Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Katowicach Lucyny Skrzyczek-Knopek

po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2016 r. sprawy

oskarżonego G. S.

syna T. i H., urodzonego w dniu (...) w C.

oskarżonego o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

na skutek apelacji obrońcy oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 01 marca 2016 roku, sygn. akt V K 38/15

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Katowicach do ponownego rozpoznania.

SSO del. Andrzej Ziębiński SSA Piotr Mirek SSA Aleksander Sikora

Sygn. akt II AKa 195/16

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Katowicach, wyrokiem z dnia 1 marca 2016 r., sygn. akt V K 38/15, uznał oskarżonego G. S. za winnego przestępstwa z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k., polegającego na tym, że w okresie pomiędzy 15 października 2008 r. a listopadem 2008 r. w B., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi ustalonymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nabył za kwotę 130 000 złotych koparko – ładowarkę marki K. (...), VIN (...) o wartości 272007, 72 złotych, stanowiąca mienie znacznej wartości, pochodzącą z czynu zabronionego popełnionego na szkodę (...) Funduszu (...) we W. i za to na mocy art. 294 § 1 k.k. i art. 33 § 1 i 2 k.k. skazał go na karę 1 roku pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny po 100 złotych każda.

Ma podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. oraz art. 70 § 1 k.k. warunkowo zawiesił oskarżonemu wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres próby 2 lat.

Orzekł o zaliczeniu na poczet grzywny okresu zatrzymania oraz o kosztach sądowych.

Powyższy wyrok zaskarżony został apelacją obrońcy oskarżonego. Zaskarżając wyrok w całości, apelujący zarzucił mu obrazę przepisów postępowania, mająca wpływ na jego treść, a to:

-

art. 41 § 1 k.p.k. w zw. z art. 42 § 1 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. przez rozpoznanie sprawy przez sędziego, co do którego istniała uzasadniona wątpliwość co do jego bezstronności z racji uprzedniego zajęcia i uzewnętrznienia przez SSO M. S. w sprawie (...) stanowiska w kwestii wiarygodności linii obrony oskarżonego oraz wiarygodności pomówień świadka N. o wsporne popełnianie przestępstw przez oskarżonego, jak również ścisłego związku pomiędzy obiema sprawami, które opierają się na tożsamym materiale dowodowym w postaci zeznań świadków S. i N., w sytuacji gdy jeszcze przed otwarciem przewodu sądowego zaistniała wspomniana podstawa do wyłączenia sędziego od udziału w niniejszej sprawie,

-

art. 168 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. przez niepoinformowanie stron o faktach znanych Sądowi z urzędu z uwagi na uprzednie rozpoznanie pozostającej w ścisłym związku z niniejszym postępowaniem sprawy (...) w postaci wiedzy o rzekomych przestępczych powiązaniach świadka N. z oskarżonym, które oskarżony neguje, skutkującą naruszeniem prawa do obrony przez znaczące utrudnienie obronie powzięcia wiadomości o tym, które uniemożliwiało obronie przeprowadzenia kontr dowodów w toku postępowania,

-

art. 8 § 1 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. przez niedopuszczalne oparcie ustaleń faktycznych, będących jego podstawą, w zakresie linii obrony oskarżonego oraz wiarygodności pomówień świadka N. o ustalenia poczynione przez ten sam skład Sądu w sprawie karnej o sygn. akt (...), których tożsamą podstawą były depozycje świadka N., zeznającego na okoliczności swych przestępnych powiązań z oskarżonym, które zostały wówczas przez Sąd uznane za wiarygodne i w pełni obiektywne, zaś zeznania oskarżonego, występującego w tym postępowaniu w charakterze świadka, zostały przez Sąd uznane za niewiarygodną linię obrony, nakierowaną na uniknięcie odpowiedzialności karnej, co w świetle negowania przez oskarżonego przestępczych powiązań ze świadkiem N., jak również odmiennego przedstawienia okoliczności zawarcia przez nich znajomości i jej charakteru, w wyniku czego Sąd oparł się na wersji świadka, uznając wyjaśnienia oskarżonego za nieudolną linię obrony, w sytuacji gdy art. 8 k.p.k., statuuje zasadę samodzielności jurysdykcyjnej sądów karnych, zakazując opierania się na ustaleniach faktycznych poczynionych w innych sprawach i nakazując dokonywania własnych ustaleń w kwestii odpowiedzialności karnej sprawcy,

-

art. 394 § 2 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. przez niedopuszczalne dokonanie zbiorczego ujawnienia dowodów w trybie art. 394 § 2 k.p.k. wbrew obowiązkowi odrębnego wymienienia każdego z tych dowodów przy ujawnieniu ich bez odczytywania w tym trybie, prowadzące do bezskuteczności tej czynności a następnie oparcie z naruszeniem art. 410 k.p.k. podstawy faktycznej wyroku na ujawnionych w powyższy, wadliwy sposób dowodach, których wobec nieujawnienia ich w sposób prawidłowy, Sąd nie mógł wykorzystać przy konstruowaniu podstawy wyroku,

-

art. 7 k.p.k. poprzez błędną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, sprzeczna z dyrektywami wymienionymi w tym przepisie, dowolną ocenę dowodu z wyjaśnień oskarżonego, które Sąd uznał za niewiarygodne, choć wyjaśnienia te są konsekwentne i prawdopodobne z punktu widzenia logiki oraz zasad doświadczenia życiowego, nadto, z wyjaśnieniami korespondują zeznania świadków B. oraz P.. Dowolna ocenę dowodu z zeznań świadków N. i S., przez uznanie pomówienia świadka N. za wiarygodne, w sytuacji gdy pomówienie to jest nieprawdopodobne z punktu widzenia logiki oraz zasad doświadczenia życiowego, jak również nie koresponduje z nim żaden ujawniony na rozprawie dowód, w tym wewnętrznie sprzeczne i niekonsekwentne zeznania świadka S., który wszelką wiedzę na temat rzekomego zbycia koparki czerpał od świadka N., a jego naoczne spostrzeżenia dotyczą niekwestionowanej przez oskarżonego okoliczności wynajęcia od świadka N. koparki w celu budowy basenu przydomowego, zaś okoliczność, że bezładne przemieszanie się koparki po województwie (...) już po dokonaniu przez świadka ucieczki za granicę w celu uniknięcia odbycia kary 7 lat pozbawienia wolności wskazuje, że była ona spowodowana niemożnością korzystania z niej i nadzorowania jej losów z terytorium Włoch przez świadka,

jako konsekwencję tych naruszeń apelujący podniósł błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, przejawiający się w bezpodstawnym ustaleniu, że oskarżony kupił od świadka N. koparkę K., wiedząc o jej przestępnym pochodzeniu, co skutkowało bezpodstawnym uznaniem, że oskarżony swoim zachowaniem wypełnił znamiona występku z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

Stawiając te zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu lub jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny stwierdził, co następuje.

Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się o tyle zasadna, że jej wniesienie musiało skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania, bez wdawania się w ocenę trafności zarzutów dotyczących obrazy art. 7 k.p.k. i błędu w ustaleniach faktycznych. Z uwagi na charakter stwierdzonego uchybienia, odnoszenie się do tych kwestii byłoby przedwczesne.

Zgodzić się trzeba ze skarżącym, gdy kwestionuje prawidłowość przeprowadzonego postępowania z perspektywy prawa strony do rozpoznania sprawy przez bezstronny sąd. Konstrukcja normy gwarancyjnej zawartej w art. 41 § 1 k.p.k. zwalnia stronę domagającą się wyłączenia sędziego lub podnosząca zarzut obrazy tego przepisu w środku odwoławczym nie tylko od dowodzenia braku jego bezstronność, ale nawet od wykazywania realności wątpliwości co zachowania przez niego obiektywizmu. W obu przypadkach wystarczającym jest wskazanie istnienia wyłącznie tego rodzaju okoliczności, która mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności.

Bez wątpienia, sytuacja taka w niniejszej sprawie zachodzi, a jest związana z orzekaniem sędziego M. S. w sprawie o sygn. akt (...) i ponowną oceną tego samego materiału dowodowego, który oceniała w tej sprawie. Prawdą jest, że sama treść wyroku wydanego w tej sprawie (...) przez Sąd Okręgowy w Katowicach w dniu 18 grudnia 2014 r. mogłaby wskazywać na brak jakiegokolwiek związku tej sprawy ze sprawą oskarżonego. Inaczej bowiem niż w sprawach, które stanowią zazwyczaj powód wyłączenia sędziego, wdany w niej wyrok nie rozstrzygał o odpowiedzialności współsprawców, a w roli osądzonych w tej sprawie nie występował ani G. S. ani świadka R. N.. Jednakże lektura uzasadnienia tego wyroku i uzasadnienia wyroku sporządzonego w niniejszej sprawie nie pozostawia najmniejszej wątpliwości co do tego, że orzekanie sędziegoM. S. w sprawie (...) stanowiło okoliczność mogącą wywoływać uzasadnioną wątpliwość co do jej bezstronności. Co więcej treść wywodów zawartych w uzasadnieniu skarżonego wyroku wskazuje, że uchybienie to mogło wpływać na treść orzeczenia Sądu pierwszej instancji.

W realiach niniejszej sprawy nie sposób byłoby twierdzić, że zarzuty apelującego są spóźnione, lub też wytykać skarżącemu brak lojalności procesowej, przejawiającej się w podnoszeniu zastrzeżeń dotyczących bezstronności sędziego dopiero w apelacji.

Po pierwsze, w sprawie (...) G. S. był świadkiem. Skoro nie występował w tej sprawie charakterze strony, to trudno byłoby obciążać go brakiem znajomości uzasadnienia wydanego w niej wyroku. W sytuacji, gdy wyrok wydany w sprawie(...) oraz jego uzasadnienie nie były wnioskowane w akcie oskarżenia jako dowody i nie były złożone do akt przez oskarżonego, wydaje się, iż ogólne stwierdzenie zamieszczone w protokole rozprawy (k. 1660) - „w trybie art. 394 § 2 uznać za ujawnione bez odczytywania dowody zawnioskowane do ujawnienia w akcie oskarżenia i zgromadzone w toku postępowania sądowego” nie wyraża jednoznacznie notyfikowania stronom, jakie dokumenty zostały zaliczone w poczet materiału dowodowego.

Po drugie, istnienie przyczyny uzasadniającej wyłączenie sędziego ujawniło się dopiero po wydaniu wyroku. To przecież stanowisko wyrażone przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu skarżonego wyroku nadało orzekaniu przez sędziego M. S. w sprawie (...)cech okoliczności, o której mowa w art. 41 § 1 k.p.k.

Z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 18 grudnia 2014 r., sygn. akt (...)wynika, iż orzekający w tej sprawie sąd dokonywał oceny zeznań min. świadków R. N. i G. S., dając wiarę zeznaniom tego pierwszego, a odmawiając jej zeznaniom G. S.. W następstwie przeprowadzonej oceny dowodów ustalił, że obaj wymienieni świadkowie należeli do zorganizowanej grupy przestępczej, której celem i istotą działania było dokonywanie kradzieży samochodów, a następnie ich upłynnianie na rynku poprzez legalizowanie lub sprzedaż dalszym paserom (k.1630).

Choć w sprawie, w której wydano zaskarżony wyrok nie zarzucono G. S. działania w zorganizowanej grupie przestępczej, to jednak treść uzasadnienia tego wyroku wskazuje, że okoliczności ustalone w sprawie (...), a przez to ich ogląd wypracowany przez sędziego rozpoznającego obydwie sprawy mogły mieć istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. Nie można tej kwestii postrzegać inaczej, skoro sam Sąd Okręgowy w uzasadnieniu skarżonego wyroku wielokrotnie odwołuje się do sprawy (...). Pomijając już wymienienie wyroku wydanego w tej sprawie i jego uzasadnienia w podstawie dowodowej orzeczenia (str. 3 uzasadnienia), trudno byłoby przejść obojętnie obok innych jednoznacznych w swej wymowie odwołań do ustaleń poczynionych w sprawie (...), służących ocenie materiału dowodowego i „wpisujących” czyn oskarżonego w schemat jego przestępczej współpracy z R. N.. Najlepiej i najprościej znaczenie tychże odwołań wyrazić można przetaczając je in extenso. Tak więc Sąd Okręgowy stwierdza w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku:

-

„Zdaniem sądu twierdzenia oskarżonego jedynie o wypożyczeniu sprzętu są także nielogiczne w świetle ustaleń, jakie miały miejsce w sprawie (...), gdzie wyraźnie wskazano na powiązania R. N. z oskarżonym jako paserem, we wcześniejszym okresie ich współpracy (to samo R. N. powiedział w niniejszym postępowaniu). Twierdzenia R. N. o koleżeńskiej przysłudze zbycia koparki wpisują się zatem w schemat współdziałania ww. ze sobą, w zakresie nabywania przedmiotów pochodzących z przestępstwa (głównie samochodów)” – str. 6 uzasadnienia,

-

„Na wiedzę świadka o tym, że R. N. sam kradnie i nigdy nie sprzedawał samochodów legalnie wskazywał jednocześnie sam R. N. opisując swoje kontakty z oskarżonym oraz w sprawie (...) jak i świadek K. S.” – str. 8 uzasadnienia wyroku.

Mając to wszystko na uwadze, Sąd Apelacyjny, nie przesadzając kierunku rozstrzygnięcia, uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

SSO del. Andrzej Ziębiński SSA Piotr Mirek SSA Aleksander Sikora