Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 czerwca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2016 r. w Lublinie

sprawy T. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy T. Ł.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 8 grudnia 2015 r. sygn. akt VII U 1139/15

oddala apelację.

Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska Krystyna Smaga Małgorzata Pasek

Sygn. akt III AUa 166/16

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Lubinie wyrokiem z dnia 8 grudnia 2015 roku oddalił odwołanie T. Ł. złożone od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. z dnia 27 kwietnia 2015 roku odmawiającej przeliczenia emerytury.

Sąd pierwszej instancji swoje rozstrzygnięcie oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

T. Ł. urodzony (...) od dnia 16 października 2001 roku był uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na stałe. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia przyjęto podstawę wymiaru składek z lat 1991 - 2000, przez co wskaźnik wysokości podstawy wyniósł 67,03 %.

Decyzją z 18 lutego 2015 roku przyznano ubezpieczonemu z urzędu emeryturę od dnia (...)roku, tj. od dnia osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. W podstawie obliczenia tego świadczenia uwzględniono zwaloryzowany kapitał początkowy, ustalony w oparciu o podstawę wymiaru składek z lat 1989 - 1998.

T. Ł. wniósł o obliczenie emerytury z uwzględnieniem podstawy wymiaru renty, powołując się na art. 21 ust. 1 oraz art. 174 ust. 4 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd Okręgowy wskazał, że art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej dotyczy podstawy wymiaru emerytury, a ściślej przyjęcia za nią podstawy wymiaru wcześniej ustalonej renty z tytułu niezdolności do pracy. W przypadku osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. – a więc również ubezpieczonego – co do zasady nie istnieje podstawa wymiaru emerytury w rozumieniu art. 15 oraz 53 cyt. ustawy. Emerytura dla tej kategorii uprawnionych stanowi iloraz podstawy jej obliczenia (sumy zwaloryzowanych składek i zwaloryzowanego kapitału początkowego) oraz wskaźnika średniego dalszego trwania życia (art. 26 cyt. ustawy, który w niniejszej sprawie ma zastosowanie w związku z art. 24a ust. 3). Wysokość tego świadczenia nie jest więc (w przeciwieństwie do wysokości renty – art. 62) bezpośrednią wypadkową podstawy jego wymiaru, stąd art. 21 cyt. ustawy
w ogóle nie może znaleźć zastosowania, jako dotyczący innej kategorii ubezpieczonych, tj. osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.

Podstawę wymiaru ustala się tylko w przypadku samego kapitału początkowego, zgodnie z art. 174 cyt. ustawy. Przepis ten odsyła do regulacji, dotyczących ustalania podstawy wymiaru emerytury dla osób, urodzonych przed 01.01.1949 r. (a więc m.in. art. 15 i art. 53 cyt. ustawy), jednak sam w sobie przewiduje daleko idące modyfikacje w tym zakresie.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że uzależnienie emerytury osób urodzonych po 31.12.1948 r. od kapitału początkowego, dla którego ustala się podstawę wymiaru, nie oznacza, iż w przypadku takiej emerytury mamy do czynienia z podstawą jej wymiaru, o jakiej mowa w art. 15 cyt. ustawy.

Sąd zauważył, że w cyt. ustawie zawarty jest szczególny przepis, dotyczący ustalania „nowej emerytury” z urzędu dla osób, które dotychczas miały przyznane prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Jest to art. 24a, będący swoistym odpowiednikiem art. 21. Przepis ten wyraźnie nakazuje obliczać emeryturę co do zasady w oparciu o art. 26, a odstępstwa na rzecz tzw. emerytury „mieszanej” (art. 183), bądź emerytury obliczanej na „starych zasadach” (art. 53 i 56) dotyczą wyłącznie, odpowiednio: ubezpieczonych, którzy emeryturę w miejsce renty uzyskali z urzędu w latach 2009 - 2013, bądź tych, którzy spełnili warunki do uzyskania emerytury w obniżonym wieku na podstawie art. 46 lub art. 50 cyt. ustawy.

To właśnie w oparciu o art. 24a cyt. ustawy przyznano ubezpieczonemu emeryturę. Świadczenie przyznane w tym trybie nie może być niższe od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy (art. 24a ust. 6) i w przypadku odwołującego gwarancja ta została zachowana.

W ocenie Sądu również powoływany przez ubezpieczonego art. 174 ust. 4 cyt. ustawy nie może mieć zastosowania. Przepis ten w przypadku osoby „mającej ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy”, przewiduje możliwość obliczenia kapitału początkowego w oparciu o wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty. Jednakże zgodnie z ogólną i podstawową zasadą ustalania kapitału początkowego, wynikającą z art. 173 ust. 3 cyt. ustawy, kapitał ustala się na dzień wejścia w życie ustawy, a więc na dzień 1 stycznia 1999 r. Nie można więc brać pod uwagę przesłanek, zaistniałych po tej dacie, a więc m. in. późniejszych okresów zatrudnienia, a w aspekcie zastosowania art. 174 ust. 4 – późniejszego ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Nie ma więc znaczenia, że świadczenie to przysługiwało ubezpieczonemu przed ustaleniem mu prawa do emerytury, skoro prawo do renty nabył po dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej. Odwołujący nie jest więc osobą „mającą ustalone prawo do renty
z tytułu niezdolności do pracy” w rozumieniu ostatnio powołanego przepisu.

Z tych zatem względów oraz na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wniósł T. Ł., który zaskarżając wyrok w całości zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, polegające na błędnej interpretacji i uznaniu, że przepis ten dotyczy wyłącznie osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., z czym apelujący się nie zgadza.

Powołując powyższy zarzut wnioskodawca domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uznanie, że art. 21 ust. 1 dotyczy również osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. i przyznanie prawa do obliczenia emerytury na zasadach art. 53 ust. 3 albo uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji oraz zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu apelacji T. Ł. podniósł, że skoro art. 21 poprzedza zarówno przepisy dotyczące obliczenia emerytury dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., jak i urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., to dotyczy obu tych kategorii ubezpieczonych. Według skarżącego art. 24a nie jest odpowiednikiem art. 21 przy ustalaniu „nowej emerytury”, tak jak art. 27a nie jest odpowiednikiem art. 21 przy ustalaniu „starej emerytury”. Są one jedynie potwierdzeniem prawa do przyjęcia podstawy wymiaru renty jako podstawy wymiaru emerytury.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd Okręgowy wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w całokształcie okoliczności faktycznych sprawy oraz w treści obowiązujących przepisów. Zarzuty zaś zgłoszone w apelacji są pozbawione jakichkolwiek podstaw. Starannie i wnikliwie poczynione przez Sąd pierwszej instancji rozważania prawne, Sąd Apelacyjny w całości akceptuje.

W szczególności za niezasadny należy uznać zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego. Sąd pierwszej instancji prawidłowo przyjął, że do ustalenia wysokości emerytury wnioskodawcy mają zastosowanie przepisy art. 25 i 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 748).

Ubezpieczony uzyskał prawo do świadczenia w oparciu o przepis art. 24a w/w ustawy. Według zaś ustępu 3 tegoż przepisu emeryturę oblicza się zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej, z uwzględnieniem ust. 4 i 5. Oznacza to, że jedynie osobom, którym emeryturę przyznano z urzędu w latach 2009 – 2013, świadczenie oblicza się ponownie w myśl art. 183, a więc w sposób mieszany, tj. stanowi ona odpowiedni procent emerytury obliczonej na podstawie art. 53 i emerytury obliczonej na podstawie art. 26. Ponadto na wniosek osoby, która spełniła warunki do emerytury określone w art. 46 i 50, jednakże nie wystąpiła z wnioskiem o jej przyznanie, ponownie oblicza się wysokość emerytury zgodnie z art. 53 i 56. Wnioskodawca nie należy jednakże do kręgu osób uprawnionych do domagania się takiego przeliczenia.

Podstawę zaś obliczenia emerytury zgodnie z treścią wskazanych przepisów (art. 25 i 26 ustawy emerytalnej) stanowi zwaloryzowana kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zgromadzona na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Wysokość tak ustalonej emerytury uzależniona jest zatem od kilku czynników, a mianowicie: zwaloryzowanego kapitału początkowego w przypadku podlegania ubezpieczeniu przed dniem 1 stycznia 1999 r., zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne zgromadzonych na koncie ubezpieczonego, momentu przejścia na emeryturę, tzw. średniego dalszego trwania życia.

Nie ma zatem racji apelujący twierdząc, że do obliczenia jego świadczenia ma zastosowanie art. 21 ustawy emerytalnej. W myśl tego przepisu podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, stanowi: 1) podstawa wymiaru renty – w wysokości uwzględniającej rewaloryzację oraz wszystkie kolejne waloryzacje przypadające w okresie następującym po ustaleniu prawa do renty, z zastrzeżeniem art. 15 ust. 5, albo 2) podstawa wymiaru ustalona na nowo w myśl art. 15. Przepis ten dotyczy jednakże obliczenia świadczenia, do którego przyjmowana jest podstawa wymiaru ustalana w sposób określony w art. 15 ustawy emerytalnej. Podstawę wymiaru stanowi zaś podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne lub na ubezpieczenie emerytalne, według przepisów prawa polskiego, z okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie, a na wniosek ubezpieczonego także przeciętna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z okresu 20 dowolnie wybranych lat kalendarzowych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Tymczasem, jak wyżej podano T. Ł. ma ustaloną emeryturę na podstawie art. 24a ust. 1 ustawy emerytalnej, jego świadczenie nie jest więc obliczane w sposób wskazany w art. 53 ustawy.

Na zasadach określonych w art. 53 w/w ustawy jest natomiast obliczany kapitał początkowy. Zgodnie z art. 174 ust. 4 powołanej ustawy do wyliczenia kapitału początkowego dla osoby mającej ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przyjmuje się, na jej wniosek, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty przyjęty w decyzji ustalającej prawo do renty po raz pierwszy lub ponownie ustalającej jej wysokość. Należy mieć jednakże na uwadze, że kapitał początkowy jest ustalany na dzień 1 stycznia 1999 roku. Wnioskodawca przed tą datą nie był uprawniony do renty, stąd nie jest możliwe obliczenie kapitału początkowego przy przyjęciu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru renty, do obliczenia którego uwzględniono podstawę wymiaru składek z lat 1991 - 2000.

Podsumowując, trzeba stwierdzić, że Sąd pierwszej instancji właściwie ustalił stan faktyczny sprawy, dokonał trafnej jego oceny prawnej, interpretacji zastosowanych przepisów, a apelacja ubezpieczonego nie zawiera argumentów, które mogłyby tę ocenę zmienić. W tej sytuacji należy uznać, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu.

Z tych też powodów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

Barbara Mazurkiewicz - Nowikowska Krystyna Smaga Małgorzata Pasek