Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2016 roku

Sąd Rejonowy w Starogardzie Gdańskim Wydział III Rodzinny i Nieletnich w składzie następującym:

Przewodnicząca Sędzia Sądu Rejonowego Mariusz Orlikowski

Protokolant sekretarz Hanna Jankowska

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2016 roku w Starogardzie Gdańskim

sprawy z powództwa całkowicie ubezwłasnowolnionej D. F. zastępowanej przez opiekuna prawnego G. F.

przeciwko M. F. (1)

o alimenty

I.  Oddala powództwo.

II.  Odstępuje od obciążania strony powodowej kosztami procesu.

UZASADNIENIE

D. F. zastępowana przez opiekuna prawnego G. F. wniosła pozew przeciwko M. F. (1) o alimenty w wysokości 600 zł miesięcznie, poczynając od 01.08.2015 r.

W odpowiedzi na pozew M. F. (1) wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

D. F. ur. (...) jest matką G. F. oraz pozwanego M. F. (1).

Postanowieniem Sądu Okręgowego w. (...) (...)z dnia (...)r. sygn. akt (...)powódka została ubezwłasnowolniona całkowicie z powodu zaburzeń psychicznych.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w S. (...)z dnia (...)r. sygn. akt (...) ustanowiono opiekę dla powódki, obowiązki opiekuna powierzając synowi G. F..

Powódka D. F. przez pewien czas mieszkała sama, następnie kilka lat zamieszkiwała z pozwanym i jego rodziną. Po upadku ze schodów trafiła do szpitala i po wypisaniu ze szpitala tj. od 21 stycznia 2013 r. zamieszkała wraz z G. F. i jego żoną.

Powódka choruje na nadciśnienie tętnicze, A.i cukrzycę, wymaga stałej opieki. D. F.pozostaje pod opieką lekarza psychiatry, w 2015 r. odbyła 6 wizyt w Przyszpitalnej (...) (...) (...)w S.. Średnio raz w miesiącu korzysta z wizyt u lekarza rodzinnego. D. F.otrzymuje rentę w wysokości 1507,53 zł miesięcznie. Dodatkowy dochód powódki do sierpnia 2015 r. stanowiła kwota 200 zł miesięcznie przekazywana przez pozwanego na utrzymanie matki. Na miesięczny koszt utrzymania powódki składają się: wyżywienie – około 500 zł, pieluchomajtki – 66 zł, odzież – 120 zł, środki higieniczne – 120 zł, leki – 198 zł, dojazdy do lekarzy – 60 zł, plastry insulinowe – 80 zł, opłaty mieszkaniowe przypadające na powódkę – 239 zł. Łączny miesięczny koszt utrzymania D. F.wynosi około 1383 zł.

G. F. nie pracuje, opiekuje się matką, otrzymuje rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w wysokości 723,22 zł, ponadto dorabia sobie sprzedając gołębie i z tego tytułu osiąga rocznie dochód w wysokości 500-600 zł.

Żona G. F.pracuje jako (...) i otrzymuje wynagrodzenie w wysokości około 2.151 zł netto miesięcznie. W 2015 r. zaciągnęła w zakładzie pracy pożyczkę w wysokości 7.000 zł- na cele mieszkaniowe. W 2015 r. osiągnęła dochód w wysokości 34.638,33 zł.

Miesięczne koszty eksploatacji mieszkania, w którym powódka zamieszkuje wraz z G. F. i jego żoną R. F. wynosi około 718 zł. Na powyższą kwotę składają się następujące koszty: energia – 150 zł, wywóz nieczystości – 44 zł, woda – 100 zł, wywóz ścieków – 90 zł, opał – 310 zł, ubezpieczenie domu – 24 zł.

W mieszkaniu, w którym w/w zamieszkują przeprowadzony został remont łazienki, aby była ona przystosowana również dla potrzeb powódki- koszt remontu wyniósł około 3.000 zł.

G. F.i R. F.ze związku małżeńskiego posiadają synów: S.lat 28 i P.lat 22. Starszy syn jest (...), otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 3.000 zł miesięcznie, pomaga finansowo rodzicom, mieszka na terenie (...). Młodszy syn zamieszkuje w miejscowości K., jest (...), wynajmuje mieszkanie, pracuje dorywczo i osiąga wynagrodzenie w wysokości 1.000 zł miesięcznie, jest niezależny finansowo od rodziców.

Rodzina G. F. utrzymuje się z jego renty, renty powódki oraz wynagrodzenia R. F..

Pozwany M. F. (1)pracuje jako (...)w Usługach (...)i otrzymuje wynagrodzenie w wysokości około 1700 zł netto miesięcznie wraz z dietami. M. F. (1)jest właścicielem mieszkania, w którym obecnie zamieszkuje wraz z żoną i synem (mieszkanie to było niegdyś mieszkaniem spółdzielczym D. F., jednakże pozwany wraz z żoną w 2007 r. nabyli własność przedmiotowego lokalu) oraz kawalerki, która została zakupiona przez pozwanego dla D. F., która mieszkała w niej 7-8 lat temu. Obecnie mieszka w niej córka pozwanego. M. F. (1)dzierżawi od Stowarzyszenia (...)pomieszczenie na sklep, które podnajmuje za kwotę 550 zł, którą przekazuje na rzecz (...)- nie otrzymuje z tego tytułu żadnego dochodu. Pozwany posiada oszczędności w wysokości około 2.000 zł, jest właścicielem samochodu S. (...)rocznik 2000. W 2015 r. osiągnął dochód w wysokości 19.665 zł.

Żona pozwanego nie pracuje, zarejestrowana jest jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku, choruje na nadciśnienie. J. F.otrzymała w darowiźnie 1 ha ziemi rolnej w miejscowości K.. J. F.od 1.11.2014 r. do 31.10.2015 r. otrzymywała zasiłek rodzinny na syna M. F. (2)w wysokości 115 zł miesięcznie oraz jednorazowy dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego w wysokości 100 zł w miesiącu wrześniu 2015 r. Syn M. F. (1)uczy się, pozostaje na utrzymaniu ojca. Córka pozwanego jest niezależna finansowo od rodziców. Na miesięczne koszty utrzymania mieszkania pozwanego oraz jego rodziny składają się: czynsz- 470 zł, energia- 115 zł, gaz- 52,98 zł, telewizja/Internet- 114 zł, podatek od nieruchomości – 7 zł.

Pozwany w zeszłym roku odwiedził matkę, jednakże bratowa wyprosiła go z mieszkania.

Kiedy D. F. była w szpitalu przekazywał na jej rzecz kwoty po 1.000 zł i 500 zł na zakup specjalistycznego łóżka i wózka dla matki.

/dowody: akta postępowania (...) (...)wydruk operacji k. 6-7, decyzja k. 8-9, potwierdzenie wypłaty k. 10-12,k. 83, zaświadczenie o zarobkach k. 13, potwierdzenia wpłaty k. 27-33,k. 69, k. 81, k. 94, k. 96, obwieszczenie k. 34, zaświadczenie k. 40, zeznania G. F.k. 42-44,k. 137-138, k. 148, zeznania M. F.k. 44-45,k. 138-139, lista wizyt k. 65, zaświadczenie k. 66, k. 67, informacja o wizytach k. 68,rachunek k. 70, umowa najmu k. 71-73, faktura- 74, umowa k. 75, decyzja k. 76,k. 87,k. 145-146, akt notarialny- k. 77-78, k. 82,k. 84, k. 85-86, zaświadczenie k. 79, decyzja- k.80,karta informacyjna k. 88, k. 89, potwierdzenie transakcji- k. 90-93,k. 128-134, faktura k. 95, k. 98, k. 99, k. 114, k. 115, k. 116, koperta z fakturami ( poz. 1-19)k. 100, zeznania J. F.k. 101-102, zeznania P. F.k. 103, zeznania R. F.k. 103-105, zeznania S. F.k. 105-106, zaświadczenie k. 108, PIT k. 109-112,k. 117-120, k. 121-123, k. 124-126, k. 127, zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne k. 113,zaświadczenie k. 135, informacja z ZUS- k. 143, zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne k. 147,

Z informacji pozyskanej od M. Z. (...). wynika, iż tamtejszy Zakład przyjmuje pacjentów z jednostkami chorobowymi na które cierpi powódka. Koszt pobytu w tamtejszej placówce wynosi 70 % otrzymywanego świadczenia. Warunkiem przyjęcia jest złożenie odpowiedniej dokumentacji. Po kwalifikacji na podstawie w/w dokumentacji, pacjent umieszczany jest na liście oczekujących. Aktualnie nie ma wolnych miejsc w tamtejszym Zakładzie /dowód: pismo M.k. 48

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd oparł na dowodach z dokumentów przedstawionych przez strony w postaci rachunków, zaświadczeń o zarobkach, zaświadczeń o stanie zdrowia powódki, aktów notarialnych, decyzji, umów, jak również dokumentach złożonych do akt sprawy (...) (...) które nie były wzajemnie przez strony kwestionowane, jak również nie wzbudziły wątpliwości Sądu co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków P. F., R. F. oraz S. F. w zakresie sytuacji bytowej, osobistej, rodzinnej, majątkowej, zdrowotnej i mieszkaniowej powódki, M. F. (1) i jego rodziny. Sąd dał również wiarę zeznaniom świadka J. F. w zakresie sytuacji bytowej, osobistej, rodzinnej, majątkowej, zdrowotnej i mieszkaniowej pozwanego. Zeznania świadków były w ocenie Sądu wiarygodne, albowiem były ze sobą spójne, logiczne i wzajemnie uzupełniały się.

Nadto Sąd wziął pod uwagę zeznania stron, które należało ocenić jako wiarygodne w takim zakresie w jakim nie były sprzeczne z pozostałym materiałem zebranym w sprawie oraz zasadami doświadczenia życiowego i logiki. Sąd nie dał wiary zeznaniom G. F. w zakresie miesięcznych kosztów utrzymania powódki związanych z wyżywieniem oraz zakupem odzieży, pościeli, ręczników i pieluchomajtek. Sąd kierując się zasadami doświadczenia życiowego i logiki, uznał, iż podana przez stronę powodową kwota 700 zł miesięcznie tytułem wydatków na żywność dla osoby starszej ( która z racji podeszłego wieku spożywa mniejsze ilości żywności, posiada mniejszy apetyt) i schorowanej, jest znacznie zawyżona. Co prawda w toku postępowania sądowego G. F. przedłożył rachunki na zakup żywności dla pozwanej w wysokości około 794 zł miesięcznie, jednakże podkreślenia wymaga fakt, iż zarówno G. F., jak również jego żona R. F. i syn P. F. zeznali, iż G. F. przygotowuje wspólne posiłki dla siebie, żony oraz matki- jadają wspólne posiłki. W związku w powyższym, należy przypuszczać, iż faktury na zakup żywności dla D. F. przedłożone w toku niniejszego postępowania opiewają na żywność, z której korzysta zarówno powódka, jak i G. F. z żoną. Mając na uwadze powyższe, kierując się zasadami doświadczenia życiowego i logiki, Sąd uznał kwotę wydatkowaną na żywność dla powódki do wysokości 500 zł miesięcznie. Ponadto trudno przyjąć jako wiarygodne wyliczenia strony powodowej wskazane w pozwie w zakresie wysokości ponoszonych wydatków na pieluchomajtki – 200 zł, gdzie zostało wykazane, że zakup tych środków /60 sztuk/ wynosi 129 zł zaś kwota otrzymywanej refundacji 63 zł. Strona powodowa również nie udowodniła wydatków miesięcznych związanych z zakupem ubrań, pościeli, ręczników. Wskazane kwoty w/w zakresie, zdaniem Sądu, są znacznie zawyżone i nieadekwatne do wieku i stanu zdrowia powódki.

Zgodnie z art. 128 krio obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.

Obowiązek alimentacyjny ciążący na dorosłych dzieciach względem rodziców powstaje zgodnie z art. 133 § 2 krio wówczas, gdy rodzice znajdą się w niedostatku.

Stan niedostatku zachodzi wtedy, gdy uprawniony nie ma żadnych albo wystarczających możliwości zarobkowych i majątkowych, a w rezultacie nie ma w ogóle lub nie ma dostatecznych środków do życia. Niedostatek zachodzi więc również wtedy, „gdy z dochodów lub zbycia przedmiotów majątkowych uprawniony może tylko częściowo pokryć niezbędne koszty utrzymania" (tak B. Dobrzański, Kodeks rodzinny..., s. 400).

Drugim z czynników wymaganych, aby obowiązek alimentacyjny mógł być spełniony, jest odpowiedni status majątkowy obowiązanego. Zgodnie z treścią art. 135 § 1 kro zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

W przedmiotowej sprawie, w ocenie Sądu, przede wszystkim zachodził brak przesłanki niedostatku po stronie powódki. Jakkolwiek, jak już zostało wyżej wspomniane, określenie to nie doczekało się ustawowej definicji, to w piśmiennictwie przyjmuje się, że sytuacja ma miejsce wówczas, gdy dana osoba ma trudności z utrzymaniem się na minimalnym poziomie. Podobnie było to wyjaśniane w wielu orzeczeniach SN, które wskazują, że niedostatek występuje nie tylko wtedy, gdy uprawniony do alimentacji (wierzyciel alimentacyjny) nie ma żadnych środków utrzymania, lecz także wówczas, gdy osoba uprawniona nie może w pełni zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb (zob.: wyrok SN z dnia 20 stycznia 2000 r., I CKN 1187/99, LEX nr 51632; orzeczenie SN z dnia 29 września 1958 r., 2 Cr 817/57, OSPiKA 1959, z. 11, poz. 294; orzeczenie SN z dnia 23 października 1962 r., III Cr 16/62, OSPiKA 1964, z. 10, poz. 191; uchwałę SN z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, OSNCP 1988, nr 4, poz. 42; wyrok SN z dnia 3 marca 1999 r., III CKN 826/98, LEX nr 1213503). Zatem o osobie ubiegającej się o alimenty z powodu niedostatku można mówić wówczas, gdy nie potrafi ona zaspokoić samodzielnie swych potrzeb na poziomie zbliżonym do minimum socjalnego. Popadnięcie w niedostatek pozwala żądać alimentów jedynie wówczas, gdy nie stało się to umyślnie.

Sąd ustalił, iż do zaspokojenia potrzeb powódki niezbędna jest kwota ok. 1383 zł miesięcznie. Zestawienie dochodu w wysokości 1507 zł miesięcznie, który otrzymuje powódka z wydatkami tj. kwotą ok. 1383 zł, pozwala stwierdzić iż po dokonaniu wszelkich opłat, do dyspozycji pozostaje powódce jeszcze kwota około 124 zł miesięcznie. Taka kwota może być spożytkowana na inne nadzwyczajne wydatki w skali roku.

Ponadto Sąd ustalił, że możliwości zarobkowe i uzasadnione wydatki pozwanego uniemożliwiają płacenie alimentów na rzecz matki. Dochód pozwanego i jego 3 osobowej rodziny nie przekracza 2000 zł i nawet w sytuacji, gdyby mógł wynająć odpłatnie posiadany (...)to poziom jego dochodów nie byłby wystarczający, aby dodatkowo zaspakajać potrzeby matki. Takie obciążenie naraziłoby jego rodzinę na popadnięcie w niedostatek. Z drugiej zaś strony sprawujący bezpośrednią opiekę nad powódką syn G. F.wraz z żoną osiąga dochód przekraczający 2700 zł miesięcznie. Biorąc pod uwagę przedstawione zestawienie wydatków G. F.i jego rodziny również można by dojść do wniosku, że nie znajdują one pokrycia w osiąganych dochodach, co może budzić uzasadnione podejrzenia ze strony pozwanej, że część tych wydatków jest pokrywana z dochodów powódki. Bezpośrednia opieka nad osobą niepełnosprawną jest też formą alimentacji takiej osoby ze strony syna wobec matki. Jednakże nie jest to wystarczająca przesłanka do tego, aby drugi syn był obciążony obowiązkiem zapłaty określonej kwoty tytułem alimentów, zwłaszcza, że pozwany również przez kilka lat opiekował się matką – do momentu upadku ze schodów i pobytu powódki w szpitalu w 2013r. Pozwany przez cały czas deklaruje się pomagać przy opiece nad matką, partycypował w kosztach związanych z zakupem łóżka i wózka, chce odwiedzać matkę, jednakże nie jest dopuszczany do matki przez brata i jego żonę. W sytuacji konieczności zapewnienia specjalistycznej, całodobowej opieki dla powódki istnieje także możliwość umieszczenia jej w Z. (...) gdzie koszt pobytu jest potrącany z otrzymywanego świadczenia w wysokości 70% i możliwe że byłby niższy aniżeli wskazany przez opiekuna prawnego powódki.

Wobec powyższego, powództwo podlegało oddaleniu na postawie cytowanych wyżej przepisów.

W punkcie II wyroku Sąd, na mocy art. 102 kpc odstąpił od obciążania strony powodowej kosztami procesu, mając na uwadze jej sytuację materialną.