Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 18 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Harmata

Protokolant: asyst. sędz. Grzegorz Kurasz

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2012 r. w Rzeszowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa S. K.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w S.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Rejonowego
w Rzeszowie V Wydziału Gospodarczego z dnia 28 sierpnia 2013 r., sygn. akt
V GC 617/13,

postanawia: oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 28 sierpnia 2013 r., sygn. akt
V GC 617/13, Sąd Rejonowy w Rzeszowie V Wydział Gospodarczy oddalił wniosek pozwanego o zwolnienie od kosztów sądowych. Uzasadniając motywy swego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy przywołał okoliczności co do sytuacji majątkowej i finansowej pozwanej spółki wskazane we wniosku oraz dołączonych do niego dokumentach. W kontekście powyższych faktów Sąd stwierdził, że wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych nie zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie bowiem z dyspozycją z art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przesłanką zastosowania fakultatywnej instytucji zwolnienia od kosztów sądowych jest udowodnienie braku odpowiednich środków na uiszczenie kosztów sądowych i ciężar tego dowodu zgodnie z zasadą kontradyktoryjności procesu cywilnego obciąża wnioskodawcę, zaś sąd nie prowadzi w tym zakresie postępowania dowodowego z urzędu. W ocenie Sądu Rejonowego przedłożone przez pozwanego dokumenty w żaden sposób nie wykazują, aby na dzień złożenia przedmiotowego wniosku nie posiadał środków wystarczających do pokrycia opłaty od apelacji. Załączony wyciąg z rachunku bankowego obejmuje okres jedynie od 10 maja 2013 r. do 10 czerwca 2013 r. i w żaden sposób nie pozwala na ocenę stanu konta na dzień złożenia przedmiotowego wniosku. Do uiszczenia opłaty od apelacji został wezwany w dniu 9 sierpnia 2013 r. i na ten okres pozwany nie przedłożył żadnych dokumentów obrazujących jego sytuację majątkową. Odnośnie załączonego bilansu i rachunku zysków i strat Sąd stwierdził, że dokumenty te również nie wskazują aktualnej relacji osiąganych zysków i ponoszonych strat oraz aktywów do pasywów. Sąd zwrócił również uwag na fakt, że zarząd własny majątkiem sąd pozostawił pozwanemu, zwolnił jego rachunki spod zajęć komorniczych. Nie ma zatem przeszkód prawnych do prowadzenia przez pozwanego procesów sądowych i ponoszenia z tego tytułu kosztów na bieżąco. Dodał, że z bilansu oraz rachunku zysków i strat na dzień 30 kwietnia 2013 r. wynika, iż dysponował on w tym okresie znacznymi wolnymi środkami pieniężnymi w wysokości 361.721,05 zł oraz majątkiem
w postaci środków transportu.

Zdaniem Sądu I instancji skoro rachunki bankowe zostały zwolnione spod zajęć komorniczych, a postępowania egzekucyjne z chwilą ogłoszenia upadłości uległy z mocy prawa zawieszeniu (art. 140 pr.up.), zatem nie zachodzą żadne prawne ani faktyczne przeszkody w bieżącym regulowaniu przez pozwanego kosztów sądowych, które w chwili obecnej stanowi jedynie opłata o d apelacji.

Pismem z dnia 19 września 2013 r. pozwany wniósł zażalenie na powyższe postanowienie domagając się jego zmiany i zwolnienia od kosztów sądowych w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu pozwany zarzucił:

1.  sprzeczność ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym,

2.  naruszenie art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji odmowę zwolnienia pozwanej półki od ponoszenia kosztów sądowych,

3.  naruszenie art. 130 k.p.c. w zw. z art. 126 k.p.c. przez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy Sąd powinien wezwać stronę pozwaną do przedłożenia dodatkowych dokumentów.

Zdaniem skarżącego przepis art. 103 w/w ustawy w sposób nieścisły formułuje zasadę obowiązku wykazania przez stronę braku dostatecznych środków na koszty sądowe. Jednocześnie przepis nie narzuca z góry katalogu środków dowodowych za pomocą, których strona winna wykazać okoliczności stanowiące podstawę zwolnienia. Nadto pozwany podniósł, że Sąd I instancji pominął fakt prowadzenia wobec pozwanej spółki postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu. Dodał, że dopiero zawarcie układu pozwoli odzyskać mu płynność finansową.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zażalenie pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2005 r., nr 167, poz. 1398, z późn. zm.) Sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie.

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem orzecznictwa oraz doktryny powyższy przepis nakłada na osobę prawną obowiązek wykazania trwałej niemożności uzyskania środków na uiszczenie kosztów sądowych. Realizacja tego obowiązku następuje poprzez przedstawienie dokumentów, które pozwolą określić jej sytuację majątkową, zaś ich rodzaj zależy od rodzaju i charakteru osoby prawnej ubiegającej się o zwolnienie.

Należy podkreślić, iż w myśl art. 103 w/w ustawy podstawą zwolnienia od kosztów sądowych jest wykazanie braku dostatecznych środków na ich uiszczenie, czego, wnioskodawca w niniejszym postępowaniu nie uczynił. Korzyść ze zwolnienia od kosztów ma odnieść strona i to ona powinna w sposób sprawny i wszechstronny przedstawić argumenty na rzecz uwzględnienia wniosku. Nieudokumentowanie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych przez osobę prawną nie można, w świetle art. 103 w/w ustawy, uznać za brak formalny podlegający rygorowi z art. 130 k.p.c. podobnie jak nienależyte udokumentowanie, a w każdym razie niewystarczające.

Wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych jest pismem procesowym, powinien więc zawierać przedstawienie opisu kondycji finansowej wnioskodawcy wraz z dowodami na poparcie przytoczonych okoliczności (art. 126 § 1 pkt 3 k.p.c.). Dlatego też skutkiem zaniechania wnioskodawcy w tym zakresie jest oddalenie wniosku, a nie jego zwrot. Stąd też brak podstaw dla podzielenia zarzutu zażalenia pozwanej w zakresie naruszenia art.130 kpc w zw. z art. 126 kpc.

Odnosząc się do dalszych zarzutów zażalenia to w ocenie Sądu Okręgowego również nie są zasadne.

Zwolnienie od uiszczenia kosztów sądowych następuje w odniesieniu do konkretnej kwoty, której obowiązek zapłaty wystąpił na danym etapie postępowania. (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie, z dnia
12 października 2012 r., I ACz 663/12, LEX nr 1220646). W niniejszej sprawie była to opłata od apelacji w wysokości 1.081 zł i w jej kontekście należało zbadać możliwości finansowe pozwanego co Sąd Rejonowy uczynił prawidłowo.

Uiszczenie powyższej opłaty w świetle dokumentacji finansowej dołączonej do wniosku, nie powinno stanowić dla pozwanego obciążenia finansowego niemożliwego do poniesienia. Należy zgodzić się z stanowiskiem Sądu Rejonowego, iż strona pozwana przedłożyła wybiórczo dokumentację finansową skupiającą się w głównej mierze na obciążeniach firmy, nie przedstawiając kompleksowo aktualne sytuacji majątkowo – finansowej pozwanego. Zresztą z dokumentacji przedłożonej przez wnioskodawcę, zwłaszcza bilansu wynika, że pozwany w toku postępowania to jest na dzień 30.04.2013r. dysponował środkami pieniężnymi w znacznej kwocie 361.721,05 zł oraz zapasami o wartości 1.332.012,83 zł miał on zatem możliwość zabezpieczenia odpowiednich środków finansowych na ewentualne koszty finansowe w niniejszej sprawie. Dla oceny zasadności wniosku pozwanego, na co trafnie zwrócił uwagę Sąd Rejonowy, istotny jest również fakt, iż wobec pozwanej spółki ogłoszono upadłość z możliwością zawarcia układu pozostawiając upadłemu zarząd własny majątkiem, a przy tym rachunki bankowe spółki zostały zwolnione spod zajęcia komorniczego.

Wobec pozwanej spółki ogłoszono upadłość z możliwością zawarcia układu. Istotą zaś prowadzenia postępowania upadłościowego jest kontynuowanie działalności przez upadłego i spłata wierzycieli, niezbędnym zaś warunkiem wszczęcia powyższego postępowania jest możliwość zaspokojenia wierzycieli przez dłużnika w stopniu wyższym niż w postępowaniu upadłościowym z likwidacją majątku upadłego. Z powyższego wynika zatem że dłużnik dysponuje, a przynajmniej winien dysponować co najmniej środkami finansowymi niezbędnymi na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego, nieporównywalnie większymi niż kwota opłaty sądowej od apelacji.

Opłata sądowa jest należnością Skarbu Państwa, powinna być przez stronę procesu traktowana priorytetowo. Jak wynika z art. 102 ust. 1 u.k.s.c. koszty sądowe wyprzedzają jedynie koszty utrzymania koniecznego dla strony i jej rodziny. Nie ma żadnych podstaw do przyjmowania, że inne zobowiązania takie jak np. konieczność spłaty kredytów czy innych zobowiązań, a nawet opłacenie podatków, względnie obowiązkowych składek, mają pierwszeństwo przed kosztami sądowymi. (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 16 listopada 2012 r., III APz 20/12, LEX nr 1237544; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 października 2012 r., I ACz 1699/12, LEX nr 1220608).

Reasumując Sąd Okręgowy zażalenie pozwanej z powołanych wyżej powodów jako bezzasadne - na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. - w całości oddalił, o czym orzekł w sentencji postanowienia.

Zarządzenie:

1.  Odpis postanowienia doręczyć peł. pozwanej,

2.  Po wykonaniu pkt. 1 akta sprawy zwrócić Sądowi Rejonowemu w Rzeszowie V Wydziałowi Gospodarczemu