Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 maja 2016r.

Sąd Okręgowy w Koninie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący : SSO Waldemar Cytrowski

SSO Agata Wilczewska – spr.

SSO Karol Skocki

Protokolant : st. sekr. sąd. Arleta Wiśniewska

przy udziale Jacka Górskiego Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 6 maja 2016r.

sprawy W. P.

oskarżonego z art.13§1k.k. w zw. z art.286§1k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Kole

z dnia 16 grudnia 2015r. sygn. akt II K 618/15

I.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oskarżonego W. P. uniewinnia od zarzucanego mu czynu z art.13§1k.k. w zw.
z art.286§1k.k.

II.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. W. K. kwotę 516,60zł (w tym VAT) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

III.  Kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.

Karol Skocki Waldemar Cytrowski Agata Wilczewska

Sygn. akt: II Ka 88/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 15 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy w Kole, sygn. akt II K 618/15, oskarżonego W. P. uniewinnił o zarzucanego mu czynu z art. 233 § 1 k.k., polegającego na tym, że w dniu 28 marca 2014 r. złożył fałszywe zeznania mające służyć za dowód w sprawie II K 858/12 Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli, w ten sposób, iż niezgodnie ze stanem faktycznym opisał swój udział w ujawnieniu zdarzenia stanowiącego przedmiot w/w postępowania.

Tym samym wyrokiem Sąd oskarżonego W. P. uznał za winnego tego, że w dniu 28 marca 2014 r. usiłował w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadzić Skarb Państwa do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w wysokości zwrotu kosztów podróży z miejscowości Ż. do siedziby Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli, w ten sposób, że podjął próbę wprowadzenia Sądu w błąd co do sposobu swojego dojazdu, tj. przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. wymierzył mu karę 7 miesięcy pozbawienia wolności.

Nadto, na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 70 § 1 pkt. 1 k.k. w zw.
z art. 4 § 1 k.k. Sąd wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 2 lat próby.

Apelację od powyższego wyroku złożył obrońca oskarżonego W. P. zaskarżając go w części dotyczącej uznania oskarżonego za winnego przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. oraz warunkowego zwieszenia orzeczonej wobec niego kary pozbawienia wolności. Na podstawie art. 438 pkt. 2 i 3 k.p.k. wyrokowi zarzucił:

1.  obrazę przepisów postępowania, a zwłaszcza art. 4 k.p.k., art. 5 k.p.k., art. 7 k.p.k. art. 92 k.p.k., art. 410 k.p.k. i art. 424 k.p.k. polegającej przede wszystkim na nieprawidłowej analizie i ocenie dowodów co skutkowało błędnym ustaniem, że materiał dowodowy zebrany w sprawie stanowi dostateczną podstawę do przyjęcia, że oskarżony W. P. popełnił czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k., a ponadto na rozstrzygnięciu nie dających się usunąć wątpliwości na niekorzyść oskarżonego W. P.,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczenia przez niesłuszne uznanie, że oskarżony W. P. dopuścił się popełnienia przestępstwa opisanego w zaskarżonej części wyroku, pomimo że materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie pozwala na takie ustalenie,

3.  obrazę art. 424 k.p.k. poprzez sporządzenie uzasadnienia przedmiotowego orzeczenia w niewłaściwy sposób nie wykazujący jaką rzekomo szkodę miał ponieść Skarb Państwa na skutek działań oskarżonego polegających na niekorzystnym rozporządzeniu mieniem podczas gdy prawidłowo sporządzone uzasadnienie winno zawierać ustalenie wymienionej okoliczności, a ponadto na sporządzeniu uzasadnienia w sposób niewskazujący logicznego procesu, który doprowadził Sąd do wniosku o winie oskarżonego.

Stawiając powyższe zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie W. P. od zarzucanego mu czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k., ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Nadto wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego za II instancję według norm przepisanych.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy W. P. okazała się zasadna
i doprowadziła do uniewinnienia oskarżonego od zarzucanego mu czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że ocena dowodów przeprowadzonych w toku postępowania pozostaje pod ochroną prawa procesowego (art. 7 k.p.k.) gdy zostaje poprzedzona ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczność sprawy (art. 410 k.p.k.) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.). Sąd winien rozważyć wszystkie okoliczności sprawy przemawiające zarówno na korzyść jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.) oraz wyczerpująco i logicznie – z uwzględnieniem wskazań wiedzy orasz doświadczenia życiowego uargumentować swoje przekonanie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (art. 424 § 1 pkt. 1 k.p.k.). W ramach realizacji zasady zawartej w art. 7 k.p.k. sąd ma bowiem prawo uznać za wiarygodne zeznania świadka (lub wyjaśnienia oskarżonego), co do niektórych przedstawionych przez niego okoliczności, pod warunkiem jednak, że swoje stanowisko w tej kwestii w sposób przekonujący uzasadni.

W ocenie Sądu odwoławczego dokonana przez Sąd I instancji ocena dowodów, odnośnie przypisanego W. P. czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw.
z art. 286 § 1 k.k. okazała się dowolna albowiem zgromadzone dowody nie dają wystarczających podstaw do przypisania oskarżonemu w/w przestępstwa.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że niniejsza sprawa rozpoznawana jest po raz drugi przez Sąd Okręgowy w Koninie jako Sąd odwoławczy, przy czym poprzednio przedmiotem analizy tutejszego Sądu w sprawie o sygn. akt II Ka 179/15 była apelacja wniesiona przez prokuratora od wyroku uniewinniającego w sprawie Sądu Rejonowego w Kole o sygn. akt II K 525/14. Pomimo tego, W. P. zarówno w toku postępowania w sprawie II K 525/14 jak i w sprawie II K 618/15 składał stanowcze i konsekwentne wyjaśnienia. W szczególności Sąd odwoławczy zauważa, że jego relacje odczytywane jako całość są pełne, szczegółowe, bez wewnętrznych sprzeczności i pozwalają na odtworzenie zdarzeń z dnia 28 marca 2014 r. Jednocześnie są one zgodne z treścią jego oświadczenia złożonego w sprawie o sygn. akt II K 858/12 Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie, w toku której wystąpił o zwrot kosztów dojazdu do Sądu na przesłuchanie w charakterze świadka.

W ocenie Sądu Okręgowego dla prawidłowej oceny osobowego materiału dowodowego najistotniejsze są wyjaśnienia oskarżonego oraz zeznania świadków – M. P., D. P. oraz O. P., złożone na rozprawie z dnia 1 grudnia 2014 r. w sprawie II K 525/14. Wymienione powyżej osoby składały wówczas zeznania bezpośrednio po sobie, a zatem nie miały możliwości uzgodnienia wspólnej, korzystnej wersji dla W. P.. Zauważyć przy tym należy, że Sąd dokonywał ustaleń co do bardzo szczegółowych kwestii mających miejsce w dniu 28 marca 2014 r., choćby co do tego gdzie oskarżony oraz M. P. spożywali posiłki oraz jak wyglądał budynek sądu. Jednocześnie sposób składania wyjaśnień przez oskarżonego oraz zeznań przez jego synów, przypominanie sobie poszczególnych kwestii
w momencie zadawania pytań, wskazuje iż były one spontaniczne nie zaś wcześniej wspólnie uzgodnione.

Zgodnie z wyjaśnieniami W. P., do W. na sprawę II K 858/12 przyjechał wraz z synem M. P., samochodem marki R. (...), z miejscowości Ż. (k. 65, 113-114, 221v). Okoliczności te
w pełni potwierdził M. P. (k. 114v). Co więcej, osoby te w pełni zgodnie opisały także okoliczności dotyczące godziny wyjazdu do sądu, trasy przyjazdu, faktu pozostania M. P. przed budynkiem sądu oraz oczekiwania na ojca, udania się do miejsca gdzie M. P. miał wykonywać prace budowlane, w tym spotkania z pracodawcą, zakupienia jedzenia na bazarze przy halach B., przejazdu do miejscowości Z. gdzie zamieszkiwał M. P., zatrzymania się w sklepie kamieniarskim oraz powrotu do miejscowości Ż.. Zaznaczyć przy tym należy, że Sąd zadając oskarżonemu oraz świadkowi pytania zwracał się także o podanie okoliczności co do położenia siedziby sądu, wyglądu budynku sądowego, miejsca jego położenia na terenie W., miejsca spotkania M. P. z pracodawcą, a także położenia sklepu kamieniarskiego. Co do wszystkich tych okoliczności oskarżony i jego syn złożyli
w pełni zgodne relacje. Szczególnej wagi nabierają zeznania M. P. w zakresie w jakim wskazał: „ja wiozłem ojca z Ż. bo akurat wtedy byłem
u rodziców, byłem wtedy z dzieckiem i żoną A. P.” (k. 114v).
W ocenie Sądu odwoławczego z powyższego stwierdzenia nie wynika, że żona oraz dziecko wspólnie ze świadkiem i oskarżonym jechali do W., a jedynie, że przebywali oni wówczas w Ż., w miejscu zamieszkania oskarżonego. Potwierdza to analiza pozostałych zeznań M. P., złożonych na rozprawie w dniu 1 grudnia 2014 r., w których opisuje udział wyłącznie swojego ojca jak i swój. W żadnej swojej wypowiedzi nie odnosi się zaś do żony oraz dziecka, choć przecież musieliby towarzyszyć świadkowi przez cały dzień 28 marca 2014 r. Jak zeznał M. P. – dziecko miało wówczas około 1,5 roku (k. 222),
a zatem wątpliwe jest, by przez cały dzień pozostawało w podróży z oskarżonym i jego synem. Także W. P. wyjaśnił, że jego synowa A. P. „wtedy była jakoś na wsi” (k. 113v), zaś do W. pojechał tylko
z synem M. P.. Sąd odwoławczy ma świadomość, że na rozprawie w dniu 27 października 2015 r. zeznał, iż w W. był wspólnie z żoną
i dzieckiem. Nie sposób jednak nie zauważyć, że powyższe oświadczył dopiero po odczytaniu wcześniejszych jego zeznań. Tymczasem w czasie spontanicznej części swojej wypowiedzi potwierdził, że do W. przyjechał tylko z ojcem (k. 222). Powstaje zatem wątpliwość, czy M. P. prawidłowo zrozumiał treść wcześniej złożonych, a następnie odczytanych zeznań (k. 114) i czy nie chcąc popaść w sprzeczność, złożył zeznania w rzeczywistości niezgodne z tymi wcześniejszymi. Wątpliwość ta jest tym bardziej uzasadniona skoro choćby O. P. oraz D. P. nie widzieli przed budynkiem sądu, żony M. P. oraz jego dziecka (k. 222v-223). Z tych też względów Sąd Rejonowy winien dokonać szczególnie dokładnej analizy pozostałej treści zeznań M. P.. W ocenie Sądu Rejonowego zeznania świadka M. P. są wzajemnie sprzeczne i niekonsekwentne ze względu na fakt, że świadek nie wiedział dlaczego oskarżony do W. nie pojechał razem
z D. P.. W ocenie Sądu odwoławczego świadek mógł jednak nie znać lub nie pamiętać okoliczności, które zdecydowały o tym, że to on zawiózł ojca na rozprawę sądową. Zostały one jednak opisane prze samego oskarżonego. Sąd Rejonowy wskazując wyłącznie na tą okoliczność zakwestionował w zasadzie całość zeznań M. P., pomimo że pozostała ich część dotyczyła bardzo szczegółowych kwestii, opisanych we wcześniejszej części uzasadniania, a przy tym
w pełni zgodnych z wyjaśnieniami oskarżonego oraz zeznaniami świadków O. P. oraz D. P.. Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena dowodu z zeznań M. P. okazała zatem się niepełna
i nieprzekonująca.

W tym miejscu zauważyć należy, że zeznania M. P.
w znacznej mierze uprawdopodobnił świadek J. S., tj. pracodawca z którym M. P. miał się spotkać przy ulicy (...) w W.. J. S. zeznał, że wiosną około 1,5 roku wcześniej spotkał się z M. P. przy w/w ulicy, w godzinach południowych, w sprawie planowanych do wykonania prac budowlanych (k. 259v). Powyższe w pełni koresponduje z zeznaniami M. P., który złożył szczegółową relację na powyższą okoliczność. W tym stanie rzeczy stanowcze stwierdzenie Sądu Rejonowego, że zeznania J. S. nie potwierdziły spotkania w dniu 28 marca 2014 r. M. P. oraz w/w świadka, okazało się zbyt daleko idące. Okoliczności tej nie sprzeciwiał się żaden inny dowód. Jednocześnie nie należało tracić z pola widzenia faktu pełnej zgodności zarówno zeznań J. S., M. P. ale również stwierdzeń oskarżonego, który także odnosił się do powyżej okoliczności i wyjaśniał zgodnie
z w/w osobami.

Sąd Rejonowy w zasadzie zaniechał dokonania oceny dowodu z zeznań O. P. w zakresie w jakim odnosiły się one do zarzucanego oskarżonemu czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. Tymczasem korespondują one tak z wyjaśnieniami oskarżonego jak i zeznaniami M. P. (złożonymi na rozprawie w dniu 1 grudnia 2014 r.) oraz D. P.. W szczególności O. P. potwierdził, że jego ojciec na sprawę II K 858/12 przyjechał z M. P.. Jednocześnie wskazał, że M. P. nie wchodził do budynku sądu, spotkali się na parkingu oraz nie widział, by oskarżonemu i jego bratu towarzyszyła A. P. wraz z dzieckiem (k. 222-222v).

Zasadniczym dowodem, na którym oparł się Sąd Rejonowy uznając oskarżonego za winnego przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. art. 286 § 1 k.k., jest oświadczenie D. P. złożone w toku sprawy II K 858/12, na okoliczność wspólnego dojazdu „jednym transportem” na wyznaczony na dzień 28 marca 2014 r. termin rozprawy (k. 221 akt II K 858/12). Nie można jednak tracić z pola widzenia faktu, że w toku całego postępowania karnego prowadzonego przeciwko oskarżonemu W. P., D. P. konsekwentnie zaprzeczał by wspólnie ze swoim ojcem, jednym samochodem, stawili się na wskazaną powyżej sprawę, rozpoznawaną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy W. w W.. Świadek tłumacząc złożone oświadczenie wskazuje, że nie chciał robić żadnych komplikacji i dlatego tak zeznał (k. 223). W chwili obecnej nie sposób rozstrzygnąć, czy rzeczywiście świadek wiedząc iż oskarżony na rozprawę przed sądem będzie dojeżdżał z pobliskiej miejscowości chciał uniknąć pytań Sądu dlaczego nie zdecydowali się na wspólny dojazd, czy też z może z innego powodu złożył oświadczenie tej treści. Z uwagi jednak, że D. P. w toku niniejszego postępowania zeznawał odmiennie co do okoliczności mających istotne jeśli nie decydujące znaczenie dla określenia odpowiedzialności karnej oskarżonego za usiłowanie wyłudzenia kosztów podróży, niezbędne było potwierdzenie jego oświadczenia ze sprawy II K 858/12 innymi wiarygodnymi i przekonującymi dowodami. Szczegółowa analiza akt sprawy prowadzi jednak do wniosku, że dowody takie nie zostały ujawnione w toku postępowania. Należy też wskazać, że wartość dowodowa oświadczenia złożonego przez świadka odnośnie sposobu dojazdu do Sądu złożonego na rozprawie w dniu 28.03.14r. jawi się jako wątpliwa skoro oświadczenie to nie było już bezpośrednio związane ze składaniem przez niego zeznań
w charakterze świadka w tej sprawie, a nawet gdyby, to nie było to jeszcze postępowanie przeciwko jego ojcu i świadka nie pouczono o możliwości odmowy złożenia zeznań. Nie można też wykluczyć, że świadek D. P. złożył nieprawdziwe oświadczenie odnośnie tego że jego ojciec przyjechał na rozprawę
z nim, dla własnych celów aby uzyskać zwrot kosztów podróży. Z zeznań synów oskarżonego tj. M. P., O. P. oraz D. P. złożonych już w toku postepowania karnego przeciwko oskarżonemu wynika jednoznacznie, że oskarżony na rozprawę w sprawie II K 858/12 dojechał z M. P.. W powyższym zakresie jaki i co do zasadniczych okoliczności dotyczących zdarzeń z dnia 28 marca 2014 r. relacje te są zgodne, a jednocześnie potwierdzają wersję zdarzeń przedstawianą przez oskarżonego. Odnośnie zaś wewnętrznych sprzeczności, które pojawiły się w zeznaniach M. P., a omówionych we wcześniejszej części uzasadnienia, nie mają one charakteru dyskwalifikującego w całości zeznań świadka. Jednocześnie ich waga nie stanowiła wystarczającej podstawy do skutecznego podważenia zgodnych relacji W. P. oraz pozostałych jego synów. Nadto istotne dla oceny wiarygodności zeznań M. P. okazały się relacje J. S., osoby niezainteresowanej wynikiem przedmiotowego postępowania, która
w zasadniczej mierze uprawdopodobniła zeznania syna oskarżonego.

Reasumując, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie wystarcza do stwierdzenia w sposób niebudzący wątpliwości, że oskarżony usiłował wyłudzić od Sądu równowartość kosztów przejazdu do jego siedziby. Dlatego też należało W. P. uniewinnić od zarzucanego mu przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k.

Z racji tego Sąd odwoławczy ograniczył rozpoznanie apelacji obrońcy oskarżonego do omówionych powyżej kwestii, uznając iż rozpoznanie pozostałych uchybień wskazanych w wywiedzionym środku odwoławczym byłoby bezprzedmiotowe (art. 436 k.p.k.).

Jednocześnie Sąd odwoławczy zauważa też, że przypisany oskarżonemu czyn
z art.13§1k.k. w zw. z art.286§1k.k. w opisie tego czynu nie zawiera wszystkich ustawowych znamion tego czynu, gdyż zawiera sformułowanie „podjął próbę wprowadzenia w błąd”, podczas gdy znamiona przestępstwa z art.286§1k.k. jako czynność sprawczą wskazują „wprowadzenie w błąd” w formie dokonanej, co przy braku apelacji na niekorzyść oskarżonego niemożliwym czyniłoby uzupełnienie opisu czynu przypisanego oskarżonemu na jego niekorzyść w postępowaniu odwoławczym. Nadto w opisie czynu przypisanego oskarżonemu, jak podnosił skarżący, nie wskazano, ani też w postępowaniu nie ustalono, wartości mienia, którego miało dotyczyć usiłowane przestępstwo, co również w postępowaniu odwoławczym nie pozwalałoby na czynienie w tej kwestii ustaleń niekorzystnych dla oskarżonego.

Orzeczenie o uniewinnieniu oskarżonego Sąd odwoławczy wydał na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k., zaś o kosztach procesu rozstrzygnął w oparciu o art. 632 pkt. 2 k.p.k.

Nadto Sąd Okręgowy na podstawie § 4 ust. 1 i 2, § 17 ust. 2 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2015 r., poz. 1801) zasądził na rzecz adwokata kwotę 516,60 zł tytułem obrony wykonywanej z urzędu w postępowaniu odwoławczym. Sąd uwzględniając stopień zawiłości sprawy, nakład pracy obrońcy,
a także jego stawiennictwo w Sądzie, uznał za zasadne zastosowanie 1/2 opłaty maksymalnej wynikającej ze wskazanego powyżej rozporządzenia.

Karol Skocki Waldemar Cytrowski Agata Wilczewska