Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. Ł.

przeciwko (...) spółce akcyjnej V. (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie

z dnia 25 listopada 2015 r., sygn. akt XV GC 898/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok i oddala powództwo oraz zasądza od J. Ł. na rzecz (...) spółki akcyjnej V. (...) w W. kwotę 1 217 zł (jeden tysiąc dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu,

II.  zasądza od J. Ł. na rzecz (...) spółki akcyjnej V. (...) w W. 1 582 zł (jeden tysiąc pięćset osiemdziesiąt dwa złote) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt: XXIII Ga 239/16

UZASADNIENIE

Powód J. Ł. pozwem z dnia 23 stycznia 2015 r. wniósł o zasądzenie od Pozwanego, tj. (...) Spółki akcyjnej V. (...) z siedzibą w W. kwoty 7.621,10 zł, wraz z odsetkami ustawowymi za liczonymi od dnia 14 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty, a także o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu, Powód J. Ł. wskazał, że na podstawie umowy cesji wierzytelności dochodzi od sprawcy szkody odszkodowania obejmującego pozostałą część kosztów naprawy pojazdu uszkodzonego w wyniku kolizji drogowej z dnia 12 maja 2014 r.

W dniu 12 lutego 2015 r. pod sygn. akt: XV GNc 519/15 został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwany złożył sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, w którym wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwany zakwestionował wysokość roszczenia powoda wskazując, iż koszty naprawy uszkodzonego pojazdu w wysokości dochodzonej przez powoda nie zostały uwzględnione z uwagi na brak ich skutecznego wykazania, względnie brak związku tych roszczeń ze zdarzeniem z dnia 12 maja 2014 r.

Podczas rozprawy, w dniu 15 lipca 2015 r. pełnomocnik powoda ograniczył żądanie pozwu do kwoty 2.455,10 zł, a w pozostałym zakresie cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia.

W dniu 16 lipca 2016 r. powód pismem procesowym odwołał oświadczenie swojego pełnomocnika złożone na rozprawie w dniu 15 lipca 2015 r. dotyczące częściowego cofnięcia powództwa.

Wyrokiem z dnia 25 listopada 2015 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie uwzględnił w całości roszczenie powoda i w punkcie I. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 7.621,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 14 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty oraz w punkcie II. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.582 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy powyższe rozstrzygnięcie oparł na następujących ustaleniach faktycznych i ocenie prawnej:

W dniu 12 maja 2014 r. doszło do zdarzenia drogowego (kolizji drogowej), w wyniku którego został uszkodzony pojazd marki C. o numerze rej. (...), należący do W. M.. Sprawcą kolizji był kierujący pojazdem ubezpieczonym w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym. Dnia 13 maja 2014 r. szkoda została zgłoszona u ubezpieczyciela sprawcy szkody. Naprawa pojazdu marki C. o numerze rej. (...) została zlecona S. C. K. A..

Poszkodowany W. M. wynajął samochód zastępczy marki V. o numerze rej. (...), który wynajmował przez czas naprawy samochodu marki C. o numerze rej. (...). Pojazd zastępczy został wynajęty poszkodowanemu na podstawie umowy najmu z dnia 12 maja 2014 r. zawartej z J. Ł. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą C. (...). Tego samego dnia poszkodowany zawał z J. Ł. umowę cesji, na podstawie której przeniósł na J. Ł. prawo do pobierania pełnego odszkodowania za wynajęcie pojazdu zastępczego.

W dniu 23 lipca 2014 r. K. A. wystawił na rzecz poszkodowanego W. M. fakturę VAT nr (...) tytułem kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu, na kwotę 27.371,07 zł brutto.

W dniu 24 lipca 2014 r. J. Ł. wystawił na rzecz poszkodowanego W. M. fakturę VAT nr (...) na kwotę 26.568 zł z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego przez okres 72 dni.

W dniu 17 września 2014 r. pomiędzy poszkodowanym W. M. jako Cedentem a J. Ł. jako Cesjonariuszem doszło do zawarcia umowy cesji wierzytelności, na podstawie której poszkodowany przelał na powoda przysługującą mu wobec sprawcy kolizji i jego ubezpieczyciela, wierzytelność, tj. prawo do żądania odszkodowania za szkodę powstałą w wyniku kolizji z dnia 12 maja 2014 r.

Pozwane towarzystwo ubezpieczeniowe przyznało poszkodowanemu kwotę 19.749,97 zł z tytułu naprawy uszkodzonego pojazdu marki C. o numerze rej. (...). Pozwany odmówił wypłaty pozostałej części odszkodowania w wysokości 7.621,10 zł z tytułu kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu.

Sąd Rejonowy uznał roszczenie skierowane przez powoda za zasadne w całości.

Sąd I instancji ocenił, że ze zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, w szczególności z umowy cesji wierzytelności zawartej z poszkodowanym W. M., powód zasadnie wywodził dochodzonego roszczenie stanowiącego wierzytelność z tytułu prawa do żądania odszkodowania w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 12 maja 2014 r.

Sąd uznał, iż pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności za szkodę stanowiącą następstwo kolizji drogowej z dnia 12 maja 2014 r., której sprawcą był kierujący pojazdem ubezpieczonym u pozwanego w zakresie odpowiedzialności cywilnej. Pozwany nie kwestionował również osoby poszkodowanej, zakresu uszkodzeń pojazdu poszkodowanego, a także faktu zawarcia przez poszkodowanego z powodem umowy cesji wierzytelności jak i jej treści. Sąd nie miał przy tym wątpliwości co do ważności i skuteczności umowy cesji wierzytelności.

W niniejszej sprawie sporna była jedynie kwestia wysokości szkody w postaci kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu. W tym zakresie Sąd Rejonowy uznał, iż pozwany kwestionując roszczenie powoda nie przedstawił należycie w jakim zakresie i z jakimi pozycjami faktury, czy też kosztorysu się nie zgadza. Sąd Rejonowy uznał również, iż twierdzenia pozwanego jakoby roszczenie powoda nie pozostawało w związku ze szkodą z dnia 12 maja 2014 r. były gołosłowne i odmówił dania im wiary.

Uznając, iż ciężar dowodu w niniejszym postępowaniu spoczywał bezpośrednio na pozwanym, Sąd stwierdził, że pozwany w toku postępowania nie zgłosił żadnych wniosków dowodowych mogących poprzeć twierdzenia, na które się powoływał.

W związku z powyższym, Sąd I instancji przyjął, iż bierna postawa pozwanego nie obliguje Sądu do przeprowadzenia dowodów z urzędu. Tym samym oceniono, że pozwany nie udowodnił prawdziwości swoich twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy na które się powoływał, i dlatego nie leżały one u podstaw sądowego rozstrzygnięcia Sądu I Instancji.

W tym stanie rzeczy uwzględniono w całości żądanie powoda.

Apelację od powyższego wyroku Sądu Rejonowego wniósł pozwany, zaskarżając go w całości oraz zarzucając mu: 1) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 k.c. oraz prawa procesowego, tj. art.232 k.p.c. poprzez błędne zastosowanie polegające na zwolnieniu powoda z obowiązku wykazania wszystkich przesłanek uzasadniających roszczenie, a w szczególności wysokości szkody w pojeździe marki C. o numerze rej. (...) wskutek zdarzenia z dnia 12 maja 2014 r., 2) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 361 k.c. poprzez błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, iż ubezpieczyciel zobowiązany jest do naprawienia szkody w zakresie przekraczającym normalne następstwa działania, z którego szkoda wynikła, 3) naruszenie prawa procesowego, tj. art. 253 zdanie drugie k.p.c. poprzez błędne zastosowanie polegające na zwolnieniu powoda z obowiązku wykazania prawdziwości skutecznie zakwestionowanych przez pozwanego dokumentów prywatnych, 4) błąd w ustaleniach faktycznych, na skutek naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. polegający na niezgodności ustaleń Sądu z materiałem dowodowym zebranym w sprawie, poprzez błędne przyjęcie, że: a) powód wykazał wysokość rzeczywiście poniesionej przez poszkodowanego szkody w pojeździe marki C. o numerze rej. (...) wskutek zdarzenia z dnia 12 maja 2014 r. mimo, iż na okoliczność tą powód nie przedstawił żadnego skutecznego dowodu; b) dokument w postaci faktury VAT nr (...) z dnia 23 lipca 2014 r., nie potwierdzony przez poszkodowanego, stanowić może dowód roszczenia dochodzonego przez powoda z tytułu szkody w pojeździe marki C. o numerze rej. (...) wskutek zdarzenia z dnia 12 maja 2014 r.; c) pozwany nie kwestionował dokumentów mających wskazywać wysokość roszczenia dochodzonego przez powoda z tytułu szkody w pojeździe marki C. o numerze rej. (...) wskutek zdarzenia z dnia 12 maja 2014 r.; d) pozwany wypłacił odszkodowanie w kwocie 19.749,97 zł z tytułu kosztów naprawy pojazdu marki C. o numerze rej. (...) w związku ze zdarzeniem z dnia 12 maja 2014 r. podczas gdy pozwany wypłacił z tego tytułu odszkodowanie w kwocie 24.91,97 zł; e) pozwany nie wykazał w jakim zakresie kwestionuje roszczenie powoda podczas gdy z dokumentów zalegających w aktach szkody jednoznacznie wynika, iż pozwany kwestionował stawkę za roboczogodzinę w wysokości 130/130, gdyż warsztat nie przedstawił autoryzacji, jak również pozwany kwestionował uszkodzenie w zdarzeniu przegubu z półosi prawej.

Wobec powyższego powód wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu w I i II instancji, według norm przepisanych oraz ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla m. st. Warszawy z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia także o kosztach postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się skuteczna aczkolwiek z innych przyczyn niż wskazane przez pozwanego.

O rozstrzygnięciu apelacji zadecydowały okoliczności, które nie zostały podniesione przez pozwanego w apelacji. Granice apelacji wyznaczają zakres rozpoznania sprawy przez Sąd II Instancji, przy czym Sąd nie jest związanym zarzutami naruszenia prawa materialnego, gdyż wiążą go jedynie zarzuty apelacyjne odnoszące się do naruszenia prawa procesowego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, Lex 341125). Sąd Odwoławczy, dokonując rozstrzygnięcia jest zatem obowiązany w każdym przypadku do oceny ważności umowy, z której strona wywodzi swoje roszczenie. Niezależnie od podniesionych zarzutów, Sąd jest zatem zobowiązany do stosowania właściwego prawa materialnego z urzędu przy rozstrzyganiu stanu faktycznego (por. uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008, nr 6 poz. 55). W tym stanie rzeczy, oczywiste jest, iż Sąd odwoławczy ma obowiązek z urzędu badać ważność umowy z prawem.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy nie zbadał umowy cesji pod kątem jej ważności.

Umowa cesji zawarta 17 września 2014 r. pomiędzy poszkodowanym W. M. jako (...) a J. Ł. jako Cesjonariuszem na podstawie której poszkodowany przelał na powoda przysługującą mu wobec sprawcy kolizji i jego ubezpieczyciela, wierzytelność, tj. prawo do żądania odszkodowania za szkodę powstałą w wyniku kolizji z dnia 12 maja 2014 r. jest nieważna. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, iż umowa cesji powinna określać wierzytelność będącą jej przedmiotem. W niniejszej sprawie strony nie określiły wysokości wierzytelności ani też sposobu jej określenia. Nie zostało również przez strony umowy należycie sprecyzowane z jakiego tytułu wierzytelność ta powstała. W umowie strony określiły jedynie, że przedmiotem umowy jest wierzytelność wynikająca z likwidacji szkody komunikacyjnej samochodu marki C. o numerze rej. (...) od Towarzystwa (...) o numerze szkody (...) z dnia 12 maja 2014 r. Tym samym nie zostało odpowiednio wskazane czy chodzi o świadczenia z tytułu naprawy pojazdu, czy też najmu pojazdu zastępczego. Odpowiednie oznaczenie wierzytelności przy zawieraniu umowy cesji polega na wskazaniu stron tego stosunku, świadczenia oraz przedmiotu świadczenia. Elementy te winny być w momencie zawierania umowy przelewu oznaczone lub przynajmniej oznaczalne, a do chwili przejścia wierzytelności z majątku zbywcy do majątku nabywcy powinno nastąpić pełne i dokładne sprecyzowanie pozostałych elementów stosunku zobowiązaniowego, w którego ramach istnieje zbywana wierzytelność (wyrok SN z dnia 11 maja 1999 r., III CKN 423/99, B. (...), nr 1, poz. 1). Pomimo, iż w judykaturze uznaje się za skuteczną umowę cesji wierzytelności również w sytuacji, gdy nie jest ona oznaczona, a jedynie oznaczalna, tj. gdy można ją określić na podstawie analizy treści stosunku obligacyjnego, z którego ona wynika, to w przedmiotowej sprawie jak już zostało zasygnalizowane, wierzytelność nie jest oznaczona, ani oznaczalna z uwagi na brak wykazania treści stosunku będącego podstawą zawarcia umowy cesji wierzytelności.

Należy również wskazać, iż dla ważności umowy przelewu konieczne jest istnienie ważnego zobowiązania do dokonania przeniesienia wierzytelności. Wynika to z faktu, iż cesja stanowi czynność kauzalną, a zatem porozumienie się stron co do causae wyraźne lub dorozumiane stanowi element konieczny dla oceny ważności takiej umowy.

Przenosząc zatem powyższe na grunt niniejszej sprawy, należy wskazać, iż to po stronie powoda istniał obowiązek wykazania, że pomiędzy stronami doszło do porozumienia w przedmiocie causae, a to z uwagi na to, iż to on wywodził z tego faktu skutki prawne korzystne dla siebie. Co równie istotne, w przedmiotowej umowie cesji nie został również określony jej cel. Strony nie określiły podstaw nabycia przysporzenia, co powinno być interpretowane jako dokonanie przysporzenia nieodpłatnego. W tym stanie rzeczy, należy przyjąć zgodnie z zasadami logiki, iż w wyniku braku wskazania podstawy przysporzenia, przelew wierzytelności został dokonany w celu wykonania umowy darowizny, a tym samym niniejsza umowa jest dotknięta sankcją bezwzględnej nieważności, z uwagi na niezachowanie wymaganej formy aktu notarialnego. O ile zatem umowa cesji może być zawarta w dowolnej formie, o tyle umowa darowizny dla swej ważności wymaga złożenia oświadczenia woli przez darczyńcę w formie aktu notarialnego, a jej brak może być konwalidowany jedynie przez wykonanie umowy. Tym samym w ocenie Sądu Okręgowego, w przypadku cesji wierzytelności dokonywanej pod tytułem darmym dla uznania, że przedmiotowa umowa została wykonana niezbędne jest wydanie wszelkich dokumentów, które uprawniają do dochodzenia wierzytelności oraz zawiadomienie dłużnika o cesji wierzytelności. W niniejszej sprawie powód natomiast nie wykazał, że umowa została wykonana przez poszkodowanego.

Biorąc powyższe pod rozwagę, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo w całości.

Nadto, na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.217,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w skład których wchodzi 17,00 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa oraz kwota 1.200,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Ponadto, na podstawie 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.582,00 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, ustalając ich wysokość na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

SSO Paweł Kieta SSO Monika Skalska SSR (del.) Patrycja Czyżewska