Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2015 r. w Gliwicach

sprawy S. P. (P.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania S. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 26 września 2014 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu S. P. prawo do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla w wymiarze 2,5 tony rocznie.

(-) SSO Teresa Kalinka

Sygn. akt VIII U 2295/14

UZASADNIENIE

W dniu 26 sierpnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. sporządził pismo ,w którym zawiadomił ubezpieczonego S. P., że w związku z informacją (...) S.A. o zmniejszeniu o jedną tonę rocznego wymiaru bezpłatnego węgla przysługującego emerytom, rencistom i osobom uprawnionym do renty rodzinnej wartość ekwiwalentu ulega zmniejszeniu.

Pismem z dnia 26 września 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. poinformował ubezpieczonego S. P. , że zostaje zmniejszona wartość należnego ekwiwalentu za węgiel o jedną tonę i wartość wyniesie 74,70 zł dla uprawnionych do 1,5 tony węgla i 99,59 zł dla uprawnionych do 2 ton węgla.

S. P. w piśmie z dnia 9 października 2014 roku domagał się zachowania prawa do ekwiwalentu za węgiel w dotychczasowej wysokości. Podniósł, ze nabył prawo do tego świadczenia i nieznana jest mu podstawa prawna obniżenia należnego świadczenia.

Organ rentowy wniósł o odrzucenie odwołania, ponieważ pisma z dni 26 sierpnia 2014 i 26 września 2014 roku nie są decyzjami, od których przysługuje odwołanie.

Odnosząc się do istoty sporu powołał art. 12 i art. 15 ustawy z dnia 7 wrześniu 2007 roku o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008 –2015 ( Dz. U nr 192 poz. 1379) oraz przepisy § 4 i 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 12 czerwca 2008 roku w sprawie szczegółowych warunków przyznawania i wykorzystywania dotacji budżetowej przeznaczonej na finansowanie ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla i rent wyrównawczych ( Dz. U nr 118 poz. 753) Zdaniem organu rentowego jest on związany wnioskiem przedsiębiorstwa górniczego w zakresie wysokości należnego ekwiwalentu i okresu za jaki on przysługuje.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony od 23 sierpnia 1990 roku jest uprawniony do górniczej emerytury. W dniu 12 sierpnia 1999 roku do organu rentowego wpłynął wniosek (...) S.A. o wypłacanie oprócz świadczenia emerytalnego również ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla przysługującego emerytom i rencistom.. Ubezpieczony był uprawniony do 2,5 tony węgla.

W roku 2014 (...) S.A. zawiadomiła organ rentowy o zawarciu porozumienia z organizacjami związkowymi o zmniejszeniu, z mocą obowiązującą od stycznia 2014 roku – o jedną tonę rocznie wymiaru bezpłatnego węgla przysługującego emerytom i osobom uprawnionym do renty. Na podstawie tej informacji organ rentowy obniżył wartość przysługującego ubezpieczonemu ekwiwalentu do kwoty 74,50 złotych miesięczni.. Od września 2014 roku wstrzymano wypłatę ekwiwalentu, ponieważ do sierpnia 2014 roku wypłacano świadczenie w zawyżonej wysokości.

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie akt organu rentowego, porozumienia z dnia 6 lutego 2014 roku zawartego przez (...) S.A. z organizacjami związków zawodowych. Jest on bezsporny między stronami.

Sąd zważył, co następuje:

Żądanie organu rentowego zakresie odrzucenia odwołania nie zasługuje na uwzględnienie. Pismo z dnia 26 września 2014 roku o obniżeniu wartości należnego ekwiwalentu za węgiel jest nieformalną decyzją. Skoro wypłatę ekwiwalentu za węgiel podjęto na podstawie decyzji dnia 10 maja 2000 roku, to wszystkie zmiany związane z wartością , wysokością należnego świadczenia wymagają również wydania decyzji. Ubezpieczony miał prawo złożyć odwołanie od pisma obniżającego wartość należnego od organu rentowego ekwiwalentu.

Podstawą obniżenia wysokości należnego ekwiwalentu przez organ rentowy było porozumienie zawarte w dniu 6 lutego 2014 roku pomiędzy zarządem (...) S.A. a organizacjami związków zawodowych w trybie art. 9 ¹k.p. Zgodnie z § 6 tego porozumienia na podstawie art. 9 ¹ k.p. zmniejsza się roczny wymiar bezpłatnego węgla przysługującego emerytom, rencistom i innym uprawnionym osobom o jedną tonę rocznie na okres dwóch lat. Uprawnionym członkom rodziny przysługuje bezpłatny węgiel w łącznym wymiarze pomniejszonym o jedną tonę rocznie. Postanowienia te dotyczyć miały wszystkich uprawnionych , niezależnie od źródła finansowania bezpłatnego węgla.

Pracodawca występując do organu rentowego o wypłatę ekwiwalentu powołał art. 55 ustawy z dnia 26 listopada 1998 roku o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych ( Dz. U . nr 162 poz. 1112 .

W dacie złożenia wniosku przepis ten w pkt 1 i 2 miał następujące brzmienie

1. Osobie uprawnionej na podstawie Układu Zbiorowego Pracy do bezpłatnego węgla, która uzyskała lub uzyska emeryturę lub rentę przed dniem 31 grudnia 2002 r., wypłacany jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ze środków budżetowych, oprócz emerytury lub renty, ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla, z zastrzeżeniem ust. 2-4.

2. Ekwiwalent pieniężny, o którym mowa w ust. 1, może otrzymać osoba, która pobierała bezpłatny węgiel w naturze lub pobierała z tego tytułu ekwiwalent u pracodawcy objętego reformą górnictwa węgla kamiennego, albo osoba, która na emeryturę lub rentę przeszła od pracodawcy objętego Układem Zbiorowym Pracy, pod warunkiem że w okresie trzech miesięcy od dnia uzyskania uprawnienia nie złoży wniosku do pracodawcy o pobieranie deputatu węglowego w naturze.

Przepis ten został wykonany przez rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 kwietnia 1999 r.w sprawie szczegółowych zasad przyznawania ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla i wypłacania tego ekwiwalentu oraz zasad refundowania kosztów deputatu węglowego i rent wyrównawczych.( Dz.U.1999.42.427) §. § 2. Stanowił, że 1. Ekwiwalent wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych na wniosek przedsiębiorstwa górniczego.

2. Przedsiębiorstwo górnicze we wniosku, o którym mowa w ust. 1, określa wysokość i okres, za jaki przysługuje ekwiwalent..

W okresie, kiedy wniosek o ekwiwalent został złożony nie obowiązywała ustawa z dnia 7 wrześniu 2007 roku o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008 –2015 ( Dz. U nr 192 poz. 1379) oraz rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 12 czerwca 2008 roku w sprawie szczegółowych warunków przyznawania i wykorzystywania dotacji budżetowej przeznaczonej na finansowanie ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla i rent wyrównawczych ( Dz. U nr 118 poz. 753). Art. 12 tej ustawy reguluje kwestie wypłaty ekwiwalentu przez organ rentowy i stanowi, że

1. Byłemu pracownikowi kopalni postawionej w stan likwidacji przed dniem 1 stycznia 2007 r., uprawnionemu do bezpłatnego węgla, który uzyskał emeryturę lub rentę przed tym dniem, jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zwany dalej (...), oprócz emerytury lub renty, ekwiwalent pieniężny, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Pracownikowi kopalni likwidowanej wchodzącej w skład przedsiębiorstwa górniczego, o którym mowa w art. 8 ust. 1, albo pracownikowi kopalni likwidowanej, której składniki majątkowe zostały wniesione do spółki, o której mowa w art. 9 ust. 1, który uzyska emeryturę lub rentę przed dniem 1 stycznia 2016 r., jest wypłacany przez ZUS, oprócz emerytury lub renty, ekwiwalent pieniężny.

3. Warunkiem otrzymania ekwiwalentu pieniężnego przez osobę, o której mowa w ust. 1 i 2, jest przedłożenie pracodawcy pisemnego oświadczenia o rezygnacji z uprawnienia do pobierania bezpłatnego węgla w naturze.

4. Ekwiwalent pieniężny może otrzymać także osoba, która przed dniem wejścia w życie ustawy, oprócz renty przyznanej na czas określony, pobierała ekwiwalent pieniężny wypłacany przez ZUS, której po upływie okresu, na jaki rentę przyznano, przywrócono prawo do pobierania renty.

5. Byłemu pracownikowi kopalni postawionej w stan likwidacji przed dniem 1 stycznia 2007 r., uprawnionemu do bezpłatnego węgla, który uzyskał rentę przed dniem wejścia w życie ustawy i który po dniu 31 grudnia 2006 r. uzyska emeryturę, jest wypłacany przez ZUS, oprócz emerytury, ekwiwalent pieniężny.

6. W przypadku gdy uprawnienie do bezpłatnego węgla wynika z górniczej renty rodzinnej - wszystkim osobom do niej uprawnionym przysługuje łącznie jeden ekwiwalent pieniężny. W razie podziału renty rodzinnej ekwiwalent pieniężny ulega podziałowi w częściach równych, odpowiednio do liczby uprawnionych.

7. Ekwiwalent pieniężny przysługuje również osobie, która po dniu wejścia w życie ustawy uzyska prawo do renty rodzinnej po emerycie lub renciście, który pobierał ekwiwalent pieniężny wypłacany przez ZUS.

Zdaniem Sądu organ rentowy bezpodstawnie powołuje te przepisy, bowiem S. P. nie jest objęty zakresem podmiotowym powołanego przepisu. Otrzymał on już prawo od ekwiwalentu na podstawie wcześniejszej ustawy z dnia 26 listopada 1998 roku. Warunkiem niezbędnym do uzyskania prawa do ekwiwalentu był brak wniosku emeryta o wypłacanie ekwiwalentu przez pracodawcę ( art. 55 ust. 2 ustawy). Ustawa z dnia 7 września 2007 roku stawia wymóg rezygnacji z uprawnienia do bezpłatnego węgla ( art. 12 ust. 3 ustawy). W związku z tym , zdaniem Sadu porozumienie z dnia 6 lutego 2014 roku zawarte przez Zarząd (...) S.A. i organizacjami związków zawodowych w § 6 nie mogło dotyczyć osób, które z ekwiwalentu zrezygnowały ekwiwalentu.

Z chwilą skorzystania przez S. P. z prawa wypłaty ekwiwalentu przez organ rentowy przestał on być osobą uprawnioną do ekwiwalentu na podstawie układu zborowego pracy i kwestie wypłaty, wymiaru i wysokości ekwiwalentu są regulowane przez przepisy wykonawcze do ustawy z dnia 25 listopada 1998 roku i ustawy z dnia 7 września 2007 roku, a nie przez układy zbiorowe pracy regulaminy pracy, czy porozumienia zawierane przez byłych pracodawców. (...) nie mogła skutecznie objąć porozumieniem z dnia 6 lutego2014 roku osób które z prawa zrezygnowały. Jako sprzeczne z przepisami ustaw z 1998, 2007 roku należy uznać postanowienia § 6 ust. 2 w zakresie, w jakim dotyczy źródeł finansowania bezpłatnego węgla.

Ustawa z dnia 26 listopada 1998 roku, jak i rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 kwietnia 1999 roku nie przewidują możliwości zmiany wysokości nabytego prawa do ekwiwalentu , czy jego ograniczenia, wstrzymania wypłaty w okresie pobierania świadczenia emerytalnego. Stanowisko organu rentowego o związaniu wnioskiem pracodawcy o wypłatę ekwiwalentu należy podzielić w tym zakresie, że dotyczy to wniosku pierwszorazowego określającego wymiar przysługującego ekwiwalentu na przepisów prawa pracy. Zmiany wysokości ekwiwalentu po nabyciu prawa do emerytury i renty musiałyby wynikać z przepisów ustawy, na podstawie której prawo to przyznał organ rentowy. Ma rację odwołujący, ze brak jest podstawy prawnej do obniżenia wartości należnego świadczenia.

W związku z tym zaskarżoną decyzję zmieniono w oparciu o przepis art. 477 ¹⁴ § 2 kpc.

SSO Teresa Kalinka