Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Balion - Hajduk (spr.)

Sędzia SO Leszek Dąbek

Sędzia SO Roman Troll

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 8 czerwca 2016 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa Klubu Sportowego (...) R. w R.

przeciwko A. P. (P.)

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 8 lipca 2015 r., sygn. akt I C 1222/14

1.  z apelacji powoda zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1:

a)  o tyle, że od kwoty 6.450 zł zasądza ustawowe odsetki od dnia 16 grudnia 2013r. do 31 grudnia 2015r. i od 1 stycznia 2016r. ustawowe odsetki za opóźnienie;

b)  w miejsce kosztów procesu w kwocie 566,90 zł zasądza koszty procesu w kwocie 760,61 zł (siedemset sześćdziesiąt złotych sześćdziesiąt jeden groszy);

2.  oddala apelację powoda w pozostałej części;

3.  oddala apelację pozwanego;

4.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 662,34 zł (sześćset sześćdziesiąt dwa złote trzydzieści cztery grosze) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Roman Troll SSO Magdalena Balion - Hajduk SSO Leszek Dąbek

Sygn. III Ca 1943/15

III Ca 1942/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia Sąd 8 lipca 2015r.Rejonowy w W. zasądził od pozwanego A. P. na rzecz powoda Klubu Sportowego " (...)” w R. 6.450 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 listopada 2014r oraz koszty procesu w kwocie 566,90 zł, oddalając powództwo w pozostałej części.

Powód domagał się bowiem zasądzenia od pozwanego kwoty 6450 zł , ale z ustawowymi odsetkami od kwot: 500zł od 30.03.2013r., 300zł od 1.04.2013r., 600zł od 26.04.2013r., 700zł od 26.07.2013r., 2000zł od 27.07.2013r., 1000zł od 3.10.2103r., 1350zł od 8.10.2013r., 1100zł od 19.03.2013r., 900zł od 28.03.2013r., 600zł od 13.04.2013r., 800zł od 18.09.2013r., 600zł od 21.09.2013r., 600zł od 24.09.2013r., 600zł od 25.09.2013r., 300zł od 26.09.2013r., 2000zł od 27.09.2013r. 1350zł od 8.10.2013r. 300zł od 18.10.2013r. 1800zł od 15.11.2013r., 1600zł od 20.12.2013r.

Sąd Rejonowy ustalił, że w okresie od marca 2010r. pozwany był prezesem KS „ (...)” w R.. W tym okresie dysponował środkami z kont klubowych w Banku Spółdzielczym w W.. W okresie od 11.03.2013r.do 18.11.2013r. pobierał środki z konta klubowego lub kasy klubu nie dokonując formalnego rozliczenia tych środków, nie przekazując pieniędzy do kasy klubu. O działaniu pozwanego wiedziała ówczesna księgowa klubu (...). Wiadomości takich nie posiadali członkowie zarządu klubu (...) zmianie zarządu powoda aktualni jego członkowie dopiero od osoby prowadzącej obsługę księgową klubu w biurze (...) powzięli wiadomość o fakcie nierozliczenia pobranych przez pozwanego środków.

W dniu 26.11.2013r. pozwany zobowiązał się do rozliczenia pobranych z konta klubowego pieniędzy w wysokości 6747, 05 zł do dnia 15.12.2013r.

W czasie , gdy pozwany pełnił funkcję prezesa powodowego klubu tj. 9.08.2011r.na wyraźną prośbę pozwanego D. D. zaciągnął w (...) w K. pożyczkę na 40 000zł i uzyskane z tego tytułu środki pożyczył powodowi, przekazując środki do rąk własnych pozwanego w obecności księgowej B. P. , która dokonała zaksięgowania środków. Powodowy klub nie posiadał wówczas zdolności kredytowej, by samodzielnie dokonać zawarcia umowy pożyczki w (...) ani w banku. Ogólna sytuacja finansowa klubu była bardzo trudna; klubu nie było stać nawet na utrzymanie boisk w należytym stanie. Uzyskane środki zostały od razu rozdysponowane na potrzeby własne klubu, o czym wiedzieli ówcześnie członkowie zarządu. Głównie przeznaczono środki z pożyczki na wynagrodzenia pracowników i częściowo działalność klubu. Umowę pożyczki z D. D. podpisał pozwany, zobowiązując się jednocześnie do jej spłaty osobiście na wypadek zaistnienia trudności finansowych klubu. Całkowita spłata pożyczki nastąpiła w dniu 11.08.2014r. Dwie ostatnie raty spłacił D. D. , pozwany z środków własnych spłacał pożyczkę od listopada 2013r. W okresie od 18.11.2013r.do 2.06.2014r. pozwany z tego tytułu spłacił 11672, 91 zł. Pozwany wielokrotnie z własnych środków finansował różnego rodzaju koszty, które powinien był ponosić powód jak zapłata podatku w styczniu 2013r. - 5393zł, wynagrodzenie trenera 06/07 2013r. ok. 2500 zł i inne.

Sąd Rejonowy uznał żądanie powoda za uzasadnione jest w zakresie roszczenia głównego i częściowo odsetek oraz kosztów procesu. Wskazał, że roszczenie z jednej strony wynika z przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, jako że pozwany, pobierając środki z klubu i nie rozliczając się z nich formalnie w istocie pobrał je dla siebie bez jakiejkolwiek podstawy prawnej (art. 405 k.c.). Zobowiązany jest więc do zwrotu ich równowartości.

Pozwany nie kwestionował wartości dochodzonej kwoty, sam podpisał oświadczenie z dnia 26.11.2013r. na 6747, 05 zł, a zatem wartość wyższą niż żądana przez powoda. Pozwany zgłosił natomiast zarzut potrącenia kwoty spłaconego przez niego za klub kredytu, składając oświadczenie o potrąceniu na piśmie spłaconych od 18.11. 2013r. rat pożyczki w wysokości 11672, 91 zł z wartością dochodzoną pozwem tj. do 6450 zł.

Sąd I instancji, powołując regulację art. 414 k.c. stwierdził, że przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu nie uchybiają przepisom o obowiązku naprawienia szkody. Fakt pobrania przez powoda środków z konta czy kasy klubu i brak ich zwrotu (nierozliczenie formalne jest równoznaczne z niezwróceniem środków) stanowi szkodę powoda w rozumieniu art. 415 k.c. Pozwany pobrał środki jako ówczesny prezes zarządu klubu i nie wykazał, że przeznaczył je na działalność klubu. Zachowanie pozwanego wyczerpuje przesłanki deliktu prawa cywilnego w rozumieniu przepisów o odpowiedzialności za szkodę z tytułu czynów niedozwolonych, co czyni niedopuszczalnym uwzględnienie zarzutu potrącenia. Zgodnie z art. 505 pkt 3kc nie mogą być umorzone przez potrącenia wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych. Pozwany chce dokonać potrącenia swego roszczenia z roszczeniem wynikającym z czynu niedozwolonego dokonanego właśnie przez pozwanego, co czyni potrącenie niedopuszczalnym i powoduje niemożność uwzględnienia złożonego przez pozwanego zarzutu. Jednocześnie skutkuje koniecznością uwzględnienia powództwa w zakresie roszczenia głównego.

O odsetkach Sąd Rejonowy orzekł na mocy art. 481 k.c. od dnia następnego po dacie doręczenie pozwanemu odpisu pozwu, a nie wcześniej. Sąd uzasadnił, że co prawda powód wskazał (i załączył do pozwu wezwanie do zapłaty z dnia 23.05.2014r.), jednakże po pierwsze nie dołączył potwierdzenia odbioru przez pozwanego tego wezwania, nadto rozliczenie należnych tam odsetek od kwot wskazanych w wezwaniu budzi wątpliwości, gdyż powód żądał odsetek od wartości, których suma znacznie przekracza wartość przedmiotu sporu. jednocześnie powód - złączając do akt szeroką dokumentacje księgową , nie złożył – celem wykazania słuszności naliczenia odsetek – stosownych wniosków dowodowych, w szczególności nie złożył wniosku o ewentualna opinię biegłego z zakresu księgowości i to pomimo nałożonego zobowiązania z dnia 3.12.2014r.

Żądanie zwrotu kosztów procesu zostało uwzględnione przez Sąd Rejonowy co do opłaty od pozwu 323zł oraz kosztu sporządzenia pozwu 243, 90zł netto. Powód nie wskazał, czy jako podmiot prowadzący działalność dokonuje rozliczenia podatku od towarów i usług , czy też nie , przyjęto zatem do rozliczenia wartość netto. Sąd wskazał, że nie podlega zwrotowi koszt porady i przygotowania wezwania do zapłaty, jako niezwiązany bezpośrednio z reprezentacją powoda przez sądem, nadto powód nie był w sprawie reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym. Nie podlegają także zwrotowi koszty wskazane w piśmie powoda z dnia 31.03.2015r. jako niewykazane.

Od wyroku apelacje wniosły obie strony.

Pozwany w apelacji zarzucił: naruszenie przepisów prawa materialnego,

a to: art. 6 k.c. poprzez uznanie, że pozwany nie wykazał faktów, z których wywodzi skutki prawne; art. 415 k.c. poprzez uznanie, że pozwany dopuścił się czynu zabronionego na szkodę powoda, art. 505 pkt 3 k.c. poprzez jego zastosowanie w świetle uznania, że pozwany dopuścił się czynu zabronionego na szkodę powoda, art. 5 k.c. poprzez uznanie, że roszczenie powoda w świetle postępowania dowodowego jest zgodne z zasadami współżycia społecznego i ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa. Zarzucił także naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 233 k.p.c. przez przyjęcie, że pozwany dopuścił się czynu zabronionego na szkód na szkodę powoda, że pozwany nie wykazał przekazania kwot na cele statutowe powoda ani rozliczenia z powodem oraz że brak dokumentacji dotyczącej rozliczeń między stronami obciąża pozwanego. Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania Pozwany przyznał, że, nie żądał pokwitowań od powoda przy dokonywaniu wpłat za powoda, jednakże fakt dokonania tych wpłat został przez niego wykazany w inny sposób prawem dopuszczalny, a nadto fakt ten został przyznany przez powoda. Rozliczenie z powodem co do kwoty 6.747,05 zł nastąpiło w całości, a formę pokwitowania spełniają dowody zapłaty dołączone do pisma procesowego z 10 grudnia 20l4r. oraz z dnia 29 maja 2015r. Okoliczności te potwierdzili także przedstawiciele powoda w swych zeznaniach złożonych na rozprawie w dniu 22 maja 2015r. Wszelkie jego działania podczas pełnienia funkcji Prezesa Klubu, z których aktualnie powód wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne, były przedmiotem kontroli organów statutowych powoda. Powód w procesie przyznał, że otrzymał w/w pożyczkę i skorzystał z tej pożyczki na działalność klubu. Przyznał też, że pozwany spłacił tę pożyczkę w kwocie 11 672,91 zł, a zatem w kwocie przewyższającej dochodzone pozwem roszczenie powoda wobec pozwanego. W przedmiotowej sprawie powód, przyznając otrzymanie kwoty 40 000 zł tytułem pożyczki oraz przyznając spłatę pożyczki w części przez pozwanego, „uczynił użytek ze swego prawa” w rozumieniu art. 5 k.c.

Powód swoją apelację wywiódł od części dotyczącej zasądzonych odsetek od roszczenia zgodnie z pierwotnym żądaniem i domagał się uwzględnienie odsetek zarówno od kwoty niezwróconej przez pozwanego jak od pozostałych kwot, które pozwany przekazywał do kasy klubu z opóźnieniem. Wniósł także o zasądzenie kosztów postępowania, których nie uwzględnił Sąd I instancji w kwocie 2 093,57zł. Zarzucił, że Sąd nie odniósł się do wyraźnego żądania pozwu zasądzenia odsetek od chwili kiedy pozwany pozbawił klub możliwości korzystania ze środków pieniężnych, czym naraził go na szkodę.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie, natomiast apelację powoda Sąd Okręgowy uwzględnił w części.

Ustalenia stanu faktycznego Sądu Rejonowego są prawidłowe, znajdują poparcie w przeprowadzonych dowodach, zatem Sąd Okręgowy podziela poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne i przyjmuje je za własne. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy także dokonał oceny prawnej zgłoszonego roszczenia i prawidłowo zastosował prawo materialne. Sąd odwoławczy w pełni podziela rozważania prawne Sądu I instancji i unikając zbędnych powtórzeń przyjmuje je za własne.

Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił zachowanie pozwanego, który samowolnie wypłacał z kasy klubu kolejne kwoty i się z nich nie rozliczał jako czyn niedozwolony. Zatem zgłoszony przez pozwanego zarzut potracenia, a tego dotyczący głównie jego apelacja został przez Sąd I instancji oceniony prawidłowo. Zachowanie pozwanego stanowiło czyn niedozwolony jakiego dopuścił się wobec powoda, stąd zgodnie z art. 505 pkt 3 k.c. wyłączone jest zastosowanie instytucji potrącenia. Z tych samych względów nie ma także żadnych podstaw do zastosowania w tej sprawie zasad współżycia społecznego z art. 5 k.c., co nie pozbawia pozwanego prawa dochodzenia ewentualnych roszczeń w odrębnym procesie. Przepis art. 505 k.c. stanowi wyjątek od ogólnej reguły wynikającej z art. 498 k.c., dlatego też należy go interpretować ściśle. Zawarte w nim wyłączenia mają na względzie interes wierzyciela wzajemnego, przeto należy go rozumieć w ten sposób, że wymienione w nim wierzytelności nie mogą być umorzone wbrew woli wierzyciela. O zastosowaniu art. 505 pkt 3 decyduje kryterium formalne: źródłem wierzytelności, która nie podlega potrąceniu, ma być czyn niedozwolony (art. 415 i następne) [tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 23 stycznia 2004 r. sygn. III CK 251/02]. Zauważyć dodatkowo należy, że dowody dołączane przez pozwanego w toku postępowania, na które powołuje się pozwany w apelacji dotyczą jego rozliczeń dotyczących spłaty kredytu zaciągniętego przez D. D. oraz zapłaty podatku w imieniu klubu, nie dotyczą kwot objętych żądaniem pozwu, a tylko tych objętych zarzutem potrącenia, które z uwagi na treść art. 505 pkt.3 k.c. nie mogły zostać wzięte pod uwagę.

Apelacja powoda natomiast musiała odnieść skutek. Powód domagał się zasądzenia odsetek od dat, w których pozwany wypłacał z kasy klubu poszczególne kwoty. Roszczenia z tytułu czynów niedozwolonych są wymagalne nie od daty kiedy szkoda powstała, ale zgodnie z art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania, ewentualnie od daty uznania tego zobowiązania. Taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie albowiem pozwany w oświadczeniu z 28 listopada 2013 roku zobowiązał się do zwrotu powodowi pobranych z konta klubu kwoty 6747,05zł do 15 grudnia 2013 r., a zatem żądanie było wymagalne od dnia następnego to jest od 16 grudnia 2013 r. Z tej przyczyny Sąd odwoławczy zmienił orzeczenie w zakresie odsetek zasądzając je od dnia 16 grudnia 2013 r. Co do rozstrzygnięcia w zakresie kosztów Sąd uwzględnił żądanie zwrotu opłaty od pozwu i sporządzenia pism przedsądowych oraz pozwu - z zgodnie z przedłożonymi fakturami a także koszty stawiennictwa osobistego członków, którzy stawili się na rozprawie trzykrotnie, co dało łącznie koszty w kwocie 760,61zł.

Sąd Okręgowy, mając wskazane powyżej okoliczności na uwadze w oparciu o art. 386 § 1 k.p.c., z apelacji powoda zmienił zaskarżony wyrok i orzekł jak w punkcie 1 sentencji, natomiast na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda w pozostałym zakresie oraz apelację pozwanego w całości.

Apelacja powoda została uwzględniona niemalże w całości Sąd Okręgowy na mocy art. 100 k.p.c. postanowił w całości obciążyć kosztami postępowania odwoławczego stronę pozwaną jako przegrywającą. Na te koszty złożyły się: opłata od apelacji – 323zł, koszty stawiennictwa pełnomocnika powoda wraz z wykazanymi utraconymi zarobkami – kwoty 89,43zł i 249,91zł.

SSO Roman Troll SSO Magdalena Balion - Hajduk SSO Leszek Dąbek