Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Piątkowska-Bidas

Sędziowie: SO Magdalena Bajor-Nadolska (spr.)

SO Beata Piwko

Protokolant: protokolant sądowy Iwona Cierpikowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 września 2013 r. w Kielcach

sprawy z powództwa Ł. P.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Sandomierzu

z dnia 26 marca 2013 r., sygn. I C 481/12

oddala apelację oraz zasądza od Ł. P. na rzecz (...) S.A. w W. kwotę 1200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 757/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 marca 2013 r. Sąd Rejonowy w Sandomierzu zasądził od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz Ł. P. kwotę 25 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 maja 2012 r. do dnia zapłaty i dalej idące powództwo oddalił.

Sąd Rejonowy ustalił, że w wyniku wypadku drogowego jaki miał miejsce dnia 19 listopada 2010 r. w miejscowości K. zginęła matka powoda T. P.. W chwili śmierci miała 62 lata. Przebywała na emeryturze. Zajmowała się domem, wykonywała samodzielnie wszelkie prace domowe jak np. sprzątanie, gotowanie, pranie. Pomagała w pracach w gospodarstwie rolnym, które w 2003 r. przepisała na powoda. Powód ma 27 lat. W chwili śmierci matki mieszkał wspólnie z rodzicami, będąc najmłodszym z pięciorga rodzeństwa. Z zawodu jest technikiem budowlanym. Pracował w firmach budowlanych

( (...), K.”) , obecnie pracuje wraz z bratem przy pracach wykończeniowych. Powód prowadził również życie towarzyskie, chodził na dyskoteki, gdzie wspólnie z kolegami spożywał alkohol. Także po pracy lubił wypić jedno lub dwa piwa . Z tego powodu rodzice krytykowali go i upominali. Powód był silnie emocjonalnie związany z matką. Zasięgał jej opinii w każdej istotnej sprawie. Była jego przyjacielem i powiernikiem. Po wypadku widział miejsce zdarzenia i rozczłonkowane ciało matki. Obraz ten prześladuje go do dnia dzisiejszego. Obecnie oswoił się z nieobecnością matki, radzi sobie z prowadzeniem domu. Przez okres około 3 miesięcy od śmierci matki nadużywał alkoholu, zastępując nim w pierwszych dniach żałoby wszelkie posiłki. Był wówczas drażliwy, nie mógł spać. Śmierć matki wywołała u niego stany depresyjne, spowodowała napięcie w relacjach z ojcem. Za namową brata skorzystał z jednorazowej wizyty u psychiatry. Zażywał leki przez okres około trzech tygodni. Ponieważ nie zaobserwował widocznej poprawy zrezygnował z kolejnych wizyt. Biegli sądowi z zakresu psychologii – E. M. oraz psychiatrii - L. P. rozpoznali u Ł. P. uzależnienie od alkoholu. Wskazali, iż u opiniowanego początek tej choroby przypada na okres przed śmiercią matki, dlatego obecnie nie można jednoznacznie wskazać na bezpośrednią zależność pomiędzy tym tragicznym przeżyciem, a późniejszym stylem życia oraz uzależnieniem od alkoholu. Jednocześnie biegli wskazali, że przeżywane emocje związane z utratą matki nie wywołały u powoda zmian afektywnych wymagających specjalistycznego wsparcia psychologicznego lub psychiatrycznego. Nie wystąpiły u niego także objawy w sferze somatycznej. Opinię tę Sąd Rejonowy uznał za rzetelną, fachową oraz wyczerpującą i podzielił w całości płynące z niej wnioski.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powodowi należy się na podstawie art.446§4 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za śmierć matki, gdyż wypłacona z tego tytułu przez ubezpieczyciela kwota 15.000 zł jest zbyt niska i nie odpowiada doznanej krzywdzie. W ocenie tego Sądu zadośćuczynienie w łącznej wysokości 40.000 zł w pełni zrekompensuje powodowi ból związany z utratą najbliższej osoby oraz okolicznościami wypadku, co uzasadnia zasądzenie na jego rzecz kwoty 25.000 zł. Dalej idące żądanie Sąd Rejonowy oddalił wskazując, że reakcja powoda na śmierć matki nie odbiegała znacznie od stanu żałoby określanej jako typowa, co prawda wpłynęła na jego chorobę alkoholową, pogłębiając ją, jednakże nie stanowiła przyczyny uzależnienia alkoholowego powoda.

Apelację od tego wyroku wniósł powód zaskarżając go w części dotyczącej oddalonego powództwa ponad kwotę 25.000 zł Zarzucił obrazę przepisu prawa materialnego w postaci art.446§4 k.c. poprzez przyjęcie, iż kwota 40.000 zł. zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę rekompensuje całość rozmiaru krzywdy poszkodowanego, podczas gdy widok rozczłonkowanej na drodze nieopodal miejsca zamieszkania matki, bardzo bliskie relacje z nią, wspólne zamieszkiwanie, wsparcie materialne i emocjonalne otrzymywane od niej, bycie faworyzowanym wśród rodzeństwa, umyślne naruszenie zasad ruchu drogowego sprawcy spieszącego się do lokalu rozrywkowego, brak przyczynienia zmarłego do wypadku, brak przeprosin ze strony sprawcy, odczuwanie do dnia wyrokowania żalu po śmierci matki, nadużywanie alkoholu po jej śmierci, utrata zatrudnienia oraz wysokość zadośćuczynienia pieniężnego zasądzana w podobnych sprawach, prowadzą do wniosku przeciwnego.

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na swoją rzecz dalszej kwoty 25.000 zł. tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, z odsetkami ustawowymi od dnia 24.05.2012 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów sądowych i zastępstwa procesowego za I i II instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Wbrew zarzutowi skarżącego Sąd Rejonowy nie dopuścił się obrazy art.446§4 k.c. przyjmując, że ,,odpowiednią” w rozumieniu tego przypisu sumą zadośćuczynienia będzie kwota 25.000 zł, przy uwzględnieniu wypłaconej przez ubezpieczyciela z tego tytułu kwoty 15.000 zł.

Wskazać należy, iż zasadniczym kryterium decydującym o wysokości należnego zadośćuczynienia jest przede wszystkim rozmiar (zakres) doznanej przez pokrzywdzonego krzywdy, a niewymierny charakter takiej krzywdy sprawia, że ocena w tej mierze dokonywana jest na podstawie całokształtu okoliczności sprawy. Wyważenie odpowiedniej kwoty, w relacji do okoliczności sprawy, należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego. Zarzut niewłaściwego określenia wysokości zadośćuczynienia mógłby być uwzględniony tylko wtedy, gdyby nie zostały wzięte pod uwagę wszystkie istotne kryteria, wpływające na tę postać kompensaty, bądź też gdyby sąd uczynił jedno z wielu kryteriów, decydujących o wysokości zadośćuczynienia, elementem dominującym. ( tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 stycznia 2000 roku III CKN 536/98- LEX 6942276, ten sam Sąd w uzasadnieniu wyroku z dnia 18 kwietnia 2002 roku II CKN 605/00- LEX 484718 i w wyroku z dnia 26 września 2002 roku III CKN 1037/00 LEX 56905). Jak trafnie podniósł Sąd Najwyższy ( wyrok z dnia 15 września 1999 r. (III CKN 339/98, OSNC 2000/3/58) zarzut zawyżenia ( lub zaniżenia) kwoty zadośćuczynienia może być w postępowaniu apelacyjnym skuteczny tylko wtedy, gdy zaskarżone orzeczenie w sposób oczywisty narusza zasady ustalania zadośćuczynienia. Tylko zatem „rażące” zaniżenie przyznanej kwoty zadośćuczynienia uzasadniałoby kontrolę instancyjną w tym zakresie.

Sąd Rejonowy prawidłowo umotywował wysokość przyznanego zadośćuczynienia, ustalając ostatecznie, że jego odpowiednia wysokość to, łącznie z wypłaconą już z tego tytułu kwotą, kwota 40.000 zł. Sąd Rejonowy poprawnie oszacował rozmiar krzywdy powoda, będącej następstwem śmierci matki, uwzględniając wszystkie istotne okoliczności sprawy. Za określeniem zadośćuczynienia na poziomie przyjętym w zaskarżonym wyroku przemawiał fakt, że podnoszona przez skarżącego okoliczność uzależnienia od alkoholu nie była bezpośrednim następstwem zdarzenia. Powód jeszcze przed wypadkiem spożywał alkohol w nadmiernych ilościach, a stan ten jedynie nasilił się okresowo po śmierci matki, co znajduje odzwierciedlenie nie tylko w opinii biegłych sądowych, ale i zeznaniach powoda, w których przyznał, , że matka z nim rozmawiała o alkoholu i ,,podbudowywała go żeby wziął się w garść”. Spożywanie przez powoda alkoholu nie miało zatem okazjonalnego charakteru i nie ograniczało się jedynie do towarzyskich spotkań. Również świadek P. M. zeznał, że matka krzyczała na powoda jak pił alkohol, co dowodzi , że dostrzegała jego problem alkoholowy. Zauważyć również należy, że w wyniku śmierci matki powód nie stał się osobą pozbawioną najbliższych krewnych, samotną. Mógł liczyć na psychiczne wsparcie starszego rodzeństwa i zamieszkującego z nim ojca. Nie budzi wątpliwości Sądu, że T. P. i powód z racji wspólnego zamieszkiwania pozostawali w codziennych, bezpośrednich relacjach, a charakter tej więzi był szczególnie bliski. Jednak tę okoliczność Sąd Rejonowy uwzględnił, podobnie jak i pozostałe wskazane w apelacji a mające związek z krzywdą doznaną na skutek utrat osoby bliskiej. Nie ma racji skarżący, podnosząc, że na wysokość zadośćuczynienia winny mieć wpływ także okoliczności dotyczące zachowania kierowcy (brak przeprosin, szybka jazda na dyskotekę, naigrywanie się z okoliczności wypadku), bowiem przepis art. 446§4 k.c. ma na celu kompensatę krzywdy związanej z faktem utraty osoby bliskiej a nie z okolicznościami związanymi z zachowaniem sprawcy. Takie okoliczności mogłyby ewentualnie stanowić podstawę roszczenia o ochronę dóbr osobistych. Ubocznie tylko wskazać należy, że omawiane okoliczności nie były przedmiotem postępowania dowodowego w niniejszym procesie, w szczególności nie wykazywał ich powód.

Przyznana powodowi kwota nie jest zaniżona także z tego względu, iż dobro chronione przez przepis art. 446 § 4 k.c. w postaci prawa do życia w rodzinie, nie zasługuje na tak wysoki poziom ochrony za pomocą środków o charakterze majątkowym, jak w przypadku rozległych szkód na osobie wyrządzonych czynem niedozwolonym. W sytuacji naruszenia dobra z art. 446 § 4 k.c. doznana krzywda jest wynikiem ingerencji wyłącznie w sferę przeżyć psychicznych człowieka, odmiennie niż przy szkodzie na osobie (art. 445 k.c.), gdzie krzywda jest skutkiem uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia i obejmuje przede wszystkim cierpienia fizyczne (ból), o różnym nasileniu i czasie trwania, ograniczenia życiowe, uzależnienie od pomocy innych osób, brak perspektyw na poprawę stanu zdrowia.

Miarodajnym kryterium wpływającym na potrzebę przyznania zadośćuczynienia w wyższej wysokości nie są także kwoty przyznane bliskim osób zmarłych w powołanych przez skarżącego innych sprawach sądowych o zadośćuczynienie. Odmienność okoliczności faktycznych każdej ze spraw oraz indywidualny charakter krzywdy wpływający na wysokość zadośćuczynienia sprzeciwiają się powoływaniu na orzeczenia zapadłe w innych sprawach.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art.385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł na podstawie art.98 k.p.c. Powód jako strona przegrywająca proces w II instancji winien zwrócić pozwanemu poniesione przez niego koszty. Koszty te stanowi wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w kwocie 1200 zł ustalonej na podstawie § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu .

SSO M.Bajor - Nadolska SSO E.Piątkowska - Bidas SSO B.Piwko