Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2016 r. w Lublinie

sprawy I. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o ustalenie prawa do renty

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu

z dnia 18 listopada 2015 r. sygn. akt IV U 955/15

oddala apelację.

Krzysztof Szewczak Małgorzata Pasek Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska

Sygn. akt III AUa 63/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 lipca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił I. K. przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres z uwagi na brak niezdolności do pracy wnioskodawczyni.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła ubezpieczona domagając się ustalenia jej prawa do wnioskowanego świadczenia. Wskazywała na poważne skutki przebytej choroby onkologicznej oraz przeprowadzonego leczenia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 18 listopada 2015 r. Sąd Okręgowy w Zamościu zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. i ustalił, że I. K. przysługuje prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na dalszy okres tj. od dnia(...)r. do dnia (...)r.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

I. K., urodzona w dniu (...), ukończyła liceum(...), pracowała jako kasjer - doradca w (...). Od zaprzestania pobierania świadczenia rehabilitacyjnego tj. od dnia 1 czerwca 2014 r. do dnia 31 maja 2015 r. ubezpieczona uprawniona była do świadczenia rentowego w wysokości przewidzianej dla osób o częściowej niezdolności do pracy – z powodu stanu po skojarzonym leczeniu raka piersi lewej, stanu po oszczędzającym leczeniu operacyjnym, chemioterapii, radioterapii. W dniu 29 kwietnia 2015 r. I. K. złożyła w organie rentowym wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Do wniosku dołączyła dokumentację medyczną. Lekarz orzecznik organu rentowego orzeczeniem z dnia 18 maja 2014 r. nie stwierdził dalszej niezdolności wnioskodawczyni do pracy. Na skutek sprzeciwu złożonego przez wnioskodawczynię komisja lekarska orzeczeniem z dnia 24 czerwca 2015 r. nie uznała wnioskodawczyni za osobę niezdolną do pracy. W oparciu o ustalenia dokonane przez komisję lekarską organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

W celu oceny prawidłowości przedmiotowej decyzji Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy specjalistów: endokrynologa – internisty, onkologa, neurologa, ortopedy i psychiatry, którym zlecił zapoznanie się z aktami sprawy, przebadanie wnioskodawczyni oraz wydanie opinii określającej stopień niezdolności do pracy ubezpieczonej z ogólnego stanu zdrowia i czasookresu trwania tej niezdolności, ewentualnie wypowiedzenie się w zakresie poprawy stanu zdrowia strony. Biegli, po bezpośrednim zbadaniu I. K. oraz zapoznaniu się z dokumentacją medyczną dotyczącą jej schorzeń, w opinii z dnia 25 września 2015 r. uznali ubezpieczoną za nadal częściowo niezdolną do pracy do dnia 31 maja 2017 r. z powodu schorzeń rozpoznanych przez biegłego lekarza onkologa. Biegły z tego zakresu wyjaśnił, że rozpoznanie raka piersi (...) pozytywnego o niekorzystnym rokowaniu) w znacznym stopniu zaawansowania (przerzuty do węzłów chłonnych) oraz przebycie bardzo obciążającego leczenia onkologicznego w pełni tę decyzję uzasadniają. Biegły zaznaczył, że ten typ molekularny raka cechuje się niekorzystnym rokowaniem i zawsze należy liczyć się z jego nawrotem. Schorzenia onkologiczne i dodatkowo występowanie chorób współistniejących czynią wnioskodawczynię częściowo niezdolną do pracy. Nie stwierdzono poprawy stanu zdrowia skarżącej na tyle, aby mówić o zdolności do pracy z uwzględnieniem kwalifikacji zawodowych odwołującej.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, iż nie uwzględnił wniosku organu rentowego o pominięcie sporządzonej w sprawie opinii i dopuszczenie dowodu z opinii specjalisty z zakresu medycyny pracy. Sąd argumentował, iż biegły onkolog stwierdził dalszą niezdolność do pracy mając na uwadze rodzaj schorzenia, proces jego zaawansowania oraz rokowania. Opinię wydał specjalista w tej dziedzinie. Z wywiadu przeprowadzonego przy wydawaniu opinii wynika, że biegli uwzględnili kwalifikacje zawodowe wnioskodawczyni jako pracownika umysłowego – kasjera, doradcy w banku. Nadto biegły onkolog wziął pod uwagę zgłaszane przez I. K. uderzenia gorąca, zawroty głowy, okresowe obrzęki i drętwienie lewej kończyny górnej. Biegły onkolog miał więc na uwadze kwalifikacje zawodowe skarżącej stwierdzając dalszą niezdolność do pracy. W tych okolicznościach przeprowadzenie dowodu z opinii specjalisty z zakresu medycyny pracy Sąd uznał za niecelowe.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że przyjął sporządzoną w sprawie opinię biegłych w poczet dowodów oraz podzielił ustalenia i wnioski biegłych w całości. Opinię uznał za fachową i uwzględniającą schorzenia występujące u I. K., co stwierdzono po jej bezpośrednim badaniu oraz zapoznaniu się z dołączoną dokumentacją medyczną. Sąd uznał, że biegli w opinii opisali rzeczywisty stan zdrowia skarżącej, rzutujący na ograniczenia w możliwości wykonywania zatrudnienia.

Powołując się na treść art. 57 oraz art. 12 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.) Sąd pierwszej instancji wskazał na przesłanki ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Sąd podkreślił, że I. K. do dnia 31 maja 2015 r. była uprawniona do okresowego świadczenia rentowego z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Organ rentowy w toku niniejszego procesu nie wykazał poprawy stanu zdrowia ubezpieczonej w odniesieniu do okresu, kiedy to przyznano jej okresowe świadczenie rentowe na tyle, aby można stwierdzić zdolność do pracy odwołującej. W świetle przeprowadzonych dowodów Sąd uznał, że zastrzeżenia ZUS do wywołanej w sprawie opinii stanowią jedynie polemikę z dokonanymi przez onkologa ustaleniami.

Wobec powyższego na podstawie powołanych przepisów oraz na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.

Apelację od przedmiotowego orzeczenia wniósł organ rentowy zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

- naruszenie art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., Nr 1440) poprzez jego błędne zastosowanie polegające na przyznaniu wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy pomimo braku tej niezdolności;

- naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez błędną ocenę opinii biegłych w zakresie, w jakim Sąd ustalił na ich podstawie, że wnioskodawczyni jest nadal częściowo niezdolna do pracy od dnia 1 czerwca 2015 r. do dnia 31 maja 2017 r.

W uzasadnieniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. podnosił, że przebyte przez ubezpieczoną w 2012 r. leczenie onkologiczne z powodu raka sutka intensywnie było prowadzone przez około rok. Obecnie kontynuowana jest hormonoteapia. Wynik leczenia jest dobry, brak cech choroby nowotworowej, a funkcja kończyny górnej jest zachowana na poziomie prawidłowym. Biegły onkolog w wywołanej w sprawie opinii nie odniósł się do możliwości pracy wnioskodawczyni w charakterze pracownika umysłowego. Biegły stwierdził natomiast ogólnie dobry stan zdrowia odwołującej, prawidłową budowę ciała, nie potwierdził nadmiernego obrzęku kończyn ani zaburzeń równowagi. W „próbie R.” nie stwierdził aktualnej aktywności choroby nowotworowej. W opinii brak jest należytego odniesienia stanu zdrowia wnioskodawczyni do możliwości zarobkowania.

Wskazując na powyższe zarzuty i argumentację organ rentowy domagał się dopuszczenia dowodu z opinii biegłego onkologa na okoliczność ustalenia czy I. K. jest nadal częściowo niezdolna do pracy od dnia 1 czerwca 2015 r. do dnia 31 maja 2017 r. Pozwany wnosił również o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania od decyzji z dnia 3 lipca 2015 r., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczona domagała się jej oddalenia w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie podkreślić należy, iż Sąd drugiej instancji uznał za konieczne dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłych lekarzy, którzy wydawali opinię w toku postępowania pierwszoinstancyjnego. Powtórzone w apelacji zastrzeżenia do pierwotnej opinii biegłych wywołanej w sprawie były bowiem na tyle istotne, że Sąd Apelacyjny nie mógł podjąć się samodzielnie ich oceny nie posiadając wiadomości specjalnych niezbędnych do jej dokonania.

W opinii uzupełniającej z dnia 11 marca 2016 r. biegli lekarze: onkolog Z. D., ortopeda- traumatolog Z. T., neurolog T. G., psychiatra B. S. oraz endokrynolog M. K., po dokładnej analizie dokumentacji medycznej, jednoznacznie podtrzymali swoją opinię złożoną w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w zakresie częściowej, okresowej niezdolności do pracy I. K.. Biegli podkreślili, że przebycie limadenektomii pachowej oraz radioterapii w leczeniu raka piersi powoduje nieodwracalne zaburzenia czynnościowe w obrębie układu chłonnego kończyny górnej. Zaznaczyli, że po tego typu terapii bezwzględnie przeciwwskazane jest jakiekolwiek obciążanie kończyny górnej- nawet długotrwała praca przy obsłudze komputera. Konieczne jest także prowadzenie stałej, specjalistycznej rehabilitacji oraz wykonywanie codziennego masażu limfatycznego, co ma zapobiegać rozwojowi obrzęku limfatycznego powodującemu trwałe kalectwo. Biegli wskazywali również na aktualne poddawanie się przez ubezpieczoną hormonoterapii jako jedną z przyczyn obecnej częściowej niezdolności do pracy wnioskodawczyni. Biegli zwrócili także uwagę, że nie tylko schorzenia onkologiczne uzasadniają zajęte przez nich stanowisko, ale również inne dolegliwości oceniane łącznie, a przede wszystkim zaburzenia lękowo-depresyjne stwierdzone w badaniu psychiatrycznym.

W ocenie Sądu Apelacyjnego opinia uzupełniająca wymienionych biegłych wraz z wywołaną przed Sądem Okręgowym opinią główną może być podstawą ustaleń dokonanych przez Sąd. Opinie te zostały bowiem sporządzone przez zespół pięciu specjalistów z dziedzin medycyny odpowiadających głównym schorzeniom ubezpieczonej, są rzeczowe, rzetelne i należycie umotywowane. Czytane łącznie odpowiadają na wszystkie pytania postawione przez Sąd oraz odnoszą się do zastrzeżeń organu rentowego. Opinia uzupełniająca nie została również skutecznie podważona przez pozwanego, który w uwagach do przedmiotowej opinii przedstawił jedynie własne stanowisko w sprawie oraz subiektywną ocenę stanu zdrowia wnioskodawczyni pod kątem jej zdolności do pracy. Argumentacja ZUS zawarta w zastrzeżeniach i odnosząca się do powracania do pracy zawodowej przez wiele kobiet po mastektomiach nie może być uwzględniona przez Sąd drugiej instancji. Nie uwzględnia ona bowiem specyfiki konkretnego przypadku, kwalifikacji zawodowych ubezpieczonej, czasu który upłynął od zabiegów operacyjnych oraz wdrożonego leczenia i rehabilitacji. Z powyższych względów Sąd Apelacyjny podzielił wskazane opinie biegłych i jednocześnie oddalił wniosek dowodowy organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii specjalisty z zakresu medycyny pracy zawarty w piśmie procesowym z dnia 5 maja 2016 r. W ocenie Sądu drugiej instancji wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności zostały bowiem należycie wyjaśnione.

W świetle powyższych rozważań za niezasadny musi być zatem uznany zarzut apelacji dotyczący naruszenia art. 233 k.p.c. W tym miejscu należy podkreślić, iż dowód z opinii biegłych podlega ocenie przy zastosowaniu kryteriów określonych w art. 233 § 1 k.p.c. Dokonując tej oceny sąd w każdym wypadku powinien kontrolować wypowiedzi biegłych pod kątem ich zgodności z zasadami logiki, poziomu wiedzy biegłych, sposobu motywowania ich stanowiska, podstaw teoretycznych opinii, a także stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r. , I CKN 1170/98 – OSNC 2001 , z. 4 , poz. 64 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 r., IV CKN 1383/00 – LEX nr 52 544). W ocenie Sądu drugiej instancji wywołane w sprawie opinie jako logiczne, fachowe oraz stanowcze w swych konkluzjach winny być podzielone przez Sąd.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego przed sądami obu instancji oraz dokonanej oceny dowodów wynika zatem, iż I. K. jest osobą częściowo niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 1440 z późn. zm.). Z opinii biegłych wynika bowiem jednoznacznie, iż wnioskodawczyni w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. W opinii uzupełniającej biegli zaznaczyli, że po wyczerpującym leczeniu i terapii, które przeszła i nadal przechodzi (hormonoterapia) ubezpieczona przeciwwskazane jest bowiem jakiekolwiek obciążanie kończyny górnej, do czego może prowadzić nawet praca przy obsłudze komputera. To z kolei może skutkować trwałym kalectwem strony. Nie doszło zatem do zarzucanego w apelacji naruszenia prawa materialnego w postaci art. 57 ust. 1 ostatnio cytowanej ustawy poprzez jego błędne zastosowanie polegające na przyznaniu wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy pomimo braku tej niezdolności. Skoro więc do dnia 31 maja 2015 r. I. K. była uprawniona do świadczenia rentowego z tytułu częściowej niezdolności do pracy, a po wskazanej dacie, jak ustalono w toku postępowania w niniejszej sprawie, stan zdrowia skarżącej nie uległ poprawie i nadal jest ona częściowo niezdolna do pracy do dnia 31 maja 2017 r. Sąd Okręgowy słusznie przyjął, że zaistniały podstawy do ustalenia odwołującej prawa o renty na dalszy okres.

Zarzuty apelacji okazały się więc chybione.

Z uwagi na powyższe Sąd Apelacyjny w oparciu o dyspozycję art. 385 k.p.c. orzekł jak w wyroku.