Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 18/15
POSTANOWIENIE
Dnia 19 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący)
SSN Agnieszka Piotrowska
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M. K.
przeciwko Kołu Łowieckiemu nr […] "S." w S. i Polskiemu Związkowi Łowieckiemu
w W.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 czerwca 2015 r.,
zażalenia strony pozwanej Polskiego Związku Łowieckiego w W.
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 11 grudnia 2013 r.,
1. uchyla zaskarżone postanowienie,
2. pozostawia rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
zażaleniowego Sądowi, który wyda orzeczenie kończące
postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny odrzucił apelację pozwanego
Polskiego Związku Łowieckiego w W., ponieważ uznał, że nie ma on interesu
prawnego w zaskarżeniu wyroku.
Z uzasadnienia postanowienia wynika, że powód w pozwie wniesionym
przeciwko Kołu Łowieckiemu nr […] „S.” w S. domagał się ustalenia nieważności
uchwały walnego zgromadzenia członków Koła Łowieckiego nr […] „S.” w S. z dnia
8 maja 2011 r., nr 8/2011, i uchwały Zarządu Okręgowego Polskiego Związku
Łowieckiego w C. z dnia 28 września 2011 r., nr 67/2011, oraz ustalenia istnienia
stosunku członkostwa w Kole Łowieckim nr […] „S.” w S.
Postępowanie w zakresie ustalenia nieważności wymienionej uchwały nr
67/2011 zostało dnia 15 lutego 2012 r. umorzone z powodu cofnięcia powództwa.
Postanowieniem z dnia 24 października 2012 r. Sąd wezwał do udziału w sprawie
w charakterze pozwanego Polski Związek Łowiecki.
Wyrokiem z dnia 3 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy w L. ustalił, że powód
jest członkiem pozwanego koła łowieckiego, oddalił powództwo w pozostałej części
i zniósł wzajemnie koszty procesu stron. Zdaniem Sądu uchwała walnego
zgromadzenia członków pozwanego koła z dnia 8 maja 2011 r., nr 8/2011,
o wykluczeniu powoda była wadliwa i została wydana bez podstawy prawnej.
Powód nie miał jednak interesu prawnego w żądaniu ustalenia jej nieważności i
dlatego powództwo z tym zakresie zostało oddalone.
Apelację od wyroku w części uwzględniającej powództwo wniósł Polski
Związek Łowiecki.
Sądu odwoławczy uznał, że Polski Związek Łowiecki nie ma biernej
legitymacji procesowej w sprawie, ponieważ powód nie domagał się ustalenia
swojego członkostwa w tym związku. Na skutek wezwania do udziału w sprawie
apelujący uzyskał jednak status strony i mógł zaskarżyć wyrok. Jednakże nie ma
podstaw do przyjęcia, że ma on interes prawny w jego zaskarżeniu.
3
W zażaleniu skarżący zarzucił, że nie zachodzi wskazana przez Sąd
przyczyna odrzucenia apelacji i wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Budząca kontrowersje kwestia, czy pokrzywdzenie orzeczeniem (gravamen)
stanowi przesłankę dopuszczalności środków zaskarżenia, została rozstrzygnięta
uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2014 r.,
III CZP 88/13 (OSNC 2014, nr 11, poz. 108), mająca moc zasady prawnej.
Zgodnie z tą uchwałą pokrzywdzenie orzeczeniem (gravamen) jest przesłanką
dopuszczalności środka zaskarżenia, chyba że interes publiczny wymaga
merytorycznego rozpoznania tego środka.
W przytoczonej uchwale Sąd Najwyższy wyjaśnił, że pokrzywdzenie
orzeczeniem (gravamen) zachodzi wtedy, gdy zaskarżone orzeczenie jest
obiektywnie w sensie prawnym niekorzystne dla skarżącego, gdyż z punktu
widzenia jego skutków związanych z prawomocnością materialną skarżący nie
uzyskał takiej ochrony prawnej, którą zamierzał osiągnąć przez procesowo
odpowiednie zachowanie w postępowaniu poprzedzającym wydanie orzeczenia,
a w razie jego braku zaskarżone orzeczenie (np. wyrok zaoczny lub nakaz zapłaty)
per se wywołuje takie skutki. Pokreślił, że pokrzywdzenie, jako przesłankę istnienia
interesu prawnego w zaskarżeniu orzeczenia, należy przyporządkować do sfery
dopuszczalności, nie zaś zasadności środka zaskarżenia. Inaczej mówiąc,
to czy orzeczenie jest niekorzystne dla skarżącego dotyczy możliwości
skutecznego skorzystania przez skarżącego z przysługującej mu legitymacji do
wniesienia środka zaskarżenia, nie zaś tego, czy w razie skorzystania z tej
legitymacji jego wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia okaże się zasadny.
Ocena pokrzywdzenia, stanowiącego warunek dopuszczalności zaskarżenia, musi
zatem poprzedzać badanie zasadności środka zaskarżenia.
Polski Związek Łowiecki - na skutek wezwania go od udziału sprawie
(pomijając kwestię zasadności tego wezwania) - jest pozwanym w sprawie.
Bezskutecznie domagał on oddalenia powództwa (protokoły rozpraw z dnia
14 grudnia 2012 r., k 174, i z dnia 21 maja 2013 r., k 222). Sąd pierwszej instancji
nie podzielił bowiem podjętej przez niego w procesie obrony uchwały walnego
4
zgromadzenia członków Koła Łowieckiego nr […] „S.” w S. z dnia 8 maja 2011 r. o
wykluczeniu powoda z tego koła łowieckiego, którą zaaprobował – po rozpoznaniu
odwołania powoda - zarząd okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego uchwałą z
dnia 28 września 2011 r. Pozwany Polski Związek Łowiecki przegrał więc proces.
W tej sytuacji nie można podzielić stanowiska Sądu odwoławczego, że zachodziła
wskazana w zaskarżonym postanowieniu podstawa do odrzucenia apelacji, nie
sposób bowiem przyjąć, że pozwany Polski Związek Łowiecki, który przegrał
proces, nie ma interesu prawnego (gravamen) w zaskarżeniu niekorzystnego
wyroku.
Inną kwestią jest natomiast zagadnienie biernej legitymacji procesowej
w sprawie apelującego. Kwestia ta uchyla się jednak - ze względu na treść
zaskarżonego postanowienia - spod kontroli zażaleniowej. Brak biernej legitymacji
procesowej nie uzasadnia bowiem odrzucenia apelacji, gdyż legitymacja
procesowa stanowi materialnoprawną przesłankę rozstrzygnięcia.
Z przestawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
postanowienia (art. 39815
§ 1 i art. 108 § 2 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).