Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 sierpnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie X Wydział Karny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Eliza Proniewska

Sędziowie: SR (del.) Marek Krysztofiuk

SO Beata Wehner – spr.

Protokolant: prot. sąd. stażysta Marek Dobrogojski

Przy udziale Prokuratora Andrzeja Jóźwika

po rozpoznaniu w dniu 12 sierpnia 2014 roku

sprawy A. K. oskarżonego z art. 157 § 1 kk i in.

na skutek apelacji obrońcy oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa z dnia 14 stycznia 2014 roku, sygn. akt VIII K 450/12

uchyla zaskarżony wyrok i na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 kpk umarza postępowanie w sprawie w zakresie czynu z art. 157 § 2 kk przypisanego w punkcie I wyroku, zaś sprawę w zakresie czynu z art. 190 § 1 kk przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Warszawy – Mokotowa.

Sygn. akt X Ka 481/14

UZASADNIENIE

A. K. został oskarżony o to, że:

I.  w dniu 8 maja 2008 r. w lokalu nr (...) przy ul. (...) l w W. dokonał uszkodzenia ciała swojej żony D. K. w postaci urazu głowy z raną tłuczoną okolicy czołowej z utratą przytomności i wstrząśnieniem mózgu poprzez co najmniej trzykrotne uderzanie jej głową o ścianę, uderzanie ręką w tył jej głowy oraz kopanie, tj. o czyn z art. 157 § l k.k.;

II.  w miejscu i czasie jak w pkt. I wypowiadał groźby karalne popełnienia przestępstwa na szkodę swej żony D. K., grożąc, że jak ruszy ona komputer to jej „łeb ukręci”, które to groźby wzbudziły w pokrzywdzonej uzasadnioną obawę, że będą spełnione, tj. o czyn z art. 190 § l k.k.

Wyrokiem z dnia 14 stycznia 2014 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa (w sprawie VIII K 450/12) uznał oskarżonego A. K. w ramach czynu opisanego w pkt. I za winnego tego, że w dniu 8 maja 2008 r. w W., w lokalu nr (...) przy ulicy (...) uderzając głową pokrzywdzonej o ścianę, uderzając rękami w tył jej głowy oraz kopaniem, spowodował u D. K. obrażenia ciała w postaci urazu głowy z raną tłuczoną okolicy czołowej i ze wstrząśnieniem mózgu czym spowodował naruszenie czynności narządu jej ciała na okres poniżej siedmiu dni, to jest popełnienia występku z art. 157 § 2 k.k. i za to, na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, zaś w ramach czynu opisanego w pkt. II za winnego tego, że w miejscu i czasie jak w pkt. I groził D. K. pozbawieniem życia i uszkodzeniem ciała, które to groźby wzbudziły u niej uzasadnioną obawę że zostaną spełnione, to jest występku z art. 190 § 1 k.k. i za to na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności. Na mocy art. 85 k.k. Sąd Rejonowy połączył wymierzone oskarżonemu kary pozbawienia wolności i na podstawie art. 86 § 1 kk wymierzył mu karę łączną 10 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie na mocy art. 69 § 1 k.k. warunkowo zawiesił, ustalając w myśl art. 70 § 1 pkt. 1 k.k. okres próby na 2 lata. Sąd Rejonowy orzekł również o kosztach procesu.

Apelację od wyroku złożył obrońca oskarżonego A. K..

Zaskarżył wyrok w całości , zarzucając orzeczeniu:

1.  obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na jego treść, a to:

⚫

art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt. 4 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez nieuwzględnienie wniosku dowodowego oskarżonego o odtworzenie przebiegu zdarzenia utrwalonego na płycie CD i nieuzasadnione przyjęcie, że dowodu tego nie da się przeprowadzić, co doprowadziło do oparcia zaskarżonego wyroku na materiale dowodowym niepełnym, dobranym wybiórczo i pomijającym kluczowy dowód w niniejszej sprawie, jakim jest płyta CD z nagraniem audiowizualnym, co również spowodowało nie zbadanie i nie uwzględnienie okoliczności przemawiających na korzyść A. K., które to okoliczności potwierdzają przebieg wydarzeń prezentowanych przez oskarżonego a przeczą przebiegowi wydarzeń zaprezentowanemu przez pokrzywdzoną, czyniąc jej zeznania niewiarygodnymi;

⚫

art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i dokonanie oceny dowodów w sposób dowolny i wybiórczy wyrażający się obdarzeniem walorem wiarygodności i mocy dowodowej zeznań D. K., pomimo, że są one sprzeczne ze sobą wzajemnie a także sprzeczne z przebiegiem wydarzeń zarejestrowanym kamerą przez oskarżonego i zapisanym na płycie CD (przecinanie kabli od komputera przez D. K. a nie przez oskarżonego) oraz poprzez bezzasadne odmówienie waloru wiarygodności i mocy dowodowej wyjaśnieniom oskarżonego A. K., pomimo, że przedstawiany w nich przebieg wydarzeń potwierdza nagranie na płycie CD;

⚫

4 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez naruszenie prawa oskarżonego do obrony wyrażające się nie przeprowadzeniem w trakcie przewodu sądowego dowodu z odtworzenia nagrania zarejestrowanego na płycie CD, które to nagranie jest kluczowym dowodem niewinności oskarżonego i ograniczenie się przez Sąd pierwszej instancji tylko do przeprowadzenia dowodów przemawiających na niekorzyść oskarżonego i potwierdzających tezę oskarżycielki subsydiarnej;

⚫

art. 424 § 1 pkt. 1 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez zupełne pominięcie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku odniesienia się do nagrania zdarzenia zarejestrowanego przez oskarżonego i zapisanego na płycie CD jak również poprzez niewskazanie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku w sposób rzetelny i wyczerpujący, dlaczego Sąd Rejonowy odmówił wyjaśnieniom A. K. waloru wiarygodności i mocy dowodowej, a przyznał ten walor zeznaniom pokrzywdzonej, pomimo że wersja wydarzeń prezentowana przez pokrzywdzoną jest sprzeczna z przebiegiem zdarzenia zarejestrowanego na nagraniu z płyty CD oraz poprzez niewskazanie w oparciu o jakie dowody i dlaczego Sąd pierwszej instancji wykluczył wersję zdarzeń prezentowaną przez oskarżonego, chociaż potwierdza ją nagranie zarejestrowane na płycie CD;

⚫

art. 442 § 3 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. w zw. z art. 424 § 1 pkt. 1 k.p.k. poprzez niezastosowanie się przez Sąd pierwszej instancji do zapatrywań prawnych i wskazań Sądu odwoławczego, co do dalszego postępowania wyrażonych na k. 5 uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie X Wydziału Karnego Odwoławczego w sprawie o sygnaturze akt X Ka 285/12 wyrażające się w nie przesłuchaniu pokrzywdzonej na okoliczność powstania dowodowego nagrania na płycie CD, nie przeprowadzeniu dowodu z nagrania audiowizualnego, nie dokonaniu wnikliwej i wszechstronnej analizy wszystkich dowodów i ich oceny oraz w nie odniesieniu się przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku do wszystkich dowodów w sprawie.

2.  błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a polegający na nieuzasadnionym przyjęciu, że:

⚫

oskarżony A. K. dopuścił się naruszenia czynności narządu ciała pokrzywdzonej na okres poniżej siedmiu dni, pomimo że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie tylko tego nie potwierdza, ale nagranie zarejestrowane na płycie CD wykonane bezpośrednio po rzekomym pobiciu pokrzywdzonej temu przeczy, ponieważ przedstawia pokrzywdzoną bez urazów na czole lub innych częściach ciała, w niepodartej bluzce, co powinno prowadzić do wniosku, że przyczyną powstania obrażeń pokrzywdzonej nie było zachowanie oskarżonego A. K.;

⚫

oskarżony A. K. kierował groźby karalne pod adresem pokrzywdzonej, podczas gdy ubogi materiał dowodowy zgromadzony w przedmiotowej sprawie i brak bezpośrednich świadków zdarzenia nie dostarczają podstaw do przypisania oskarżonemu tego czynu, zaś ustalenie to opiera się wyłącznie na niewiarygodnych zeznaniach pokrzywdzonej.

Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, alternatywnie, na wypadek gdyby Sąd Okręgowy nie podzielił powyższego stanowiska wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego A. K. od zarzucanych mu czynów.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy okazała się zasadna i to w stopniu oczywistym.

W pierwszym rzędzie trafny i wystarczający do dyskwalifikacji zaskarżonego wyroku okazał się zarzut obrazy art. 442 § 3 kpk, która miała w tej sprawie charakter rażący.

Sąd Rejonowy, przeprowadzając ponownie postępowanie w sprawie w związku z uchyleniem wcześniejszego wyroku, całkowicie pominął wskazania Sądu Okręgowego w Warszawie zawarte w uzasadnieniu wyroku z dnia 19 kwietnia 2012 roku (X Ka 285/12). Zlekceważenie tych zaleceń spowodowało, że nie zostały wyjaśnione okoliczności sprawy, tak, jak to miało miejsce w pierwszym wyroku wydanym w stosunku do oskarżonego A. K.. Innymi słowy, kolejne postępowanie, prowadzone w tej sprawie po uchyleniu pierwszego wyroku, skutkowało zaistnieniem uchybień podobnych do tych, wytkniętych przez Sąd Okręgowy we wspomnianym wyroku z dnia 19 kwietnia 2012 roku. Skutki procesowe są obecnie takie, że przedawniła się karalność czynu zarzucanego oskarżonemu dotyczącego art. 157 § 2 kk.

Zaskarżone orzeczenie, co wspomniano wyżej, jest dotknięte jeszcze większymi wadami, niż pierwszy wyrok Sądu Rejonowego, ponieważ Sąd I instancji w ogóle nie zapoznał się z istotnym dowodem w sprawie, a mianowicie nagraniami na płytach CD udostępnionymi przez oskarżonego. Przyczyny tego są nieznane, bo w skopiowanych aktach sprawy 4 Ds. 6/09/II znajdują i znajdowały się dwie płyty obrazujące (lub mające obrazować, bo tego nie wyjaśniono) przebieg zajścia będącego przedmiotem postępowania. Płyty te zostały wszak skopiowane zgodnie z zarządzeniem z dnia 15 października 2012 roku (k. 245), które było konsekwencją zarządzenia o skopiowaniu akt prokuratorskich z dnia 11 października 2012 roku (k. 244 akt). Lektura protokołu rozprawy z dnia 11 grudnia 2013 roku pozwala na przyjęcie, że Sąd Rejonowy miał zamiar odtworzyć to nagranie, lecz brak było płyt w aktach sprawy, zaś ich poszukiwanie w kasie pancernej Wydziału nie odniosło rezultatu. Tymczasem, płyty te znajdowały się w kopii akt prokuratorskich, stanowiących osobny tom, lecz przypisanych - z oczywistych względów - do sprawy VIII K 450/12 (tak również została opatrzona obwoluta). Osobnym zagadnieniem pozostawała zasadność planowania przeprowadzenia tych oględzin pod nieobecność samego oskarżonego, który nie stawił się tego dnia na rozprawę, skoro istotą tej czynności miało być przede wszystkim wyjaśnienie ze stronami, którego dnia powstało owo nagranie, aby móc dalej rozważać wartość tego dowodu dla ustalenia okoliczności konkretnego zdarzenia. Niezrozumiałe, w kontekście zaleceń Sądu odwoławczego, było również wydanie postanowienia o „nieuwzględnieniu wniosku o odtworzenie przebiegu zdarzenia utrwalonego na płycie CD”, skoro czynność tę zlecił do przeprowadzenia Sąd II instancji. Ponadto, błędna była decyzja Sądu Rejonowego, co trafnie wytknął skarżący, o zaniechaniu przeprowadzenia dowodu z treści protokołów oględzin płyt DVD, które znajdowały się na kartach 199 – 204 i 206 – 207 akt sprawy 4 Ds. 6/09/II, skoro nie zostały na rozprawie odtworzone płyty z nagraniami.

Efektem zaniechania przeprowadzenia powyższych czynności było uchylenie zaskarżonego wyroku, co - w przypadku czynu z art. 157 § 2 kk - skutkowało koniecznością umorzenia postępowania, ponieważ doszło do przedawnienia karalności tego występku (art. 17 § 1 pkt 6 kpk). Sąd Okręgowy, podejmując decyzję o umorzeniu postępowania w tej części, nie tracił z pola widzenia aktualnego brzmienia art. 157 § 4 kk. Jak bowiem wiadomo, ustawodawca w art. 5 pkt 7 ustawy z dnia 10 czerwca 2010 roku o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 842) przyjął, że ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3 odbywa się z oskarżenia publicznego, jeżeli pokrzywdzonym jest osoba najbliższa zamieszkująca wspólnie ze sprawcą. Przepis ten wszedł jednak w życie z dniem 1 sierpnia 2010 roku, zaś zarzucany czyn miał mieć miejsce w dniu 8 maja 2008 roku, a więc przed nowelą. W takim stanie rzeczy nadal wiążący był tryb z oskarżenia prywatnego i związany z nim sześcioletni termin przedawnienia niezależnie od tego, czy postępowanie zainicjowane było w tej sprawie subsydiarnym, prywatnym czy prokuratorskim aktem oskarżenia.

Dlatego Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i w tej części umorzył postępowanie karne na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 kpk.

Odnośnie do zarzutu z art. 190 § 1 kk, w tej części sprawa, po uchyleniu wyroku, została skierowana do ponownego rozpoznania, ponieważ wyrok skazujący nie mógł zostać zaakceptowany wobec przekonującej argumentacji zawartej w apelacji.

Dla ustalenia, czy i co mówił oskarżony w dniu zdarzenia do pokrzywdzonej w kontekście kierowania zarzucanej groźby, należy – jak to zalecił Sąd Okręgowy przy uchyleniu wcześniejszego wyroku - zapoznać się z przebiegiem nagrania zarejestrowanego na płycie CD. Jak bowiem wynika z utrwalonego tam zapisu, to pokrzywdzona przecina kable od komputera. Trafnie więc zalecił Sąd Okręgowy, aby odtworzyć owo nagranie na rozprawie i ustalić ze stronami, kiedy to zajście miało miejsce (oskarżycielka posiłkowa twierdziła odmiennie niż oskarżony, że było to innego dnia), bo – jak wynikało z zeznań pokrzywdzonej - właśnie przy czynności zabierania przez nią z pokoju komputera miało dojść do wypowiedzenia groźby (k. 66 akt Ds.).

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, zważywszy ograniczony zakres pozostały do osądu, Sąd Rejonowy poprzestanie na ujawnieniu tych dowodów, które były istotne z punktu widzenia sprawy o spowodowanie uszczerbku na zdrowiu bez wzywania i przesłuchiwania po raz kolejny świadków (zeznania tych osób mogą bowiem posłużyć do otworzenia całego kontekstu sprawy w znaczeniu relacji między małżonkami, ale są zbędne dla ustalenia, czy miały miejsce groźby, gdyż wtedy nikogo poza stronami nie było w mieszkaniu).

Sąd I instancji zajmie się przesłuchaniem na rozprawie oskarżonego i pokrzywdzonej w związku z zarzutem z art. 190 § 1 kk, a czynność tę uzupełni o odtworzenie omawianego nagrania, które znajduje się w aktach sprawy, bacząc, aby wyjaśniać na bieżąco jego przebieg ze stronami (udział oskarżonego w tej czynności jest obowiązkowy).