Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariusz Broda (spr.)

Sędziowie: SO Elżbieta Ciesielska

SO Teresa Strojnowska

Protokolant: protokolant sądowy Iwona Cierpikowska

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2013 r. w Kielcach

na rozprawie

sprawy z powództwa K. Z.

przeciwko O. Z.

o uchylenie obowiązku alimentacyjnego

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Busku - Zdroju

z dnia 10 kwietnia 2013 r., sygn. III RC 258/12

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Busku Zdroju, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

sygn. akt IICa 847/13

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym do Sądu Rejonowego w Busku – Zdroju , powód K. Z. wniósł o uchylenie nałożonego na niego obowiązku alimentacyjnego względem córki O. Z. , stwierdzonego ugodą zawartą w sprawie o sygn. akt IIIRc 192/11 w dniu 29.09.2011r.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Sąd Rejonowy w Busku – Zdroju wyrokiem z dnia 10.04.2013r. oddalił powództwo. W uzasadnieniu , przytaczając ustalenia faktyczne , jakie poczynił oraz odnosząc je do treści art. 138 kr i o , stwierdził , że w niniejszej sprawie nie nastąpiła zmiana okoliczności , o jakiej mowa w tym przepisie , uzasadniająca konieczność zmiany obowiązku alimentacyjnego , albowiem od czasu wydania orzeczenia przez Sąd Rejonowy w Busku – Zdroju , tj. w dacie 29.09.2011r. w sprawie o sygn. akt IIIRc 193/11 – nie zmniejszyły się znacznie możliwości majątkowe i zarobkowe powoda , ani też nie uległy znacznej zmianie potrzeby pozwanej.

Wyrok w całości zaskarżył powód. Uzupełniając na rozprawie w dniu 26.09.2013r. , w pierwszej kolejności podniósł nierozpoznanie istoty sprawy tj. powództwa o uchylenie obowiązku alimentacyjnego. W związku z tym wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania , a ewentualnie o zmianę wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja , o ile zmierza do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania , jest zasadna.

Rzeczywiście , jak trafnie dostrzega to także apelujący , Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy. Skoro tą wyznaczają przedmiotowe granice postępowania , będące pochodną sformułowanego przez powoda żądania , to nie ulega wątpliwości , że rozpoznanie istoty sprawy w tym przypadku łączyło się z koniecznością poczynienia wszystkich relewantnych z punktu widzenia treści nie tylko art. 133 par. 3 kr i o , ale także art. 144 ¹ kr i o , ustaleń. Analiza treści uzasadnienia zaskarżonego postanowienia prowadzi do wniosku , że tego Sąd Rejonowy nie tylko uczynił , ale i w konsekwencji tego nie rozważał w kontekście w/w podstaw prawnych. Tego oczywistego braku w żaden sposób nie sanuje próba zastosowania przez Sąd Rejonowy do poczynionych ustaleń faktycznych (w takim zakresie w jakim rzeczywiście to nastąpiło) treści art. 138 kr i o. Ten ostatni przepis wchodzi w grę wówczas , kiedy powód żąda zmiany zakresu obowiązku alimentacyjnego. Oczywiście nauka prawa i orzecznictwo dopuszczają konstrukcję zmiany tego obowiązku poprzez jego uchylenie ,ale problem polega na tym , że Sąd Rejonowy porzestał jedynie na próbie rozważenia przesłanek samej zmiany wysokości obowiązku alimentacyjnego w klasycznej jej postaci (czyli na gruncie art. 138 kr i o), nie badając tym samym podstaw tak faktycznych , jak i prawnych do zastosowania tych przepisów , które kreują niezależne od siebie przesłanki uchylenia obowiązku alimentacyjnego( art. 133 par. 3 kr i o oraz art. 144 ¹ kr i o). Na tym polega nie rozpoznanie istoty sprawy.

Niezależnie od tego , jeżeliby nawet przyjąć, że przedmiotem wytoczonego powództwa byłoby tylko żądanie zmiany wysokości obowiązku alimentacyjnego (do czego podstaw brak), to analiza treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku , prowadzi do wniosku , że nie spełnia ono wymogów opisanych w treści art. 328 par. 2 kpc , w zakresie w jakim chodzi o wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Brak ustalenia istotnych dla rozstrzygnięcia faktów, które Sąd uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł. Sąd Rejonowy albo poprzestaje na stwierdzeniu tego jak sama strona określa swoją sytuację , także w aspekcie materialnym , bez poczynienia własnych kategorycznych , mających określone skonkretyzowane co do źródeł podstawy(w szczególności, fakt przyznany , dowód , domniemanie faktyczne , domniemanie prawne), albo w ogóle nie pyta stron (nawet w trybie art. 212kpc) , o tak podstawowe dla rozstrzygnięcia sprawy (także z punktu widzenia treści art. 133 par. 3 kr i o) okoliczności faktyczne , jak wysokość dochodów uzyskiwanych przez powoda , jego ewentualne inne dodatkowe możliwości zarobkowe , możliwości zarobkowe pozwanej i jej matki, koszty utrzymania pozwanej (powód na ten temat w ogóle się nie wypowiada), a także koszty utrzymania samych potencjalnie obowiązanych z tytułu obowiązku alimentacyjnego względem pozwanej i ewentualne inne obciążenia finansowe na nich spoczywające. To wszystko, o ile byłoby przedmiotem najpierw wyjaśnień samych stron, a następnie weryfikacji w toku klasycznego postępowania dowodowego (a przy braku innych dowodów , także z wykorzystaniem dowodu z przesłuchania obu stron , a więc i pozwanego , czego Sąd zaniechał z przyczyn zupełnie nie zrozumiałych w realiach tej sprawy) , niewątpliwie stanowiłoby podstawę faktyczną , która przynajmniej w znacznym zakresie mogłaby być wykorzystana także do oceny zasadności powództwa o uchylenie obowiązku alimentacyjnego , a przynajmniej w kontekście jednej z podstaw , jaką stanowi art. 133 par. 3 kr i o. Przykładowo nie można zaakceptować poprzestania Sądu Rejonowego na stwierdzeniu, że sytuacja materialna i rodzinna pozwanej zmieniała się o tyle , o ile wzrosły koszty jej utrzymania , bo w sytuacji , kiedy Sąd w sposób kategoryczny nie ustala tych kosztów utrzymania obowiązujących poprzednio, kiedy brakuje odpowiedzi na pytanie o aktualne koszty utrzymania, to taki wniosek nie ma żadnego punktu oparcia. Podobnie należy ocenić stwierdzenie , że „uposażenie powoda zmniejszyło się , jak podaje ok. 560 zł”. Pojawia się w związku z tym pytanie , które uposażenie , z jakiego okresu. Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia , nie może opierać się na swego rodzaju domysłach , w szczególności w sytuacji , kiedy jedna ze stron (powód) nie tylko nie został przesłuchany w charakterze strony ,ale nie wysłuchano go informacyjnie , co być może w zestawieniu z ze stanowiskiem odebranym od pozwanej (także jej informacyjnym wysłuchaniem) wyeliminowałoby konieczność prowadzenia postępowania dowodowego na tę okoliczność, bo być może ta okazałaby się niesporna. Tym czasem brak aktywności Sądu , doprowadził do tego , że tych zasadniczych z punktu widzenia obu podstaw prawnych (zarówno tej, na której Sąd I instancji poprzestał – art. 138 kr i o , nie rozpoznając istoty sprawy , jak i tej którą powinien był w swych rozważaniach uwzględnić – art. 133 par. 3 kr i o ; art. 144 ¹ kr i o) ustaleń co okoliczności faktycznych brak.

Reasumując, w toku ponownego rozpoznania sprawy , Sąd Rejonowy w pierwszej kolejności dokładnie wysłucha informacyjnie strony , co do wszystkich istotnych z punktu widzenia treści art. 133 par. 3 kr i o ; art. 144 ¹ kr i o okoliczności faktycznych, w niezbędnym (będącym pochodną zakresu sporu) zakresie zweryfikuje twierdzenia stron poprzez przeprowadzenie oferowanych przez nie dowodów, w zależności od wyników tego postępowania rozważy przeprowadzenie dowodu z przesłuchania obu stron, następnie poczyni w oparciu o takie podstawy kompletne i weryfikowalne ustalenia (w szczególności z uwzględnieniem reguły wynikającej z treści art. 233 par. 1 kpc) , dokona ich oceny z punktu widzenia właściwych do zastosowania w tym przypadku norm prawa materialnego , a o ile zajdzie taka potrzeba, sporządzi uzasadnienie , które będzie odpowiadało treści art. 328 par. 2 kpc.