Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2016 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa M. D., A. D. (1), N. D. i K. D. (1)

przeciwko (...)w B.

z udziałem interwenienta ubocznego (...)w P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego i interwenienta ubocznego

od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 16 kwietnia 2015 r. sygn. akt I C 539/13

I.  prostuje zaskarżony wyrok przez dodanie po oznaczeniu stron słów „z udziałem interwenienta ubocznego (...) w P.”;

II.  oddala obie apelacje;

III.  zasądza solidarnie od pozwanego i interwenienta ubocznego na rzecz powodów M. D., N. D. i K. D. (1) po 900 (dziewięćset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy

V ACa 731/15

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z 16 kwietnia 2015 r. zasądził od pozwanego(...)w B. na rzecz powoda M. D. kwotę 50.000 zł oraz na rzecz powodów N. D. i K. D. (1) po 65.000 zł, w każdym przypadku z ustawowymi odsetkami od 29 lipca 2013r. do dnia zapłaty, oddalił powództwa w pozostałej części, zniósł wzajemnie koszty procesu między powódkami N. i K. D. (1) a pozwanym i interwenientem ubocznym (...)w P., nie obciążył powódki A. D. (1) kosztami procesu oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda M. D. kwotę 1.601,92 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Zasadnicze motywy wyroku są następujące:

Powodowie A. D. (1) i M. D. wnieśli o zasądzenie od pozwanego i od (...)pozwanego po 130.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu tytułem zadośćuczynienia za krzywdę wskutek śmierci ich syna (...). Odrębnymi pozwami (...) powódki K. D. (1) i N. D. domagały się zasądzenia od pozwanego takich samych kwot z odsetkami tytułem zadośću­czynienia za krzywdę wskutek śmierci brata B. D. (1). Powodowie podali, że (...) (...)utopił się w basenie (...)poło­żonym w M. na terenie (...), należącego do pozwa­nego, gdzie wszedł wskutek swobodnego dostępu do furtki.

Pozwany podniósł brak legitymacji biernej (...), który jest jednostką organizacyjną pozwanego. Twierdził, że nie ponosi odpowiedzialności za ten wypadek, bo basen był należycie zabezpieczony przed dostępem osób trzecich. Ponadto wnosił o oddalenie powództwa oraz o zawiadomienie o procesie (...), który jest jego ubezpieczycielem.

(...)przystąpiło do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego, podając że B. D. (1) przyczynił się do szkody w 50%, więc interwenient wypłacił powódce A. D. (1) zadośćuczynienie pieniężne w kwocie 20.000 zł. Podniósł też zarzut przedawnienia roszczeń na podstawie art. 442 ^{( 1)} § 1 k.c.

Sąd odrzucił pozew przeciwko(...).

Sąd Okręgowy ustalił, że(...) w A. w (...) położonym na terenie zabudowań(...)w M., będącego jednostką organizacyjną pozwanego, mieszkali powodowie z (...) B. D. (1) i matką powoda M. D.. W pobliżu domu w odległości około 100 m na terenie (...)mieści się basen(...)wypełnio­ny wodą. Basen był ogrodzony i zamykany na starą furtkę z miejscem na kłódkę, lecz w tym dniu furtka była otwarta, a siatka ogradzająca basen była w złym stanie, była dziurawa, jedna z dziur znajdowała się przy furtce, jedną z dziur wycięli strażacy podczas akcji ratunkowej w

celu włożenia łodzi. (...)Było to w godzinach popołudniowych, ich matkę A. D. (2) zmorzył wówczas sen. Dzieci były przy basenie także poprzedniego dnia. W pewnym momencie B. D. (1)poślizgnął się i wpadł do wody. Powiadomiona o tym ich siostra(...)usiłowała ratować brata, ale sama zaczęła tonąć. Wezwana na pomoc matka i babcia wy­ciągnęły ją z wody, ale B. D. (1)utonął. Ojciec dziecka M. D. był wtedy (...)

Wskutek śmierci B. D. (1) powodowie doznali cierpień, A. D. (1) z cór­kami trafiły z tej przyczyny do szpitala, N. D. korzystała z pomocy (...)

W dniu 15 czerwca 2010 r. powódka A. D. (1) wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 30.000 zł z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej i kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę. W dniu 12 stycznia 2011 r. pozwany odmówił zapłaty, kwe­stionując swą odpowiedzialność. Interwenient uboczny wypłacił jej z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę kwotę 20.000 zł.

Wnioski A. D. (1), K. D. (1) i N. D. o zawezwanie do próby ugodowej zostały zwrócone, natomiast powód M. D. skutecznie wniósł taki wniosek w dniu 25 maja 2012 r., jednak postępowanie nie doprowadziło do ugody.

Sąd Okręgowy ustalił ten stan faktyczny na podstawie dokumentów, przesłuchania powodów M. D. i N. D., częściowo na podstawie zeznań świadków J. O. i A. K.. Nie dał wiary zeznaniom świadków J. O. i A. K., że basen był prawidłowo zabezpieczony przed dostępem osób postron­nych i że była przy nim tablica zakazująca wejścia, bo ich zeznania są sprzeczne z innymi wiarygodnymi dowodami.

W ocenie Sądu Okręgowego pozwany odpowiada co do zasady za krzywdę powodów na podstawie art. 446 § 4 k.c., bo pozwany nie zabezpieczył przed swobodnym dostępem osób postronnych do basenu. Wnioski powódek A. D. (1), N. D. i K. D. (1) o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej zostały zwrócone, więc nie przerwały biegu przedawnienia roszczeń. Zasadny jest zarzut pozwanego, że roszczenie A. D. (1) jest prze­dawnione. Wobec tego Sąd oddalił jej powództwo. Jednakże wniosek złożony przez powoda M. D. o zawezwanie do próby ugodowej przerwał bieg przedawnienia jego rosz­czeń, nie są też przedawnione roszczenia małoletnich powódek N. i K. D. (1), bo zgodnie z art. 442 ^{( 1)} § 4 k.c. bieg przedawnienia roszczeń osób małoletnich nie może skończyć się wcześniej niż z upływem dwóch lat od uzyskania pełnoletności. Powódki te nadal są(...).

Śmierć osoby bliskiej jest poważną krzywdą, tym bardziej że nastąpiła w dramatycz­nych okolicznościach. W ocenie Sądu Okręgowego nie można uznać, że (...) B. D. (1) przyczynił się do krzywdy, bo miał on wówczas(...), więc stopień jego świadomości niebezpieczeństwa był znikomy, a wszedł on na teren basenu swobodnie, bez sforsowania zabezpieczeń, bo ich nie było. Art. 362 k.c. nie daje podstaw do ustalenia przyczynienia się rodziców (...) poszkodowanego do szkody, nawet jeśli powstała ona w okoliczno­ściach braku należytego nadzoru rodziców nad (...). W tych okoliczno­ściach

Sąd uznał, że odpowiednim zadośćuczynieniem za krzywdę będą kwoty wskazane w wyroku.

Apelacje złożyli pozwany i interwenient uboczny.

Pozwany zaskarżył wyrok w części uwzględniającej powództwo i orzekającej o kosz­tach procesu. Wnosił o jego zmianę przez oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów proce­su, wnosił też o zasądzenie kosztów procesu za instancję odwoławczą, ewentualnie o uchyle­nie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Za­rzucił:

1/ naruszenie art. 6 k.c. przez ustalenie wyłącznie na podstawie zeznań powodów, że po utonięciu B. D. (1) powódki trafiły do szpitala, a nadto że powódka N. D. korzystała z pomocy (...);

2/ naruszenie art. 445 § 1 k.c. przez przyznanie powodom zadośćuczynienia co do zasady i co do wysokości;

3/ nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy;

4/ naruszenie art. 362 k.c. przez nieuwzględnienie przyczynienia się B. D. (1)do szkody;

5/ naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez dowolną ocenę zebranych dowodów;

6/ naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. przez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku dlaczego Sąd odmówił wiarygodności i mocy dowodowej (...) określającej wymagania w zakresie budowy i utrzymania (...) zbiorników wodnych.

Zdaniem pozwanego wiarygodny jest protokół kontroli zbiornika wodnego przepro­wadzonej przed dniem 27 maja 2009 r., którego powodowie nie kwestionowali, a Sąd nie­słusznie na podstawie braku daty sporządzenia protokołu uznał, że nie jest on miarodajny do ustalenia, że w tym dniu basen nie był należycie zabezpieczony. Powyższa Polska norma na­kazuje jedynie, by basen był ogrodzony, a nie ustanawia obowiązku jego zmykania. Niesłusz­nie Sąd przypisał odpowiedzialność pozwanemu, skoro postępowanie karne zostało umorzo­ne.

Interwenient uboczny zaskarżył wyrok w części zasądzającej na rzecz M. D. kwotę 10.000 zł z odsetkami oraz na rzecz powódek N. i K. D. (1) po 25.000 zł z odsetkami i orzekającej o kosztach procesu w stosunku do nich. Wnosił o zmianę wyroku przez oddalenie powództwa w zaskarżonej części i o stosowne do tego orzeczenie o kosztach postępowania, jak też o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego. Zarzucił:

1/ naruszenie art. 446 § 4 k.c. przez zasądzenie zawyżonych kwot tytułem zadośću­czynienia za krzywdę;

2/ naruszenie art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. przez uznanie, że powodowie, wobec których Sąd zasądził świadczenia, wykazali krzywdę w stopniu wystarczającym do zasądze­nia kwot wskazanych w wyroku;

3/ naruszenie art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. przez ustalenie rozmiaru krzywdy powodów uzasadniających zasądzenie kwestionowanych kwot, choć powodowie nie mieli inicjatywy dowodowej, by wykazać stopień krzywdy.

Powodowie wnosili o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacje są bezpodstawne, podniesione w nich zarzuty są nietrafne. Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił zebrane dowody i słusznie uznał, że nie ma podstaw do miarkowania za­dośćuczynienia za krzywdę na podstawie art. 362 k.c., zaś zasądzone kwoty zadośćuczynienia za krzywdę nie są wygórowane.

Fakt naruszenia dóbr osobistych wskutek spowodowania śmierci osoby bliskiej jest oczywisty, jeśli istniała między zmarłym i powodami bliska więź rodzinna, wobec tego usta­lenie, że osoby bliskie cierpiały, bądź nadal cierpią z tej przyczyny, nie wymaga szczególnych dowodów. Dla ustalenia, że osoby bliskie korzystały z (...)wystarczające jest w tej sprawie zeznanie powódki. Cierpienie nie jest wydarzeniem nadzwy­czajnym w tego rodzaju sytuacjach. W przypadku zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę w umiarkowanej wysokości, gdy osoby poszkodowane nie twierdzą, że przeżyły śmierć osoby bliskiej w szczególnie ciężki sposób, dopuszczalne jest ustalenie faktu cierpień tylko na podstawie przesłuchania tych osób. W związku z tym Sąd Apelacyjny uznaje za bez­podstawny zarzut pozwanego naruszenia art. 6 k.c.

Wbrew podniesionemu przez pozwanego zarzutowi naruszenia art. 445 § 1 k.c. prze­pis ten nie stanowi podstawy wyroku, bo odnosi się on do osoby bezpośrednio poszkodowa­nej, tymczasem powodowie są osobami pośrednio poszkodowanymi, a wyrok został oparty na normie z art. 446 § 4 k.c. Ten przepis nie został naruszony zaskarżonym wyrokiem. Sąd od­woławczy może zmienić zaskarżony wyroku tylko w przypadku, gdy zasądzona kwota z tytu­łu zadośćuczynienia za krzywdę jest rażąco zawyżona lub rażąco zaniżona. W tej sprawie takiego zarzutu skutecznie postawić nie można.

Jeśli chodzi zaś o samą zasadę odpowiedzialności pozwanego za szkodę, to w świetle niewadliwie ustalonego stanu faktycznego pozwany ponosi odpowiedzialność odszkodowaw­czą. Słusznie Sąd Okręgowy uznał, że jest protokół kontroli zbiornika wodnego przeprowa­dzonej w maju 2009 r. (bez wskazania daty dziennej), nie jest miarodajny do ustalenia, że w dniu 27 maja 2009 r. basen był należycie zabezpieczony. Nie jest też miarodajna Polska Nor­ma, na którą pozwany się powołał w apelacji. Dowody, na które powołał się Sąd Okręgowy, jednoznacznie wskazują, że w tym dniu ogrodzenie basenu miało dziury pozwalające na wej­ście przez nie na teren basenu, a furtka była otwarta. Z tej Polskiej Normy wynika jedno­znacznie, że skoro basen ma być ogrodzony, to ogrodzenie ma być kompletne, nie zawierają­ce dziur, a jeśli furtka jest jego elementem, to powinna być zamknięta. Chodzi przecież o za­mykanie basenu w celu uniemożliwienia wstępu osób do tego nieuprawnionych. Fakt, że po­stępowanie karne w sprawie śmierci (...) B. D. (1) zostało umorzone, nie oznacza automatycznie niemożności przypisania pozwanemu odpowiedzialności cywilnej w

tej sprawie. Sąd cywilny przeprowadzi! własne postępowanie dowodowe i słusznie ustalił odpowiedzialność cywilną pozwanego.

Jeśli chodzi o zarzut naruszenia art. 362 k.c., to w okolicznościach tej sprawy nie ma podstaw do jego zastosowania, biorąc pod uwagę wiek (...) B. D. (1), a przede wszystkim fakt niewłaściwego zabezpieczenia basenu przez pozwanego w dłuższym okresie czasu, niż tylko czas wypadku śmiertelnego, któremu uległ (...). Sąd Okrę­gowy ustalił, że dzieci wcześniej też wchodziły na basen w taki sam sposób i nikt ze strony pozwanego nie zwracał im uwagi na niewłaściwość zachowania się. Przy basenie nie było też tablicy zakazującej wchodzenia na teren basenu. Okoliczności te uzasadniają przyjęcie, że nie można przypisać zmarłemu przyczynienia się do krzywdy powodów.

Powyższe argumenty uzasadniają także oddalenie apelacji interwenienta ubocznego.

Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny oddalił obie apelacje na podstawie art. 385 k.p.c. i zasądził od skarżących na rzecz powodów M. D., N. D. i K. D. (1) koszty zastępstwa procesowego na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.

Sąd Apelacyjny sprostował niedokładność w zaskarżonym wyroku polegającą na po­minięciu w sentencji interwenienta ubocznego (art. 350 § 3 k.p.c.).