pozwanego, a męża B. M.. Po zakończeniu sporu między powodem a żoną zmarłego wystawił fakturę, w której obciążył ich kosztami po połowie. B. M. uregulowała należność, a pozwany mimo wezwań nie spełnił świadczenia.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym 20 listopada 2014r. referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Rudzie Śląskiej uwzględnił powództwo w całości i zasądził koszty procesu na rzecz powoda.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania. Podniósł, że wysokość dochodzonej kwoty nie na podstaw faktycznych i prawnych, bowiem sprawa, o którą pozwany wszczął spór została już prawomocnie rozstrzygnięta przez Sąd Okręgowy w Katowicach. Wskazał, że powód był stroną pozwaną w procesie przez niego wszczętym, który zakończył się ugodą zawartą przed Sądem Okręgowym w Katowicach w dniu 4 czerwca 2013r. w sprawie o sygn. II C 794/12. W ugodzie tej zawarto klauzulę, że jej treść wyczerpuje całość roszczeń stron zgłoszonych w tamtym postępowaniu, w tym roszczenia wynikające z poniesienia kosztów przechowywania urny z prochami. Pozwany podkreślał również, że powód w żaden sposób nie wykazał wysokości roszczenia, a dochodzona kwota pozostaje bez jakiegokolwiek związku z faktycznymi kosztami poniesionymi przez powoda w związku z przechowywaniem urny z prochami. Zakwestionował również sposób wyliczenia odsetek od dochodzonej kwoty.

Zaskarżonym wyrokiem z 20 października 2015r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo. Orzeczenie powyższe zapadło przy ustaleniu, że w okresie od 2 listopada 2012r. do 19 czerwca 2013r. powód prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) w B. przechowywał prochy zmarłego F. M. - ojca pozwanego, a zarazem drugiego męża B. M..

W dniu 2 listopada2012r. K. M. złożył w Sądzie Okręgowym wniosek o zabezpieczenie roszczenia o ustalenie prawa do pochowania szczątków zmarłego F. M. oraz o ochronę dóbr osobistych w postaci prawa do pochowania zwłok osoby zmarłej oraz pamięci po niej. We wniosku domagał się zobowiązania B. M. od powstrzymania się od podejmowania jakichkolwiek działań w odniesieniu do prochów zmarłego F. M. i pozostawienia tych prochów do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sporu co do osoby uprawnionej do ich pochowania w (...) Zakładzie (...) w B., a także zobowiązania R. W. prowadzącego ten zakład pogrzebowy do ich zatrzymania i przechowania do tego czasu. Postanowieniem z 2 listopada 2012r. Sąd Okręgowy w Katowicach zabezpieczył roszczenie zgodnie z wnioskiem. Na skutek wniesionego zażalenia postanowieniem z 18 kwietnia 2013r. Sąd Apelacyjny w Katowicach zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że kosztami przechowania prochów w (...) Zakładzie (...) w B. obciążył K. M. i B. M. po połowie.

Sąd ustalił nadto, że 16 listopada 2012r. do Sądu Okręgowego w Katowicach wpłynął pozew K. M. przeciwko B. M. i R. W. o ustalenie, że powodowi przysługuje wyłączne prawo do samodzielnego decydowania o sposobie postępowania ze szczątkami zmarłego F. M., a koszty postępowania z tymi szczątkami obciążają w całości pozwaną. Nadto powód domagał się zobowiązania R. W. prowadzącego (...) Zakład (...) w B. do niezwłocznego i bezwarunkowego wydania powodowi szczątków zmarłego. Ewentualnie powód wnosił o ustalenie sposobu, miejsca i czasu pochowania szczątków F. M., w ten sposób, że zostaną one pochowane z ceremoniałem rzymskokatolickim, któremu przewodniczył będzie proboszcz rzymskokatolickiej parafii pod wezwaniem św. M. A. w R. – O., na cmentarzu w R. - O. znajdującym się na skrzyżowaniu ulic (...). H. i B., z tym że szczegółowy termin pochówku zostanie ustalony samodzielnie przez powoda, a koszty pochowania szczątków obciążą w całości pozwaną, oraz ustalenie, iż powodowi przysługuje wyłączne prawo do samodzielnego wskazania zakładu pogrzebowego, który na koszt pozwanej dokona pochowania szczątków zmarłego i o zobowiązanie R. W. do niezwłocznego i bezwarunkowego wydania szczątków zmarłego F. M. przedstawicielowi zakładu pogrzebowego wskazanego przez powoda.

W toku tego postępowania pozwana wystąpiła z powództwem wzajemnym, w którym domagała się wyłącznego prawa zorganizowania pochówku zmarłego w obrządku świeckim na cmentarzu parafialnym przy ul. (...) w B., a złożenie prochów do grobu nastąpi w terminie 7 dni od uprawomocnienia się orzeczenia. Postępowanie toczyło się pod sygn. II C 794/12. W dniu 4 czerwca 2013r. strony zawarły ugodę, w której strony określiły sposób przeprowadzenia ceremonii pogrzebowej i szczegółowo uregulowały przysługujące im prawa i obowiązki. Wskazały również, że treść ugody wyczerpuje całość roszczeń zgłoszonych przez strony w tym procesie. Postanowieniem z 4 czerwca 2013r. Sąd Okręgowy w Katowicach umorzył postępowanie w sprawie.

Sąd pierwszej instancji ustalił również, że 19 czerwca 2013r. powód R. W. wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 3.435 zł brutto. Faktura ta obejmowała połowę kosztów przechowywania prochów F. M. w okresie od 2 listopada 2012r. do 19 czerwca 2013r. przy przyjęciu stawki 15 zł brutto za dobę.

Przyjmując powyższe ustalenia faktyczne za podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd pierwszej instancji uznał, ze powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Wskazując jako podstawę prawną art. 835 i kolejne kodeksu cywilnego i podkreślając, iż roszczenie o zapłatę kosztów przechowania urny z prochami nie było przedmiotem uprzedniego rozstrzygnięcia w sprawie sygn. II C 794/12 Sądu Okręgowego w Katowicach Sąd uznał, że powództwo nie zostało wykazane co do wysokości. Sąd zwrócił uwagę, że powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika nie wykazał z czego wynikała zastosowana przez niego stawka dobowa, ani że uzgadniał ją z pozwanym.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód zarzucając naruszenie prawa procesowego, a to: art. 232 przez błędne uznanie, że powód nie wykazał wysokości dochodzonego roszczenia, mimo że przedstawił dowody na jego poparcie; art. 232 kpc w zw. z art. 6 kc przez uznanie za udowodnione twierdzeń zgłoszonych przez pozwanego, mimo braku jakichkolwiek dowodów na ich poparcie oraz art. 233 § 1 kpc przez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji błąd w ustaleniach faktycznych przez uznanie, że powód nie wykazał wysokości roszczenia, a pozwany przedstawił dowody na poparcie swojego stanowiska. W oparciu o tak podniesione zarzuty domagał się zmiany zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanego kwoty 3.435 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od 27 czerwca 2013r. oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Ewentualnie wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sadowi pierwszej instancji przy pozostawieniu mu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda musiała odnieść skutek, aczkolwiek z innych powodów niż w niej wskazane.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że w niniejszej sprawie powód dochodził zapłaty kosztów związanych z przechowywaniem w swoim zakładzie pogrzebowym prochów F. M. – ojca pozwanego, a męża B. M. w okresie od 2 listopada 2012r. do 19 czerwca 2013r. Obowiązek zapłaty wynikłych stąd kosztów zgodnie z treścią postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach z 2 listopada 2012r. zmienionego postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 18 kwietnia 2013r. spoczywał na nich po połowie.

Zauważyć należy, co istotne w niniejszej sprawie, a umknęło Sądowi pierwszej instancji, że koszty te należą do kosztów postępowania zabezpieczającego. Zgodnie zaś z treścią art. 745 kpc o kosztach postępowania zabezpieczającego Sąd rozstrzyga w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, a o kosztach postępowania zabezpieczającego później powstałych rozstrzyga na wniosek strony sąd, który udzielił zabezpieczenia. Jeżeli postanowienie, w którym udzielono zabezpieczenia, zostało wydane przed wszczęciem postępowania w sprawie, a uprawniony nie zachował wyznaczonego mu terminu do jej wszczęcia, obowiązany może w terminie dwóch tygodni od upływu tego terminu złożyć wniosek o przyznanie mu kosztów. W tym terminie wniosek taki może zgłosić uprawniony, jeżeli nie wytoczył sprawy dlatego, że obowiązany zaspokoił jego roszczenie (§ 2 art. 745 kpc).

Zasadą ogólną jest zatem, że o kosztach postępowania zabezpieczającego sąd rozstrzyga w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, a o kosztach postępowania zabezpieczającego później powstałych rozstrzyga na wniosek strony sąd, który udzielił zabezpieczenia. Zasada ta wynika z faktu, że postępowanie zabezpieczające jest postępowaniem pomocniczym w stosunku do postępowania głównego.

Skoro zatem roszczenie, którego dochodzi powód w rzeczywistości stanowi wniosek o zapłatę kosztów postępowania zabezpieczającego to Sadem właściwym do jego rozpoznania był Sąd Okręgowy w Katowicach.

Zgodnie z treścią art. 379 pkt 6 kpc nieważność postępowania zachodzi, jeżeli sąd rejonowy orzekł w sprawie, w której sąd okręgowy jest właściwy bez względu na wartość przedmiotu sporu. Taka sytuacja wystąpiła w niniejszej sprawie, co musiało skutkować, niezależnie od zarzutów apelacji uchyleniem zaskarżonego wyroku, zniesieniem dotychczasowego postępowania i przekazaniem sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania zgodnie z art. 386 § 2 kpc, przy pozostawieniu temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego na zasadzie art. 108 §2 kpc.

Rozpoznając sprawę ponownie, Sąd w pierwszej kolejności zbada swoją właściwość funkcjonalną, a następnie stosownie do poczynionych ustaleń wyda odpowiednie rozstrzygnięcie.

SSR Maryla Majewska – Lewandowska SSO Leszek Dąbek SSO Anna Hajda