Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lipca 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Marcin Graczyk

Protokolant: st. sekr. sądowy Dominika Kołpa

po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2016 r. w Warszawie

sprawy I. J.-S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania I. J.-S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 15 grudnia 2014r. znak: (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 194/15

UZASADNIENIE

W dniu 20 stycznia 2015 r. I. S. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 15 grudnia 2014 r. znak: (...) odmawiającej jej przyznania do renty z tytułu niezdolności do pracy. Wnioskodawczyni wniosła o zmianę. decyzji poprzez przyznanie prawa do renty, a tym o samym uznanie jej za całkowicie niezdolną do pracy oraz ustalenie, że niezdolność powstała w 1999 r. (k. 2). W uzasadnieniu wskazała, że w 1999 r. zdiagnozowano u niej oponiaka, który wymagał operacyjnego usunięcia. Podczas operacji zostały uszkodzone nerwy czaszkowe, w wyniku czego stan zdrowia uległ pogorszeniu.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie,
z dnia 09 lutego 2015 r., wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. (k. 7).
W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że w toku postępowania odwołująca się została skierowana na badanie do komisji lekarskiej ZUS, która orzeczeniem z dnia 12 grudnia 2014 r. uznała badaną I. J. - S. za zdolną do pracy. Wskazał także, że odwołująca się w dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku o rentę, tj. w okresie od 16 września 2004 r. do 15 września 2014 r. nie udowodniła żadnego okresu składkowego i nieskładkowego. Wobec niespełnienia wskazanych wyżej warunków organ rentowy decyzją z dnia 15 grudnia 2014 r. odmówił wnioskodawczyni prawa do świadczenia (k. 53 ar).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

I. S., urodzona dnia (...), posiada wykształcenie średnie, ostatnio pracowała w (...) S.A. z siedzibą w W. przy ul. (...) na stanowisku głównego specjalisty w wymiarze pełnego etatu. Pracę w zakładzie pracy zakończyła w roku 2000 (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 21 a.r.).

W dniu 16 września 2014 r. I. S. złożyła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy (k. 1 a.r.).

W toku postępowania przed organem rentowym wnioskodawczyni została skierowana na badanie do lekarza orzecznika ZUS, którzy orzeczeniem z dnia 15 października 2014 r. ustalił, że I. S. nie jest niezdolna do pracy.

W toku postępowania przed organem rentowy decyzją z dnia 13 listopada 2014 r. odmówił wnioskodawczyni przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy wskazując, że nie spełnia ona pierwszego i drugiego warunku art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj. lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 15 października 2014 r. ustalił, że I. S. nie jest niezdolna do pracy oraz w ostatnim dziesięcioleciu przed zgłoszeniem wniosku o rentę, tj. od 16 września 2004 r. do 15 września 2014 r. wnioskodawczyni nie udowodniła żadnego okresu składkowego i nieskładkowego.

Od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS w dniu 28.11.2014 r. wpłynął sprzeciw (k. 27 akt rentowych).

W dniu 12 grudnia 2014 r. Komisja Lekarska ZUS wydała orzeczenie, iż I. S. nie jest niezdolna do pracy (k. 51 akt rentowych). W wywiadzie lekarskim stwierdzono stan po częściowym usunięciu guza kąta mostowo-móżdżkowego po stronie prawej (oponiak) w dniu 28.07.1999 r., kłopoty z niedosłuchem ucha prawego, kłopoty z połykaniem, krztuszenie się przy połykaniu, kaszel napadowy i problemy z mówieniem. W rozpoznaniu wskazano numer statystyczny choroby zasadniczej D 32 (nowotwór niezłośliwy opon mózgowych). W ocenie komisji dysfunkcja stwierdzona badaniem bezpośrednim i wynikami badań narusza sprawność organizmu w stopniu niewielkim. Naruszenie to ma charakter przewlekły. Naruszona sprawność nie powoduje utraty zdolności do pracy zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji, a przekwalifikowanie zawodowe uznano za niecelowe.

Decyzją z dnia 15 grudnia 2014 r. znak: (...) organ rentowy odmówił wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, bowiem nie była ona niezdolna do pracy, a w dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku nie udowodniła żadnego okresu składkowego i nieskładkowego (decyzja – k. 52 akt rentowych).

I. S. wniosła odwołanie od powyższej decyzji organu rentowego, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie k. 2 a.s.).

W toku postępowania ustalono następujące okoliczności:

I. S. ma 59 lat i po raz pierwszy występuje z wnioskiem o rentę z tytułu niezdolności do pracy zdrowotnych. W 1999 r. odwołująca się przeszła operację guza kąta mostowo – móżdżkowego (oponiaka). Guza usunięto jedynie częściowo. W wyniku przebytej operacji wystąpiły trudności w mówieniu i połykaniu, gwałtowne napady kaszlu, zawroty głowy i zaburzenia równowagi. Dolegliwości te nasilają się podczas mówienia. Po operacji odwołująca się wróciła do pracy na stanowisko głównego specjalisty w spółce (...) z siedzibą w W.. Z powodu nienależytego wykonywania powierzonych obowiązków podjęto nieudaną próbę zmiany stanowiska. W 2000 r. zakończyła pracę i od tej pory żadnej innej nie podejmowała. Zmiany chorobowe są utrwalone, niemniej jednak przez okres 15 lat od zabiegu wytworzyły się mechanizmy adaptacyjne umożliwiające funkcjonowanie odwołującej się w życiu codziennym.

Biegła neurolog J. B. w opinii z dnia 30 kwietnia 2015 r. stwierdziła u badanej mowę wyraźnie afoniczną, głęboki niedosłuch prawostronny, porażenie podniebienia po stronie prawej. Rozpoznała stan po operacji oponiaka kąta mostowo-móżdżkowego, zaburzenia mowy, połykania, krztuszenie, napady kaszlu, niedosłuch znacznego stopnia. Według biegłej wnioskodawczyni pozostaje częściowo niezdolna do pracy od daty badania w Sądzie, tj. od kwietnia 2015 r. na okres dwóch lat, tj. do kwietnia 2017 r. Niezdolność ta powstała po zabiegu operacyjnym przebytym w 1999 r. i trwa nadal.

W opinii z dnia 19 lipca 2015 r. biegła sądowa z zakresu otolaryngologii-foniatrii A. P. (k. 70-71) stwierdziła u I. J. – S. zmiany patologiczne narządu słuchu i narządu głosu powstałe po operacji niedoszczętnego usunięcia guza kąta mostowo-móżdżkowego. Takie rozpoznanie według biegłej spowodowało utratę w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami i uczyniło odwołującą się częściowo i okresowo na 2 lata, tj. od kwietnia 2015 r. do 31 marca 2017 r. niezdolną do pracy zarobkowej. Niezdolność do pracy zarobkowej powstała po zabiegu operacyjnym w 1999 r. i trwa nadal.

Pismem z dnia 07 września 2015 r. organ rentowy wniósł o wydanie opinii uzupełniającej, podnosząc zarzut błędnego ustalenia daty powstania niezdolności do pracy odwołującej się.

Postanowieniem z dnia 01 października 2015 r. Sąd postanowił dopuścić dowód z uzupełniającej opinii biegłego neurologa J. B. w celu ustalenia okoliczności wskazanych w postanowieniu z dnia 16 lutego 2015 r. z uwzględnieniem złożonej przez I. J. – S. na rozprawie w dniu 01 października 2015 r. dokumentacji medycznej, a także celem ustosunkowania się do zarzutów organu rentowego wskazanych w piśmie z dnia 07 września 2015 r.

W opinii uzupełniającej z dnia 22 października 2015 r. biegła neurolog uwzględniając przedłożoną jej dokumentację medyczną w postaci badania MRI pogranicza czaszkowo-rdzeniowego stwierdziła, że badanie to uzasadnia występujące u wnioskodawczyni dolegliwości oraz takie objawy jak: trudności w mówieniu, połykaniu, zawroty głowy, zaburzenia równowagi, dodatnią próbę Romberga i chód na szerokiej podstawie. Powyższe według biegłej wyraźnie wskazuje na istnienie podstaw do uznania częściowej niezdolności do pracy na okres 2 lat także z uwagi na fakt, że guz u chorej został usunięty jedynie częściowo i nadal istnieją jego rozległe pozostałości.

W swoim stanowisku z dnia 10 listopada 2015 r. Z-ca Przewodniczącego Komisji Lekarskich ZUS podtrzymała opinię zasadniczą i wskazała, że opinia uzupełniająca nie potwierdza istnienia znacznego nasilenia deficytów neurologicznych, głównie w zakresie objawów móżdżkowych, z zaburzeniami równowagi stwierdzanych w czasie od zabiegu operacyjnego do czasu badania. Według organu rentowego nie ma żadnej dokumentacji medycznej potwierdzającej istotne nasilenie objawów w tym okresie i w tym konkretnym przypadku. Wobec powyższego wniesiono o powołanie nowego biegłego.

Postanowieniem z dnia 11 stycznia 2016 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy laryngologa i neurologa na okoliczności wskazane w postanowieniu w dnia 16 lutego 2015 r., zobowiązał biegłych do ustosunkowania się w opinii łącznej do twierdzeń podnoszonych przez organ rentowy oraz do uwzględnienia informacji zawartych w złożonej do akt sprawy karty informacyjnej z dnia 30 października 2015 roku, przy czym zastrzegł, iż opinie sporządzą inni lekarze niż dotychczas.

W opinii z dnia 23 marca 2016 r. lekarze biegli sądowi uznali badaną za częściowo niezdolną do pracy i ustalili datę powstania niezdolności od daty złożenia wniosku tj. 16 września 2014 r. oraz orzekli okres trwania niezdolności do pracy do 31 marca 2018 r. Stwierdzili, że niezdolność do pracy pozostaje w związku przyczynowym z operowanym w 1999 r. niemniej jednak brak jest w aktach sprawy dokumentacji pozwalającej na orzeczenie niezdolności do pracy za okres od 1999 do 2014 r. Tym samym zgodzili się z opiniami wcześniej orzekających biegłych z zakresu neurologii i laryngologii co do tego, że u badanej obecnie stwierdza się zaburzenia równowagi i niewielkie objawy móżdżkowe, które są konsekwencją lokalizacji odrostu guza. Biegli nie podzielili stanowiska zawartego w orzeczeniu Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 12 grudnia 2014 r.

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił w oparciu o dokumentację medyczną zawartą w aktach sądowych, aktach rentowych, a także w oparciu o dowody z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów. Autentyczność zgromadzonych dokumentów i ich zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy budziła zastrzeżenia organu rentowego, w związku z tym Sąd dostrzegł potrzebę uzyskania opinii uzupełniającej, a następnie powołania niebiorących udziału jak dotąd w sprawie biegłych lekarzy sądowych w celu wydania opinii łącznej. Sąd uznał te dokumenty za pełnowartościowy i bezsporny materiał dowodowy.

Zdaniem Sądu opinie biegłych wydane zostały w oparciu o obiektywne wyniki badań odwołującego, a biegli lekarze sporządzający te opinie są specjalistami w swoich dziedzinach, posiadającymi bogatą wiedzę medyczną i wieloletnie doświadczenie zawodowe. Sąd stwierdził, że główna dysfunkcja występująca w stanie zdrowia I. J.- S. związana jest z przebytą w 1999 r. operacją oponiaka. Wszystkie opinie wydane w tym zakresie co do zasady były zgodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie I. J. - S. z dnia 15 stycznia 2015 r. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w W. z dnia 15 grudnia 2014 r. znak: (...), podlegało oddaleniu.

W pierwszej kolejności Sąd zwraca uwagę, że w myśl art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 – dalej jako ustawa emerytalna) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy,

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3.  niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych wymienionych
w ustawie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

W treści wskazanej powyżej regulacji zostały określone warunki konieczne
do powstania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Warunki te muszą być spełnione łącznie.

Niezdolność do pracy jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się
z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu
(art. 12 ustawy emerytalnej). Przepis art. 12 powołanej wyżej ustawy rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową. Zgodnie z ust. 3 w/w przepisu częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

W sprawie, której przedmiotem jest prawo do świadczenia rentowego, warunkująca powstanie tego prawa i będąca elementem ustaleń faktycznych ocena niezdolności do pracy wymaga wiadomości specjalnych i musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych posiadających odpowiednią wiedzę medyczną adekwatną do rodzaju schorzeń osoby zainteresowanej.

Wobec powyższego Sąd uznał za zasadne przyjęcie za podstawę rozważań prowadzących do wydania orzeczenia, dowodu z opinii biegłych powołanych
w sprawie. Opinie biegłych Sąd uznał za wyczerpujące, poddające wszechstronnej analizie stan zdrowia odwołującego w odniesieniu do jego możliwości zawodowych
i posiadanych kwalifikacji.

Jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, I. J. - S. od wielu lat towarzyszą schorzenia natury neurologicznej i laryngologicznej. Głównie z powodów neurologicznych odwołująca się od 2000 r. pozostawała bez pracy. W niniejszej sprawie bezsporne jest spełnienie przesłanki warunkujące zdolność rentową odwołującej, przewidzianej w pkt 1 art. 57 ust. 1 ustawy emerytalnej.

W toku przeprowadzonego postępowania sądowego Sąd – za opiniami biegłych - przyjął, że okres częściowej niezdolności odwołującej się do pracy rozpoczął się od dnia badania w Sądzie, tj. od kwietnia 2015 r. Sąd przyjął także, że niezdolność powstała po zabiegu operacyjnym w 1999 r. i trwa nadal. Brak jest jednak dokumentacji medycznej w aktach sprawy uzasadniającej możliwość orzeczenia niezdolności do pracy za okres od operacji, tj. od 1999 r. do czasu badania w Sądzie, tj. do 2014 r.

Jednym z warunków uprawniających do renty z tytułu niezdolności do pracy, określonym w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej jest powstanie tej niezdolności w okresie ubezpieczenia; najpóźniej w ciągu 18 miesięcy po jego ustaniu. Skutkiem związania prawa do świadczeń z ubezpieczeniem jest utrata tego prawa po ustaniu ubezpieczenia. Osoba, której ubezpieczenie ustało, nie ma żadnych uprawnień wynikających z tego ubezpieczenia i aby uprawnienia takie uzyskać musi ubezpieczyć się ponownie.

W tym stanie rzeczy należało przyjąć, iż skoro czasowa niezdolność do pracy trwa od 2015 r., a od roku 2000 odwołująca się nie wykonuje pracy to właśnie w tym roku ubezpieczenie ustało i nie można przyjąć, że została spełniona przesłanka określona w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej. Zgodnie z przywołaną podstawą niezdolność do pracy musi powstać w okresie zatrudnienia (ubezpieczenia) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania zatrudnienia (ubezpieczenia). Nie jest jednak możliwe uzyskanie przez taką osobę renty bez wykazania się wymaganym pięcioletnim okresem składkowym i nieskładkowym w dziesięcioleciu poprzedzającym złożenie wniosku o świadczenie lub powstanie niezdolności do pracy, zgodnie z art. 57 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 58 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 ustawy emerytalnej. Dopiero wykazanie przez ubezpieczoną (kobietę) całkowicie niezdolną do pracy okresu składkowego w wymiarze 20 lat zwalnia z konieczności wykazywania zarówno tego, że niezdolność powstała w okresach ubezpieczenia lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ich ustania, jak i tego, że ubezpieczona legitymuje się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym w rozumieniu art. 57 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 58 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 ustawy. Z taką sytuacją w niniejszym stanie faktycznym nie mamy jednak do czynienia z uwagi na orzeczoną czasową niezdolność do pracy.

Wobec powyższych rozważań Sąd uznał, że zaskarżona decyzja organu rentowego była prawidłowa i zgodna zarówno z przepisami prawa jak i ze stanem faktycznym tylko w tej części, w której wskazywano na fakt, że wnioskodawczyni w ostatnim dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku nie udowodniła żadnego okresu składkowego i nieskładkowego. Zatem skoro niezdolność odwołującej nie powstała w okresach o których mowa w ustawie emerytalnej nie spełnia ona wszystkich koniecznych przesłanek do uzyskania przedmiotowego świadczenia.

Ustalenie, iż niezdolność do pracy nie powstała w okresach, o których mowa w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej ani nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów prowadzi z istoty rzeczy do utraty prawa do świadczenia chyba, że wystąpią okoliczności wynikające z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, które prowadziłoby do oceny, że pozbawienie odwołującego prawa do świadczenia naruszałoby zasadę proporcjonalności i tym samym, aby realizacja ważnych celów publicznych nie przeważała nad interesem jednostki, dla której pozbawienie świadczenia może okazać się nadmiernie uciążliwe (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 30 stycznia 2013 r., sygn.. akt: III AUa 813/12, LEX nr 1271813). Na gruncie niniejszej sprawy Sąd nie dostrzegł takich okoliczności. Nie były one także podnoszone przez samą odwołującą się.

W tym stanie rzeczy należało orzec jak w sentencji wyroku.