Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny w składzie:

przy udziale prokuratora Pawła Denickiego

po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2016 r.

sprawy D. C.

oskarżonego o przestępstwo z art. 190 a §1 kk

na skutek apelacji, wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Garwolinie

z dnia 29 stycznia 2016 r. sygn. akt II K 677/15

wyrok uchyla i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Garwolinie.

II Ka 215/16

UZASADNIENIE

D. C. został oskarżony o to, że: w okresie czasu od maja 2015 r. daty dziennej bliżej nieustalonej do dnia 9 lipca 2015 r. w miejscowości T. gmina P. powiatu (...) województwa (...) uporczywie nękał P. N. poprzez telefonowanie, przesyłanie wiadomości sms, nachodzenie w domu oraz zaczepianie w miejscach publicznych, czym wzbudził u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia oraz naruszał jej prywatność, tj. o przestępstwo z art. 190 a § 1 k.k. Sąd Rejonowy w Garwolinie wyrokiem z dnia 29 stycznia 2016 r.:

I.  Oskarżonego D. C. w ramach zarzuconego mu czynu uznał za winnego tego, że w maju 2015 r. daty dziennej bliżej nieustalonej miejscowości T. gmina P. powiatu (...), województwa (...), groził P. N. zabójstwem, a groźba ta wzbudziła w pokrzywdzonej uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, to jest popełnienia czynu z art. 190 § 1 k.k. oraz za winnego tego, że w dniu 23 czerwca 2015 r. w miejscowości T. gmina P. powiatu (...) województwa (...) groził P. N. zabójstwem, a groźba ta wzbudziła w pokrzywdzonej uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, to jest popełnienia czynu z art. 190 § 1 k.k. i za te czyny na podstawie art. 190 § 1 k.k. stosując dyspozycję art. 91 § 1 k.k. skazał oskarżonego na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności;

II.  Na mocy art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 1 roku tytułem próby;

III.  Na mocy art. 72 § 1 pkt 7 a i art. 1 a k.k. zobowiązał oskarżonego do powstrzymywania się od zbliżania do pokrzywdzonej na odległość mniejszą niż 50 metrów;

IV.  Zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 150 złotych tytułem kosztów sądowych.

Apelację od wyroku Sądu I instancji wywiódł oskarżony, zaskarżając orzeczenie w całości, zarzucił mu: obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku, a mianowicie obrazę art. 4, 7, 410 i 424 § 1 k.p.k., wyrażającą się w ustaleniu okoliczności faktycznych sprawy na podstawie niekompletnego materiału dowodowego – z wyeliminowaniem zeznań świadka D. S.. W konsekwencji tak sformułowanego zarzutu skarżący wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Garwolinie. W toku rozprawy apelacyjnej oskarżony poparł wniesioną przez siebie apelację i wniosek w niej zawarty. Oświadczył również, że dysponuje w swoim telefonie sms-ami, które dostawał od pokrzywdzonej, które również zawierały groźby. Prokurator wniósł o nieuwzględnienie apelacji i utrzymanie wyroku w mocy.

Sąd Okręgowy zważył co następuje: Apelacja oskarżonego okazała się o tyle zasadna, że doprowadziła do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Garwolinie. Na wstępie przypomnieć należy, że przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną prawa procesowego, zgodnie z zasadą wynikającą z art. 7 k.p.k. tylko wtedy, gdy jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy całokształtu okoliczności sprawy i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy, stanowi wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść jak i niekorzyść oskarżonego oraz jest wyczerpująco i logicznie – z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego – uargumentowane w uzasadnieniu wyroku.

W ocenie Sądu Odwoławczego, procedując w niniejszej sprawie Sąd meriti dopuścił się szeregu uchybień proceduralnych, które skutkować musiały uchyleniem wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania. Przede wszystkim Sąd meriti dokonując oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, przekroczył granice zakreślone dyspozycją art. 7 k.p.k. i w konsekwencji poczynił nieprawidłowe ustalenia faktyczne. Z treści zeznań pokrzywdzonej P. N. wynika bowiem, że oskarżony ,,przychodził, wysyłał sms-y, (…) ubliżał i straszył.” Sąd I instancji nie ustalił w jaki sposób oskarżony ,,straszył’ pokrzywdzoną, czyli ewentualnie jakie groźby kierował pod jej adresem, jakimi słowami jej ubliżał, o jakiej treści i z jaką częstotliwością wysyłał jej wiadomości tekstowe oraz przychodził do jej domu. Poza zainteresowaniem Sądu meriti pozostał także fragment zeznań P. N., w którym wskazała ona, że zawiadomiła organy ścigania o tym, że oskarżony wysłał jej sms- a z groźbami w okresie Świąt Wielkanocnych, ale postępowanie to zostało umorzone. Fakt ten stanowi istotną okoliczność dla określenia ram czasowych czynu zarzuconego oskarżonemu. Sąd Rejonowy winien ustalić numer akt postępowania przygotowawczego, o których wspomniała pokrzywdzona, a także zapoznać się z ich treścią w celu ustalenia czy czyn zarzucony w przedmiotowej sprawie nie pokrywa się czasowo z czynem, którego dotyczyło poprzednie postępowanie. Analizując treść uzasadnienia wyroku Sądu I instancji, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd meriti są sprzeczne z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, co stanowi obrazę art. 424 k.p.k. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą, naruszenie przepisu art. 424 k.p.k. może wywrzeć wpływ na treść rozstrzygnięcia jedynie w sposób pośredni, tj. wtedy, gdy wykazana zostanie obraza art. 7 k.p.k., zaś sąd orzekający nie ustosunkuje się do zaistniałych sprzeczności ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 czerwca 2015 r. w sprawie II AKa 72/15, LEX nr 1929218). Taka sytuacja zaistniała w realiach niniejszej sprawy, gdyż Sąd I instancji w sposób nieprawidłowy dokonał oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a sporządzone w niniejszej sprawie uzasadnienie wyroku jest wewnętrznie sprzeczne oraz niejasne, co uniemożliwia Sądowi Okręgowemu kompleksową kontrolę odwoławczą. Z ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy wynika bowiem, że oskarżony w dniu 23 czerwca 2015 r. kierował w stosunku do pokrzywdzonej groźby karalne, podczas gdy z zeznań samej pokrzywdzonej P. N. (przynajmniej tych składanych na rozprawie – zeznania z postępowania przygotowawczego nie zostały ujawnione), a także innych bezpośrednich świadków zdarzenia w osobach K. D., M. D., K. O. i R. P. wynika, że oskarżony nie kierował gróźb w stosunku do pokrzywdzonej, a znieważał ją słowami powszechnie uznanymi za obelżywe.

Ponadto zauważyć należy, że Sąd I instancji dopuścił się również obrazy przepisów postępowania w postaci art. 170 § 1 pkt 2, 3 i 5 k.p.k., a w konsekwencji art. 170 § 2 k.p.k. W toku przewodu sądowego oskarżony wniósł o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków M. C., E. C. i D. S. na okoliczność rozliczeń finansowych pomiędzy oskarżonym, a pokrzywdzoną oraz wiadomości tekstowych jakie pokrzywdzona wysyłała do oskarżonego D. C.. Wnioski te zostały przez Sąd oddalone bez należytego wykazania w uzasadnieniu tego rodzaju decyzji procesowych, zaistnienia przesłanek określonych w powyższym przepisie.

Zważyć należy, iż Sąd Rejonowy w uzasadnieniu postanowienia o oddaleniu wniosku dowodowego ograniczył się w zasadzie do powielenia treści przepisu (,,zeznania te nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy” (k. 53 v) Sąd Najwyższy wielokrotnie wyjaśniał, że nie stanowi uzasadnienia postanowienia o oddaleniu wniosku dowodowego powtórzenie słów ustawy np., że "nie ma on znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy" ( por. wyrok Sąd Najwyższy z dnia 21 listopada 2007 r., V KK 222/07, LEX nr 351203). Skonstruowanie w ten sposób orzeczenia jest równoznaczne z brakiem uzasadnienia postanowienia o oddaleniu wniosku dowodowego, wydanego na rozprawie, co tym samym uniemożliwia kontrolę odwoławczą słuszności decyzji sądu orzekającego w odniesieniu do podstaw takiego oddalenia, wymienionych taksatywnie w art. 170 § 1 k.p.k., stanowiąc obrazę przepisów postępowania, zwłaszcza art. 170 § 3 k.p.k. i art. 98 § 1 i 3 k.p.k., z reguły mogącą mieć wpływ na treść orzeczenia ( por. SN IV KR 186/87, OSPiKA 1988, z.3, poz. 69). W judykaturze akcentuje się, że niedopuszczenie dowodu powinno mieć miejsce tylko w wypadkach zupełnie niewątpliwych, gdy jest oczywiste, że okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma i nie może mieć żadnego wpływu na treść rozstrzygnięcia, a uzasadnienie postanowienia w tym przedmiocie musi być szczególnie precyzyjne ( por. SN z dnia 27.1.1999r., IV KKN 178/96, OSNPP 9/1999, poz. 13). W tym miejscu godzi się także przypomnieć, że podjęcie decyzji w kwestii dopuszczenia dowodu lub oddalenia wniosku dowodowego, wymaga dokonania przez sąd wstępnej jego oceny (tzw. aprioryczna ocena dowodów). Ocenie tej podlega zarówno kwestia dopuszczalności wnioskowanego dowodu oraz faktycznej możliwości jego przeprowadzenia, jak i znaczenie okoliczności, której udowodnienia wnioskodawca domaga się oraz przydatności wnioskowanego dowodu dla stwierdzenia okoliczności stanowiącej tezę dowodową. Przesłanką skutkującą oddaleniem wniosku dowodowego na podstawie art. 170 § 1 pkt 2 k.p.k. jest stwierdzenie, że okoliczność, która ma być udowodniona nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Przyjmuje się, iż powinno następować to jedynie w wyjątkowych wypadkach, zaś Sąd Najwyższy zaleca dokonywanie odmowy "z dużą ostrożnością". W wypadku tej podstawy oddalenia wniosku, konieczne jest dokonanie oceny wartości dowodu, zanim zostanie on przeprowadzony. Przykładowo jedynie można podać, że oddalenie wniosku na tej podstawie jest możliwe wówczas, gdy teza dowodowa wskazuje, iż chodzi o okoliczność całkowicie uboczną, nie pozostającą w żadnym związku z inkryminowanym zdarzeniem. Okoliczność, która ma być udowodniona nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia jedynie wtedy, gdy strona chce dowodzić czego, co niewątpliwie nie będzie w ogóle brane pod uwagę ani dla ustalenia sprawstwa i winy, ani przy stosowaniu kary lub innych środków karnych. W orzecznictwie podkreśla się, że powód ten należy pojmować ściśle i oddalenie z tej przyczyny wniosku dowodowego powinno mieć miejsce tylko w wypadkach zupełnie niewątpliwych, gdy jest oczywiste, że okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma i nie może mieć żadnego wpływu na treść rozstrzygnięcia. Zgodnie zaś z treścią art. 170 § 1 pkt 3 k.p.k. ustalenie, że dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności wymaga skonfrontowania oznaczenia dowodu we wniosku dowodowym (wnioskowanego dowodu) oraz okoliczności, która ma być udowodniona (tezy dowodowej). Obydwa te elementy muszą znaleźć się w każdym wniosku dowodowym. Konfrontacja ta musi wskazywać, iż niepodobieństwem jest ustalenie danej okoliczności za pomocą wskazanego dowodu. Relatywizując powyższe uwagi do realiów niniejszej sprawy, należy wyprowadzić wniosek, że Sąd Rejonowy w istocie w ogóle nie umotywował postanowień o oddaleniu wniosków dowodowych, a w konsekwencji w żaden sposób nie wykazał zaistnienia tego rodzaju okoliczności. Nie odpowiadające rygorom określonym w art. 170 § 1 k.p.k. i jednocześnie naruszające zakaz określony w art. 170 § 2 k.p.k. wywody Sądu I instancji, wyrażone w postanowieniach w powyższym przedmiocie, nie pozwalają więc na dokonanie kategorycznej oceny, czy zaistniały ustawowe przesłanki oddalenia wniosków dowodowych. Procedując w niniejszej sprawie po raz kolejny, Sąd I instancji obowiązany będzie ponownie zrealizować cały proces orzeczniczy, a w jego trakcie rolą Sądu będzie zwrócenie uwagi na te elementy, które były przedmiotem analizy i wskazań zaprezentowanych w części motywacyjnej wyroku Sądu Okręgowego z dnia 16 czerwca 2016 r. Przede wszystkim, Sąd Rejonowy winien zwrócić się do Prokuratury Rejonowej w Garwolinie, celem ustalenia numeru akt postępowania przygotowawczego, na które uwagę zwróciła pokrzywdzona, a następnie załączyć je w poczet materiału dowodowego, dokładnie przeanalizować i wyciągnąć stosowne wnioski. Ponadto Sąd I instancji winien zbadać okoliczność podniesioną przez oskarżonego zarówno w toku postępowania pierwszoinstancyjnego jak i odwoławczego, a mianowicie to, że pokrzywdzona również kierowała do oskarżonego groźby za pośrednictwem wiadomości tesktowych. Okoliczność ta niewątpliwie będzie miała znaczenie dla oceny społecznej szkodliwości czynu zarzuconego oskarżonemu. Ustalenie wskazanych okoliczności będzie wymagało przeprowadzenia przewodu sądowego w całości. Z tego też względu, koniecznym było wydanie przez Sąd Odwoławczy orzeczenia o charakterze kasatoryjnym, zgodnie z dyspozycją art. 437 § 2 zd. 2 k.p.k.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 456 k.p.k.