Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lipca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Janusz Madej

Protokolant st. sekr. sądowy Dorota Hańc

po rozpoznaniu w dniu 19 lipca 2016 r. w Bydgoszczy na rozprawie

odwołania: R. W.

od decyzji: Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 20 maja 2015 r., znak: (...)

w sprawie: R. W.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o ustalenie wysokości emerytury częściowej

I zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. do uwzględnienia przy ustalaniu wysokości emerytury częściowej ubezpieczonego R. W. jego wynagrodzeń w wysokości :

- 7 264 zł za rok 1968 ;

-18 704 zł za rok 1969 ;

- 7 040 zł za rok 1970;

- 15 081, 64 zł za rok 1972;

- 29 687 zł za rok 1973;

- 31 536 zł za rok 1974 ;

- 35 320, 65 zł za rok 1975;

- 42 516 zł za rok 1976;

II nie stwierdza odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 maja 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonemu R. W. ponownego ustalania wysokości emerytury częściowej w oparciu o przedstawione przez ubezpieczonego dokumenty, bowiem wskazane w przedstawionych przez ubezpieczonego zaświadczeniach kwoty wynagrodzeń za lata 1968 – 1978 w (...) w B. były określone stawką godzinową. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że nie mógł ustalić wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składki, ponieważ ubezpieczony nie przedstawił danych dotyczących liczby godzin, jaką faktycznie w spornym okresie przepracował. Brak tej informacji uniemożliwiał organowi rentowemu dokonanie przeliczenia emerytury.

Od decyzji tej odwołanie wniósł ubezpieczony R. W. wnosząc o jej zmianę poprzez ponowne ustalanie wysokości emerytury częściowej w sposób zgodny z przedstawionymi w toku postępowania administracyjnego dokumentami. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że organ rentowy odmawiając uwzględniania danych odnośnie otrzymywanych w latach 1968- 1978 kwot wynagrodzeń podanych w stawkach godzinowych, zignorował okoliczność, iż z dokumentów tych w sposób jednoznaczny wynikało, że ubezpieczony pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. W piśmie procesowym z dnia 8 października 2015r. ubezpieczony sprecyzował, że domaga się uwzględnienia przy obliczeniu wysokości emerytury częściowej wynagrodzeń otrzymanych od 8 października 1968r. do 31 grudnia 1976r.

W odpowiedzi ma odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Organ rentowy dodatkowo podniósł, iż niemożność uwzględniania przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w spornym okresie kwot wynagrodzeń określonych w stawce godzinowej, bez przedstawienia informacji odnośnie ilości faktycznie przepracowanych w dniu/miesiącu/roku przez ubezpieczonego godzin wynika z przepisów regulujących postępowanie w sprawie emerytur i rent- tj. z § 21 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe . Zgodnie bowiem z treścią tego przepisu środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że w przypadku pracownika, którego wynagrodzenie określone zostało stawką godzinową dopuszczalne byłoby ustalenie wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru świadczenia tylko wówczas, jeżeli zachowały się dane dotyczące liczby godzin, jaką pracownik faktycznie przepracował w danym okresie na określonym stanowisku- dziennie, tygodniowo lub miesięcznie, jednak ubezpieczony zaświadczenia takiego nie przedłożył.

W piśmie procesowym z dnia 5 października 2015r. organ rentowy wniósł o zobowiązanie ubezpieczonego do wskazania jego współpracowników w spornym okresie celem przeprowadzenia dowodu z uch zeznań na okoliczność wymiaru czasu pracy ubezpieczonego.

W piśmie procesowym z dnia 11 marca 2016r. organ rentowy, zobowiązany w tym zakresie przez Sąd, wskazał, że hipotetyczna wysokość emerytury częściowej ubezpieczonego, przy uwzględnieniu stawek wynagrodzenia godzinowego wskazanym w zaświadczeniu z dnia 12 maja 2015r. wystawionym przez (...)Przedsiębiorstwo (...) w B. w upadłości likwidacyjnej i założeniu, że ubezpieczony pracował w pełnym wymiarze czasu pracy od poniedziałku do piątku po 8 godzin dziennie, a w soboty po 6 godzin dziennie, w okresie od 19 maja 1970r. do 28 maja 1972r. odbywał zasadniczą służbę wojskową, a na zwolnieniach lekarskich przebywał w okresach wskazanych w legitymacji ubezpieczeniowej, wynosiłaby 1.291,05 zł. Jednocześnie organ rentowy podał wysokości rocznych wynagrodzeń ubezpieczonego za poszczególne lata wyliczonych zgodnie z powyższymi założeniami.

Na posiedzeniach rozprawowych w dniach 26 stycznia 2016r. oraz 19 lipca 2015r. strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska. Ubezpieczony przed zamknięciem rozprawy oświadczył, że nie kwestionuje obliczeń organu rentowego co do wyliczeń rocznej sumy wynagrodzeń za lata 1968-1976r. przedstawionych przez pełnomocnika organu rentowego w piśmie procesowym z dnia 11 marca 2016r.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Decyzją z dnia 14 kwietnia 2015r. została przyznana ubezpieczonemu R. W. emerytura częściowa w wysokości 1.144,85 zł brutto. Przy obliczaniu wysokości świadczenia okres od 1968 do 1976, kiedy ubezpieczony zatrudniony był w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa Miejskiego w B., uwzględniony został do ogólnego stażu ubezpieczeniowego powoda jako okres składkowy. Jako podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w tym okresie przyjęto wysokość wówczas obowiązującego minimalnego wynagrodzenia za pracę.

( okoliczności niesporne między stronami )

W okresie od 8 października 1968r. do dnia 31 stycznia 1978r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa Miejskiego w B. na stanowisku instalatora wodno- kanalizacyjnego, montera robót sanitarnych oraz hydraulika w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie tym ubezpieczony nie korzystał z urlopów bezpłatnych, ani z dłuższych zwolnień lekarskich. Pracę świadczył od poniedziałku do piątku po 8 godzin dziennie oraz w soboty po 6 godzin dziennie. W okresie od 19 maja 1970r. do 28 maja 1972r. ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową. Ubezpieczony otrzymywał wynagrodzenie określone w stawce godzinowej. W okresie od 8 października 1968r. do 18 maja 1970r. była to kwota 8 zł za godzinę, w okresie po odbyciu służby wojskowej od 29 maja 1972r. do 30 kwietnia 1973r. - 11 zł za godzinę, w okresie od 1 maja 1973r. do 31 stycznia 1975r. - 13,50 zł za godzinę, w okresie od 1 lutego 1975r. do 31 sierpnia 1976r.- 15,50 zł za godzinę wreszcie w okresie od 1 września 1976r. do 31 stycznia 1978r- 18,00 zł za godzinę. Ubezpieczony był niezdolny do pracy bądź też przebywał na opiece w następujących okresach: od 20 listopada 1968r. do 29 listopada 1968r., w dniu 16 grudnia 1972r., w okresie od 19 grudnia 1972r. do 21 grudnia 1972r., w dniu 21 kwietnia 1973r., od 30 września 1974r. do 2 października 1974r., od 7 kwietnia 1975r. do 15 kwietnia 1975r., od 23 października 1975r. do 25 października 1975r., od 11 listopada 1975 do 11 listopada 1975r., od 6 grudnia 1977r. do 9 grudnia 1977r. od 13 grudnia 1977r. do 14 grudnia 1977r. oraz w dniu 28 grudnia 1977r. Syndyk następcy prawnego pracodawcy ubezpieczonego nie posiada dokumentów płacowych za sporny okres, albowiem uległy one likwidacji w roku 1991r

Dowód: świadectwo pracy - akta kapitału początkowego, teczka osobowa powoda, karty obiegowe: zwolnienia z dnia 28.04.1970r. oraz przyjęcia z dnia 16 maja 1972r. – akta osobowe powoda, zaświadczenie z dnia 12.05.2015r- akta osobowe powoda- oryginał, kopia- k. 13 akt sądowych, zaszeregowania na kartach 14-18 akt sądowych, wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej- na kartach 34-36 – legitymacja w kopercie na k. 19 akt sądowych, pismo Syndyka masy upadłości (...) S.A. – k. 24 akt sądowych, zeznania świadków: B. K. oraz J. Z., dowód z przesłuchania stron ograniczony do ubezpieczonego- zapis AV na płycie CD- k . 38 akt.

Wynagrodzenie ubezpieczonego w spornym okresie, przy uwzględnieniu stawek wynagrodzenia godzinowego wskazanych w zaświadczeniu z dnia 12 maja 2015r. wystawionym przez (...) Przedsiębiorstwo Budowlano- Usługowe S.A. w B. w upadłości likwidacyjnej i założeniu, że ubezpieczony pracował w pełnym wymiarze czasu pracy od poniedziałku do piątku po 8 godzin dziennie, a w soboty po 6 godzin dziennie, w okresie od 19 maja 1970r. do 28 maja 1972r. ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową, a na zwolnieniach lekarskich przebywał w okresach wskazanych powyżej, wynosiło: za rok 1968 - 7.264 zł, za rok 1969r. – 18.704 zł, za rok 1970 - 7.040 zł, za rok 1972 - 15.081,64 zł, za rok 1973r. - 29.687 zł, za rok 1974 - 31.536 zł, za rok 1975- 35.320,65 zł a za rok 1976- 42.516 zł.

Dowód: pismo ZUS z 11.03.2016r. – k. 42 akt sądowych, dokument wykaz wprowadzonych dochodów – k. 57 akt sądowych.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje

Powyższy stan faktyczny był pomiędzy stronami co do zasady bezsporny, ponadto Sąd ustalił go przede wszystkim na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, aktach organu rentowego i aktach osobowych powoda, których prawdziwości strony nie kwestionowały i, które nie budzą wątpliwości Sądu, co do ich wiarygodności. Sąd oparł swe ustalania faktyczne także na podstawie zeznań świadków B. K. oraz J. Z., którzy w spornym okresie pracowali razem z ubezpieczonym w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa Miejskiego w B. oraz o zeznania ubezpieczonego. Zeznania te były logiczne, zwięzłe, szczere i korelowały z dokumentami znajdującymi się w aktach osobowych powoda, dlatego też Sąd dał im wiarę w całości. Dokumenty z akt osobowych ubezpieczonego w postaci świadectwa pracy oraz pism pracodawcy, określających stawki godzinowe osobistego zaszeregowania ubezpieczonego, w sposób precyzyjny wskazywały jak kształtowało się wynagrodzenie ubezpieczonego w poszczególnych spornych latach. Z dokumentów tych wynika także, że przez cały okres zatrudniania ubezpieczony pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, co potwierdziły także zeznania świadków. Z zeznań świadków, zbieżnych w tym zakresie z zeznaniami samego powoda, wynika, że ubezpieczony otrzymywał wynagrodzenie obliczane wedle stawek godzinowych. Z kolei okresy, w których ubezpieczony nie świadczył pracy w okresach niezdolności do pracy zostały w sposób precyzyjny wskazane w legitymacji ubezpieczeniowej powoda. Podkreślić wreszcie należy, że pozwany organ rentowy nie kwestionował, ani okoliczności, że ubezpieczony w spornym okresie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, ani też wysokości stawek godzinowych otrzymywanych w poszczególnych okresach przez ubezpieczonego.

Wskazany wyżej materiał dowodowy dawał podstawę do uwzględnienie odwołania.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia kwestii, czy przedstawione przez powoda dokumenty i dowody pozwalają na ustalania wysokości wynagrodzenia, jakie otrzymywał w spornych latach (jak twierdził ubezpieczony), czy też są do tego niewystarczające, co skutkować musi uwzględnieniem przy ustalaniu wysokości świadczenia ubezpieczonego za sporne lata jedynie kwot minimalnego wynagrodzenia za pracę (takie stanowisko prezentował organ rentowy).

W opinii Sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwalał na obliczenie kwot rocznych wynagrodzeń ubezpieczonego, które stanowiły podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne powoda w spornym okresie, i które winny zostać uwzględnione przy ustalaniu wysokości emerytury częściowej ubezpieczonego.

Zgodnie z § 21 ust 1. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe (Dz.U.2011, nr 237 poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazać w tym miejscu należy, że w postępowaniu sądowym w sprawach z ubezpieczeń społecznych fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, bez ograniczeń obowiązujących w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym. Do sądu orzekającego należy zaś ocena wiarygodności i mocy dowodowej wszystkich zgromadzonych w sprawie dowodów. Ustalenie danych odnośnie ilości przepracowanych godzin przez pracownika wynagradzanego stawką godzinową, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi. Nie obowiązują wówczas ograniczenia wynikające z zacytowanego wyżej Rozporządzenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 14 czerwca 2006 r., sygn. I UK 115/06).

Istotnie, ubezpieczony nie posiadał żadnych dokumentów, z których wynikałoby w sposób precyzyjny, jaką liczbę godzin przepracował w każdym z miesięcy spornych lat. Jednak dowód z zeznań współpracowników powoda przeprowadzony na tą okoliczność w kontekście bezspornej pomiędzy stronami okoliczności, że ubezpieczony był zatrudniony na pełen etat, okazał się być na tyle precyzyjny, że w sposób nie budzący wątpliwości pozwolił ustalić kwotę rocznych wynagrodzeń ubezpieczonego w spornym okresie. Podkreślić w tym miejscu należy, że bezsporne w sprawie było, że ubezpieczony w latach 1968- 1976 (z wyłączeniem roku 1971, kiedy to przez cały rok odbywał służbę wojskową) zatrudniony był na pełen etat. Oznacza to, że w tym czasie musiał przepracować co najmniej taką ilość godzin, która odpowiadałaby pełnemu etatowi, przy założeniu, że w spornym czasie tydzień pracy wynosił 46 godzin. Zeznania świadków pozwoliły z kolei na bezsprzeczne ustalanie, że ubezpieczony wynagradzany był stawką godzinową. Skoro zatem znany był wymiar czasu pracy ubezpieczonego, potwierdzony świadectwem pracy, możliwe było obliczenie liczby godzin pracy wynikającej z tego wymiaru w każdym kolejnym tygodniu, miesiącu i roku w spornym okresie. Brak jakiejkolwiek adnotacji w świadectwie pracy o przerwach w zatrudnieniu (np. urlopach bezpłatnych) wskazywał z kolei na ciągłość zatrudnienia rozumianego jako świadczenie pracy, za którą przysługiwało wynagrodzenie, natomiast okresy pobierania zasiłku chorobowego wynikające z przedłożonej legitymacji ubezpieczeniowej, umożliwiały obliczenie wysokości zasiłków, jako pochodnej wynagrodzenia za pracę, wedle zasad wynikających z obowiązujących w spornym okresie przepisów. Zeznania świadków i ubezpieczonego potwierdziły, że ubezpieczony nie miał dłuższych przerw w pracy oraz, że wynagradzany był stawką godzinową. Takie więc na zarządzenie Sądu założenia przyjął Zakład Ubezpieczeń Społecznych i wyliczył wysokości wynagrodzeń rocznych ubezpieczonego w spornych latach, a wyliczeń tych ubezpieczony nie zakwestionował.

Wobec zatem precyzyjnego ustalania w niniejszym postępowaniu rocznych wysokości wynagrodzeń ubezpieczonego, należało zmienić zaskarżoną decyzję i zobowiązać Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. do uwzględnienia przy ustalaniu wysokości emerytury częściowej ubezpieczonego jego wynagrodzeń za lata 1968, 1969, 1970, 1972, 1973, 1974 1975 oraz 1976 – w kwotach wynikających z wyliczeń ZUS, o czym Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie I. sentencji.

W punkcie II wyroku Sąd Okręgowy zgodnie z przepisem art. 118 1a ustawy emerytalnej z urzędu orzekał w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Zdaniem Sądu Okręgowego, w okolicznościach przedmiotowej sprawy brak było podstaw do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego, pomimo uwzględnienia odwołania ubezpieczonego. Ubezpieczony w toku postępowania przed organem rentowym nie przedłożył bowiem dokumentów zawierających dane w przedmiocie dokładnej ilości godzin, jakie przepracował w każdym z miesięcy spornego okresu. Mając na uwadze sformalizowany przebieg postępowania przed organem rentowym, jak również występujące ograniczenia dowodowe, do uwzględnienia wniosku ubezpieczonego o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem stawek godzinowych jakie otrzymywał w latach 1968-1976 konieczne było przeprowadzenie postępowania dowodowego na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego na okoliczność wymiaru czasu pracy ubezpieczonego, ilości przepracowanych przez niego godzin oraz tego, że był wynagradzany w spornym okresie wedle stawki godzinowej.

Na oryginale właściwy podpis.