Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Agata Gawron-Sambura

Protokolant Aleksandra Studniarz

przy udziale Marcina Masłowskiego Prokuratora Prokuratury Rejonowej G. w G.

po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2016 r.

sprawy A. K. /K./ syna S. i J.,

ur. (...) w K.

oskarżonego z art. 178a§1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego i jego obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 15 grudnia 2015 r. sygnatura akt III K 1109/15

na mocy art. 437 kpk i art. 438 kpk

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w Gliwicach do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt VI Ka 417/16

UZASADNIENIE

Od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 15 grudnia 2015r., sygn. akt III K 1109/15 apelacje wywiedli oskarżony A. K. oraz jego obrońca z urzędu.

Oskarżony zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu obrazę przepisów postępowania, to jest art. 6 k.p.k. przez pozbawienie oskarżonego prawa do obrony wobec przeprowadzenia posiedzenia bez jego udziału, pomimo niezawiadomienia go w prawidłowy sposób o jego terminie oraz błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia.

Mając na względzie powyższe zarzuty apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. Na wypadek uchylenia zaskarżonego orzeczenia apelujący wnioskował także o przeprowadzenie dowodów w postaci zeznań konkretnych świadków wymienionych w środku zaskarżenia mających dowieść jego niewinności.

Z kolei obrońca oskarżonego orzeczeniu temu zarzucił:

1. obrazę przepisów postępowania, a to art. 132 k.p.k. poprzez nieprawidłowe zawiadomienie oskarżonego o terminie posiedzenia, na którym zapadło zaskarżone orzeczenie;

2. obrazę przepisów postępowania, to jest art. 139 k.p.k., przez nieuzasadnione zastosowanie domniemania doręczenia tam wyrażonego, podczas gdy oskarżony uczynił zadość wymogom ustawowym i podał swój aktualny adres zamieszkania w pierwszym protokole przesłuchania;

3. obrazę przepisów postępowania, to jest art. 193 k.p.k. przez niepowołanie w niniejszej sprawie dowodu z opinii biegłych psychiatrów w sytuacji, w której to oskarżony od wielu lat leczył się neurologicznie i psychiatrycznie.

Mając na względzie powyższe zarzuty apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Apelacje skarżących okazały się zasadne, gdyż należy zgodzić się z jej autorami, że w sytuacji procesowej jaka zaistniała w niniejszej sprawie doszło do rażącej obrazy przepisów art. 117 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 139 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. Zważywszy na charakter i konsekwencje stwierdzonych uchybień, nie sposób obecnie zanegować możliwości jego istotnego wpływu na treść zaskarżonego wyroku. Tym bardziej w sytuacji, w której oskarżony już po wydaniu zaskarżonego orzeczenia w wywiedzionej apelacji domagał się przeprowadzenia określonych dowodów mających wykazać niezasadność jego oskarżenia, a brak jego prawidłowego powiadomienia o terminie posiedzenia, podczas którego rozpatrywany był wniosek w trybie art. 335 § 1 k.p.k. pozbawił go możliwości uczestniczenia w nim i ustosunkowania się do zawartego wcześniej między nim a prokuratorem porozumienia, i tym samym stanowił rażące naruszenie przysługującego oskarżonemu prawa do obrony.

W związku z toczącym się przeciwko oskarżonemu A. K. postępowaniem, oskarżony w trakcie pierwszego przesłuchania podał swój aktualny adres zamieszkania, jak i adres do korespondencji jako ten przy ul. (...) w G. ( k. 9). Okoliczność ta znajduje pewne odzwierciedlenie w protokole jego przesłuchania. Tymczasem w toku niniejszego postępowania od samego początku jego trwania błędnie przyjęto, iż oskarżony zamieszkuje w G. przy ul. (...) i tam adresowano do niego wszelaką korespondencję.

Kierując do Sądu wniosek o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego w trybie art. 335 § 1 k.p.k., prokurator ten bowiem niewłaściwy adres przyjął jako adres oskarżonego do korespondencji, co niestety powielił następnie sąd orzekający prowadząc kolejną czynność procesową w niniejszej sprawie. Otóż, Sąd Rejonowy procedując w przedmiocie wzmiankowanego wniosku zawiadomił oskarżonego o planowanym na dzień 15 grudnia 2015 r. posiedzeniu również na adres przy ul. (...) w G., i uznając adresowaną w ten sposób do oskarżonego korespondencję niezasadnie za prawidłowo doręczoną, rozpoznał następnie sprawę bez jego udziału i wydał wobec oskarżonego A. K. w dniu 15 grudnia 2015 r. wyrok.

Nie ulega więc wątpliwości, że oskarżony nie został należycie zawiadomiony o terminie posiedzenia, choć był niewątpliwie stroną procesową uprawnioną do wzięcia w nim udziału i błędne powiadomienie go o planowanej czynności procesowej stanowi obrazę art. 117 § 1 k.p.k. Pomimo tego uchybienia Sąd Rejonowy przeprowadził posiedzenie w wyznaczonym terminie podczas nieobecności oskarżonego i wydał wyrok, co stanowi kolejne uchybienie polegające na naruszeniu art. 117 § 2 k.p.k.

Przeprowadzenie bowiem rozprawy ( posiedzenia ) w takiej sytuacji jest niedopuszczalne, na co wielokrotnie wskazywał w swoich orzeczeniach Sąd Najwyższy (por. wyroki SN: z 29 marca 1979 r., V KRN 49/79, OSNKW 1979, z. 6, poz. 74; z 24 czerwca 2005 r., III KK 102/05, LEX nr 152483; z 15 lutego 2007 r., V KK 27/07, LEX nr 467560).

Nie ulega więc wątpliwości, że zgodnie z treścią art. 450 § 3 k.p.k. tylko niestawiennictwo należycie zawiadomionych o terminie rozprawy stron, obrońców lub pełnomocników nie tamuje rozpoznania sprawy i skutkuje możliwością (chyba, że ich udział jest obowiązkowy) przeprowadzenia czynności procesowej.

Pod nieobecność oskarżonego można więc tej czynności - co do zasady - dokonać tylko wówczas, gdy będzie on prawidłowo, a więc w sposób zgodny z treścią przepisów zawartych w rozdziale 15 Kodeksu postępowania karnego, zawiadomiony o czasie i miejscu jej przeprowadzenia. Błędne powiadomienie zaś o niej implikuje zawsze koniecznością zaniechania jej przeprowadzenia, o czym wprost stanowi przepis art. 117 § 2 k.p.k.

Tymczasem stwierdzone w sprawie fakty pozwalają wnioskować o tym, że Sąd Rejonowy, nie dochował, ustanowionego w przepisie art. 117 § 1 k.p.k., obowiązku prawidłowego zawiadomienia oskarżonego o posiedzeniu, wyznaczonym na dzień 15 grudnia 2015r. Adres w G. przy ul. (...) nie był bowiem, stosownie do deklaracji samego oskarżonego jego aktualnym adresem zamieszkania, jak i adresem do korespondencji, stąd nie sposób uznać, by zawiadomienie oskarżonego o wskazanym terminie posiedzenia nastąpiło zgodnie z treścią przepisów art. 132 k.p.k. tudzież 139 k.p.k.

Analiza wyżej przytoczonych okoliczności wskazuje także jednoznacznie, że w niniejszej sprawie doszło również do rażącego naruszenia prawa oskarżonego do obrony wynikającego z art. 6 k.p.k. Przepis art. 117 k.p.k. nakazujący danemu organowi zawiadamianie osoby uprawnionej, w tym wypadku oskarżonego, o czasie i miejscu przeprowadzanej czynności procesowej oraz nieprzeprowadzanie takiej czynności w określonych w tym przepisie okolicznościach służy bowiem temu, aby obrona była realizowana w warunkach umożliwiających stronie należyte wykonywanie przez niego zadań, bowiem jedynie wówczas taka obrona jest realna i rzeczywista, a nie pozorna.

W tym stanie rzeczy należy stwierdzić, iż Sąd Rejonowy rozpoznając wniosek złożony w trybie art. 335 § 1 k.p.k. pod nieobecność oskarżonego, który nie został należycie zawiadomiony o terminie posiedzenia, rażąco naruszył przepisy art. 117 § 1 i 2 k.p.k., w konsekwencji pozbawiło go to także możliwości wzięcia w nim osobistego udziału celem obrony swoich interesów, co stanowi rażące naruszenie art. 6 k.p.k.

Nie ulega wątpliwości, że uchybienie temu przepisowi, gwarantującemu oskarżonemu prowadzenie obrony aż do chwili wydania wyroku należy do wspomnianej kategorii naruszeń prawa, i to mogących mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Pomimo uzgodnienia z prokuratorem wniosku o skazanie, oskarżony i jego obrońca uprawnieni są przecież do aktualnego zajęcia stanowiska w sprawie, w tym mogą odnieść się do poszczególnych rozstrzygnięć oczekiwanego wyroku, mają prawo także uznać, że dotychczasowe lub zaktualizowane uzgodnienia są dla oskarżonego niekorzystne i zgodę na skazanie bez przeprowadzenia rozprawy odwołać. Tymczasem niezawiadomienie A. K. o terminie wzmiankowanego posiedzenia pozbawiło go możliwości wypowiedzenia się w omawianych powyżej kwestiach, w tym przedstawienia stanowiska co do braku zgody na orzeczenie wobec niego uzgodnionej uprzednio kary wobec zakwestionowania tezy oskarżenia. Konieczne więc było uchylenie zaskarżonego apelacjami wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu ponownego rozpoznania.

Jeżeli sąd uzna, że nie zachodzą podstawy do uwzględnienia wniosku w dotychczasowym kształcie, zważywszy na aktualne stanowisko zasygnalizowane przez oskarżonego zwróci sprawę prokuratorowi. W razie nieuwzględnienia wniosku wskazanego w art. 335 § 2 k.p.k. sprawa podlega bowiem rozpoznaniu na zasadach ogólnych, a prokurator, w terminie 7 dni od dnia posiedzenia, zobligowany jest do dokonania czynności określonych w art. 333 § 1 i 2 k.p.k.